POWOA
YWANIE BIEGA
YCH
Treść zajęć
" Podstawy prawne zarządzania badań
" Pojęcie i rodzaje ekspertyz
" Instytucje wykonujące ekspertyzy i zakres ich badań
" Możliwości wykorzystania ekspertyz w pracy Policji
" Zasady formułowania pytań i zarządzania badań
Podstawy prawne zarządzania badań
Podstawę prawną zarządzania badań kryminalistycznych
stanowi art.193 kpk.
Inne przepisy z rozdziału 22 kpk. ("Biegli, tłumacze,
specjaliści art. 193 - 206) regulują pozostałą problematykę z
tego zakresu.
Pojęcie i rodzaje ekspertyz
EKSPERTYZA to badanie przez ekspertów /biegłych/
dowodów rzeczowych, osób lub faktów w celu wydania
opinii na mocy postanowienia prokuratora,
prowadzącego postępowanie przygotowawcze lub
sÄ…du. (T.Hanausek)
Rodzaje ekspertyz ze względu na zakres
badań
KRYMINALISTYCZNE NIEKRYMINALISTYCZNE
" daktyloskopijna " lekarska
" dokumentów i pisma " ekonomiczna
" mechanoskopijna " toksykologiczna
" broni palnej " psychiatryczna
" traseologiczna " psychologiczna
" fonoskopijna
" osmologiczna
" biologiczna
EKSPERTYZA KRYMINALISTYCZNA to
specjalistyczne, kryminalistyczne badanie metodami
naukowymi zdarzeń, faktów, przedmiotów i okoliczności
zakończone opinią na potrzeby postępowania karnego.
Czynnikiem wyodrębniającym ekspertyzę kryminalistyczną od
innych ekspertyz jest charakter wiadomości specjalistycznych
z kryminalistyki niezbędnych do wykonania ekspertyzy.
Innymi słowy jest to taka ekspertyza, w ramach której
prowadzi siÄ™ badania metodami naukowymi opartymi na
osiągnięciach wiedzy kryminalistycznej lub adaptowanymi do
kryminalistyki z innych dziedzin nauki.
Ze względu na cel badań
·ð Ekspertyza informacyjna dot. badania materiaÅ‚u dowodowego
pod kątem rodzaju potrzebnego materiału porównawczego
·ð Ekspertyza eliminacyjna dot. badania mat.dowodowego i
porównawczego w celu wykluczenia osób, które legalnie
przebywały na miejscu przestępstwa /np. pokrzywdzeni w
sprawie kradzieży na ich szkodę/.
·ð Ekspertyza porównawcza dot. badania mat. dowodowego i
porównawczego w celu uzyskania dowodu i wykrycia sprawcy
przestępstwa /identyfikacja indywidualna i grupowa/.
Ze względu na ilość biegłych
·ð Pojedyncze  wykonywane przez jednego biegÅ‚ego
danej specjalności
·ð ZespoÅ‚owe (komisyjne)  przeprowadzane przez
kilku biegłych tej samej specjalności (sprawy
skomplikowane)
·ð Kompleksowe  to suma kilku ekspertyz lub jedna
ekspertyza, której przedmiot jest badany przez
kilku biegłych z różnych dziedzin
Inne
 Uzupełniające  będące dopełnieniem
poprzedniej ekspertyzy
 Powtórne  wykonywane ponownie jeśli
poprzednia opinia budzi wątpliwości
 Superekspertyzy  przeprowadzane gdy trzeba
rozstrzygnąć kwestię wartości dwóch sprzecznych
ze sobÄ… ekspertyz
Ponadto zgodnie z kpk ekspertyzy sÄ… fakultatywne, co
oznacza, że decyzję o zarządzeniu badań podejmuje organ
procesowy - w tym również Policja w toku prowadzonego
dochodzenia.
Ekspertyzy obligatoryjne przewiduje siÄ™ w
przypadkach oględzin zwłok ludzkich i ich otwarcia .
