CADII v.2010
Ćwiczenie nr 5/6  Przygotowanie dokumentacji tech-
nicznej dla brył
Modelowanie 2D sprowadza się do tworzenia podstawowych widoków projektowanego obiektu stąd
przygotowanie dokumentacji jest w zasadzie powtórzeniem na arkuszu tego co stworzono w prze-
strzeni modelu. Korzyścią ze stosowania rzutni i arkuszy jest wygoda w umieszczaniu widoków szcze-
gółów i aranżacji rysunku.
W modelowaniu 3D tryby prezentacji obiektów, poza niektórymi przypadkami, nie dają widoków
zgodnych z normami sporządzania rysunku technicznego (rys. 1 lewy). W prezentacji krawędziowej
przeszkadzają linie siatkowe oraz krawędzie pozorne, natomiast brak jest linii konturowych, co jest
błędem w modelach o symetrii osiowej. Dlatego dla sporządzania widoków na arkuszach oferowane są
polecenia profil oraz przekrój pozwalające ominąć te niedogodności. Wraz z rozwojem programu po-
jawiła się możliwość tworzenia dokumentacji półautomatycznie z wykorzystaniem polecenia przygo-
towujących konfigurację rzutuj i polecenia tworzącego potrzebne profile i widoki rysrzut. Zagadnienia
związane z półautomatycznym tworzeniem dokumentacji będą omówione w następnym ćwiczeniu.
Rys. 1. Widok w trybie krawędziowym (lewy) i widok zgodny z normami (prawy) uzyskany poleceniem profil.
Widok bryły
Polecenie profil służy do sporządzania widoku bryły pozbawionego niepotrzebnych linii, ale za to uzu-
pełnionego liniami konturowymi  czyli dokładnie jej profilu. Pozwala ono rozdzielić linie profilu na
widoczne i niewidoczne poprzez umieszczenie ich na różnych warstwach. Ponadto polecenie daje
użytkownikowi możliwość usunięcia krawędzi pozornych (stycznych). Można je wydać tylko w prze-
strzeni modelu, ale udostępnionej przez rzutnie z obszaru papieru. Efektem polecenia jest utworzenie
anonimowego bloku 2D lub 3D składającego się z obiektów liniowych. Elementy bloku 2D są umiesz-
czane w jednej płaszczyz
nie zaś bloku 3D pokrywają się z krawędziami modelu i w związku z tym są
umieszczane na wielu płaszczyznach lub tworzą krzywe 3D. Pozytywna odpowiedz
na pytanie:
Wyświetlić ukryte linie profilu na osobnej warstwie? [Tak/Nie] :
pozwala na rozdzielenie widocznych i niewidocznych linii na różne warstwy. Dodatkowo, jeżeli w ry-
sunku jest załadowany typ linii HIDDEN, to zostanie on automatycznie użyty na warstwie, na której
umieszczone będą linie niewidoczne. Polecenie to tworzy nowe warstwy o nazwach PV-xxx na linie
widoczne oraz PH-xxx na linie niewidoczne (xxx  jest numerem heksadecymalnym) dlatego po za-
kończeniu polecenia warto zmienić ich nazwy adekwatnie do tego co one przedstawiają
Pozytywna odpowiedz
na pytanie:
Rzutować linie profilu na płaszczyznę? [Tak/Nie] :
pozwala na utworzenie bloku 2D umieszczonego na płaszczyz
nie równoległej do płaszczyzny aktual-
nego widoku poprowadzonej przez początek aktualnego LUW. Wersja 2D jest wygodniejsza do wy-
1
CADII v.2010
miarowania w obszarze modelu, ale aby je wykonać konieczne jest zdefiniowanie na płaszczyz
nie profi-
lu osobnego LUW. LUW warto zmienić przed wydaniem polecenia (wygodna opcja to Nowy
wiDOk)


bo należy pamiętać, że profil 2D jest tworzony na płaszczyz
nie równoległej do płaszczyzny ekranu i
przechodzącej przez punkt początkowy aktualnego LUW Wreszcie ostatnie pytanie :
Usunąć styczne krawędzie? [Tak/Nie] :
pozwala ustalić czy krawędzie pozorne mają zostać w profilu pominięte. Standardowe odpowiedzi na te
pytania (3 x Tak) odpowiadają powszechnie stosowanym normom sporządzania dokumentacji tech-
nicznej.
