Inspekcji nie można zaliczyd do IBW, zgodnie klasyfikacja dotycząca działao operacyjnych, jak
zbieraniu i przetwarzaniu informacji niejawnych.
Co jest fundamentem systemu demokratycznego paostwa?
Kontrola instytucji bezpieczeostwa wewnętrznego (IBW)
Sprawdzanie, opisanie stanu faktycznego, a następnie skonfrontowanie go ze stanem
wymagalnym, przedstawionym w normach prawnych, technicznych, ekonomicznych i innych,
a także na wyciagnięciu z tego procesu wniosków mających na celu zlikwidowanie
ewentualnych nieprawidłowości i zwiększenie efektywności działalności IBW.
Głównym organem kontrolnym IBW jest Sejm RP poprzez sejmowe komisje  powołane
uchwałą Sejmu RP
Posłowie i senatorowie  mogą kontrolowad instytucje poprzez uzyskiwanie od Prezesa
Rady Ministrów oraz szefów IBW informacji i wyjaśnieo w sprawach wynikających z
wykonywania obowiązków poselskich +senatorskich. Mogą kierowad do premiera
interpelacje oraz wnioski o przedstawienie informacji bieżących, zapytania poselskie oraz
pytania.
Parlamentarną kontrolę nad służbami specjalnymi sprawuje Sejmowa Komisja do Spraw
Służb Specjalnych (9poslow). Komisja opiniuje projekty ustaw i rozporządzeo dotyczące
służb specjalnych oraz opiniuje kierunki pracy służb specjalnych w oparciu o informacje
przedstawione przez szefów tych służb. Ponadto wydaje opinie w sprawie powołania
poszczególnych osób na stanowiska szefów i zastępców służb specjalnych
(ABW,AW,CA,SKW,SWW)
Następnym ważnym organem kontrolnym Sejmu jest Sejmowa Komisja Administracji i
Spraw Wewnętrznych. Do zakresu jej działania należą sprawy administracji paostwowej oraz
bezpieczeostwa, ładu i porządku publicznego. Jest ona również organem kontrolnym dla
Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, instytucji bezpieczeostwa wewnętrznego (w
tym) policji, straży granicznej oraz inspekcji oraz innych organów kontrolnych paostwa.
Sejmowa Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka  zajmuje się sprawami przestrzegania
prawa i praworządności, sadow, prokuratury, notariatu, adwokatury, i obsługi prawnej, w
tym również przestrzegania praw człowieka. Zakres jej działalności obejmuje nadzór nad
dzielnością prokuratury i jej urzędów oraz nad służbami więziennymi (Centralnym zarządem
służby więziennej ).
Sejmowa Komisja Obrony Narodowej  Należą do niej sprawy obrony paostwa, dotyczące
zwłaszcza działalności sił zbrojnych, systemu oraz funkcjonowania obrony terytorialnej kraju i
obrony cywilnej, wykonywanie obowiązków w dziedzinie umacnianiu obronności przez
organy paostwowe i przedsiębiorstwa paostwowe, organizacje spółdzielcze i społeczne oraz
przez obywateli a także sprawy zakładów systemu obronnego. Komisja kontroluje działania
Żandarmerii Wojskowej i jednostek wojskowych.
Sejmowa komisja finansów publicznych  zajmuje się kontrola instytucji związanych z
bezpieczeostwem wewnętrznym. Należą do niej sprawy systemu pieniężnego, kredytowego
i podatkowego, płac, dochodów, budżetu i planów finansowych paostwa oraz ubezpieczeo
majątkowych i ceł. Sprawuje nadzór nad dzielnością Ministra Finansów, w tym także Urzędu
Celnego oraz Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej (tzw. Wywiad skarbowy) oraz
innych organów i urzędów kontroli skarbowej.
Sejmowe komisje śledcze  powoływane są w celu wyjaśnienia określonych zdarzeo, maja
prawo do badania prawidłowości działao instytucji bezpieczeostwa wewnętrznego.
Kolejnym organem kontrolującym IBW jest Prezes Rady Ministrów wraz z podległymi mu
ministrami. Główną rolę odgrywa Kolegium ds. Służb Specjalnych.
Kolegium ds. służb specjalnych działa przy premierze jako organ opiniodawczo  doradczy w
sprawach programowania, nadzorowania i koordynowania działalności ABW,AW,SKW,CBA
oraz podejmowanych dla ochrony bezpieczeostwa paostwa działao policji, straży granicznej,
żandarmerii wojskowej, służby więziennej, BOR, służby celnej, urzędów skarbowych, izb
skarbowych, organów kontroli skarbowej, organów informacji finansowej oraz służb
rozpoznawania Sił Zbrojnych RP.
