Mitologia egipska - Paranormalium




Strona główna · Informacje · Kontakt z Redakcją

Kliknij tutaj, aby przejrzeć całą zawartość Paranormalium Offline





ARTYKUŁY

11 WRZEŚNIA
ASTROLOGIA
CUDA
DEMONOLOGIA
DUCHY
EZOTERYKA
KLĄTWY
KRYPTOBOTANIKA
KRYPTOZOOLOGIA
LEGENDARNE STWORZENIA
MAGIA
MITOLOGIA
NIEWYJAŚNIONE
NIEZWYKŁE MIEJSCA
NIEZWYKŁE ZDOLNOŚCI
NOWA BIOLOGIA
PRZEDMIOTY KULTU
RAELIANIE
REIKI
RELIGIA
ROK 2012
SEKTY
SNY, LD, OOBE
STREFA MROKU
TAJEMNICE KOSMOSU
TAJEMNICZE WIZERUNKI
TEORIE SPISKOWE
UFO
USO
WAMPIRYZM
ZAGADKOWE OBIEKTY
ZAGADKOWE ZNIKNIĘCIA
ŻYCIE PO ŚMIERCI

CIEKAWOSTKI

UNPLUGGED!(mat. źródłowe)
CIEKAWE ARTYKUŁY
RELACJE
 




     Paranormalium >> Artykuły >> Mitologia


Mitologia egipskaDodano: 2005-03-08 19:08:35


Bogowie

Aker - bóstwo uosabiające ziemię jako obszar pomiędzy miejscem wschodu i zachodu słońca lub pomiędzy wejściem a wyjściem z krainy podziemnej. Przeciwnik Apopa. Przedstawiany najczęściej jako para lwów odwróconych do siebie tyłem, z których jeden spogląda na wschód, drugi na zachód, lub jako "nosiciel" barki słonecznej w nocnej części wedrówki.

Amon - ("ukryty", "utajony", "niewidzialny"), pierwotnie drugorzędne górnoegipskie, opiekun zmarłych, bóstwo urodzaju i płodności (występuje już w Tekstach Piramid z okresu Starego Państwa, wraz z małżonką Amaunet), zyskał na znaczeniu po zaszczepieniu jego kultu w Tebach za czasów X-XI dynastii; w okresie Nowego Państwa przydano mu cechy solarne i utożsamiono z Re (Amon-Re). Świątynia Amona w Karnaku jest największym egipskim zespołem sakralnym. Przedstawiany był jako błękitny mężczyzna w wysokiej koronie z dwoma dużymi, stylizowanymi piórami barwy niebieskiej, trzymający berło i/lub znak anch; inną postacią Amona był wąż Kematef. Istnieje także teoria o libijsko-berberyjskim pochodzeniu Amona, tym wiecej, że aman w tych narzeczach oznaczało "wodę", a świętym zwierzęciem tego boga oprócz barana była gęś.

Anedżti - bóstwo miasta Busiris w Delcie, identyfikowane z Ozyrysem, który, jak się wydaje- przejął od niego elementy mitu oraz atrybuty.

Anti - Pierwotne bóstwo XII nomu górnoegipskiego, przedstawiane w postaci sokoła stojącego na podstawie w kształcie półksiężyca. Czasami, jak w micie o walce Horusa z Setem, gdzie Anti występuje jako przewoĽnik, zamiast na takiej podstawie stoi na łodzi. W �Tekstach Piramid� nosi tytuł Pana Wschodu, jest więc bóstwem bardzo starym i niegdyś dość ważnym, z czasem sprowadzonym do roli lokalnego bóstwa.

Anubis, Inpu, Anepu, Anup - staroegipski dobry bóg nieba, ojciec i król bogów, syn Ozyrysa. W funkcji bóstwa związanego z kultem zmarłych, wcześniej aniżeli Ozyrys, występuje już od okresu Starego Państwa (czasami jako Chenty Imentiu); uczestniczył w sądzie zmarłego i opiekował się jego mumifikacją, był strażnikiem cmentarzy, bóg zmarłych, cmentarzy i balsamowania zwłok. Patron mumifikacjii i balsamistów. Opiekun podziemnych otchłanim w których lokować się miało gorące piekło; opuszczał Ziemię co 28 lat i po takim okresie na nią powracał. To on prowadził dusze zmarłych pod sąd. Według najstarszych legend pierwszą mumią egipską był bóg Ozyrys, którego okrutny braciszek posiekał na kawałki, a bóg Anubis poddał sobie tylko znanym boskim zabiegom mumifikacji, dzięki czemu Ozyrys zmartwychwstał. Anubis (pies-bóstwo) przedstawiany w postaci czarnego psa (nie szakala, jak powszechnie się uważa), lub z głową psa. Utożsamiany bywał z innym bóstwem - Upuautem; jednak w przeciwieństwie do tego ostatniego - wyobrażanego jako stojący i wyprężony pies, Anubis nieantropomorficzny zawsze wyobrażany był w postawie leżącej. Szczególnie czczony w Kynopolis (egip.Kasa, Mieście Psów) w środkowym Egipcie. W obrzędach mumifikacyjnych wyjątkowo ważnych osobistości kapłan przewodzący balsamistom zakładał maskę Anubisa. Ten sam bożek w mitach greckich pojawia się jako pojazd "z piekielnym napędem", "wóz ognisty" boga Hermesa. Czasami obie nazwy Hermes i Anubis łączą się w jedną jako Hermanubis - i oznaczają właśnie rydwan boski.

