Dlaczego warto elaborowaç?
¸UKASZ DZIERÚANOWSKI
Podobno lepsze jest wrogiem dobrego. Si"a tego popularnego powiedzenia, majÄ…cego
chroniç nas przed dÄ…Å»eniem do ryzykownych zmian i usprawnieÅ‚
, wydaje si´ jednak s"abnÄ…ç
w nowoczesnym Ęwiecie. TakŻe w zakresie myĘliwskiego ekwipunku.
Oczekujemy na przyk"ad, Że broł
r´cznie rem prochu i pocisku oraz poszukiwa- dobór pocisków pod kÄ…tem
wykonana przez rusznikarza b´dzie cel- niem w"aĘciwych nawaÅ»ek  bo amuni- zastosowania
niejsza i bardziej ergonomiczna od fa- cja elaborowana r´cznie jest z wielu po- Ze s"owem elaboracja wiÄ…Å»e si´ nieod-
brycznego produktu, niezawodna, szybko- wodów lepsza. Zresztą argumentacja "ącznie dopasowanie, które dokonywane
strzelna itd., a przy tym niepowtarzalna jest bardziej z"oŻona. jest na róŻnych poziomach: zastosowa-
i wyjÄ…tkowa. Ch´ç posiadania samodziel- Najpierw naleÅ»a"oby doprecyzowaç, Å»e nie, broÅ‚
, strzelec.
nie elaborowanej amunicji kulowej, z"o- samodzielnie scalony nabój moÅ»e byç Po pierwsze, elaborant ma ogromnÄ…
Å»onej r´cznie dla wybranej broni i kon- lepszy od fabrycznego, ale czy tak si´ swobod´ doboru komponentów. Do po-
kretnego zastosowania, jest kolejnym stanie, zaleÅ»y od zaangaÅ»owania i cnót pularnego kalibru 30-06 moÅ»na uÅ»yç
przejawem tego zjawiska. I mimo Że elaboranta: jego dociekliwoĘci, dok"ad- ponad 200 róŻnych pocisków o masie
oferta producentów jest bogata, a jakoĘç noĘci oraz cierpliwoĘci. Satysfakcja uza- 7,1 15,5 grama. Porównajmy to z asor-
wytwarzanych przez nich naboi wysoka, leŻniona jest równieŻ od motywacji tymentem amunicji fabrycznej. Teore-
myĘliwi widzÄ… sens w wykonywaniu i przyj´tych kryteriów, wzgl´dem których tycznie, obecne na naszym rynku firmy
szeregu czasoch"onnych czynnoĘci zwiÄ…- w"asnor´czne dzie"o mia"oby byç lepsze oferujÄ… oko"o 50 róŻnych elaboracji
zanych z przygotowaniem "usek, dobo- od gotowego wyrobu. w tym kalibrze. Jak si´ to jednak ma do
72 Braç ¸owiecka 3/2012
Mat. rekl. Hornady
rzeczywistej dost´pnoĘci i róŻnorodno- gielskich ekspresów! Na poczÄ…tku lat 70.
Ęci, wie kaŻdy, kto w sklepie myĘliwskim Kynoch  jedyny producent wielu kali-
 za rogiem w mniejszej miejscowoĘci brów z rodziny Nitro-Express  zamkną"
chcia" kupiç coĘ innego niÅ» przys"owio- ze wzgl´dów ekonomicznych linie produk-
wa  ci´Å»ka czeska ... cyjne. I tylko elaboranci, majÄ…c do dyspo-
Bogaty wybór pocisków w przypad- zycji uŻywane "uski oraz wykonane na za-
ku samodzielnej elaboracji umoŻliwia mówienie matryce, wciąŻ byli w stanie
uwzgl´dnienie róŻnych aspektów zwiÄ…- wykonywaç odpowiedniÄ… amunicj´.
zanych z polowaniem  rodzaju zwierzy- Ekskluzywna niegdyĘ broł
w nietypo-
ny, typowej odleg"oĘci, na jakÄ… b´dzie wych kalibrach traci"a na wartoĘci, stajÄ…c
dawany strza", warunków terenowych. si´ coraz bardziej osiÄ…galna cenowo dla
Balistyka przycelna jest zagadnieniem szerokiego grona kupujÄ…cych. Doprowa-
bardzo z"oÅ»onym i sprawia, Å»e Ęwiadomy dzi"o to do uwzgl´dnienia owych kali-
strzelec staje przed koniecznoĘcią roz- brów przez producentów matryc oraz
strzygni´cia dylematów: wybraç pocisk pocisków i ostatecznie sprawi"o, Å»e po
lekki i szybki czy ci´Å»ki i wolny? Trady- 30 latach stare brytyjskie Nitro-Expressy
cyjny pó"p"aszcz, pocisk z wewn´trznÄ… wróci"y do "ask i znalaz"y swoje miejsce
przegrodÄ…, konstrukcj´ bonded (gdzie w ofercie fabrycznej.