Kolegium ds. służb specjalnych
- organizuje projekty ustaw i rozporządzenia dotyczące służb specjalnych oraz kierunki pracy
służb
- wydaje opinie w sprawie powołania poszczególnych osób na stanowiska szefów i zastępców
służb specjalnych
- ustal kierunki i plany działania służb specjalnych
- koordynuje wspólne działanie służb
- analizuje i koordynuje działania związane z ochrona informacji niejawnych
Kontrole nad instytucjami bezpieczeostwa wewnętrznego sprawuje również Prezydent RP,
któremu IBW jako zwierzchnikowi sił zbrojnych, zobowiązane są do niezwłocznego
przekazywania informacji mogących mied istotne znaczenie dla bezpieczeostwa i
międzynarodowej pozycji paostwa polskiego.
W imieniu prezydenta RP bezpośrednią kontrole nad bezpieczeostwa sprawuje Biuro
Bezpieczeostwa Narodowego BBN
BBN realizuje:
- zadania powierzone przez Prezydenta RP z zakresu bezpieczeostwa narodowego, które
wynikają z roli najwyższego przedstawiciela paostwa
- czuwanie nad przestrzeganiem konstytucji
- stanie na straży suwerenności i bezpieczeostwa wewnętrznego
- nienaruszalności i niepodzielnośd terytorium
- zwierzchnictwo nad Służbami Zbrojnymi
BBN jest zapleczem merytoryczno  organizacyjnym Prezydenta RP w zakresie
bezpieczeostwa paostwa, monitoruje wdrażanie dyspozycji, strategii, bezpieczeostwa
narodowego odnośnie bezpieczeostwa wewnętrznego.
Nadzór nad instytucjami bezpieczeostwa
Sad okręgowy w warszawie  sprawuje nadzór nad kontrolą operacyjną, która prowadzona
jest niejawnie i polega na kontrolowaniu treści i korespondencji oraz zawartości przesyłek,
stosowaniu środków technicznych umożliwiających uzyskiwanie w sposób niejawny
informacji i dowodów oraz ich utrwalanie a w szczególności treści rozmów telefonicznych i
innych informacji przekazywanych za pomocą sieci telekomunikacyjnych.
NIK  kontroluje i bada w szczególności prawidłowe wykonywanie budżetu paostwa oraz
realizacje ustaw i innych aktów prawnych w zakresie działalności finansowej, gospodarczej i
organizacyjno  administracyjnej instytucji bezpieczeostwa wewnętrznego.
Rzecznik praw obywatelskich (RPO)  podejmuje czynności przewidziane w ustawie, jeżeli
powez
mie wiadomośd wskazującą na naruszenie wolności i praw człowieka i obywatela, w
tym także wynikające z działania instytucji
Trybunał konstytucyjny  jako organ orzekający bada ,akty prawne pod względem ich
zgodności z konstytucja, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,
wydawane przez centralne organy paostwowe.
Komisja nadzoru finansowego (KNF)  nadzoruje rynek finansowy w celu zapewnienia jego
prawidłowego funkcjonowania, jego stabilności, bezpieczeostwa oraz przejrzystości, zaufania
do rynku finansowego, a także zapewnienia ochrony interesów uczestników tego rynku.
Należy pamiętad także o istnieniu KONTROLI NAD INSTYTUCJAMI BEZPIECZENSTWA
PANSTWA WEWNETRZNEGO SPRAWOWANEH ORZEZ SPOLECZENSTWO I OBYWATELI ZA
POSREDNICTWEM MEDIOW (Tv ,RADIO,PRASA,INTERNET)
Występuje także klasyfikacja polskich służb specjalnych pod szczegółowym względem ich
uprawnieo.
Klasyfikacja ze względu na kryterium ich podległości centralnym organom paostwowym.
Instytucje bezpieczeostwa wewnętrznego podlegle bezpośrednio premierowi:
ABW agencja bezpieczeostwa wewnętrznego
AW agencja wywiadu
CBA centralne biuro antykorupcyjne
Instytucje bezpieczeostwa wewnętrznego podlegle MON:
SKW służba kontrwywiadu wojskowego
SWW służba wywiadu wojskowego
ŻW żandarmeria wojskowa
Instytucje bezpieczeostwa wewnętrznego podlegle MSWiA:
Policja
Straż graniczna
Biuro ochrony rządu
Instytucje bezpieczeostwa wewnętrznego podlegle MF:
Inspekcja kontroli skarbowej/generalny inspektor kontroli skarbowej
Służba celna
Instytucje bezpieczeostwa wewnętrznego podległe MS:
Prokuratura
Służba więzienna