Pomaganie
Zachowanie pomocne
Pomaganie
 działanie ukierunkowane na spowodowanie
czyjejś korzyści (materialnych, biologicznych, psychicznych)
Prospołeczność
 działania ukierunkowane na korzyści
 działania ukierunkowane na korzyści
pozaosobiste: innego człowieka, społeczności, ogółu
Zachowania pomocne
Zachowania prospołeczne
Altruizm
Altruizm
 zachowanie pomocne bez motywacji
egoistycznej, tj. nie przynoszące pomagającemu
korzyści lub wręcz przynoszące straty
1
2
Decyzyjny model interwencji
Model pobudzenia  bilansu (Piliavin, 1981)
w sytuacji kryzysowej (Latane i Darley, 1870)
Jednoznaczność i czas trwania kłopotów (kryzysu)
Etapy/warunki udzielenia pomocy:
oraz dystans wzgl. potrzebującego a siła
pobudzenia wywołanego cudzym nieszczęściem
 zauważyć
Pobudzenie wywołane cudzym nieszczęściem
 uznać sytuację za kryzysową
jest nieprzyjemne (motywacja do redukcji tego pobudzenia)
jest nieprzyjemne
" niewiedza wielu, obojętnośćprzechodnia
" niewiedza wielu, obojętność przechodnia
 pobudzenie empatyczne vs pobudzenie egoistyczne
 przyjąć odpowiedzialność
" rozproszenie odpowiedzialności
Subiektywna ocena, czy udzielenie pomocy jest
 uznać kompetencje pomocy najskuteczniejszym sposobem redukcji tego
dyskomfortu (nieprzyjemnych emocji związanych z cudzą krzywdą)
 zadecydować o podjęciu działania
pomocnego
Bilans kosztów i zysków związanych z podjęciem
lub rezygnacją z zachowania prospołecznego
 udzielić pomocy
3 4
Teorie norm Teorie ewolucjonistyczne
Dostosowanie łączne (Hamilton, 1964)
Pomaganie jako efekt ulegania nakazom
Cel: pośrednie propagowanie genów
i zakazom społecznym
Warunek: koszty (k) są mniejsze niż poziom pokrewieństwa
a  normy opisowe (jak się zachować?)
(p) i zysk (z) odbiorcy pomocy (Kb  normy powinnościowe (co zrobić?)
 Poziom pokrewieństwa (p)
bliz
niąt jednojajowych: 1, rodzeństwa: 0,5 i dziecko-rodzic, ciotka/wujek
bliz
niąt jednojajowych: 1, rodzeństwa: 0,5 i dziecko-rodzic, ciotka/wujek
Norma odpowiedzialności społecznej
Norma odpowiedzialności społecznej
- siostrzenica/bratanek: 0,25, kuzyni: 0,125
 pomaganie tym, których los zależy od nas
chętniej/częściej ratujemy życie bliskiej, niż dalszej rodziny i niż
obcych (zwłaszcza jeśli ponosimy ryzyko utraty własnego życia)
norma osobista lepiej niż normy społeczne pozwala
 Rola wieku odbiorcy pomocy:
przewidywać zachowania
* ratowanie życia  im młodszy odbiorca tym większa szansa otrzymania pomocy
uprzednia aktywizacja normy sprzyja zachowaniu
* codzienne przysługi  norma odpowiedzialności  najchętniej i najczęściej
pomagamy najmłodszym i najstarszym
zgodnemu z nią
" Rola pokrewieństwa, bliskości emocjonalnej, odległości zamieszkania
Norma wzajemności
Altruizm wzajemny (Trivers, 1971)
 odwzajemnienie udzielonej niegdyś pomocy/przysługi
pomaganie jest korzystne, o ile jest odwzajemniane
5 6
Wyznaczniki pomocności Reakcje na otrzymanie pomocy
Obecność i postępowanie innych
Czynniki modyfikujące reakcję
 Naśladowanie i modelowanie zachowań(Ulica Sezamkowa)
na otrzymaną lub oferowaną pomoc:
 Kary i nagrody
* Zjawisko obojętnego przechodnia (im więcej świadków, tym rzadsza pomoc)
Cechy dawcy i odbiorcy pomocy
* Niewiedza wielu (wzajemna obserwacja braku reakcji, wniosek: nic się nie stało)
a interpretacja zachowania pomocnego
* Rozproszenie odpowiedzialności (narasta wraz z kosztami udzielenia pomocy)
 poprawa/zagrożenie samooceny?
 poprawa/zagrożenie samooceny?
stąd pomoc przyjaciół może być bardziej bolesna niż pomoc obcych,
Właściwości biorcy pomocy
jeśli zapotrzebowanie na pomoc jest odbierane jako oznaka własnej
zależność od nas, wiek, czy z własnej  winy potrzebuje pomocy, sympatyczność, atrakcyjność
słabości, własny niedostatek, a nie braku szczęścia
Relacje między dawcą a biorcą
Sprawiedliwość wymiany usług
* autokoncentracja, samoocena, , poczucie własnej wartości
czy jesteśmy w stanie odwzajemnić przysługę, pomoc?
* motywacja endocentryczna vs egzocentryczna (pomaganie dla własnego/cudzego samopoczucia)
* związki oparte na wspólnocie/wymianie (powiązanie Ja i reprezentacji innej osoby) Reaktancja
nieproszona pomoc domniemanie uwikłania we wzajemność
* typy relacji społecznych: wspólnotowa, hierarchiczna, równościowa, wymiany rynkowej
niechęć czasem  odwdzięczenie się z nawiązką
Właściwości osoby pomagającej
empatia (+), poczucie winy (+), wstyd (- lub 0), nastrój pozytywny (+, ale& ), nastrój negatywny (-, ale& ) 7 8