Miernictwo
M
i
e
r
n
i
c
t
w
o
Po publikacji przed nał ów
P
o
p
u
b
l
i
k
a
c
j
i
p
r
z
e
d
kilkoma miesiącami
k
i
l
k
o
m
a
m
i
e
s
i
ą
c
a
m
i
cyklu artykułów do-
c
y
k
l
u
a
r
t
y
k
u
ł
ó
w
d
o
tyczących pomiarów
t
y
c
z
ą
c
y
c
h
p
o
m
i
a
r
ó
w
z użyciem kompu-
z
u
ż
y
c
i
e
m
k
o
m
p
u
tera i odpowiednich
t
e
r
a
i
o
d
p
o
w
i
e
d
n
i
c
h
przystawek lub kart,
p
r
z
y
s
t
a
w
e
k
l
u
b
k
a
r
t
,
do Redakcji nade-
d
o
R
e
d
a
k
c
j
i
n
a
d
e
Oscyloskop
Oscyloskop
szło wiele listów.
s
z
ł
o
w
i
e
l
e
l
i
s
t
ó
w
.
Temat wywołał bar-
T
e
m
a
t
w
y
w
o
ł
a
ł
b
a
r
dzo duże zaintereso-
d
z
o
d
u
ż
e
z
a
i
n
t
e
r
e
s
o
wanie. Większość
w
a
n
i
e
.
W
i
ę
k
s
z
o
ś
ć
pytań dotyczyła za-
p
y
t
a
ń
d
o
t
y
c
z
y
ł
a
z
a
kupu tanich kart
k
u
p
u
t
a
n
i
c
h
k
a
r
t
w każdym PC-cie
w każdym PC-cie
bądz
przystawek os-
b
ą
d
z

p
r
z
y
s
t
a
w
e
k
o
s
cyloskopowych, co
c
y
l
o
s
k
o
p
o
w
y
c
h
,
c
o
jak się okazuje, nie
j
a
k
s
i
ę
o
k
a
z
u
j
e
,
n
i
e
jest wcale łatwe, bo
j
e
s
t
w
c
a
l
e
ł
a
t
w
e
,
b
o
zdecydowana wię-
z
d
e
c
y
d
o
w
a
n
a
w
i
ę
kszość kart i przysta-
k
s
z
o
ś
ć
k
a
r
t
i
p
r
z
y
s
t
a
wek jest jednak dro-
w
e
k
j
e
s
t
j
e
d
n
a
k
d
r
o
ga, jak na kieszeń
g
a
,
j
a
k
n
a
k
i
e
s
z
e
ń
hobbysty. Znaczna
h
o
b
b
y
s
t
y
.
Z
n
a
c
z
n
a
część pytań dotyczyła możli-
c
z
ę
ś
ć
p
y
t
a
ń
d
o
t
y
c
z
y
ł
a
m
o
ż
l
i
wości wykorzystania kompu-
w
o
ś
c
i
w
y
k
o
r
z
y
s
t
a
n
i
a
k
o
m
p
u
terowej karty muzycznej w charak-
t
e
r
o
w
e
j
k
a
r
t
y
m
u
z
y
c
z
n
e
j
w
c
h
a
r
a
k
terze oscyloskopu.
t
e
r
z
e
o
s
c
y
l
o
s
k
o
p
u
.
Właśnie karta muzyczna, znajdująca się minowano znaczną część wspomnianych nałów audio - stąd elegancki interfejs
w prawie każdym współczesnym kompu- wad. programu (porównaj tytułowy rysunek)
terze, wraz z odpowiednim oprogramo- W każdym razie ze względu na to, że nie- przy niezbyt dużych możliwościach po-
waniem z powodzeniem może pełnić mal każdy współczesny pecet wyposażo- miarowych. Firmy oferujące te programy
rolę oscyloskopu. Rzecz jasna, parametry ny jest w kartę muzyczną, warto przynaj- udostępniają bezpłatnie jedynie wersje
takiego oscyloskopu nie są rewelacyjne. mniej spróbować, na ile taki wirtualny os- testowe, które co prawda pracują w roli
Przede wszystkim pasmo przenoszenia cyloskop okaże się przydatny. Nie trzeba prostego oscyloskopu, jednak zazwyczaj
nie przekracza 20kHz i jest ograniczone do tego wiele: wystarczy stosowny pro- nie umożliwiają zapamiętania zmierzone-
maksymalną częstotliwością próbkowa- gram komputerowy, przy czym sygnały go przebiegu i zapisania go na dysku.
