l l
l
l l
l l
Przewodnik metodyczny do ćwiczeń. Przedmiot:  Podstawy wodociągów i kanalizacji Strona 2 z 20
. l
l l l
l l l l
l
l
l
l l
l
l
l
l l l
l
l l
l
l
l
l
l l
l l
l l
l l
l
l
l
l
l l
l l
l l
l l l l
l
l
l
l l l
l l
l
Opracował: B. Sajko
Przewodnik metodyczny do ćwiczeń. Przedmiot:  Podstawy wodociągów i kanalizacji Strona 3 z 20
l . l
l
l l
l l
l l
l
Rys 2.
l l . .
l l
l l l
l l
l l
l l
l l
l
l . .
l
l l
l
l
l
Opracował: B. Sajko
Przewodnik metodyczny do ćwiczeń. Przedmiot:  Podstawy wodociągów i kanalizacji Strona 4 z 20
l l
l l
l l l
. .
l l l
Armatura sieci wodociągowych - w zależności od przeznaczenia:
l l
l l l .
l l
l
l l
l l
l
l
l l
l
l
l
l l
l l
l
l
l
l
l
l 
l l
l l
l
l l
l
Podział przewodów:
Przewody sieci wodociągowych ze względu na przeznaczenie dzielą się na:
- tranzytowe,
- magistralne,
Opracował: B. Sajko
Przewodnik metodyczny do ćwiczeń. Przedmiot:  Podstawy wodociągów i kanalizacji Strona 5 z 20
- rozdzielcze, osiedlowe,
- przyłącza wodociągowe - połączenia wodociągowe.
Ciśnienie w sieci:
- Ciśnienie robocze
W przewodach rozdzielczych i osiedlowych sieci wodociągowych ciśnienie robocze nie powinno
przekraczać 0.6 MPa (6 bar).
- Ciśnienie próbne
W przewodach sieci wodociągowych ciśnienie próbne powinno wynosić 1, 5 ciśnienia roboczego, lecz nie
mniej niż 1 MPa (10 bar).
l l l
l
l l
l l
l
l
l l l l
l l
l
l l l
l
l
l
l l l
l
l l
l
l
l
l
l l
l
l
l
l
l
l l
Opracował: B. Sajko
Przewodnik metodyczny do ćwiczeń. Przedmiot:  Podstawy wodociągów i kanalizacji Strona 6 z 20
. l l
.
Opracował: B. Sajko
Przewodnik metodyczny do ćwiczeń. Przedmiot:  Podstawy wodociągów i kanalizacji Strona 7 z 20
Opracował: B. Sajko
Przewodnik metodyczny do ćwiczeń. Przedmiot:  Podstawy wodociągów i kanalizacji Strona 8 z 20
. l l
l l
l
l l l
l
l l
l
l l l
l l l
l
- l
l
l
-
- l
- l
l
l l l
l
l
l
l
l l
Opracował: B. Sajko
Przewodnik metodyczny do ćwiczeń. Przedmiot:  Podstawy wodociągów i kanalizacji Strona 9 z 20
l l
l
l l
l
l
l
l
l l
l l
l
l
l
l
l l
l l l l l
l l l l
l
l
l l l
l l l l
l
l l l
l l
l l
l
l
l
Opracował: B. Sajko
Przewodnik metodyczny do ćwiczeń. Przedmiot:  Podstawy wodociągów i kanalizacji Strona 10 z 20
 l
 l
l l
l l
l
-
l
l
l
l l l l l l
l l
l
l l l l l l
l l
l l
l l
l l l
l l l
l
l l l l
l l
l l
l l .
l l
l
.


Opracował: B. Sajko
Przewodnik metodyczny do ćwiczeń. Przedmiot:  Podstawy wodociągów i kanalizacji Strona 11 z 20
l l
l
l l
l
l
l
l l l
l l
l
l l
l l
l l
l l l l
l l l
l l
l
l l l l
l l l l l
l
l
l
l
l
l l l
l
l
l
l l l
l
l
l
l
l l
l
l
l l l
l l l
l l
l l
Opracował: B. Sajko
Przewodnik metodyczny do ćwiczeń. Przedmiot:  Podstawy wodociągów i kanalizacji Strona 12 z 20
l l
l
l
l l
l
l
l
l
l
l
l l .
l l l
l
l
l l
l l
l l l
l l
Nieprawidłowe włączenie
kanału bocznego
l
l
Opracował: B. Sajko
Przewodnik metodyczny do ćwiczeń. Przedmiot:  Podstawy wodociągów i kanalizacji Strona 13 z 20
L
Piwnica
L L
hz
L L
2
2 1
Wykop
2
2
1 - Fundament
2
2 - Przewód odpływowy
Rys. 4. Wyznaczenie orientacyjnej minimalnej odległości L przewodu od ściany budynku.
