Ewa Winnicka 29 lutego 2012
Chomikuj.pl - portal dla kolekcjonerów
Chomik na wolności
Chomikuj.pl, jedna z najpopularniejszych stron internetowych w Polsce, dla jednych jest pionierem wolnej sieciowej kultury. Dla
drugich  synonimem internetowej kradzieży.
Zarząd chomika dba o swoją legendę. Opowiada ją dzisiaj Piotr Hałasiewicz, doradca Mariusza i Piotra Truszkowskich, którzy stworzyli chomika z niczego,
osiągnęli sukces, a następnie zostali wrogiem publicznym wydawców książek, producentów filmów i gier komputerowych. Według nich, chomik jest
miejscem permanentnych przestępstw przeciwko własności intelektualnej. Odkąd padły te zarzuty, bracia Truszkowscy nie występują publicznie.
Co bierze studenta
Głową chomika jest Mariusz Truszkowski, absolwent Wydziału Zarządzania na Uniwersytecie Warszawskim, lat 27. Talenty menedżerskie odkrył w sobie
w liceum. Już wtedy wymyślał sieciowe projekty.  Zwykle dobrze wychodziły  mówił siedem lat temu dziennikarce  Gazety Wyborczej (wtedy jeszcze
rozmawiał z dziennikarzami). Pod koniec 2004 r. okazją do występu w mediach był start internetowego radia, pierwszego ważnego dziecka Mariusza,
wtedy studenta trzeciego roku. Truszkowski tłumaczył:  Siedzieliśmy wtedy mnóstwo w Internecie: na forach, na czatach, na Gadu-Gadu. Ktoś rzucił
pomysł: załóżmy radio, jeszcze jeden sposób na komunikację w sieci. (...) Od UW dostaliśmy pomieszczenie na studio w dawnym Centrum
Informatycznym (obok Pałacu Kazimierzowskiego). Z własnych oszczędności (kilka tysięcy złotych) kupiliśmy komputery, konsoletę i mikrofony.
Przeprowadziliśmy rekrutację współpracowników (mieliśmy ponad 50) .
TEAM radio nadaje do dziś pięć razy w tygodniu.
Ale radio nie mogło być bombowym startupem, czyli biznesem internetowym, który wymyśla się, rozkręca, a następnie sprzedaje za miliony. Startup jest
marzeniem każdego, kto myśli o biznesie w sieci. Tak więc bracia Truszkowscy i ich koledzy pracowali nad kolejnym projektem. Analizowali Internet
i studenckie fora, i zastanawiali siÄ™ uparcie, czego studentowi brakuje w codziennych kontaktach sieciowych lub na styku sieci i realu? Odpowiedz

przyszła błyskawicznie: szybkiego dostępu do ważnych materiałów potrzebnych na uczelni, które ma kolega, a ja akurat nie. Miejsca, gdzie te pliki będą
na mnie czekać. Oraz: szybkiego dostępu do zdjęć z imprezy, które w sobotę zrobił kolega.
Piotr Hałasiewicz zaznacza, że wtedy  około 2005 r.  nie było jeszcze mowy o podobnych usługach w popularnych serwisach, jak gmail.  Jeśli istniały,
to z obcym interfejsem, skomplikowane w użyciu.
Bracia z kolegami postanowili wymyślić coś najprostszego o swojskiej nazwie. W połowie 2006 r. rejestrują domenę chomikuj.pl. Założyciela kosztuje ona
około 200 zł. Utrzymanie serwera w sieci  500 zł. Serwisem zawiaduje jeden administrator.
W legendzie ważnie miejsce zajmuje dom dziadka, który mieszka sam, dobrze gotuje, ma wygodne kanapy. Tam bracia Truszkowscy razem z kolegami
urządzają swoje biuro, gdy okazuje się, że nowy flagowy okręt zaczyna nabierać wiatru w żagle.
Krzysztof Gutowski z firmy plagiat.pl, który zajmuje się śledzeniem ruchu na stronach na zlecenie kilkunastu wydawnictw prasowych, przyznaje, że
geniusz chomika polega na prostocie. Większość użytkowników Internetu potrzebuje zewnętrznego dysku, gdzie będzie przechowywać treści, na które nie
ma miejsca w swoim komputerze. Wielu chce, by do niektórych plików mieli też dostęp inni użytkownicy. Duża część nie ma jednak pojęcia
o oprogramowaniu peer to peer (wymienianie się treściami w sieci); odstrasza ich konieczność ściągania i instalowania dodatkowych programów
w komputerze. Dla nich chomik.pl z dziecięcą wręcz instrukcją obsługi jest jak ulał.  Każdy zrozumie, że może sobie urządzić tam chomiczą norkę
i zbierać do niej orzeszki. Niektórymi orzeszkami może dzielić się z innymi chomiczkami.
