Projekt  lektura szkolna
2 Projekt  lektura szkolna
Joanna Piasta-Siechowicz
Jak pracować z lekturą?
(propozycje metodyczne)
1, 2
TEMAT: Pierwsze spotkanie z lekturą Pinokio.
Cel główny: przygotowanie do myślenia charakterystycznego dla badacza,
stawianie hipotezy.
Cele  uczeń:
 rozumie przeczytany tekst, przewiduje ewentualną zawartość rozdziału
po treści tytułu,
 rozpoznaje wypowiedzenia oznajmujące,
 umie przeredagować wypowiedzenie oznajmujące na pytające.
Metody: praca z tekstem, ćwiczenia praktyczne, tworzenie listy pytań.
Materiały i środki: egzemplarze lektury Pinokio, papierowe losy z liczbami od
1 do 35 (lub tyle numerów, ilu jest uczniów w klasie).
Przebieg lekcji:
* Uczniowie losują numer rozdziału.
* Każdy uczeń czyta po cichu tytuł wylosowanego rozdziału (zgłasza, na-
stępnie wyjaśnia z nauczycielem ewentualne wątpliwości).
* Nauczyciel wręcza uczniom (lub wcześniej rysuje na tablicy) wzór tabeli
do uzupełnienia przez uczniów.
Zapraszamy na naszą stronę www.wydped.com.pl 43
 Język Polski w Szkole IV VI R. IX, nr 4
Przewidywana wiedza, Czy przewidywania
Tytuł rozdziału którą zdobędziesz po okazały się zgodne
przeczytaniu rozdziału z treścią rozdziału
1. 2. 3.
Wzór:
Pinokio w końcu prze- Czy Pinokio w końcu Tak. Pinokio przestał
staje być pajacem przestanie być pajacem być pajacem i zamienił
i zmienia się w chłopca. i zamieni się w chłopca? się w chłopca.
* Uczniowie ponownie czytają tytuły wylosowanych rozdziałów i uzupeł-
niają 1. i 2. rubrykę tabeli. Następnie po cichu czytają cały rozdział, żeby
uzupełnić 3. rubrykę tabeli.
* Po uzupełnieniu tabeli przez wszystkich uczniów  swobodne wypowie-
dzi: Czy ich oczekiwania jako czytelników spełniły się po przeczytaniu
tytułu rozdziału?
* Na zakończenie  ukierunkowana przez nauczyciela analiza wypowie-
dzeń, które znalazły się w poszczególnych rubrykach tabeli.
Oczekiwane rezultaty:
Rubryka 1.  wypowiedzenia oznajmujące; czas teraz
niejszy;
2.  wypowiedzenia pytające; czas przyszły;
3.  wypowiedzenia oznajmujące; czas przeszły.
Uwaga: Ta lekcja powinna być przeprowadzona ok. dwa tygodnie przed przy-
stąpieniem do omawiania lektury. Wszyscy uczniowie powinni dysponować
egzemplarzami książki.
44 Zapraszamy na naszą stronę www.wydped.com.pl
Projekt  lektura szkolna
3, 4
TEMAT: Jak powstał drewniany pajac Pinokio?
Cele operacyjne  uczeń:
 rozumie przeczytany tekst,
 odpowiada precyzyjnie na pytania,
 wyszukuje informacje w tekście,
 wyodrębnia wydarzenia z zachowaniem chronologii,
 opowiada zdarzenia w roli,
 słucha aktywnie.
Metody:
 podające (pogadanka, objaśnienie),
 praktyczne (praca z tekstem, ćwiczenia przedmiotowe),
 pytań i odpowiedzi.
Materiały: lektura Pinokio, schematy zdań, paski papieru, flamastry, tablica
korkowa (lub inna).
Informacje dla nauczyciela:
Przebieg lekcji
1. Swobodne wypowiedzi uczniów  o czym jest lektura Pinokio?
2. Wprowadzenie  wyjaśnienie nauczyciela (ksero jako notatka do wkle-
jenia do zeszytu).
* Pinokio (wł. Pinocchio)  tytułowy bohater powieści Carla Collodiego.
* Powieść dla dzieci Le Avventure di Pinocchio ukazywała się w odcinkach
w latach (1881 1883), początkowo jako Storia di un burattino (Historie
marionetki). Jako książka została wydana w 1883 r. Powieść opowiada
o przygodach drewnianego pajacyka Pinokia i jego  ojca stolarza Dżep-
petta. Charakterystyczną cechą Pinokia było wydłużanie się jego nosa pod
wpływem kłamstw.