a)
Rys. 5. Schematy odprowadzania ścieków do kanalizacji centralnej: a) do kanalizacji ogólnospławnej,
b) do kanalizacji rozdzielczej
l - piony ściekowe, 2 - rury spustowe (deszczowe), 3 - wpusty ściekowe, 4 - wpusty podłogowe,
5 - zasuwa burzowa, 6 - studzienki, 7 - przewody odpływowe, 8 - przykanaliki, 9 - kanał ogólnospławny,
10 - kanał ściekowy, 11 - kanał deszczowy
Opracował: B. Sajko
Przewodnik metodyczny do ćwiczeń. Przedmiot:  Podstawy wodociągów i kanalizacji Strona 14 z 20
6 6
6
1
1
4, 5
4, 5 1
2
2
2
min. 2,0m
3
3
3
5
5
2
4
4
1
1 2
1
2
6
6
2
1
6
7
6
1
4
4
2
2
8
5 5
3
3
Szczegół 8
1
0,00
d = 1200 mm
h = 1,80 m
d 7
h
2
6
3 4 5
0,00
PE80 Dn63mm PE80 Dn63mm
6
0,00
LEGENDA:
0,00
1. Właz żeliwny szczelny, typu ...
0,00
2. Stopnie żeliwne w odstępach co 30 cm
3. Zawór odcinajacy kulowy Dn...
4. Wodomierz typu ...
2
5. Zawór zaporowy skośny zwrotny Dn...
6. Przejście szczelne w tulei mechanicznej 2 kpl.
7. Studzienka betonowa (polimerobetonu) producent ....
PE80 Dn63mm PE80 Dn63mm
6
6
3 4
5
Rys. 6. Zasady projektowania i prowadzenia połączeń domowych
1- Węzeł wodomierzowy, 2  Połączenie domowe, 3 - Przewód wodociągowy  sieć wodociągową, 4  Linia zabudowy, 5  Linia
rozgraniczająca, 6  Budynek podpiwniczony, 7  Budynek nie podpiwniczony, 8  Przykładowa studzienka wodomierzowa.
Opracował: B. Sajko
min. 2,0m
2,0m
,30 m
m
5
,
6
1
÷
0
,
1
Przewodnik metodyczny do ćwiczeń. Przedmiot:  Podstawy wodociągów i kanalizacji Strona 15 z 20
a)
max 1,0 m
h = 0,4 ÷1,0 m
d &! 50 mm
Lz
b)
max 1,0 m
hz
h
h = 0,4 ÷ 1,0 m
Lz
d &! 50 mm
hz - głębokość przemarzania gruntu przyjmowane wg. strefy
klimatycznej - PN-81/B-03020
h - przykrycie przewodu w zależności od strefy klimatycznej:
h = hz + 0,4 m
c)
max 1,0 m
h = 0,4 ÷ 1,0 m
d &! 50 mm
Lz
Lz- długośc zabudowy zestawów wodomierzowych łącznie z
zaworami przed i za wodomierzem zależą od średnicy i
wynoszÄ…:
Lz = 0,5÷0,7 m - dotyczy wodomierzy skrzydeÅ‚kowych
Rys. 7. Połączenie domowe: usytuowanie wodomierzy skrzydełkowych
a) Połączenie nad ławą fundamentową,
b) Połączenie ze zmianą głębokości ułożenia przewodu,
c) Połączenie ułożone pod ławą fundamentową.
Szczegółowe dane dotyczące zabudowy wodomierzy podano w normie PN-ISO 4064-2 + Ad 1:1997
Opracował: B. Sajko
h = 1,2
÷
1,6 m
h = 1,2
÷
1,6 m
Przewodnik metodyczny do ćwiczeń. Przedmiot:  Podstawy wodociągów i kanalizacji Strona 16 z 20
max 1,0 m
h = 0,4 m
d " 50 mm
Lz
b)
Lzew= 1,8÷2,8 m
Lw =1,5÷2,5 m
Lz
d " 50 mm
h = 0,4 m
Lz- długość zabudowy zestawów wodomierzowych łącznie z
zasuwami przed i za wodomierzem zależy od średnicy i wynośi:
Lz = 0,6÷1,1 m - dotyczy wodomierzy Å›rubowych
Rys. 8. Połączenie domowe: usytuowanie wodomierzy śrubowych
a) Połączenie nad ławą fundamentową,
b) Połączenie ułożone pod ławą fundamentową.