Prokurator lub SÄ…d zarzÄ…dza takie badania. Policja
może jedynie wnioskować o ich przeprowadzenie.
Podobnie sytuacja wygląda w razie konieczności
powołania biegłego z zakresu psychiatrii.
BIEGA
Y to osoba powołana przez uprawniony organ do
wykonania badań i wydania opinii oraz do udziału w
postępowaniu przygotowawczym, i przed sądem w celu
wyjaśnienia faktów wymagających wiadomości specjalnych.
Pod pojęciem WIADOMOŚCI SPECJALNE (193 kpk)
należy rozumieć takie, które z jednej strony przekraczają
zasób wiedzy przeciętnie wykształconego i inteligentnego
człowieka, z drugiej zaś są konieczne do stwierdzenia
istotnych dla danej sprawy faktów i okoliczności.
Instytucje wykonujÄ…ce ekspertyzy i
zakres ich badań
Na potrzeby Policji ekspertyzy
kryminalistyczne wykonuje przede
wszystkim :
Centralne Laboratorium
Kryminalistyczne KGP wraz z podległymi
mu Laboratoriami Wojewódzkimi.
Centralne Laboratorium
Kryminalistyczne KGP jest
główną jednostką wykonującą
ekspertyzy kryminalistyczne na
potrzeby organów ścigania i
sądów.
Podstawową komórką organizacyjną CLK
jest wydział.
W CLK funkcjonują wydziały :
" Wydział Badań Dokumentów,
" Wydział Badań Broni i Balistyki,
" Wydział Mechanoskopii,
" Wydział Biologii,
" Wydział Daktyloskopii,
" Wydział Fizykochemii,
" Wydział Technik Audiowizualnych.
Wydz. Bad. Dokumentów
" analiza porównawcza rękopisów i podpisów;
" identyfikacja osób na podstawie pisma ręcznego;
" ustalenie autentyczności podpisów;
" identyfikacja maszyn do pisania, składopisów i drukarek
komputerowych; identyfikacja pieczęci, pieczątek, stempli,
datowników i kasowników;
" ustalenie kolejności nałożenia linii graficznych na podłożu
dokumentów;
" weryfikacja dokumentów sfałszowanych w celu określenia techniki ich
wykonania oraz identyfikacji użytych materiałów i urządzeń;
" analiza lingwistyczna tekstów;
" ujawnianie śladów pisma wgłębionego;
" identyfikacja osób na podstawie zarejestrowanej mowy;
" identyfikacja aparatów i urządzeń do rejestrowania mowy
i innych dz
więków;
" ustalanie autentyczności zapisów magnetofonowych;
" wnioskowanie o osobowości i cechach
charakterystycznych nieznanych osób na podstawie ich
wypowiedzi;
" identyfikacja pomieszczeń lub miejsca w przestrzeni
otwartej i efektów akustycznych.
Wydział prowadzi również Kartotekę Dokumentów
Anonimowych (KDA) oraz fonotekÄ™.
Wydz. Bad. Broni i Balistyki
" ustalanie systemu oraz rodzaju, wzoru, kalibru oraz stanu
technicznego broni i amunicji;
" identyfikacja broni na podstawie odstrzelonych Å‚usek i wystrzelonych
pocisków;
" identyfikacja łusek i pocisków;
" ustalenie stanu technicznego broni wykonanej sposobem domowym,
tzw. samoróbki, w celu stwierdzenia jej sprawności i przydatności do
strzelania;
" badania balistyczne;
" testowanie kamizelek, szyb i innych wyrobów kuloodpornych,
" badania amunicji i urządzeń wybuchowych produkcji przemysłowej i
samodziałowej.
Wydział prowadzi Kartotekę Broni Utraconej oraz zbiory
łusek, pocisków, broni i amunicji.