Przygotowanie przekrojów
Do tworzeniu przekroi brył służy polecenie przekrój. Polecenie to właściwie generuje nie tyle przekrój
co kład przekroju bryły określoną płaszczyzną. Przekrój może być wykonany płaszczyzną zdefiniowa-
ną trzema punktami (opcja 3punkty), płaszczyzną widoku (opcja Widok) płaszczyznami równoległymi
do płaszczyzn XY, YZ lub ZX aktualnego LUW u (opcje XY..ZX), płaszczyzną innego płaskiego obiek-
tu (opcja Obiekt) lub płaszczyzną zdefiniowaną przez punkt i jej wektor normalny (opcja oś Z).
Wynikiem polecenia jest utworzenie w płaszczyz
nie przekroju regionu. Nie jest on kreskowany.
Aby to uczynić trzeba uprzednio zdefiniować w jego płaszczyz
nie nowy LUW. Samo kreskowanie jest
już łatwe wystarczy bowiem wskazać region jako obiekt do kreskowania (przycisk Dodaj: Wybierz
obiekty). Ponieważ region reprezentuje kład przekroju konieczne będzie też dorysowanie brakujących
krawędzi i osi widocznych w danym przekroju. Powinno się je rysować w nowo zdefiniowanym LUW
(tym samym co dla kreskowania).
Pewien problem stanowią przekroje łamane. W tym przypadku można je zbudować modyfikując i
łącząc ze sobą klika przekrojów sprowadzonych do jednej płaszczyzny. Pomocne jest tu polecenie roz-
bij pozwalające wydzielić z utworzonych przekrojów krawędzie, które można użyć do budowania osta-
tecznego przekroju. Można też skorzystać i innej techniki. Mianowicie w roli płaszczyzn przekroju ła-
manego można wykorzystać ściany innego pomocniczego obiektu 3D rysunek 2.
a) b) c)
Rys. 2. Sposób tworzenia przekroju łamanego. a) obiekt i krawędz
przekroju. b) przeniknie (linia przerywana)
miedzy obiektem a bryłą pomocniczą zbudowaną na bazie krawędzi przekroju. c) pozostawienie odpowiednich ścian
przenikania (po uprzednim rozbiciu bryły przenikania) i wykonanie na ich bazie kreskowania na LUW zdefiniowa-
nym na jednej ze ścian.
Obiekt pomocniczy tworzymy na bazie krawędzi (rys. 2a) przekroju dorysowując dodatkowe linie
obejmujące jedną z części bryły w celu utworzenia regionu, który póz
niej wyciągamy na wysokość bry-
ły. Wykonujemy póz
niej przenikanie obu brył z opcją utworzenia bryły przenikania (rys. 2b). Pomocni-
czą bryłę możemy usunąć natomiast bryłę przenikania rozbijamy i usuwamy jej niepotrzebne ściany
pozostawiając jedynie siany przekroju. Na końcu sprowadzamy LUW na jedną ze ścian i wykonujemy
kreskowanie wskazując jako obiekty do kreskowania pozostawione ściany (rys. 2c). W razie potrzeby
można dokonać edycji kreskowania i przyciskiem Odtwórz obwiednię odtworzyć krawędzie kreskowa-
nia na płaszczyz
nie kreskowania.