Anup - bóg przewoĽnik.

Apis, Hep, Hapu - zhellenizowana forma greckiego
imienia Hapej lub Hapi, którym określano czarnego byka z białym trójkątem na czole.Pierwotnie symbol płodności (jak wiele innych czczonych byków: Mnewis, Buchis), wtórnie Ptah wcielony w byka; łączony też z kultem Ozyrysa (Serapis), od czasów XVIII dynastii również z Atumem. Apis, razem z Mnewisem symbolizowały płodność, oba święte byki wzajemnie się odwiedzały. Bóstwo siły i płodności. Związany z kultem księżyca i słońca. Naczelnym miejscem kultu było Memfis (wyrocznia). W Sakkarze znajduje się cmentarzysko memfickich Apisów, tzw. Serapeum. Przedstawiany jako byk niosący tarcze słoneczną z ureuszem miedzy rogami. Na sarkofagach (od Okresu PóĽnego) spotykamy czasami wyobrażenie Apisa niosącego na grzbiecie mumie zmarłego.

Aton, Iten - w funkcji bóstwa solarnego (?) występuje już od okresu Średniego Państwa ("Aton jest ciałem Re", widzialny przejaw boga Re); od czasów XVIII dynastii, a szczególnie za panowania Amenhotepa IV-Echnatona, monoteistyczny niemal stwórca wszechrzeczy, dawca życia i energii. Władca uczynił zbudowane przez siebie miasto Achet Aton (obecnie Tell el-Amarna) nową stolicą i głównym ośrodkiem kultu. Przedstawiany jako tarcza słoneczna z promieniami w kształcie dłoni trzymającymi symbole anch (znane są sporadyczne przedstawienia Atona jako sokoła). Jedyne bóstwo w religii Amenhotepa IV Echnatona. Kult Atona po upadku Amenhotepa zanikł.

Atum, Itmu - ("wypełniony", "całkowity", "kompletny"); najstarszy prabóg, bóg stwórca, przeżyje koniec świata; bóstwo którego pochodzenie jest niejasne - niektórzy badacze uważają, że jest synkretycznym wynikiem zaawansowanych, a nieznanych nam spekulacji teologicznych; uważany za stwórcę ludzi, wszechrzeczy (również samego siebie) - jako pagórek (benben) wyłoniony z oceanu i ojciec bogów. Według jednej z legend wśród pierwotnego chaosu wylągł się on ze świetlistego jaja, miało to nastąpić w pobliżu póĽniejszego miasta On i dlatego stało się centrum kultu tego boga. Ponieważ stworzył bogów w wyniku aktu "boskiego onanizmu" (przez samozapłodnienie wypluł Szu i Tefnut), jego ręka ma mieć elementy pierwiastka żeńskiego, a nawet stanowić "osobne", żeńskie bóstwo.
Najstarszy z Wielkiej Dziewiątki bogów, bóstwo zachodzącego słońca Utożsamiany już w czasach II dynastii z Re ( Atum-Re) jako zachodzące słońce, przedstawiany pod wieloma postaciami, głównie jako mężczyzna z koronami Egiptu lub ichneumon. Poświęcone mu byłu: lew, ichneumon i wąż.

Baal - w czasach Ramessydów identyfikowany byl z Setem.Byl bóstwem syryjsko-paladyńskim, wprowadzonym do Egiptu w czasach XV||| dynastii.