Szczegółowe dane dotyczące zabudowy wodomierzy podano w normie PN-ISO 4064-2 + Ad 1:1997
Opracował: B. Sajko
h = 1,2
÷
1,6 m
h = 1,2
÷
1,6 m
Przewodnik metodyczny do ćwiczeń. Przedmiot:  Podstawy wodociągów i kanalizacji Strona 17 z 20
a)
" 1,00 m
5
4
max 1,0 m
1 8
7
6
10 h = 0,4 m
3
2
1
2
b)
" 1,00 m
5
4
max 1,0 m
1
8
7
6
h = 0,4 m
10
3
11 12
c)
5
max 1,0 m
4
7
6
h = 0,4 m
10
9
11
8
Rys. 9. Rodzaje połączeń wodociągowych:
a) Połączenie z zastosowaniem trójnika, b) i c) Połączenie z zastosowaniem opaski.
1  przewód wodociągowy(sieć wodociągowa w ulicy), 2  trójnik kielichowy, 3  zasuwa kielichowa, 4  klosz żeliwny(obudowa),
5  skrzynka uliczna, 6  szczelne przejście przewodu przez ścianę, 7  wodomierz, 8  zawór główny(zasuwa), 9  nawiertka
typu NN, 10  przewód wodociągowy(połączenie domowe), 11  opaska, 12  zasuwa przewiertna.
Opracował: B. Sajko
h = 1,2
÷
1,6 m
h = 1,2
÷
1,6 m
h = 1,2
÷
1,6 m
%
3
,
0
=
i
.
n
i
m
%
3
,
0
i
=
.
i
n
m
%
3
,
0
=
i
.
i
n
m
Przewodnik metodyczny do ćwiczeń. Przedmiot:  Podstawy wodociągów i kanalizacji Strona 18 z 20
Tablica 2. Odległości skrajni przewodów sieci wodociągowej od obiektów budowlanych i zieleni, w
metrach
Odległość skrajni przewodu sieci
Obiekt budowlany lub zieleń
wodociągowej o średnicy
Lp.
miejsce odniesienia do
rodzaj DN < 300 300 < DN < 500 DN > 500
określenia odległości
1 2 3 4 5 6
Budynki, linia zabudowy linia rzutu Å‚awy
fundamentowej, linia
1.
zabudowy na podkładzie
geodezyjnym 1,5 3,0 5,0
Ogrodzenia, linie rozgraniczajÄ…ce linia ogrodzenia, linia
określona na podkładzie
2.
geodezyjnym
1,0 1,5 1,5
Stacje paliw linia krawędzi zbiorników
3. 1,5 3,0 5,0
Stacje redukcyjne gazu granica terenu 1,5 3,0 5,0
4.
Mosty, wiadukty linia krawędzi konstrukcji
5.
podporowych 2,0 4,0 5,0
Tory tramwajowe skrajna szyna toru 1,8 2,2 3,0
6.
Tory kolejowe ułożone:
a) w poziomie terenu: skrajna szyna toru górna
- magistralne 5,0
- lokalne i bocznice 3,0
b) poniżej terenu w wykopie: - krawędz
wykopu
7.
magistralne 5,0
- lokalne i bocznice 3,0
c) na nasypach: podstawa nasypu
- magistralne 5,0
- lokalne i bocznice 3,0
8. Obszary kolejowe granica obszaru wg rozporzÄ…dzenia [23]
Linie energetyczne kablowe oÅ› kabla 0,7 0,8 1,0
9.
Linie energetyczne słupowe krawędz
fundamentu słupa,
10.
podpory 0,7 0,8 1,0
Linie teletechniczne:
- linie kablowe oÅ› kabla 0,6 0,7 0,8
11.
- kanalizacja kablowa krawędz
konstrukcji 0,6 0,7 0,8
- linie słupowe oś słupa 0,7 0,8 1,0
Kanalizacja: skrajnia rury
- kanały 1,2 1,4 1,7
12.
- przewody tłoczne 0,6 0,8 0,9
Sieci ciepłownicze:
- kanałowe krawędz
podstawy kanału 0,7 0,8 1,0
13.
- preizolowane skrajnia rury 0,6 0,8 0,9
GazociÄ…gi
14. odległość wg rozporządzenia [15]
Drogi krawędz
drogi i rowu
15.