2
CADII v.2010
Polecenie płaszczyzna przekroju
W nowszych wersjach oprogramowania dodatkowo pojawiła się opcja tworzenia przekroju za pomocą
polecenia  Płaszczyzna przekroju płaprzekr. Polecenie to tworzy obiekt przekroju, który działa jako
narzędzie przecinający element 3D (bryłę, siatkę). Obiekt ten (początkowo płaszczyzna) może zostać
rozbudowany o tzw. uskoki tworząc złożony obiekt przestrzenny służący m in. do tworzenia przekro-
jów złożonych lub prostych oraz do analizy  przecinanego obiektu
Polecenie to wybrać najlepiej z karty Narzędzia główne/panel Przekrój. (rys. 3.) lub z klawiatury pła-
przekr. Po wykonaniu płaszczyzny przekroju mamy do wyboru 3 opcje:
" Przekrój na bieżąco (przekbież) wykonanie przekroju przez obiekt (pokazanie obiektu po
działaniu płaszczyzny przekroju jako obiektu tnącego) w celu jego lepszej wizualizacji. Po-
nowne wybranie tej opcji anuluje działanie płaszczyzny przekroju
" Dodanie uskoku (płaszczprzekusk)  możliwość dodania uskoku do płaszczyzny przekroju w
miejscu wskazanym
" Utworzenie bloku (płaszczprzeknablok) wykonanie z danego obiektu 3D: bloku (2D) będą-
cego widokiem przekroju obiektu wzdłuż płaszczyzny przekroju z pokazaniem krawędzi prze-
kroju i kreskowaniem części przeciętych (wzór i wygląd kreskowania zmieniamy w ustawie-
niach przekroju  patrz niżej) lub bloku 3D będącego bryłą 3D po wykonaniu przekroju
Dodatkowe 2 polecenia dostępne w panelu przekrój nie dotyczą płaszczyzny przekroju:
" Rzut płaski (rzutpłaski) wykonanie profilu z całego obiektu 3D
" Wyodrębnij krawędzie (wydzkraw) utworzenie dodatkowego modelu krawędziowego z dane-
go obiektu 3D
Ustawienia obiektu przekroju (płaszczyzny przekroju) wywołujemy wciskając przycisk na tym pane-
lu. W ustawieniach mamy możliwość zdefiniowanie wyglądu poszczególnych wariantów działania
płaszczyzny przekroju. Polecenie umożliwia między innymi wybór wzoru kreskowania dla bloku prze-
kroju 2D. Jeżeli tych zmian nie wykonamy przez wywołaniem polecenia
Rys. 3. Polecenie płaszczyzna przekroju
3
CADII v.2010
Wykaz poleceń
Polecenie Opis
Tworzy przekrój zadaną płaszczyzną. Przekrój jest regionem. Opcje oferują
przekrój, _section,
różne sposoby definiowania płaszczyzny przekroju. I tak:
O  Obiekt, wybiera pł. równoległą do pł. obiektu przechodzącą przez
M: Rysuj  Bryły - Przekrój
wskazany punkt.
Bryła 
Z  oś Z, definiuje pł. przez punkt i normalną do niej
W  Widok, definuje pł. jako równoległą do pł. rzutowania widoku
przechodzącą przez wskazany punkt.
XY..ZX  definiuje pł. jako równoległą do odpowiednich pł. LUW prze-
chodzącą przez wskazany punkt.
3  3punkty, def. pł. trzema punktami.
Generuje linie profilu obiektu bryłowego czyli te linie, które są widoczne w
profil, _solprof
rzeczywistości, gdy popatrzymy na obiekt z zadanego punktu widzenia. To
polecenie można wydać tylko z zakładki arkusza. Na arkuszu musi być
M: Rysuj  Bryły 
utworzona co najmniej jedna rzutnia. Przed wydaniem polecenia trzeba
Ustawienia  Profilu
przełączyć się do obszaru modelu. Skutkiem polecenia jest wygenerowanie
Bryła 
bloku anonimowego, który przedstawia widok bryły, czyli zbiór jej krawędzi
z wyłączeniem linii siatkowych, ale z włączeniem linii zarysu kształtu obiek-
tu (istotne dla brył obrotowych). Linie niewidoczne można wyświetlić na
osobnej warstwie (zalecana opcja). Blok ten może być płaski jeśli na pyta-
nie:
Rzutować linie profilu na płaszczyznę? [Tak/Nie]
odpowiemy Tak lub trójwymiarowy jeśli Nie.