p"aszcz i rdzeł
sÄ… ze sobÄ… chemicznie po- Podobnie jest z nowoczesnymi kalibra-
wiązane), a moŻe monolit? mi opracowanymi do specyficznych za-
Elaborant moÅ»e dokonaç wyboru stosowaÅ‚
 amunicja oferowana przez
w oparciu o w"asne przekonania, do- producentów bardzo cz´sto odpowiada
Ęwiadczenia czy nawet kaprysy (pod- wy"ącznie tej wąskiej specjalizacji. Przy-
czas gdy reszta myĘliwych musi zado- k"adem moÅ»e byç .243 WSSM, który
walaç si´ tym, co znajdzie na sklepowej w swojej ojczyÄ™nie wykorzystywany jest
pó"ce). Po podj´ciu decyzji b´dzie teÅ» przede wszystkim do eksterminacji pie-
bacznie obserwowaç zachowanie poci- sków preriowych. Przeci´tny polski my-
sku w tuszy, wraÅ»liwoĘç na przeszkody, Ęliwy, nauczony myĘlenia ciasnymi kate-
zdolnoĘç do penetracji, zdolnoĘç obala- goriami  energetycznymi rodem z mini-
nia zwierzyny w ogniu itd. Takie podej- sterialnych rozporządzeł
, moÅ»e zechcieç
Ęcie prowadzi w d"uÅ»szej perspektywie uÅ»yç naboi dedykowanych varmintingo-
do pog"´bienia wiedzy w zakresie bali- wi (a praktycznie tylko takie sÄ… dost´pne)
styki i zwi´kszenia umiej´tnoĘci strze- do polowania na sarny czy, co gorsza, na
leckich  z jednej strony przez rozumie- dziki i jelenie. Spotka si´ wówczas
nie zjawisk, które towarzyszą dawaniu z gorzkim rozczarowaniem, poniewaŻ
strza"u, z drugiej przez koniecznoĘç (mi- kula, która ma wybuchaç w delikatnej
"Ä… skÄ…dinÄ…d) znacznie cz´stszego bywa- tuszy gryzonia, nie b´dzie si´ dobrze spi-
nia na strzelnicy. sywaç w ciele zwierzyny grubej. Jednak
w przypadku zastosowania pocisku my-
rozwiÄ…zanie w nietypowych
Ęliwskiego wysokiej jakoĘci  zapewnia-
sytuacjach jÄ…cego odpowiedniÄ… penetracj´  ten sam
O ile w przypadku popularnych kalibrów kaliber moÅ»e si´ sprawdziç w polskich
sama róŻnorodnoĘç pocisków moÅ»e nie "owiskach.
byç wystarczajÄ…cym argumentem dla
wersje  light  przyjemniejsze
myĘliwego, o tyle w kalibrach mniej spo-
tykanych sprawa ma si´ inaczej. Samo- strzelanie
dzielna elaboracja jest czasami jedyną Drugim czynnikiem, na który elaborant
moÅ»liwoĘciÄ… polowania z uÅ»yciem broni ma wp"yw, jest pr´dkoĘç poczÄ…tkowa po-
wykonanej w rzadkim kalibrze. cisku. OgraniczajÄ…c w dozwolonym za-
Stary dryling mojego kolegi z lufÄ… kulo- kresie nawaÅ»k´ i dobierajÄ…c rodzaj pro-
wÄ… w przedwojennym kalibrze 9,3x82 R, chu, moÅ»na istotnie zwolniç pocisk, two-
pomimo bardzo dobrego stanu technicz- rzÄ…c amunicj´  light . Niemal wszystkie
nego d"ugo czeka" na chwil´, Å»eby znów fabryczne elaboracje wykorzystujÄ… w pe"-
przemówiç w kniei. Dopiero zakup ma- ni potencja" kalibru, co powoduje, Å»e
tryc i ponowne zastosowanie "usek, któ- bardzo cz´sto sÄ… one za mocne w wielu
re uda"o si´ uchowaç, przywróci"o go do zastosowaniach.
