tematyka ćwiczeń
Ćwiczenie 1
Ośrodkowy układ nerwowy
Nerw, splot, zwój – definicje. Podział topograficzny i czynnościowy układu nerwowego.
Opony mózgowia – znaczenie, opona twarda: blaszka zewnętrzna i wewnętrzna (sierp mózgu, sierp móżdżku, namiot móżdżku, zatoki opony twardej, opona miękka i pajęcza, zbiorniki podpajęczynówkowe. Pojęcie istoty szarej i białej.
Pojęcie mózgowia i mózgu. Kresomózgowie – komory boczne, splot naczyniówkowy komór. Międzymózgowie-
skrzyżowanie wzrokowe, przysadka i szyszynka-lokalizacja i czynność. Wzgórze i podwzgórze. Komora trzecia. Pojęcie pnia mózgu i jego elementów: śródmózgowie ( w tym konary mózgu i wodociąg), most, rdzeń przedłużony (komora czwarta). Móżdżek - jego rola w organizmie. Rdzeń kręgowy – odcinki, zgrubienie szyjne i lędźwiowe, ogon koński, nić końcowa. Budowa zewnętrzna (bruzdy i sznury) i wewnętrzna (istota szara-rogi, istota biała- sznury: przedni, tylny i boczny). Krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego. Układ nerwowy autonomiczny.Część współczulna i przywspółczulna.
Lokalizacja ośrodków autonomicznych. Czynność układu autonomicznego.
Ćwiczenie 2
Obwodowy układ nerwowy.
Nerwy czaszkowe – nazwy, numeracja, rodzaje włókien nerwowych, zakres unerwienia
Nerwy rdzeniowe, powstawanie, budowa
Splot szyjny - powstawanie, gałęzie – zakres unerwienia.
Splot ramienny – powstawanie. gałęzie krótkie i długie splotu – zakres unerwienia.
Nerwy międzyżebrowe - zakres unerwienia
Splot lędźwiowy – powstawanie, gałęzie i zakres unerwienia.
Splot krzyżowy - powstawanie, gałęzie i zakres unerwienia.
Ćwiczenie 3
Narządy zmysłów (wzroku, słuchu, węchu, smaku)
Narząd wzroku; oko-gałka oczna; narządy dodatkowe oka – powieki, spojówki, narząd łzowy, mięśnie gałki ocznej.
Budowa gałki ocznej: rogówka, twardówka, naczyniówka, ciało rzęskowe, tęczówka, siatkówka, soczewka, komora przednia i tylna gałki ocznej, ciecz wodnista, ciało szkliste.
Ucho zewnętrzne; małżowina uszna, przewód słuchowy zewnętrzny, błona bębenkowa
Ucho środkowe: jama bębenkowa, kosteczki słuchowe – młoteczek, kowadełko i strzemiączko, okienko okrągłe i owalne, trąbka słuchowa. Ucho wewnętrzne: błędnik kostny – przedsionek, kanały półkoliste, ślimak, błędnik błoniasty –
woreczek, łagiewka, przewód ślimakowy, przewody półkoliste. Narząd spiralny, przychłonka, śródchłonka..
Narząd węchu. Okolica węchowa błony śluzowej nosa - lokalizacja, komórki węchowe, nerwy węchowe, opuszka węchowa, pasma węchowe, trójkąt węchowy, hipokamp, jądra podwzgórza
Narząd smaku. Budowa i lokalizacja kubków smakowych, brodawki okolone, grzybowate, liściaste, podstawowe rodzaje smaków, struna bębenkowa, nerw językowo-gardłowy i błędny– zakres unerwienia specjalnego (smaku)
Ćwiczenie 4
Gruczoły dokrewne. Powłoka wspólna
Wewnątrzwydzielnicza czynność podwzgórza. Przysadka mózgowa, tarczyca, przytarczyce, nadnercza – położenie, budowa, hormony i ich znaczenie. Szyszynka i grasica – położenie i ich znaczenie. Wewnątrzwydzielnicza czynność trzustki. Wewnątrzwydzielnicza czynność gonad. Cykl miesięczny i jego wpływ na zmiany w organizmie kobiety. Kontrola wydzielania dokrewnego.