Ba-neb-Dżed, Mendes - bóstwo pod postacią kozła, przez Greków porównywane do Pana. Pierwotnie występował pod postacią barana, z czasem nadano mu ludzką postać, ale zwierzęca występowała nadal obocznie. Jako bóg płodności czczony był w egipskim mieście Mendes. Jednak kult jego nie miał charakteru lokalnego, uważany był za jedno z potężnych prabóstw, i jako taki występuje w micie o walce Horusa z Setem. W Okresie PóĽnym był identyfikowany z Ozyrysem.

Bata - bóg o postaci byka, czczony w nomie kyopolitańskim obok Anubisa. �Papirus d�Orbiney� przedstawia oba bóstwa jako braci antagonistycznie do siebie nastawionych. O samym kulcie Baty nic prawie nie wiadomo.

Benitu - były to bóstwa przedstawiane w postaci pawianów. Zamieszkiwały pierwszy krąg krainy podziemnej. Pilnowały bramy, którą otwierały tylko dla Re-Ozyrysa, gdy wstępował do Krainy Zachodniej na swej barce.

Bes - popularne bóstwo ludowe, patronujące ognisku domowemu, życiu kobiety, dawca spokojnego snu; umocowane raczej w demonologii i magii niż teologii; opiekun małżeństwa, radości i zabawy. Wyjątkowo popularny w czasach rzymskich, czczony głównie w Abydos. Przedstawiany w postaci nieforemnego śmiejącego się karła ze zwierzęcymi uszami i skórą lwa na plecach, czasami gra na bębenku (lub innych instrumentach) co odstraszało złe, nieprzyjazne duchy. Wizerunki Besa umieszczano czasami na amuletach.Odmianą Besa był demon Aha (="wojownik"), ściskający w dłoniach węże lub gazele jako zwierzęta Seta. Wyobrażenie Besa niezwykle często występowało na przedmiotach codziennego użytku oraz na kaplicach mammisi.

Buchis - bóg byk, czczony w środkowym Egipcie.

Chenti - bóstwo zmarlych przedstawiane pod postacią czarnego psa. Byl czczony w Abydos, gdzie w Okresie Arhcaicznym posiadl wlasne sanktuarium.

Chepre, Cheperu, Chepri - ("stający się") prabóstwo, czczone pod postacią skarabeusza, bóg-gnojownik; w Starym Państwie uważany za personifikację Atuma i jako taki uznany za stwórcę bóstw. W tekstach Księgi Umarłych ma związek z symboliką zmartwychwstania. Miał tajemną moc ciągłego odradzania się. Uważano, że sam z siebie tworzy potomstwo.

Chnum, Knum, Num - ("baran"), bóg wody i katarakt, opiekun wylewów nilowych, występował w postaci barana lub mężczyzny z jego głową. Początkowo lokalne bóstwo Elefantyny, zyskało popularność dzięki powszechności kultu baranów w wielu miejscowościach Górnego Egiptu; przekazy teologiczne każą uważać go za twórcę ludzi, których wytoczył razem ze światem na kole garncarskim. Czczone jako patron wylewów Nilowych. Popularność kultu Chnuma wpłyneła na jego niejednoznaczne stanowisko w panteonie; łączono go synkretycznie z wieloma bogami, np. Gebem, Ozyrysem, Re, Szu. Właśnie osobliwe, czterogłowe wyobrażenia Chnuma z Esna interpretowane są jako synkretyczne bóstwo jednoczące cechy wymienionych bogów.

Chonsu - ("wędrownik") z początku bóstwo lokalne o niezwykle pierwotnym charakterze. Począwszy od czasów Nowego Pństwa czczone jako syn boga Amona i bogini Mut. Dzięki połączeniu w triadę (tzw. trójcę tebańską) z rodzicami zyskał popularność jako bóstwo księżyca. Ikonograficznie pokrewny Ptahowi lub Ozyrysowi; przedstawiany z tarczą księżyca na głowie, rzadkie są wyobrażenia Chonsu z głową sokoła lub "Chonsu-dziecko" przedstawiane niemal analogicznie do jednej z postaci Horusa - dziecka stojącego na krokodylu.

Duamutfi, Dwa-mutef - brat Hapea, Emseta i Quebhsneufa; były to bóstwa opiekujące się pogrzebem; uznawano ich za synów Horusa.

Dutes, Dżhowtej - egipska forma imienia boga Thota.

Emset, Amaste - razem z Hape, Duamutfi i Quebhsneuf był bóstwem opiekującym się pogrzebem, uznawano ich za synów Horusa.

Geb - prabóstwo kosmiczne uosabiajace ziemie; ojciec Ozyrysa, malzonek Nut. Wyobrazany najczesciej wraz z Nut oraz bóstwem powietrza Szu, jako lezacy mezczyzna o ciele pokrytym roslinami.Geb - Cheb, Keb - syn Szu i Tefnet, ojciec Ozyrysa, bóg Ziemi.

