dysleksja
Miejsce na naklejk´ z kodem
ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY
Z OPERONEM
CHEMIA
LISTOPAD
POZIOM ROZSZERZONY ROK 2008
Czas pracy 150 minut
Instrukcja dla zdajÄ…cego
1. SprawdÄ™, czy ar kusz eg zaminacyjny zawiera 10 stron
(zadania 1 21). Ewen brak zg"oĘ przewodniczące-
tualny
mu zespo"u nadzorujÄ…cego egzamin.
2. RozwiÄ…zania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to prze-
znaczonym przy kaŻdym zadaniu.
3. W rozwiązaniach zadał
rachunkowych przedstaw tok ro-
zumowania prowadzÄ…cy do osta tecznego wyniku oraz
pami´taj o jednostkach.
4. Pisz czytelnie; uŻywaj d"ugopisu/pióra tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
5. Nie uÅ»ywaj ko rektora, a b"´dne zapisy wy raÄ™nie prze -
kreĘl.
6. Pami´taj, Å»e zapisy w brudnopisie nie podlegajÄ… ocenie.
7. Podczas egzaminu moÅ»na korzystaç z kar ty wybranych
Za rozwiÄ…zanie
tablic chemicznych, linijki oraz kalkulatora.
wszystkich zadał

moÅ»na otrzymaç
"ącznie 50 punktów.
Úyczymy powodzenia!
Wpisuje zdajÄ…cy przed rozpocz´ciem pracy
KOD
PESEL ZDAJŃCEGO ZDAJŃCEGO
Arkusz opracowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON.
Kopiowanie w ca"oĘci lub we fragmentach bez zgody wydawcy zabronione. Wydawca zezwala na kopiowanie zadał
przez
dyrektorów szkó" biorących udzia" w programie Próbna Matura z OPERONEM.
Chemia. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM i  Gazetą Wyborczą
Zadanie 1. (3 pkt)
Zapisz cząsteczkowe równania reakcji opisane schematem:
Cu " CuS " CuSO4 " Cu(OH)2
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zadanie 2. (2 pkt)
Przeprowadzono doĘwiadczenie zgodnie z podanym schematem. Zapisz równanie cząsteczkowe za-
chodzÄ…cej reakcji oraz sformu"uj wniosek dotyczÄ…cy charakteru chemicznego tlenku fosforu(V).
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
tlenek fosforu(V)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
woda
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zadanie 3. (3 pkt)
Zaproponuj i opisz doĘwiadczenie, w którym otrzymasz wodorotlenek glinu. Masz do wyboru sub-
stancje: tlenek glinu, wod´, glin, wod´ amoniakalnÄ…, wodny roztwór chlorku glinu. W opisie
uwzgl´dnij obserwacje, wnioski i równanie reakcji w formie czÄ…steczkowej.
Wykonanie:
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Obserwacje:
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wnioski:
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Równanie reakcji:
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
Chemia. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM i  Gazetą Wyborczą
Zadanie 4. (3 pkt)
Oblicz, jakÄ… mas´ CaCl2 · 2 H2O naleÅ»y odmierzyç w celu przygotowania 300 g roztworu chlor-
ku wapnia o st´Å»eniu 25%.
Zadanie 5. (3 pkt)
Na 30 g sta"ego chlorku amonu podzia"ano nadmiarem zasady sodowej. Otrzymany roztwór ogrzano
do wrzenia w celu ca"kowitego wydzielenia amoniaku. Oblicz obj´toĘç gazu otrzymanego w tym
doĘwiadczeniu przeliczoną na warunki normalne.
Zadanie 6. (2 pkt)
Przedstaw rozk"ad elektronów na podpow"okach (s, p, d...) dla jonów Ca2+ oraz S2 . Nast´pnie
oceł
i uzasadnij, który z tych jonów ma wi´kszy promieÅ‚
jonowy.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
Chemia. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM i  Gazetą Wyborczą
Zadanie 7. (2 pkt)
Uzupe"nij tabel´.
WartoĘç g"ównej liczby WartoĘç pobocznej liczby WartoĘç magnetycznej liczby
Typ
kwantowej elektronu kwantowej elektronu kwantowej elektronu
orbitalu
zajmujÄ…cego ten orbital zajmujÄ…cego ten orbital zajmujÄ…cego ten orbital
2s
4  1
Zadanie 8. (1 pkt)
WĘród poniŻszych cząsteczek wskaŻ cząsteczki p"askie.
CH4, SO3, C2H4, NH3, HCN
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zadanie 9. (2 pkt)
Zapisz wzór elektronowy czÄ…steczki propynu. Podaj liczb´ wiÄ…zaÅ‚
à i liczb´ wiÄ…zaÅ‚
Ä„ wyst´pu-
jÄ…cych w tej czÄ…steczce.
