PRZEDMIOT SOCJOLOGII
PRACY I ORGANIZACJI
Charakterystyka podstawowych
pojęć
dr Anna Walczyna
Literatura
1. K. Bolesta  Kukuła. Socjologia ogólna. Oficyna
Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2003
2. P. Sztompka. Socjologia. Znak, Kraków 2002
3. H. Januszek, J. Sikora. Socjologia pracy. Wyd.
AE, Kraków 2000
4. A.M. Manek. Osobiste i społeczne aspekty pracy.
Wyd. PL, Lublin 1997
dr Anna Walczyna,
PoczÄ…tki:
- XVIII w  C. H. Saint  Simon wyodrębnia nową
naukę  fizjologię społeczną będącą nauką o
społeczeństwie rozumianym jako wewnętrznie
spójna, rządząca się własnymi prawami całość
- 1864 wyodrębnienie socjologii przez A. Comte a
w ramach nowej klasyfikacji nauk szczegółowych,
jako autonomicznej dyscypliny naukowej
dr Anna Walczyna
ETYMOLOGIA
SOCJOLOGIA
SOCIETAS + LOGOS
(społeczeństwo) (nauka, wiedza)
dr Anna Walczyna
Klasyfikacja nauk szczegółowych oraz miejsce socjologii
NAUKI
FORMALNE
EMPIRYCZNE
Logika matematyka Przyrodnicze Społeczne:
- psychologia
- socjologia
- ekonomia
fizyka biologia
- historia
- prawo
- filozofia
dr Anna Walczyna
Schemat poznania naukowego
w naukach empirycznych
dedukcja
TEORIE PRZEWIDYWANIA
Åšwiat
Budowanie teorii Sprawdzanie
konstrukcji
teoret
Świat faktów
empirycznych
FAKTY FAKTY
dr Anna Walczyna
Funkcje nauk empirycznych:
" Deskryptywna (opisowa)  polegająca na względnie
dokładnym opisie cech badanej rzeczywistości
(gromadzenie faktów);
" Eksplanacyjna (wyjaśniająca)  polegająca na wyjaśnieniu
mechanizmu funkcjonowania badanego zjawiska (budowa
teorii);
" Predyktywna (prognostyczna)  polegajÄ…ca na
przewidywaniu przyszłych zjawisk z określonym
prawdopodobieństwem, na podstawie dotychczasowej
wiedzy o badanym zjawisku.
dr Anna Walczyna
Socjotechnika jako pozanaukowa (praktyczna) funkcja
socjologii:
" Działanie indywidualne lub grupowe zmierzające do
uzyskania pożądanego zachowania jednostek i grup
społecznych
" Zespół dyrektyw dotyczących dokonywania racjonalnych
przemian życia społecznego. Dyrektywy te, zwane
dyrektywami socjotechnicznymi określają, jak przy pomocy
odpowiednich środków dokonywać celowych przemian
społecznych, opierając się przy tym na ocenach i wartościach
społecznych.
" Refleksja teoretyczna nad celowymi działaniami
społecznymi, przyjmująca ich skuteczność za jedno z
głównych kryteriów analizy.
" Sztuka lub umiejętność skutecznego oddziaływania na
innych.
dr Anna Walczyna
SOCJOLOGIA  rozumienie współczesne
nauka o zbiorowościach społecznych, a jej przedmiotem są:
Øð zjawiska i procesy tworzenia siÄ™ różnych form życia
zbiorowego ludzi,
Øð struktura tych zbiorowoÅ›ci,
Øð zjawiska i procesy w nich zachodzÄ…ce a wynikajÄ…ce ze
wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie,
Øð siÅ‚y skupiajÄ…ce i rozbijajÄ…ce te zbiorowoÅ›ci,
Øð zmiany i przeksztaÅ‚cenia w nich zachodzÄ…ce.