Gereh - bóstwo w postaci żaby. Nie są znane jego funkcje.

Hapej, Hape - bóstwo, razem z Emsetem, Duamutfijem i Quebhsneufem, opiekował się pogrzebem; uznawano ich za synów Horusa.

Hapi - bóstwo a raczej geniusz rzeki Nil; przedstawiany jako otyły mężczyzna z głową zwieńczoną kępą papirusu, bóg wylewów Nilu.

Harpokrates - grecka forma egipskiego okreslenia Hor pa hered, oznaczajacego "Horus dziecko"; postac Horusa przedstawiana jako siedzace dziecko z kosmykiem wlosów na glowie i palcem w ustach. Zyskala na popularnosci szczególnie w okresie grecko-rzymskim.

Heh - prabóstwo z Hermopolis, uosobienie nieskończoności, które wylonilo się z praoceanu Nun, podczas powstawania świata. Jego żeńskim odpowiednikiem byla bogini Hauket. Heh- jak inne bóstwa Wielkiej Ósemki- wyobrażany byl w postaci żaby, zaś Hauket w postaci wężą.

Horachte - (egip.="Horus horyzontu"); bóstwo solarne pierwotnie nietozsame z Re, rychlo jednak z tym bogiem polaczone. Byl bogiem "slonca porannego"; watek Horusowy nakazywal przedstawianie go jako czlowieka z glowa sokola.

Horus - (egip.Haru="daleki"), łacińska forma egipskiego imienia Hor oznaczającego syna Ozyrysa i Izydy lub bóstwo słoneczne; prabóstwo o nieznanym pochodzeniu (być może nawet jednym z aspektów Horusa był ubóstwiony wódz plemienny), jeden z najpopularniejszych bogów egipskich; dzięki popularności bóstwa-sokoła w wielu miejscowościach Egiptu jego kult rozprzestrzeniał się w sposób bezkonfliktowy. Najważniejsze bodaj bóstwo okresu pre- i wczesnodynastycznego (sokól był hieroglifem-determinatywem pojecia "boga"); bóg nieboskłonu, światła i świata, symbol władzy królewskiej. Bóg o głębokim sercu: dał zabitemu ojcu Ozyrysowi swoje oczko do zjedzenia i ten ożył. Włączony do kregu mitów ozyriackich stał się synem Ozyrysa i Izydy, przeciwnikiem Seta. Jednym z najwiekszych ośrodków kultu Horusa bylo dolnoegipskie Edfu; utożsamiony z Re nazwany został Re-Horachte. Przedstawiano go najczęściej w postaci sokoła lub człowieka z głową sokoła.

Ilu - "dozorcy z góry", nazwa bogów starożytnych egipcjan.

Isdes - bóstwo zmarłych występujące w postaci czarnego psa (podobnie jak Anubis). Jako Pan Zachodu i sędzia w Państwie Umarłych znany jest z tekstów z czasów Średniego Państwa, póĽniej był silnie związany z Thotem a nawet został z nim zidentyfikowany, stając się jedną z jego postaci.

Kuk - prabóstwo z Hermopolis, symbolizujące ciemność. Razem ze swym żeńskim odpowiednikiem Kauket, tworzyli jedną z par Wielkiej Ósemki. Był wyobrażany w postaci żaby, Kauket zaś w postaci węża.

Min, Minu - ityfalliczny bóg Koptos; bóg urodzaju i płodności, wywodzący się z pierwotnych, fallicznych kultów górnoegipskich (Achmim). Procesje ku jego czci rozpoczynały okres żniw; pan wschodniej pustyni, stąd uważany za opiekuna drogi karawan z Koptos nad Morze Czarne. Przedstawiany jako mumiformiczny mężczyzna z jedną ręką wzniesioną w górę (często z biczem nechacha), drugą obejmującą wzwiedzionego członka. Wiele atrybutów Mina (z wyjątkiem ikonograficznej ityfalliczności) przejął Amon.

Montu - ("dziki"?), naczelne bóstwo Teb przed dominacją Amona; bóstwo wojny i rzemiosła wojennego, przedstawiany jako sokół bądĽ mężczyzna z głową sokoła - stąd czasami łączony z Horusem.

Nefertum - ("piękny Atum"?), drugorzędne bóstwo - pierwotnie fetysz przedstawiany jako kwiat lotosu z którego wyrastają pióra; odgrywał pewną rolę zarówno w kręgu mitów związanych z Re, jak i "sądzie umarłych".Młodzieniec rozweselający co rano boga Ra. Uważany czasami za syna Ptaha i Sachmet.