Zapraszamy na naszą stronę www.wydped.com.pl 45
 Język Polski w Szkole IV VI R. IX, nr 4
* Pinokio zaliczany jest do klasyki literatury dla dzieci. Powieść docze-
kała się wersji filmowych, a pomysł wydłużania się nosa u kłamcy stał się
rozpoznawalnym motywem kulturowym. Adaptacja Pinokia była drugim
pełnometrażowym fi lmem animowanym Disneya. W kinach ukazała się
7 lutego 1940 roku.
* W oparciu o książkę powstała baśń muzyczna Pinokio z muzyką Wło-
dzimierza Korcza.
* Aleksiej Nikołajewicz Tołstoj napisał własną wersję historii lalki Buratino.
* Ekranizacje:
Pinokio  pełnometrażowy film animowany z 1940 r.
Pinokio  film fabularny z 1972 r.
Pinokio  film fabularny z 1996 r.
Pinokio  film fabularny z 2002 r.
Lekcja właściwa:
1. Podanie tematu lekcji: Jak powstał drewniany pajac Pinokio?
2. Praca w 4 grupach: prezenter każdej grupy losuje dwa schematy zdań
(patrz załącznik). Otrzymuje od nauczyciela szerokie paski papieru.
a) polecenia dla grupy:
* Wykorzystując treść pierwszych trzech rozdziałów, dopisz określenia
i uzupełnij podane wypowiedzenia.
* Nowe wypowiedzenie zapisz na pasku papieru.
* Swoje wypowiedzenia ułóż według kolejności.
3. Prezenter każdej grupy odczytuje w kolejności uzupełnione zdania swo-
jej grupy. Pozostali uczniowie sprawdzają, czy wykorzystano dokładnie
informacje z tekstu.
4. Uczniowie przypinają do tablicy korkowej zdania we właściwej kolej-
ności:
a) ustalają, jakie wyrazy mogą wskazywać na następstwo czasowe (zapisują
do zeszytów), np.:
było: przedtem, wcześniej, przed chwilą (godziną, miesiącem)
jest: jednocześnie, równocześnie, w tym samym czasie
będzie: potem, następnie, za chwilę (godzinę, miesiąc) póz
niej, po chwili
46 Zapraszamy na naszą stronę www.wydped.com.pl
Projekt  lektura szkolna
5. Głośne odczytanie zdań ułożonych zgodnie z chronologią wydarzeń.
Ewentualne  rozsuwanie zdań (pasków) i dopisywanie informacji uzu-
pełniających.
6. Głośne odczytanie zakończonego opowiadania. Następnie czytanie
w roli:
 majstra Wisienki,
 Dżeppetta,
 Pinokia.
Uczniowie po wysłuchaniu powinni wskazać, gdzie następują zmiany
w opowiadaniu czytanym w roli.
7. Ponowna praca w grupach.
Polecenie:
* Kolorem czerwonym zamaluj kółka, w które wpisana jest nazwa czynno-
ści.
* Kolorem różowym zamaluj kółko, w które wpisany jest wykonawca czyn-
ności.
* Pozostałe kółka zamaluj na żółto. Następnie wypełnij wg wzoru:
czynność
........................................................ spadł ....................................................
(część mowy) (część zdania)
wykonawca czynności
.......................................................... liść .....................................................
(część mowy) (część zdania)
Grupy wymieniają się schematami zdań, aż rozwiążą wszystkie.
Zapraszamy na naszą stronę www.wydped.com.pl 47
 Język Polski w Szkole IV VI R. IX, nr 4
Stolarz
kto?
co? pokłócili się
znalazło się
drewno
i Dżepetto
dlaczego?
gdzie?
z powodu
gadającego
w warsztacie
drewna
kto?
wystrugał kto?
nazwał
Dżepetto
Dżepetto
co?
kogo?
Pinokio
pajaca
pajaca
48 Zapraszamy na naszą stronę www.wydped.com.pl
?
jak
Projekt  lektura szkolna
zaczęło
chciał
co?
kto?
drewno
stolarz
mówić
zrobić
jak?
co?
cichutko
nogę
kto?
kto?
zabrali
padł Karabinierzy
Wisienka
jak?
kogo?
jak
Dżepetta
rażony
piorunem
Zapraszamy na naszą stronę www.wydped.com.pl 49
 Język Polski w Szkole IV VI R. IX, nr 4
1
Wszyscy uczący doskonale wiedzą, że dla wielu uczniów próba
nauczenia się materiału objętego lekcją stanowi przeszkodę nie do
pokonania. Powód? Brak zrozumienia czytanego tekstu. Dlatego
należy wypracować skuteczne metody czytania ze zrozumieniem.