Legenda:  linia poleceń; M:  menu;  pasek narzędziowy
4
CADII v.2010
Ćwiczenie nr 5/6  zadania do wykonania
Celem będzie wykonanie rysunku pokazanego NA KOC
CU instrukcji. Rysując proszę się posłużyć poda-
nymi tam wymiarami. Pamiętajmy o utworzeniu warstw, definiowaniu i zapamiętywaniu LUW'ów
oraz niektórych widoków.
Krok 1. Narysuj boczny wi-
dok obiektu (jak na rys.
obok). Przenieś LUW do
narożnika jak na rysunku i
zapamiętaj go pod nazwą front.
Zamień obrys na region.
Krok 2. Poleceniem wyciągnij
wyciśnij region na głębokość
45 jedn. (szerokość obiektu).
Zmień i zapamiętaj widok na
taki jak na rys. Zdefiniuj i
zapamiętaj nowy LUW -
podstawa (jak na rys.)
Narysuj w nim osie i koło
podziałowe rozstawienia
otworów (na rysunku nie poka-
zano osi otworu po prawej stronie
elementu).
Krok 3. Narysuj na osobnej
warstwie walec i kostkę 
obok elementu  wysokość
obu elementów ustal na 16.
Poleceniem kopiuj wstaw
utworzony walec 4 razy na
rysunek. Wykonaj 3 kopie
kostki za każdym razem poka-
zując inny punkt bazowy.
Uzyskaj układ jak na rysunku
(na rys dla przejrzystości ukryto
warstwę z obiektem). Następnie
od obiektu odejmij polece-
niem różnica wszystkie nary-
sowane walce i kostki.
5
CADII v.2010
Krok 4. Wykorzystamy teraz polecenie płat do
wykonania odpowiednich cięć zwężających
"prawą" stronę obiektu. Najpierw musimy
odciąć (z opcją zatrzymaj Obie strony) prawe
mocowanie (wskazane na rysunku kursorem).
Tniemy po płaszczyz
nie abc. Otrzymamy w
ten sposób dwa elementy wciąż stykające się ze
sobą. Następnie ucinamy obiekt po płaszczy-
znach abf oraz cde. W końcu łączymy z po-
wrotem poleceniem suma odcięte na początku
elementy: obiekt oraz prawe mocowanie w
jedną całość a otrzymamy obiekt jak na rys.
Krok 5. Wykonaj zaokrąglenia na wszystkich
krawędziach łączników [dwóch z lewej i jedne-
go z prawej strony (por. rys. wyżej)]. Promień
zaokrągleń 4 jedn. Na rysunku obok pokazano
fragment obiektu po ukryciu linii niewidocz-
nych z kursorem ustawionym przy jednej z
zaokrąglanych krawędzi.
Krok 6. Czas na otwór przelotowy. Umieść
LUW na górnej powierzchni. Narysuj odpo-
wiednią liczbę walców (pod kursorem na rys.).
Dla górnej części otworu podstawy obu wal-
ców leżą na górnej powierzchni. Dolna część
otworu (gwintowany) składa się z dwóch wal-
ców o tej samej wysokości i o podstawach
leżących na tej samej powierzchni. Zewnętrz-
ny walec jest przeznaczony na gwint  nie
będzie odejmowany od bryły. Aby wykonać
otwór odejmij od bryły obiektu 3 walce. Dwa
górne oraz jeden wewnętrzny dolny. Sfazuj
otwory (fazy na krawędziach a, b, c i d). Śred-
nica otworu pod gwint 4,8. Wymiar fazy otwo-
ru gwintowanego 0,6.
6
CADII v.2010
Krok 7. i 8. Wykonanie przekroju. Obiekt jest już gotowy. Aby uzyskać wygląd jak na rysunku końco-
wym należy wykonać przekrój A A. Zadanie to można wykonać na dwa sposoby:
Poleceniem przekrój (wariant A) lub z użyciem płaszczyzny przekroju płaprzekr i wykonanie bloku z
przekrojem płaszczprzeknablok (wariant B)
Wariant A
Krok 7 A. Trudność wykonania przekroju polega na tym, że potrzebujemy przekrój łamany (cięcie łańcu-
chem płaszczyzn) podczas gdy polecenie przekrój tworzy tylko przekrój prosty (cięcie jedną płaszczyzną).