Nepri - bóg zboża.

Niau - "Pustka", prabóstwo z Hermopolis o postaci żaby, wraz z wężem Niaut stanowili jedną z par Wielkiej Ósemki. Nie należeli jednak do pierwotnego zestawu czterech par boskich - w póĽniejszych tekstach umieszczani byli na miejscu pary Tenemu i Tenemujt.

Nun, Nunu - ("wody"), bóstwo pierwotne, uosobienie "praoceanu" z którego wyłoniła się ziemia; często utożsamiany z Ptahem lub Amonem. Przedstawiany zazwyczaj jako mężczyzna lub, lokalnie, człowiek z głową żaby.

Onuris - (egip.Anhur="przychodzący z daleka" lub "sprowadzający [coś] z daleka"), drugorzędne bóstwo wojownicze; uważany za boga walki, wojny, także polowania. Przedstawiany jako mężczyzna w kasku ozdobionym piórami, z włócznią w ręku.

Ozyrys - (egip.Usir), lokalne bóstwo Delty, być może ubóstwiony przywódca plemienny (z pierwotnymi atrybutami pasterskimi), zrobił zawrotną karierę w egipskim panteonie. Wchłaniając kolejne kulty obrastał w skomplikowaną, wielowątkową symbolikę; władca zaświatów, sędzia zmarłych, symbol wegetacji, odradzającej się przyrody, sił natury ("Ozyrys zbożowy" - odciśnięta z mułu zmieszanego z ziarnami zbóż "kiełkująca" figura Ozyrysa), wreszcie nawet bóstwo Nilu, księżyca, nieba, słońca.

Jego imię jest niejasne - według zapisu hieroglificznego oznacza "siedzibę oka" (?). Wedle najpopularniejszych wątków teologii heliopolitańskiej był synem Nut i Geba, ojcem Horusa, bratem (i mężem) Izydy oraz Seta. W walce o władanie Egiptem (a więc pogłos predynastycznych walk plemiennych) zabity przez Seta i poćwiartowany na 14 kawałków a potem wrzucony do Nilu. Z polecenia boga słońca Re szakalogłowy bóg Anubis (po egipsku Anup) zabalsamował zwłoki, a Izyda przy pomocy zaklęć magicznych przywróciła swego męża do życia, nie na ziemi, lecz w Państwie Umarłych.
Egipcjanie wyobrażali je sobie m.in. jako pola, zwane "polami trzcin", kiedy indziej "polami pokarmów". Zmarły po śmierci miał się udawać na sąd sprawowany przez 42 sędziów w obecności Ozyrysa; w czasie sądu serce zmarłego było ważone. Wyrok sądu pośmiertnego nie był jednak zależny od ziemskich uczynków: zmarłemu bowiem do trumny wkładano zbiór zaklęć, przypowieści, hymnów, modlitw i formuł magicznych, które dziś nazywamy ogólnie Księgą Umarłych. Dzięki niej zmarły osiągał moc nad bogami i innymi bytami zaświatowymi, a także nad sędziami pośmiertnymi i sam stawał się Ozyrysem. W tych warunkach sąd pośmiertny i ważenie serca stawało się czczą formalnością. Człowiek, którego nie było stać ma kupno Księgi Umarłych, umierał tzw. drugą - wieczną śmiercią. Bogiem zmarłych stał się jednoznacznie dopiero za V dynastii - ten jego aspekt ulegał z czasem "demokratyzacji": pierwotnie jedynie władcy, od Średniego Państwa już każdy Egipcjanin po śmierci miał prawo nazwać się "Ozyrysem".

Przedstawiany w postaci mumii władcy z koroną atef na głowie, w rękach trzymał berło (heka) i bicz (nechacha); głównym ośrodkiem kultu było Abydos. Nie do końca zinterpretowane są także niektóre fetysze Ozyrysa, na przykład będące w czasach dynastycznych znakami nomów; na drzewcu zatknięty jest stożkowaty przedmiot (kołpak? prawzgórek? relikwiarz? pleciony ul??) zwieńczony długimi piórami. Zapewne istotne znaczenie fetysza było nieznane już nawet Egipcjanom od schyłku Starego Państwa.

