Zapłodnienie i rozwój płodu
Zapłodnienie w potocznym znaczeniu to połączenie komórki jajowej z plemnikiem.
Szerzej jest to skomplikowany i wieloetapowy proces w którym następuje wiele faz:
-luz
ny kontakt plemników z osłonką przejrzystą kom. jajowej
-receptorowe wiązanie plemników z osłonką przejrzystą
-reakcja akrosomowa / uaktywnione enzymy akrosomu i powstaje tunel zapłodnienia/
-penetracja osłonki przejrzystej i połączenie błon komórkowych plemnika i kom. jajowej
- reakcja korowa i blok plemnikowy
- kariogamia / połączenie n + n chromosomów gamet , II podział mejotyczny k.jajowej/
 powstanie zygoty i stymulacja podziałów komórek zarodka / bruzdkowanie/
Zdolność komórki jajowej u bydła do zapłodnienia wynosi ok. 24 godziny
Plemniki osiągają jajowód po ok. 6 godz. i posiadają optymalna zdolność do zapłodnienia
24 do 36 godzin.
Rozwój zarodka
Schematycznie :
Zygota ulega bruzdkowaniu i powstają blastomery , kiedy osiągają 16 blastomerów powstaje
morula , cały czas przesuwają się do macicy i dzielą / jeden podział dziennie/
Zarodki docierają do macicy po;
5 dniach u bydła
3 dniach u owiec i kóz
po 2 dniach u świń
po 6 dniach u kotek
po 6 dniach u klaczy
po 9 dniach u suk
Będąc już w macicy zarodek przechodzi ok. 8 dnia w stadium balstocysty
Następnie wyróżnia się w blastocyście : trofoblast , z którego powstanie łożysko i
węzeł zarodkowy w tym czasie zarodek  wykluwa się z osłonki przejrzystej.
Zarodek migruje, szczególnie u wielopłodowych zwierząt, odżywia się mleczkiem
macicy.
Jest to okres przedimplantacyjny .
Następnie blastocysta zagnieżdża się w błonie śluzowej macicy i rozpoczyna się proces
gastrulacji , kiedy z węzła zarodkowego tworzą się listki zarodkowe:
ektoderma / cewka nerwowa/
endoderma /jelito pierwotne/
mezoderma / somity/
Tworzy się też łożysko z trofoblastu / kosmówka/ ok. 15 dnia
Dalszy etap to organogeneza, kiedy powstaja z narządów pierwotnych narządy ostateczne
np. z ektodermy  układ nerwowy, naskórek, wytwory skóry
z endodermy- wyściólka p. pokarmowego, gruczoły trawienne, nabłonek ukł. oddechowego
z mezodermy- szkielet, mięśnie, układ moczowy i płciowy, ukł. krążenia i dokrewny.
Zakończenie organogenezy i ukształtowanie zarysow ciała i ujawnienie się morfotycznych
cech gatunkowych stanowi granicę okresu zarodkowego i wejście w etap płodowy.
U bydła jest to ok. 45 dnia ciąży a u ludzi 3 miesiące.
Błony płodowe
U bydła w 15 dniu ciąży trofoblast zajmuje � rogu macicy
Proces zagnieżdżania się blastocysty w macicy to początek tworzenia się łozyska  placentacja.
A
ożysko to narząd pośredniczącym pomiędzy płodem a organizmem matki i służy do
odżywiania i ochrony płodu.
Składa się z części płodowej  kosmówka , która powstaje z trofoblastu i
matczynej  błona macicy stykająca się z kosmkami.
Pozostałe błony płodowe to : owodnia , omocznia i pęcherzyk żółtkowy , który szybko zanika.
Owodnia u zwierząt domowych powstaje poprzez fałdowanie trofoblastu.
Omocznia powstaje najpóz
niej jako fałd tylnego odcinka jelita płodu.
A
ożysko łączy się z macicą poprzez kosmki i według umiejscowienia wyróżnia się :
łożysko rozproszone/ kosmki na całej powierzchni/- świnie , klacze
łożysko liścieniowate/ kosmówka łączy się w miejscach brodawek /liścień-brodawka/
 przeżuwacze / krowa , owca 80-120, koza 160-180/
łożysko popręgowe/ pierścieniowate/ w formie pasa otaczającego płód  psy, koty
łożysko tarczowate  zebrane w niewielkim okrągłym obszarze- naczelne, gryzonie.
W zależności od penetracji kosmówki w ścianę macicy wyróżniamy :
łożysko nabłonkowo- kosmówkowe / przylega do nabłonka błony śluzowej macicy/-
klacze, lochy
łożysko łącznotkankowo-kosmowkowe/ kosmki łączą się z tk. łączną macicy-
przeżuwacze
Są to łożyska nieinwazyjne.
łożysko śródbłonkowo-kosmówkowe  kosmki oddziela od krwi matki śródbłonek
naczyń macicy- psy , koty
łożysko krwio-kosmówkowe  kosmki wnikaja do światła naczyń krwionośnych-
naczelne, gryzonie
Są to łożyska inwazyjne.
Owodnia u bydła ma kształt owalnego worka przylegającego do kosmówki. W płynie jej znajduje się
płód- płynu może być od 4-12 l.
Płód poprzez połykanie płynu reguluje pośrednio jego poziom.
Funkcje łożyska
1. transportuje substancje odżywcze do płodu i odprowadza produkty przemiany materii płodu /
dyfuzja i aktywny transport/
2. wymiana gazowa O2 i CO2/ różnica ciśnień/
3. przejściowy gruczoł dokrewny / progesteron, estrogeny, laktogen, relaksyna/
4. stanowi barierę immunologiczną
5. magazynuje substancje odżywcze glikogen / psy,koty/ fruktoza /kopytne/
Rozwój płodu na przykładzie bydła :
Dzień ciąży Pęcherz płodowy Płód wielkość Wody płodowe
kształt, wyczuwalność w badaniu
30-35 dzień Okrąły i zbity 5-10 mm /groch/ 60-75 ml
50 dzień Podłużny, miękki 5 cm /jajko/ 200ml
wyczuwalne błony płodowe
90-100 dzień PęPęcherz z płynem i wyczuwalnym 10-18 cm / szczur/ do 1 l
twtwardym płodem, wyczuwalne brbrodawki
5 miesiąc Płód trudno wyczuwalny 30-40 cm /kot/ do 6 l
6 miesiąc Płód w całości wyczuwalny 50-60 cm / pies/ 7 l
7-8 miesiąc Wyczuwalne poszczególne części płodu 60-90 cm 8 l
Klacz