odwadniajÄ…cego
0,6 0,8 1,2
Jezdnie ulic krawężnik jezdni
16. 0,8 0,9 1.0
Parkingi dla samochodów granica terenu
17. 0,8 1.0 1.5
Drzewa punkt środkowy drzewa
18. - istniejÄ…ce 2,0
- pomniki przyrody 15,0
Opracował: B. Sajko
Przewodnik metodyczny do ćwiczeń. Przedmiot:  Podstawy wodociągów i kanalizacji Strona 19 z 20
Tablica 3. Podstawowe odległości skrajni przewodów sieci kanalizacyjnej od obiektów budowlanych i zieleni
Lp. Odległość skrajni przewodu sieci
Obiekt budowlany lub zieleń
kanalizacyjnej [m]
ciśnieniowej,
miejsce odniesienia
rodzaj grawitacyjnej podciśnieniowej i
dla określenia odległości
przewodów tłocznych
I 2 3 4 5
1. Budynki, linia zabudowy linia rzutu Å‚awy
fundamentowej, linia
4 1,5
zabudowy na podkładzie
geodezyjnym
2. Ogrodzenia, linie linia ogrodzenia, linia 1,5 1,0
rozgraniczające określona na podkładzie
geodezyjnym
3. Stacje paliw linia krawędzi 3,0 1,5
zbiorników
4. Stacje redukcyjne gazu granica terenu 3,5 1,5
5. Mosty, wiadukty linia krawędzi
konstrukcji 4.0 2.0
podporowych
6. Tory tramwajowe skrajna szyna toru
2,0 1,8
7. Tory kolejowe ułożone:
a) na poziomie terenu:
skrajna szyna toru
- magistralne 5,0
- lokalne i bocznice 3,0
b) poniżej terenu w
wykopie:
górna krawędz
wykopu
- magistralne 5,0
- lokalne i bocznice 3,0
c) na nasypach:
5,0
- magistralne
podstawa nasypu
3,0
- lokalne i bocznice
8. Obszary kolejowe granica obszaru wg rozporzÄ…dzenia *
9. Linie energetyczne kablowe oÅ› kabla
0,8 0,6
10.
krawędz
fundamentu
Linie energetyczne słupowe
słupa, podpory 1,0 0.7
11.
Linie teletechniczne:
- linie kablowe oÅ› kabla 0,8 0,6
- kanalizacja kablowa krawędz
konstrukcji 0,8 0,6
- linie słupowe oś słupa 1,0 0,7
12. Przewody wodociÄ…gowe: skrajnia rury
1,2 0,6
- DN < 300
1,4 0,8
- 3001,7 0,9
- DN > 500
Opracował: B. Sajko
Przewodnik metodyczny do ćwiczeń. Przedmiot:  Podstawy wodociągów i kanalizacji Strona 20 z 20
13.
Sieci ciepłowniczy
- kanałowe krawędz
podstawy 1,4 0,7
- preizolowane kanału skrajnia rury 1,2 0,6
14. Drogi krawędz
drogi rowu
0,8 0,6
odwadniajÄ…cego
15. Jezdnie ulic krawężnik jezdni 1,2 0,8
16. Drzewa punkt środkowy drzewa
2,0
- istniejÄ…ce
15,0
- pomniki przyrody
*Rozporządzenie Ministra transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 5 maja 1999r. W sprawie określenia odległości i warunków
dopuszczających usytuowanie drew lub krzewów, elementów ochrony akustycznej, wykonywania robót ziemnych budynków
lub budowli w sąsiedztwie linii kolejowych oraz sposobu urządzania i utrzymania zasłon odśnieżnych i pasów
przeciwpożarowych (DzU nr 47 poz. 476)
Tablica 4. Odległość skrajni przewodów sieci kanalizacyjnej od gazociągów układanych w
ziemi
Ciśnienie nominalne gazociągu (MPa)
powyżej 0,4 powyżej 1,2
powyżej 2,5 do 10
do 1,2 do 2,5
Wymiar nominalny gazociÄ…gu
Usytuowanie przewodów
kanalizacyjnych w stosunku do
pomieszczeń
Odległość [m]
Przewody kanalizacyjne majÄ…ce
bezpośrednie połączenie z
10 10 15 15 15 20 20 25
pomieszczeniami dla ludzi i
zwierzÄ…t
Przewody kanalizacyjne, niemajÄ…ce
połączenia z pomieszczeniami dla 1 3 1 5 5 7 8 8
ludzi i zwierzÄ…t
Literatura:
- Kanalizacja. Sieci i pompownie. Tom 1, Arkady; Wacław Błaszczyk, Henryk Stamatello, Paweł Błaszczyk.
- WodociÄ…gi. Arkady; Tadeusz Gabryszewski.
- Instalacje wodociągowe i kanalizacyjne. Instalator Polski; Stanisław Sosnowski, Jan Tabernacki, Jarosław Chudzicki.
- Warunki techniczne wykonania i odbioru sieci wodociągowych. Wymagania techniczne COBRTI INSTAL, zeszyt 3; inż. Stefan
Płuciennik, mgr inż. Jerzy Wilbik.
- Warunki techniczne wykonania i odbioru sieci kanalizacyjnych. Wymagania techniczne COBRTI INSTAL, zeszyt 9; inż. Stefan
Płuciennik, mgr inż. Jerzy Wilbik.
Opracował: B. Sajko
DN
d"
300
DN
d"
300
DN
d"
300
DN>300
DN>300
DN>800
300d"
500
500d"
800