Ptah - wieloaspektowe prabóstwo pochodzenia memfickiego; uznany za stworzyciela i patrona wszelkiej działalności kreatywnej (a więc pisarzy, artystów, rzemieślników). Synkretycznie łączył się w różnych okresach z różnymi bogami, np. jako "Ptah-Sokar-Ozyrys" był bóstwem zmarłych; wiele bóstw zachowując nawet swą tożsamość uważanych było za "uosobienie" Ptaha (np.byk Apis). Przedstawiano go z reguły jako łysego, mumimorficznego mężczyznę z berłem, na postumencie.

Re, Ra - ("słońce"), uniwersalne prabóstwo solarne, bóg "wszystkiego" (stąd utożsamiany niemal automatycznie z Atumem), uosaobiene ładu i porządku wszechświatowego; jako taki uważany za ojca Maat. O ile co do interpretacji dziennej wędrówki Re po nieboskłonie była zgodność (słońce żegluje w łodzi), o tyle kontrowersje teologiczne były wokół nocnych losów Re; miał być połykany przez Nut, która nazajutrz go ponownie rodziła, lub też odbywał podróż po krainie podziemnej (stąd rola Re w kultach zmarłych). Ważnym epizodem kultu był także mit o odwiecznej walce jaką toczy słońce, czyli Re, z ciemnością i złem, czyli wężem nazywanym Apop; zwyciężony o poranku Apop krwawi, a jego krew zabarwia niebo o świcie na czerwono. Re przedstawiano zazwyczaj jako mężczyznę ze słoneczną tarczą na głowie.

Renenutet - bóstwo mające pod swoją pieczą żniwa i płody ziemi.

Serapis, Sarapis, Serapeum - (od egip.Usir-Hapi), bóg zbawiciel, patron szczęścia, dawca snów wieszczych. Synkretyczne, póĽnoegipskie bóstwo (o charakterze m.in. lunarnym) powstałe z połączenia aspektów kultu Ozyrysa i Ptaha-Apisa; czczone najbardziej w okresie hellenistycznym, zyskało wielką popularność i zostało "wyeksportowane" poza rdzenny Egipt, zyskując popularność w całym świecie hellenistycznym. Jego przedstawienia były już zupełnie nieegipskie w stylu: Serapis był brodatym, na grecką modłę wyobrażonym mężczyzną zazwyczaj z koszem na głowie i psem Cerberem u nóg. Świątynie Serapisa, zwane Serapeami, mieściły się w wielu miastach - najsłynniejsze było Serapeum Aleksandryjskie, natomiast Serapeum memfickie, odkryte przez A.Mariette zawiera m.in. nekropolę świętych byków.

Set, Setech, Setesz, Sutech - (nazywany także Neszeni="chmura burzowa", Keri="wiatr?", Nemhem="piorun"); bóg zła, piorunów i trzęsienia ziemi. Pierwotnie górnoegipskie prabóstwo którego kult rozpowszechniony był na wielu obszarach Egiptu; miał, paradoksalnie, dobre i złe aspekty - jako brat i zabójca Ozyrysa otaczany był kultem negatywnym (to, według niektórych teorii, echo przegrania walk o zjednoczenie Egiptu przez tzw. konfederację Seta - predynastyczny organizm państwowy południowego Egiptu - z Deltą - czyli czcicielami Ozyrysa i Horusa), jednakże Set patronował także, jako bóstwo bustyni i "obcych ziem", różnym dalekim wyprawom i karawanowym szlakom. W pewnych okresach dziejów Egiptu zyskiwał nawet pozycję opiekuna dynastii. Seta wyobrażano w postaci nie zidentyfikowanego jednoznacznie zwierzęcia (antylopa? osioł?).

Sobek, Sukhos - bóstwo związane z obszarami położonymi nad zbiornikami wodnymi i uosabiane przez krokodyla; bóg-krokodyl nosił zresztą różne imiona i miał różną teologię. Bóg użyĽniający pod postacią krokodyla, bóg przyrody. Uznawany m.in. za pana wód, stwórcę świata, zyskał na popularności w okresie hellenistycznym, kiedy to krokodylowi przydano głowę sokoła i nazwano Soknopaios.

Sokar - bóstwo związane z kultem zmarłych, kultami pustynnymi a także kosmicznymi; pierwotnie lokalne bóstwo nekropoli (stąd nazwa "Sakkara"), łączone synkretycznie z bogami mumiformicznymi (Ptah-Sokar-Ozyrys) i przedstawiane jako mumia (czasem z głową sokoła) lub sokół.