Ten geniusz, zdaniem Gutowskiego, doprowadza obecnie wydawnictwa, zwłaszcza publikujące akademickie książki, na skraj zapaści finansowej. Książki
akademickie znajdujÄ… siÄ™ bowiem w studenckich chomiczych norkach.
Norka ze skarbami
Utrzymywanie serwisu za własne pieniądze nie było, oczywiście, intencją braci. Twórcy takiego serwisu zarabiają, jeśli na stronie jest duży ruch.
Z czasem  by ułatwić ściąganie cięższych plików  Truszkowscy zaproponowali trzy tryby przepustowości. Tryb bardzo wolny jest bezpłatny, za szybsze
płaci się esemesem (za 10 zł  5 GB). W ten sposób można sześcioma kliknięciami ściągnąć sześć filmów w jakości HD. Te mikropłatności to  oprócz
reklam  z
ródło przychodów portalu.
 Najcenniejszy jest więc użytkownik, od którego najwięcej osób chce ściągnąć pliki, w nomenklaturze chomika  zajrzeć do jego norki  mówi Krzysztof
Gutowski. Jest przekonany, że w idei założycielskiej chomika była zgoda na piractwo:  Trudno sobie wyobrazić, że założyciele mieli na myśli zdjęcia ze
studenckich prywatek. Bardzo szybko stali się rozsadnikiem piractwa, ponieważ najchętniej odwiedzanymi norkami były te, w których inne chomiki mogły
znalez
ć książki, filmy, kabarety, programy i gry komputerowe. W ostatnim czasie najczęściej wyszukiwane były m.in.: program Windows 7, film  Och
Karol 2 czy gra  The witcher 2 . Na 10 miejscu wśród pożądanych plików były świeżo wydane ebooki.  Wystarczy zajrzeć na papierowe listy przebojów
książkowych czy płytowych, żeby wiedzieć, czego chomiki będą szukać.
Honorowanie twórców tych dzieł przez portal nie jest przewidziane. 20 stycznia 2012 r. łączna liczba plików zachomikowanych, czyli skopiowanych na
serwery przez użytkowników portalu chomikuj.pl, przekroczyła miliard. (Dla porównania  wszyscy wydawcy w Polsce sprzedali w zeszłym roku najwyżej
200 mln egzemplarzy książek). Chomikuj.pl jest dziś 13 stroną pod względem popularności w Polsce. Widzimy tu kolekcjonerów, którzy dla samej
przyjemności dzielenia się swoim szczęściem wystawiają świetne kolekcje filmów przedwojennych. Są bibliotekarze, którzy umieszczają książki w sieci,
bo tak rozumieją edukację obywatelską. Widzimy wyścigowców, którzy potrafią pojechać do innego kraju, żeby na sali kinowej nakręcić  z partyzanta
i wpuścić do swojej norki film przed premierą w Polsce.
Posiadanie popularnej norki opłaca się nie tylko właścicielowi portalu, ale i chomikowi  może on tam spopularyzować np. własną stronę. W ten sposób
chomik nakręca indywidualne interesy.
Obrona przez atak
Prawo polskie jest mniej restrykcyjne niż np. amerykańskie. 13 lat temu 19-letni Shawn Fanning napisał aplikację Napster, która umożliwiała darmowe
ściąganie plików mp3, ale  pod naciskiem koncernów muzycznych  szybko wprowadził opłaty. Polskie prawo pozwala ściągać pliki na własny użytek,
natomiast za ich rozpowszechnianie grozi do dwóch lat więzienia. Właściciele chomika byli czyści, ponieważ udostępniali wyłącznie miejsce na wirtualnych
dyskach. Gutowski wypatrzył nawet pewien ich pozorny wysiłek, by zabezpieczyć się przed oskarżeniem o sprzyjanie piractwu. Niektóre chomicze norki
zostały zabezpieczone hasłem. Ale właściciel takiej norki pisał obok: moje hasło to 123. W zeszłym roku wściekli się więc wydawcy książek. Polska Izba
Książki (zrzeszająca polskich wydawców) zapowiedziała, że złoży pozew zbiorowy przeciwko portalowi.