IloĘç wiÄ…zaÅ‚
Ã: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IloĘç wiÄ…zaÅ‚
Ä„: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zadanie 10. (3 pkt)
Zapisz równania poniŻszych reakcji, uŻywając wzorów pó"strukturalnych. W kaŻdym przypad-
ku uwzgl´dnij warunki niezb´dne dla przebiegu reakcji.
a) nitrowanie toluenu
5
Chemia. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM i  Gazetą Wyborczą
b) estryfikacja fenolu kwasem etanowym
c) utlenianie etanolu za pomocÄ… tlenku miedzi(II)
Zadanie 11. (2 pkt)
Zapisz wzory pó"strukturalne związków oznaczonych w poniŻszym schemacie literami A i B.
Oba zwiÄ…zki sÄ… cia"ami sta"ymi, dobrze rozpuszczalnymi w wodzie. Odpowiedz, co zaobserwu-
jesz, jeĘli wodne roztwory zwiÄ…zków A lub B zmieszasz z zasadÄ… sodowÄ…, a nast´pnie ogrzejesz
nad p"omieniem palnika.
NH
3(aq) temp.
kwas etanowy AB
A:
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
B:
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zadanie 12. (2 pkt)
Kwas 5-hydroksypentanowy jest zwiÄ…zkiem wielofunkcyjnym, mogÄ…cym ulegaç reakcji kondensacji
mi´dzyczÄ…steczkowej lub wewnÄ…trzczÄ…steczkowej. Zapisz wzory pó"strukturalne produktów kon-
desacji mi´dzyczÄ…steczkowej dwu czÄ…steczek tego kwasu oraz kondensacji wewnÄ…trzczÄ…steczko-
wej.
6
Chemia. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM i  Gazetą Wyborczą
Zadanie 13. (2 pkt)
Podaj 3 sposoby przyspieszenia przebiegu reakcji nitrowania benzenu.
1. Dodanie katalizatora w postaci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . temperatury mieszaniny reakcyjnej.
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zadanie 14. (3 pkt)
Oblicz wartoĘç entalpii tworzenia chlorku sodu, skoro podczas reakcji 50 g chloru z nadmiarem
sodu wydziela si´ 579 kJ ciep"a.
Zadanie 15. (3 pkt)
Jedna z metod syntezy metanu polega na reakcji tlenku w´gla(II) z wodorem, na skutek czego po-
wstaje metan i para wodna. W procesie tym równowaga ustali"a si´ przy nast´pujÄ…cych wartoĘciach
mol mol mol mol
st´Å»eÅ‚
reagentów: [CO] = 0,5 , [H2] = 0,2 , [CH4] = 2 , [H2O] = 1,5 .
dm3 dm3 dm3 dm3
Zapisz równanie reakcji syntezy metanu i ob licz wartoĘç sta "ej równowagi tej reakcji. Odpo-
wiedz, jak zmieni si´ wartoĘç sta"ej równowagi po podniesieniu temperatury zbiornika reakcyj-
nego, jeŻeli reakcja syntezy metanu jest procesem egzotermicznym.
Równanie reakcji:
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7
Chemia. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM i  Gazetą Wyborczą
Zadanie 16. (2 pkt)
Zapisz równania jonowe skrócone poniŻszych reakcji.
a) Zoboj´tnianie kwasu ortofosforowego(V) za pomocÄ… zasady potasowej.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
b) Roztwarzanie tlenku cynku w zasadzie sodowej.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zadanie 17. (3 pkt)
WartoĘç iloczynu rozpuszczalnoĘci siarczanu(VI) wapnia wynosi 9,1 · 10 6. Oblicz st´Å»enie molowe
nasyconego roztworu tej soli.
Zadanie 18. (3 pkt)
Porównaj moc podanych kwasów w kolejnych podpunktach. Uzasadnij róŻnice, analizując bu-
dow´ obu czÄ…steczek.
a) H2SO4 i H2SO3
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
b) CH3 CHCl COOH i CH2Cl CH2 COOH
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
c) HCl i H2S
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8
Chemia. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM i  Gazetą Wyborczą
Zadanie 19. (3 pkt)
Podaj wzór sumaryczny soli, która poddana elektrolizie w roztworze wodnym na elektrodach
platynowych daje jako produkty jedynie tlen i wodór. Zapisz równania procesu katodowego
i anodowego oraz sumaryczne równanie reakcji elektrolizy.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zadanie 20. (1 pkt)
Odpowiedz, w którym przypadku sta lowy przedmiot zanurzony w wodzie b´dzie korodowa"
szybciej: gdy b´dzie on ze tkni´ty z przedmiotem aluminiowym, czy gdy b´dzie ze tkni´ty
z przedmiotem srebrnym.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zadanie 21. (2 pkt)
Dla poniŻszych stwierdzeł
zakreĘl liter´ P, jeĘli sÄ… one prawdziwe, lub liter´ F, jeĘli sÄ… fa"szywe.
a) Jony dichromianowe(VI) pe"niÄ… w reakcjach redoks rol´ utleniacza. P F

b) W Ęrodowisku kwasowym jony MnO4 redukujÄ… si´ do MnO2. P F
c) W pracującym ogniwie Daniella masa elektrody o wyŻszym potencjale chemicznym
stopniowo maleje. P F
9