"owieckiej s"uŻby. Nie ma Żadnych technicznych barier,
Paradoksalnie, to amerykał
scy myĘli- które uniemoŻliwi"yby w kategoriach bali-
wi-elaboranci, stereotypowo kojarzeni stycznych sprowadzenie kalibru np. .300
z nierdzewnymi karabinami w plastiko- Weatherby Magnum do poziomu .308 Win-
!
wych osadach, odmienili los zacnych an- chester. W wi´kszoĘci przypadków
prochu i sp"onki do konkretnej jednostki.
Samodzielne opracowanie nawaŻki
znacznie zwi´ksza szanse na powodze-
nie strzeleckie.
przyjemnoĘç z w"asnor´cznej
pracy
Na koniec pozostawi"em argument
w mojej ocenie najistotniejszy. Pierwszy
raz zda"em sobie z niego spraw´, trafiw-
szy przypadkowo na stevespages.com
 stron´ internetowÄ… prowadzonÄ… przez
Stephena Ricciardelliego, poĘwi´conÄ… te-
matyce reloadingu. Autor pisze:  Dlacze-
go elaborowaç? GdybyĘ zapyta" mnie
o to w latach 60., odpowiedzia"bym ci,
Że w"asna amunicja jest tał
sza niÅ» fa-
bryczna. GdybyĘ zada" to pytanie w la-
tach 70., odpar"bym, Że jest szybsza niŻ
fabryczna. W 80.  Że jest celniejsza niŻ
fabryczna. W 90.  Że jest bardziej nieza-
pr´dkoĘç ok. 800 m/s w zupe"noĘci wy- Procedura, zgodnie z którÄ… powstajÄ… wodna niÅ» fabryczna. Teraz  bo to kupa
starczy, pozwalajÄ…c na znacznie przyjem- naboje produkowane na skal´ przemy- Ęwietnej zabawy! .
niejsze strzelanie niÅ» przy uÅ»yciu amuni- s"owÄ…, musi zapewniaç uzyskiwanie sa- Jak widaç, argumentacja moÅ»e byç
cji fabrycznej  a przy tym zawsze pozo- tysfakcjonującego skupienia na tarczy szeroka, ale wniosek, do którego Steve
stanie moÅ»liwoĘç rozp´dzenia typowego przy uÅ»yciu wi´kszoĘci dost´pnej broni. dochodzi" przez wiele lat, ostatecznie za-
pocisku o 150 200 m/s, jeĘli zajdzie taka A to zaleŻy nie tylko od starannoĘci wy- myka temat. Zarówno samo zadowole-
potrzeba. konania, ale w znacznym stopniu rów- nie z w"asnor´cznego scalania amunicji,
Samodzielne scalanie amunicji znacz- nieÅ» od receptury: rodzaju prochu, na- jak i satysfakcja z zaj´cia dobrego miej-
nie zwi´ksza zakres zastosowania broni waÅ»ki i g"´bokoĘci osadzenia pocisku. sca na zawodach strzeleckich czy upolo-
do róŻnych celów. Si"Ä… rzeczy b´dzie to wi´c pewne uĘred- wania upragnionej zwierzyny przy uÅ»y-
nienie, którego celem jest zapewnienie ciu w"asnych naboi tworzy t´ niewielkÄ…,
zwi´kszenie celnoĘci dobrej celnoĘci przy uÅ»yciu danej amuni- ale istotnÄ… wartoĘç dodanÄ… do odczuwa-
Kolejny argument przemawiajÄ…cy za cji w przypadku jak najwi´kszej liczby nej wówczas przyjemnoĘci. A czyÅ» nie
8
elaboracjÄ… wiÄ…Å»e si´ z tym, Å»e z kon- modeli broni. Zawsze jednak b´dzie ist- o to ostatecznie w naszej pasji chodzi?
kretnego egzemplarza broni nie da si´ nia"a jakaĘ grupa jednostek strzelajÄ…-
celnie strzelaç kaÅ»dÄ… amunicjÄ… fa- cych tÄ… amunicjÄ… ponadprzeci´tnie oraz Niniejszy artyku" otwiera cykl poĘwi´cony
brycznÄ…  trzeba szukaç najodpowied- taka, która jej  nie polubi . samodzielnej elaboracji. Zainteresowanych
niejszej. MoÅ»e si´ to wiÄ…zaç z koniecz- Elaboracja z za"oÅ»enia wyklucza ist- tematem zapraszamy do podzielenia si´
noĘcią przetestowania produktów wie- nienie  uniwersalnych przepisów , po- uwagami lub pytaniami z autorem:
lu firm. niewaÅ» wiÄ…Å»e si´ z doborem pocisku, [e-mail]
74 Braç ¸owiecka 3/2012
Mat. rekl. Reeding (2)