nia, która dla dzisiejszych kart wynosi podawane są na wejście liniowe albo mi- Dostępne są też w pełni funkcjonalne
44,1kHz albo 48kHz. Regulacja czułości krofonowe karty muzycznej. Oprogramo- programy shareware, które należy opła-
wejścia również jest utrudniona, dlatego wanie takie pozwala nie tylko wykorzy- cić po ich wypróbowaniu. Programów te-
oscyloskop w wersji podstawowej prak- stywać kartę muzyczna w roli oscylosko- go typu można szukać w Internecie, po-
tycznie jest jednozakresowy. Ponieważ pu, ale także w roli analizatora widma. dając wyszukiwarce odpowiednie słowa
częstotliwość próbkowania nie zmienia Znaczna część dostępnego oprogramo- kluczowe. Kto nie chce samodzielnie szu-
się płynnie, w niektórych programach wania to programy komercyjne, osiągal- kać (lub wyszukiwarka po podaniu hasła
można wybrać tylko jedną z kilku standar- ne po uiszczeniu wymaganej opłaty. Pro- znajdzie dziesiątki tysięcy pozycji) może
dowych wartości, przez co właściwości gramy oscyloskopu i analizatora widma zacząć od adresów podanych niżej:
podstawy czasu nie są zachwycające. wykorzystujące kartę muzyczną, adreso- www. hi t squad. com/ smm/ pr o-
Poszczególne programy w istotny spo- wane są zwykle nie do praktykujących e- grams/Graphi c_Level _Meter/do-
sób różnią się między sobą - jedne są lektroników, tylko do osób zajmujących wnload.shtml
zdecydowanie słabsze, a w innych wyeli- się nagrywaniem i cyfrową obróbką syg- www.c3sys.demon.co.uk/winspec.htm
www.audio-software.com
Praktyka dowodzi, że zawartość stron in-
ternetowych dość często się zmienia, i w
rezultacie pod wskazanym adresem w
podanym katalogu, takiego programu już
nie ma. Nie znaczy to, że nie jest on do-
stępny - często jest, tylko w innym miej-
scu tej witryny i należy go poszukać, za-
czynając od strony głównej.
Drugim praktycznym problemem jest
ściągnięcie plików o znacznej objętości
przez zakorkowane łącza internetowe
(nierzadko transfer plików ściąganych
podczas przygotowywania tego artykułu
Rys. 1 Wersja testowa oscyloskopu
R
y
s
.
1
W
e
r
s
j
a
t
e
s
t
o
w
a
o
s
c
y
l
o
s
k
o
p
u
Rys. 2  Trójwymiarowy" analizator
R
y
s
.
2

T
r
ó
j
w
y
m
i
a
r
o
w
y
"
a
n
a
l
i
z
a
t
o
r
przebiegał z  kosmiczną prędkością kil-
widma
w
i
d
m
a
42 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 3/99
Miernictwo
M
i
e
r
n
i
c
t
w
o
względu na para- i skonfigurowanej karty, program  widzi
metry. Jest to os- ją od razu.
cyloskop dwuka-
nałowy (wykorzy- Przeprowadzając pomiary, należy pamię-
stujący oba kanały tać, że poszczególne karty mogą mieć
stereo), pracujący różne wzmocnienie, a więc amplitudy po-
w paśmie 20Hz - kazywane na ekranie nie są kalibrowane
20kHz, wyposażo- w woltach czy miliwoltach. Aby uzyskać
ny w szereg cen- dokładniejsze pomiary, oscyloskop trzeba
nych funkcji. Os- skalibrować (regulując wzmocnienie to-
cyloskop ten może rów Y) i zapamiętać te nastawy - program
zapami ęt ywać ma taką możliwość. Trzeba także
przebiegi, czyli ma uwzględnić uwagi, podane przez Autora
funkcje oscylosko- programu, ostrzegającego o możliwości
pu z pamięcią. uszkodzenia karty dz
więkowej w przy-
Wbudowane kur- padku podania na jej wejście sygnałów o
Rys. 3 Oscyloskop Konstantina
R
y
s
.