W działaniach zmierzających do osiągnięcia tego celu może wspo-
móc nauczyciela publikacja Douga Buehla Strategie aktywnego
S
t
r
a
t
e
g
i
e
a
k
t
y
w
n
e
g
o
n
nauczania, czyli jak efektownie nauczać i skutecznie uczyć się.
a
u
c
z
a
n
i
a
,
c
z
y
l
i
j
a
k
e
f
e
k
t
o
w
n
i
e
n
a
u
c
z
a
ć
i
s
k
u
t
e
c
z
n
i
e
u
c
z
y
ć
s
i
ę
Autor proponuje 45 strategii nauczania, i co ciekawe, możliwych
do zastosowania w szkołach podstawowych, ponadpodstawowych
i średnich. Stosowanie tych strategii pozwala na osiągnięcie skutecz-
ności w procesie kształcenia uczniów aktywnych, samodzielnych,
dążących do określonego celu.
Jedną ze wspomnianych 45 strategii jest strategia nauczania  Tro-
pem bohatera . Uczeń występuje w roli detektywa i zaczyna śledzić
i obserwować bohatera literackiego. Procedura poznawania bohate-
ra umożliwia właściwą interpretację utworu literackiego.
W tym celu dzielimy zespół uczniowski na cztery grupy. Każda
z nich zajmuje się bohaterem lektury, rozpatrując różne zagadnienia
z nim związane i poszukując w tekście odpowiednich materiałów.
grupa I Co robi Pinokio?
grupa II Co mówi i myśli Pinokio?
grupa III Co o Pinokio myślą inni?
grupa IV W jaki sposób Pinokio się zmienia?
Następnie, zdając relację z wykonania zadania, uzupełniają sche-
mat (patrz. str. 51).
50 Zapraszamy na naszą stronę www.wydped.com.pl
Projekt  lektura szkolna
Co robi bohater?
Pinokio
Główna myśl utworu: ................................................................................
Zapraszamy na naszą stronę www.wydped.com.pl 51
Co mówi i myśli bahater?
W jaki sposób bohater się zmienia?
inni?
ą
dz
ą
Co o bohaterze s
 Język Polski w Szkole IV VI R. IX, nr 4
Oczekiwane rezultaty pracy zespołu klasowego:
Co robi Pinokio?
Zaczyna myśleć o innych Nikogo nie słucha,
(Wróżka, Alidor, Tuń- uważa, że on jest najmą-
czyk). drzejszy.
Problem
Zrozumiał, że bez nauki W trudnych momentach
i pracy nic nie osiągnie. zawsze mówi o ojcu,
przyrzeka poprawę
& dobry
i błaga o ratunek.
chłopak,
Zaczął pracować Marzy o zdobyciu bo-
pełen zapału
& łazęga,
i uczyć się. gactwa, ale bez pracy
do nauki;
hultaj,
Pinokio
i nauki.
nicpoń; & stałem się
Z narażeniem życia W marzeniach zaspo-
porządnym
uratował ojca. kaja własne egoistyczne
chłopcem.
zachcianki, nie myśli
o innych.
Zaopiekował się starym Po trudnych przejściach
ojcem. postanawia się zmienić.
Przeobrażenie drewnianego
pajaca w chłopca.
Został chłopcem  czło- Marzy, żeby zostać
wiekiem. człowiekiem.
Główna myśl utworu: Dojrzewanie dziecka. Uczenie się człowieczeństwa.
52 Zapraszamy na naszą stronę www.wydped.com.pl
Co mówi i myśli Pinokio?
Od pierwszych chwil
dokucza ojcu.
Nie słucha żadnych do-
brych rad.
Nie chodzi do szkoły.
Ucieka z domu.
Ulega wpływom i namo-
wom oszustów.
Oszukuje wróżkę.
W jaki sposób Pinokio się zmienia?
Świerszcz
: Ten pajacyk to wierutny nicpoń.
To hultaj, nicpoń i łazęga. Ten pajac to nie-
posłuszny syn.
Ogniojad
: Dzielny z ciebie (Pinokio)
chłopiec.
Papuga
: Pinokio (& ) jesteś taki niemądry&
Wróżka
: Masz dobre serce, a chłopcy, co
mają dobre serce, choćby byli urwisami
i mieli złe nawyki, zawsze mogą się popra-
wić i powrócić na dobrą drogę.
inni?
ą
dz
ą
inokio s
Co o P