Aby sobie z tym poradzić musimy wykonać dwa przekroje (pokazane na rys. wyżej) na osobnej warstwie.
Uwaga wykonując przekrój centralny wskazać do przekroju obiekt oraz walec przeznaczony na gwint.
(Uwaga NIE KRESKOWAĆ - kreskowanie ma na celu jedynie podkreślić oba przekroje)
Krok 8A. Rozbijmy teraz oba przekroje, które są blokami. Potem usuńmy niepotrzebne linie z przekroju
bocznego (wskazanego kursorem na poprzednim rys.) Zostawiamy tylko linie odnoszące się do łącznika.
Następnie przesuwamy część przekroju bocznego do przekroju centralnego. Ten przekrój też modyfiku-
jemy tak aby po przesunięciu powstał przekrój jak na rys. obok. Dorysujmy jeszcze brakujące krawędzie i
po wyłączeniu warstwy z obiektem zakreskujemy przekrój. Pamiętaj o przestawieniu LUW'a.
Wariant B
Krok 7-8 można również wykonać poleceniem płaszczyzna przekroju (przy aktywnym LUW podstawa).
Po wykonaniu płaszczyzny przechodzącej przez symetrię elementu dodajemy uskok i na widoku z góry
korygujemy uchwytami położenie obiektu (płaszczyzny przekroju). Następnie wykonujemy blok 2D
(płaszczprzeknablok) zawierający przekrój bryły. W edytorze bloku zmieniamy wzór kreskowania i para-
metry
7
CADII v.2010
Krok 9. Przechodzimy teraz do obszaru arkusza i tworzymy dwie prostokątne rzutnie. Ustalamy w obu
podziałkę na 1:1 (zoom 1xp).
W zależności od wyboru metody realizacji przekroju (krok 7 i 8) w górnej rzutni umieszczamy widok
przekroju (wybierając odpowiedni LUW i wykonując plan).  albo widok boczny z widoczną w nim jedy-
nie warstwą z blokiem przekroju.
W rzutni dolnej umieszczamy widok z góry na bryłę. Aby utworzyć poprawnie oba widoki należy skorzy-
stać z LUW'ów zdefiniowanych dla podstawy i rzutu bocznego.
Teraz aby uzyskać sensowny (z punktu widzenia rys. technicznego) widok obiektu z góry musimy wykonać
polecenie profil. Polecenie to tworzy widok obrysu obiektu ze wszystkim krawędziami rzeczywistymi i bez
krawędzi pomocniczych. Polecenie to należy wykonać w arkuszu, znajdując się w modelu rzutni dolnej.
Na trzy pytania:
Wyświetlić ukryte linie profilu na osobnej warstwie? [Tak/Nie] :
Rzutować linie profilu na płaszczyznę? [Tak/Nie] :
Usunąć styczne krawędzie? [Tak/Nie] :
odpowiadamy standardowo Tak (wystarczy wcisnąć ENTER).
Polecenie to tworzy na warstwach o nazwach PV-nn i PH-nn (nn - jest numerem heksadecymalnym) dwa
bloki. Jeden umieszczony na PV-nn zawiera widoczne krawędzie i zewnętrzne obrysy obiektu a drugi znaj-
dujący się na PH-nn zawiera krawędzie i obrysy niewidoczne. Warto zmienić na tych warstwach kolory i
typy linii  zwłaszcza na PH-nn wypadało by ustalić typ linii na HIDDEN.
Wskazane jest zmienić im też nazwy na bardziej czytelne. Po wykonaniu tego polecenia blokujemy w tej
rzutni prawie wszystkie warstwy z wyjątkiem warstwy na osie podstawy oraz warstwy są utworzone pole-
ceniem profil.
Ostatnim zabiegiem jest wykonanie rzutni okrągłej na szczegół (ustalamy skalę na 10xp) oraz zgranie wi-
doków w rzutni górnej i dolnej (polecenie mvsetup). W ten sposób uzyskamy wygląd arkusza jak na ry-
sunku.
8
CADII v.2010
9