Szu, Szow - bóstwo uosabiające powietrze, rozumiane jako przestrzeń pomiędzy niebem a ziemią; czasami czczony także jako "jasność lub "słoneczny blask". Bóg świetlanej atmosfery i powietrza. W teologii heliopolitańskiej bóstwo kosmiczne, małżonek Tefnut. Przedstawiany jako (z rzadka lwiogłowy) mężczyzna, na uniesionych rękach podtrzymujący niebiosa (Nut).

Tot, Thot - (egip.Dżehuti), prabóstwo kosmiczne z Delty, bóg mądrości, uosobienie księżyca oraz czasu; uznawany także za patrona pisarzy i uczonych. Głównym miejscem kultowym było Chemenu (Aszmunein), gdzie czczono go pod postacią ibisa i pawiana; tam także nekropola świętych zwierząt. W mitologii ozyriańskiej pełnił rolę negocjatora skłóconych bogów i pielęgniarza rannych. Czasami przydawano mu za małżonkę boginię Seszat. Kult Tota, popularny także wśród Greków (utożsamiono go z Hermesem), przetrwał czasy starożytne, i jako Hermes-Trismegistos stał się patronem wiedzy tajemnej, alchemii i magii.

Upuaut, Wepwaut, Wepwawet - (egip."otwierający drogi"), lokalne bóstwo górnoegipskie, przedstawiane pod postacią wilka albo psa pustynnego; związany z kultami pośmiertnymi, nigdy jednak nie został utożsamiony z Anubisem.

Boginie

Amaunet - bogini wiatru północnego, żona Amona. Jedno z ośmiu pierwotnych bóstw lub boskich sił znanych jako Ogdoada.

Anat - waleczna bogini pochodzenia kananejskiego czczona była w Egipcie od czasów Nowego Państwa. W mitologii egipskiej Anat jest córką słonecznego bóstwa Ra. Przedstawiano ją z tarczą, włócznią i toporem, opiekunka zaprzęgów rydwanów. Jako wojowniczka posiadała świątynię w Tanis. Anat była też boginią krów.

Astate - bogini kananejska. W Egipcie uważano ją za boginię-wojowniczkę. Byla córką boga Re, a jej mężem byl Baal, z którym to miala świątynię w Memfis. Razem z Anat byla opiekunką zaprzęgów rydwanów.

Bastet - ("Ta, która jest z Bast=Bubastis") początkowo prowincjonalne bóstwo opiekuńcze, zyskuje na popularności od Średniego Państwa. Przedstawiana jako kotka lub (wcześniej) lwica, pierwotnie zapewne związana z kultami wojowniczymi (nazywana była "matką boga bitwy") - z czasem "łagodniała" i od Nowego Państwa była patronką radości, zabawy, wojny, maści, uciechy i seksu. Kojarzona także z Mut, Sachmet, Tefnut i Hathor.

Buto - bogini północy.

Hathor - właściwie Hat-Hor czyli "dom Horusa", "zamek Horusa"; lokalny fetysz dolnoegipski z biegiem czasu przekształcil się, m.in. wskutek ekspansywnego wchłaniania wielu bóstw lokalnych, w jedno z najpopularniejszych bóstw żeńskich; w swoich najważniejszych funkcjach bogini niebios, rodząca słoneczną tarczę. Uważana także za małżonkę Horusa, łączona w teologicznych spekulacjach z wieloma innymi boginiami: Izyda, Sachmet, Maat i Bastet, w koncu nawet z Afrodyta. Najczesciej przedstawiana jako krowa lub kobieta z głową krowy i tarczą słoneczną pomiedzy rogami,uważana za boginię miłości, tańca, radości, zmarłych, nieba, póĽniej bóstwo zabawy, muzyki, dobrych urodzin, opiekunka kobiet. W Tebach była boginią zmarłych; patronką obcych ziem. W dobie Nowego Państwa siedem Hat-Hor było boginiami przeznaczenia, ustalającymi losy człowieka w dniu jego urodzin. Ważnym jej atrybutem, lub wręcz emblematem, był muzyczny instrument - sistrum. Hathor nazywana była także "okiem slonecznym"; czczona glównie w Denderze, gdzie jej kultowym fetyszem byl slup zwienczony kobieca glowa z krowimi uszami.

Heket - bogini w postaci żaby, pomocna kobietom przy rozwiązaniu.

Hesat - bogini występująca pod postacią białej krowy, czczona jako wcielenie Izydy w mieście Afih, gdzie uważano ją za matkę Anubisa.