Pod koniec 2011 r. białostocka kancelaria ProBono, działająca na zlecenie wydawców muzycznych, zaczęła wysyłać do udostępniających nielegalne treści
internautów wezwania do zapłaty. Na celownik wzięła m.in. portal chomikuj.pl. W listach, które otrzymywali internauci (w sumie 13 tys.), były propozycje
ugody przedsądowej, podstawa prawna, czyli ustawa o prawie autorskim, oraz suma do zapłacenia. Od 100 do 20 tys. zł. Skandal wybuchł, kiedy się
okazało, że adresy IP internautów zostały zdobyte z pogwałceniem ustawy o ochronie danych osobowych. Teraz z kolei prokuratura interesuje się
działaniami kancelarii.
Faktem jest, że ten szum nieco zmitygował właścicieli portalu. Piotr Hałasiewicz uważa, że chomikuj.pl jest tylko autostradą  można na niej zostać
piratem, ale można jechać według przepisów:  Reagujemy na piractwo tak szybko jak youtube.com. Żeby zadowolić bardziej wymagających klientów,
uruchomiliśmy platformę, na którą można zgłaszać treści objęte ochroną prawną. Wydawcy, dystrybutorzy i autorzy treści cyfrowych będą mogli teraz
jednym kliknięciem blokować pliki i walczyć z nieautoryzowaną dystrybucją materiałów.
Wydawcy mogą też sprzedawać swe utwory z pomocą chomika. Uczciwi kupujący są przez portal premiowani punktami na doładowanie konta.
Hałasiewicz podkreśla, że ani kontrowersja, ani sukces biznesowy nie zmieniły nic w życiu braci Truszkowskich. Trudno dziś sprawdzić, jak wielki to
sukces. Od roku operatorem serwisu jest spółka FS File Solutions Limited, zarejestrowana w Nikozji. Ile zarobiła?  Niech to będzie tajemnicą  mówi
Hałasiewicz.
Trudno i darmo
Gdy zagotowało się wokół chomika, Jarosław Lipszyc z Fundacji Nowoczesna Polska wyrażał ubolewanie, że koncerny chcą ścigać dzieciaki, które
w naturalny sposób korzystają z sieci. Korzystanie z sieci to podstawowe prawo obywatelskie. Kamil Śliwkowski z organizacji Creative Commons, która
próbuje wypracować kompromis między ochroną praw autorskich a nieskrępowanym korzystaniem z twórczości, uważa, że takie serwisy jak chomik to
część pożądanego, nieformalnego obiegu kultury. Ale też zauważa:  Z jednej strony walczymy o szeroki dostęp do informacji, bezpośredni kontakt
z dziełem, brak pośredników (przez których twórca mniej zarabia). A z drugiej strony ten nieformalny obieg wykształca nowych pośredników, takich
właśnie jak chomikuj.pl.
Piotr Lipiński, reporter historyczny, autor książki  Piąta Komenda WiN , jakiś czas temu zobaczył ją spiratowaną na chomiku. Zamiast zawiadomić policję
i prokuraturę, skorzystał z zawieszonej tam wersji PDF i własnym sumptem dostosował książkę do księgarni online. Wstawił ją nawet do Amazon.com.
Zaproponował 8 zł za egzemplarz i opisał całe przedsięwzięcie. Tekst Lipińskiego był swoistym manifestem niezależności i od analogowych wydawców,
i od sieciowego piractwa.
 Przeżyłem szok, kiedy przeczytałem wypowiedzi internautów pod moim tekstem, opublikowanym na Spiderweb. Że w dobie chomika trzeba bardzo
uważać, na co się wydaje pieniądze. Że 8 zł to za drogo. Ktoś napisał, że przecież na chomiku też trzeba płacić, ale inni od razu na niego naskoczyli, że
nie ma racji, bo ebook jest lekki, więc go można ściągnąć za pomocą darmowego konta. Lipiński z goryczą konstatuje pęknięcie w sieci:  Są tacy, którzy
byliby skłonni płacić, byle za książkę nie żądano więcej, niż kosztuje sam papier, a za płytę  niż sama płyta. I są inni, którzy uważają, że wolność polega
na niepłaceniu za nic. Może poza zgrzewką piwa, bo jej się nie da ściągnąć z chomika. Na razie.
PS: Piotrowi Lipińskiemu wróciła wiara w człowieka. Od skruszonego użytkownika chomika otrzymał 5 zł.
Wykonanie Javatech | Prawa autorskie © S.P. Polityka