dr Anna Walczyna
Podział subdyscyplin socjologicznych
SOCJOLOGIA
OGÓLNA SZCZEGÓA
OWA/E
(teoretyczna)
Grup społecznych
Związane z poszczególnymi
" Wsi
Rozwija 4 podstawowe
sferami ludzkiej
" Miasta
teorie
aktywności:
" Subkultur
" Struktur społecznych
" Polityki
młodzieżowych
" Zmian lub rozwoju
" Medycyny
" Wojska
społecznego
" Oświaty
" Ludzi starych
" Zachowania społecznego
" Wiedzy
" .......
zbiorowości
" Kultury
" Zachowania społecznego
" Pracy
jednostki
" Religii
" Gospodarki
" .........
dr Anna Walczyna
Socjologia pracy jest działem socjologii zajmującym się
opisem i wyjaśnianiem zachowań społecznych ludzi w
procesie pracy, podczas produkcji dóbr i usług.
Zagadnienia szczegółowe:
1. Ogólne zagadnienia definicji pracy, klasyfikacja różnych form i rodzajów
pracy występujących w zbiorowościach ludzkich oraz ogólne zagadnienia
sprawnego działania
2. Badania społecznych konsekwencji pracy, skutków społecznego podziału
pracy i rozwoju narzędzi pracy.
3. Badanie czynników wpływających na motywację pracowników, na
intensywność ich wysiłków, a więc na wydajność pracy.
4. Badanie czynników wpływających na identyfikowanie interesów załogi z
interesem zakładu pracy oraz utożsamianie celów osobistych z celami i
wartościami zakładu pracy. Określenie co sprzyja tej identyfikacji ma
duży walor praktyczny. Sytuacja taka jest bowiem bardzo pożądana.
dr Anna Walczyna
Zagadnienia szczegółowe cd:
5. Badanie zjawisk i procesów dezorganizacji systemu społecznego
zakładu pracy i wpływ tych procesów na wykonywanie pracy.
6. Badanie stosunków między załogą a kierownictwem oraz cech
jakie powinien posiadać kierownik i co powinien wiedzieć o
pracownikach, aby skutecznie nimi zarządzać.
7. Badanie biurokracji pracy jako zracjonalizowanej i
zdepersonalizowanej postaci zarzÄ…dzania i kierowania.
8. Badanie wpływu pracy na tworzenie się różnych typów
osobowości, typów zawodowych.
dr Anna Walczyna
PRACA
1. W rozumieniu fizyki: iloczyn siły i drogi;
2. W rozumieniu biologii: ruch w żywym organizmie;
3. W koncepcjach ekonomicznych: towar
sprzedawany na rynku pracy w postaci sił
fizycznych i moralnych, kwalifikacji i umiejętności
w celu produkowania dóbr i usług zaspokajających
potrzeby materialne i duchowe człowieka;
4. Rozumienie ekonomiczno  społeczne: różnego typu
czynności mające na celu wytworzenie jakichś
dóbr lub świadczenie usług. Dobra te lub usługi
mogą być przeznaczone dla innych lub do własnej
konsumpcji.
dr Anna Walczyna
Praca  ujęcie stricte socjologiczne:
każda celowa czynność społecznie użyteczna lub
społecznie doniosła, zapewniająca określoną pozycję w
społeczeństwie.
W ujęciu socjologicznym podkreśla się iż:
1. Praca jest czynnością społeczną;
2. Praca prowadzona jest w celu zaspokajania różnego
rodzaju potrzeb, które są określane przez strukturę i
kulturę grup, do których jednostka należy;
3. Środki realizacji celów pracy i metody posługiwania się
nimi sÄ… wyznaczone przez strukturÄ™ i kulturÄ™ grup, do
których jednostka należy;
4. Aby większość prac została zrealizowana, niezbędna jest
współpraca wielu jednostek i grup rozproszonych w
czasie i przestrzeni.
dr Anna Walczyna