3
O
s
c
y
l
o
s
k
o
p
K
o
n
s
t
a
n
t
i
n
a
sory pozwalają przeprowadzać pomiary zbyt dużych amplitudach (co dla czytelni-
Zeldowicza
Z
e
l
d
o
w
i
c
z
a
obserwowanych przebiegów - parametry ków EdW powinno być oczywiste).
kuset bajtów na sekundę). Na dodatek wskazywane przez kursory odczytuje się Rysunek 5 pokazuje wirtualny oscy-
nie wszystkie pliki ściągnięte do Redakcji w dolnych okienkach. loskop, pozwalający przeprowadzić
dały się prawidłowo rozpakować i zain- Oprócz funkcji oscyloskopu, może też ćwiczenia  pomiarowe . Niestety nie
stalować. pracować w roli analizatora widma. Sto- może on mierzyć sygnału ze z
ródeł
Mimo tych trudności niewątpliwie warto sowny zrzut ekranu pokazuje rysunek 4. zewnętrznych - jest to tylko zabaweczka
poświęcić kilka złotych i trochę czasu, by Po włączeniu kursorów i wybraniu odpo- do celów edukacyjnych.
zajrzeć pod wskazane adresy. Zdjęcie 1 wiednich punktów dwoma przyciskami Warto ją ściągnąć spod adresu:
pokazuje zrzut z ekranu podczas pracy je- myszy, w dolnych okienkach można od- www.id-net.fr/~brolio/
dnego z takich oscyloskopów. Druga ilu- czytać częstotli-
stracja przedstawia zrzut ekranu podczas wości, amplitudy
pracy tego programu w roli analizatora oraz odstęp
widma. Ponieważ kolejne charakterystyki częstotliwości.
rysowane są na ekranie z przesunięciem, Przy pierwszym
uzyskuje się interesujący wykres prze- kontakcie może
strzenny, pokazujący rozkład częstotli- się wydawać, że
wości w czasie. oscyloskop jest
Kto nie ma ochoty na odwiedzanie wy- trudny w obsłu-
mienionych witryn, a chce uzyskać na- dze ze względu na
prawdę funkcjonalny oscyloskop, powi- dużą liczba para-
nien koniecznie zajrzeć na stronę Kon- metrów, opcji i na-
stantina Zeldowicza w Moskwie pod ad- staw. W rzeczywi-
res: stości okazuje się
http://polly.phys.msu.su/~zeld/oscill.html łatwy i przyjemny
i ściągnąć stamtąd dwa wirtualne oscy- w obsłudze. Nie
loskopy. Oba programy są typu freeware, trzeba nawet ko-
Rys. 4 Analizator widma
R
y
s
.
4
A
n
a
l
i
z
a
t
o
r
w
i
d
m
a
a więc zupełnie darmowe. Mają przy tym rzystać z dołączone-
zadziwiająco dobre właściwości. Zrzut z go pliku winscope.hlp (w języku angiel- Redakcja EdW prosi Czytelników, którzy
ekranu oscyloskopu opracowanego przez skim). praktycznie zajmują lub zajmą się tym te-
Konstantina Zeldowicza (w wersji 2.51) Należy też dodać, iż spośród ściągniętych matem, o opinie na temat używanych
można zobaczyć na rysunku 3. Narzędzie programów, ten sprawił najmniej kłopo- programów, ich wad i zalet. Na życzenie
to z całą pewnością jest godne uwagi ze tów i działał od razu. Programu nie trzeba Czytelników, w Redakcji EdW może zo-
instalować, tylko stać opracowana przystawka wejściowa,
r o z p a k o wa ć umożliwiająca zmianę czułości  oscy-
ściągnięty plik loskopu oraz izolująca galwanicznie
osc251.zip do ja- komputer od mierzonego układu. Czytel-
kiegoś katalogu i nicy zainteresowani budową takiej przy-
ewentualnie u- stawki wejściowej powinni napisać do
mieścić na pulpi- Redakcji i odpowiedzieć na pytanie, czy
cie skrót do rozpa- powinien to być układ możliwie najpro-
kowanego progra- stszy z ręcznym przełącznikiem zakre-
mu Winscope.exe. sów, czy też zakres pomiarowy winien
Nie trzeba też in- być ustawiany z pomocą komputera, np.
formować progra- przez port równoległy, co będzie wyma-
mu o karcie muzy- gało dodatkowego (oddzielnego) progra-
cznej - w przypad- mu do obsługi przystawki.
ku prawidłowo za-
i nst al owanej (red)
Rys. 5 Oscyloskop edukacyjny (zabawka)
R
y
s
.
5
O
s
c
y
l
o
s
k
o
p
e
d
u
k
a
c
y
j
n
y
(
z
a
b
a
w
k
a
)
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 3/99 43