Izyda, Aset, Eset, Izys - ("tron"), pani słów czarodziejskich; córka Geba i Nut,
siostra i żona Ozyrysa,matka Horusa, personifikacja tronu królewskiego (przedstawiana z tronem na głowie). Bogini opiekuńcza i macierzyńska, szukała po całym świecie 14 kawałków męża, aż znalazła. Czczona początkowo jako wzorcowa żona i matka, póĽniej jako bogini wszelkiej siły twórczej, pani świata zmarłych (misteria). Władczyni nieba i ziemi, początkowo bogini - personifikacja tronu faraona; patronka magii.
Bogini której kult w Dolnym Egipcie udokumentowany jest od czasów wczesnodynastycznych; związana z kręgiem ozyriackim. Czczona głównie w File, lecz takze na terenie calego Egiptu; podobnie jak inne bóstwa żenskie utożsamiana w różnych okresach z innymi boginiami: Hathor, Bastet, Sachmet, także z Demeter (w okresie hellenistycznym) i Astarte. Formy kultu Izydy przetrwały nie tylko kres cywilizacji egipskiej, ale i całą starożytność; Bardzo popularna w Rzymie, przetrwała w różnych aspektach i odmianach (ikonografia) nawet do czasów renesansu.
Przedstawiana jako kobieta, często z tarczą słoneczną pomiędzy krowimi rogami na głowie lub z hieroglifem w
postaci tronu, który był jej imieniem. Popularne były brązowe figurki Izydy z małym Horusem na kolanach; też z berłem w dłoni lub znakiem anch, symbolem życia.

Kudszu, Kadesz - bogini zdrowia, małżonka boga płodności Mina. Jako bóstwo pochodzenia syryjskiego Kudszu była czasami utożsamiana z Hathor. Przedstawiano ją nagą z kwiatami lotosu i wężami, stojącą na grzbiecie lwa.

Maat - ("prawda"), bogini uważana za córkę Re; uosobienie prawdy, sprawiedliwości, ładu - tak wszechświatowego, jak i społecznego, państwowego. Pełniła niezwykle ważną rolę podczas sądu Ozyrysa. Czczona od Starego Państwa, w wielu miejscach; przedstawiana jako siedząca (rzadziej stojąca) kobieta ze strusim piórem na głowie.

Meresger - bogini-wąż mieszkająca na szczycie góry, strzegąca grobowców królewskich w Tebach (dzisiejszy Luksor). Była bóstwem łaskawym, choć miała moc leczenia chorób, ale na grzeszników mogła je zsyłać.

Mut - (imię tożsame fonetycznie z wyrazem "matka", nie jest jednak jasne, czy tak należy je tłumaczyć?), lokalna bogini górnoegipska notowana od Średniego Państwa; znaczenie jej wzrosło wraz z Amonem, którego miała być, według mitów tebańskich, małżonką - nosiła wówczas imię Amaunet. Przedstawiana jako kobieta w "sępiej czapce", zazwyczaj z koronami Egiptu.

Naunet - naczelne bóstwo uosabiające pierwotne wody. Naunet wraz ze swym męskim odpowiednikiem Nun wchodziła w skład Ogdoady, grupy ośmiu bóstw uosabiających siły chaosu.

Nebrot - bogini zmarłych.

Nechbet, Nekhbet - bogini-patronka Górnego Egiptu (odpowiadała więc dolnoegipskiej Wadżet), patronka królewskiej władzy; przedstawiana jako sęp lub kobieta w "sępiej czapce" (podobnie jak tebańska Mut).

Neftyda - (egip.Nebet het="pani pałacu"), drugorzędna bogini która zawdzięcza swą popularność udziałowi w micie ozyriańskim (opłakiwała śmierć Ozyrysa); według różnych tradycji - siostra Izydy lub matka Anubisa. Córka Geba i Nut, małżonka Seta. Przedstawiana jako kobieta z hieroglificznym zapisem swego imienia na głowie.

Neit - (egip.Net), prahistoryczny fetysz militarny - dwie skrzyżowane strzały na tarczy; lokalna, wojownicza bogini w Delcie (Sais), z czasem zyskała na popularności (apogeum to XXVI dynastia saicka; Grecy porównywali ją z Ateną). Przedstawiana również jako kobieta z łukiem i strzałami. Neit była także czasami uważana za opiekunkę zmarłych; wprawdzie interpretowanie umieszczania w najdawniejszych czasach strzał i łuku wokół zwłok byłoby zbyt daleko posuniętą dywagacją na temat kultu Neit, lecz już w czasach historycznych jest określana także jako patronka tkactwa (!) i jako taka ofiarowuje bandaże i całuny do zabezpieczania mu zycia po smierci

Artykul zapozyczony ze strony mysticearth.prv.pl







Copyright 2004 - 2008 © by Paranormalium