Budowa anatomiczna skóry. Czynność fizjologiczna i ochronna skóry. Przydatki skóry: budowa włosa, paznokcia; Czynność wydzielnicza: gruczoły potowe, gruczoły łojowe.
Ćwiczenie 5
Jama brzuszna i miednica
Ściany i okolice brzucha. Budowa kostna miednicy i wymiary . Przepona i jej otwory: rozwór aortowy, rozwór przełykowy, otwór żyły głównej dolnej. Mięśnie brzucha: m. prosty brzucha, mm. skośny zewnętrzny i wewnętrzny brzucha, m.
poprzeczny brzucha, m. czworoboczny lędźwi, m. piramidowy. Tłocznia brzuszna.
Przepona miedniczna. Przepona moczowo-płciowa.
Otrzewna - budowa i funkcja (pojęcia – krezki, więzadła, sieci większej i mniejszej).
Układ pokarmowy
Ogólna budowa przewodu pokarmowego, ściany, unerwienie.
Budowa poszczególnych odcinków przewodu pokarmowego (jama ustno-gardłowa, przełyk, żołądek, XII-ca, jelito cienkie, jelito grube), różnice w budowie i funkcji. Pojęcie perystaltyki, perystoliki i antyperystaltyki. Wątroba, trzustka i śledziona-położenie, budowa i czynność. Drogi żółciowe wewnątrz- i zewnątrzwątrobowe. Wnęka wątroby- zawartość. Pojęcie krążenia wrotnego. Unaczynienie i unerwienie narządów jamy brzusznej. Aspekty kliniczne przewodu pokarmowego.
Ćwiczenie 7
Układ moczowo-płciowy.
Topografia miednicy i narządów w niej leżących (nerki, pęcherz moczowy, macica, przydatki)- stosunek do otrzewnej..
Budowa nerki - torebki: tłuszczowa, włóknista- ich rola, kora i rdzeń nerki. Budowa i funkcje kłębka nerkowego oraz pętli nefronu. Drogi wyprowadzające mocz (układ kielichowo-miedniczkowy). Moczowody i pęcherz moczowy-budowa i funkcje, stosunek do otrzewnej i sąsiadujących narządów. Cewka moczowa- różnice w budowie u płci męskiej i żeńskiej.
Moszna i jej zawartość, budowa jądra, najądrza. Nasieniowód. Składowe powrózka nasiennego. Gruczoł krokowy –
położenie, budowa. Pęcherzyki nasienne i gruczoły opuszkowo-cewkowe Budowa prącia. Mechanizm erekcji i ejakulacji.
Układ płciowy żeński: - jajniki- budowa i funkcja. Budowa jajowodu, mechanizm transportu uwolnionej komórki jajowej.
Macica – położenie, więzadła, budowa ściany macicy, stosunek do narządów sąsiednich. Cykliczne zmiany w błonie śluzowej macicy. Pochwa i przedsionek pochwy, błona dziewicza i gruczoły przedsionkowe.
Ćwiczenie 8
Kolokwium
Literatura podstawowa:
1. Sokołowska – Pituchowa J.: Anatomia człowieka, PZWL, Warszawa, 1993
2. Wożniak W.: Anatomia człowieka. Podręcznik dla studentów, Urban & Partner, Wrocław, 2003
3. Ignasiak Z.: Anatomia układu ruchu. Elsevier, Urban & Partner, Wrocław 2007
4. Ignasiak Z., Domaradzki J.: Anatomia narządów wewnętrznych i układu nerwowego człowieka.
Elsevier, Urban & Partner, Wrocław, 2008
5. Sobota: Atlas anatomi człowieka . Urban & Partner, Wrocław
Literatura uzupełniająca:
1. Gołąb B.: Anatomia czynnościowa obwodowego układu nerwowego
2. Feneis H.: Ilustrowany słownik międzynarodowego mianownictwa anatomicznego, PZWL,
Warszawa
3. Bochenek A., Reicher M.: Anatomia człowieka, t. I – V, PZWL,Warszawa,1996.