Wydz. Mechanoskopii
" identyfikacja narzędzi i przedmiotów na podstawie
pozostawionych przez nie śladów;
" ustalanie czy przedmioty (lub ich części) rozcięte,
oderwane, odłamane lub w inny sposób oddzielone
stanowiły uprzednio całość;
" ustalanie sposobu i techniki uszkodzenia przedmiotów
(w tym również szyb);
" ustalanie techniki otwierania zamków, kłódek, sejfów
itp.;
" identyfikacja falsyfikatów monet i wyrobów
jubilerskich;
" atestowanie zamków i innych mechanicznych urządzeń
zamykajÄ…cych
" identyfikacja śladów stóp, obuwia i opon
pojazdów;
" identyfikacja śladów zębów;
" rekonstrukcja czasowo -przestrzennÄ… wypadku
drogowego i ustaleniem jego przyczyn i skutków
oraz identyfikacjÄ… pojazdu.
Wydział prowadzi zbiory śladów narzędzi i obuwia oraz
sfałszowanych monet i wyrobów jubilerskich, a także
katalogi obuwia i opon samochodowych.
Wydz. Fizykochemii
" identyfikacja materiałów i towarów w postaci: włókien i
wyrobów włókienniczych, wyrobów lakierniczych, tworzyw
sztucznych i gum, metali i ich stopów, szkła i ceramiki, wyrobów
alkoholowych, mineralnych środków smarnych i tłuszczy, klejów,
środków kryjących, pochodnych ropy naftowej, chemicznych
środków znakujących oraz innych substancji pochodzenia
naturalnego i sztucznego;
" identyfikacja i określenie właściwości śladów występujących w
związku z następującymi zdarzeniami: pożarami, zatruciami (w
tym lekami, środkami odurzającymi i psychotropowymi),
fałszowaniem i uszkodzeniami dokumentów, porażeniami
prÄ…dem elektrycznym, wybuchami, katastrofami, wypadkami
komunikacyjnymi;
" identyfikacja śladów niespecyficznych dla określonych
materiałów, towarów i zdarzeń w postaci: gleby i
mineralnych utworów bezglebowych, alkoholu etylowego
we krwi, śladów biologicznych badanych metodami
fizykochemicznymi.
Wydział prowadzi zbiory materiałów, towarów i substancji
 stanowiących materiały porównawcze  w formie
zbiorów naturalnych oraz kartotek i bibliotek
komputerowych.
Wydz. Biologii
Badania w zakresie :
" serologii krwi, płynów ustrojowych i tkanek;
" botaniki;
" genetyki sÄ…dowej;
" określenia stężenia alkoholu etylowego we krwi na
podstawie tzw. rachunku retrospektywnego;
" morfologii włosów ludzkich i sierści zwierzęcej.
Wydział prowadzi zbiory botaniczne, włosów ludzkich,
sierści zwierzęcej, piór i pierza oraz łusek rybich.
Wydz. Daktyloskopii
" identyfikacja człowieka na podstawie śladów linii
papilarnych, poletkowej budowy skóry, warg;
" ujawnianie i zabezpieczanie śladów linii papilarnych;
" identyfikacja rękawiczek na podstawie pozostawionych
śladów;
" określenie czasu pozostawienia śladów linii papilarnych.
Wydział prowadzi Centralną Registraturę Daktyloskopijną 
dziesięciopalcową, zbiory odbitek linii papilarnych
pojedynczych palców rąk najbardziej aktywnych przestępców
pospolitych oraz centralny zbiór śladów linii papilarnych
nieustalonych sprawców przestępstw.
Wydz. Technik Audiowizualnych
" ujawniania pisma, druku i znaków nieczytelnych, zalanych,
zamazanych, usuniętych mechanicznie lub odbarwionych
chemicznie;
" identyfikacji aparatury fotograficznej, filmowej i telewizyjnej;
" ujawniania pierwotnego lica na obrazach przemalowanych;
" identyfikacji osób i rzeczy na podstawie ich obrazu
fotograficznego, filmowego lub magnetowidowego;
" identyfikacji materiałów fotograficznych, filmowych i
telewizyjnych;
" wykonywania zdjęć fotograficznych, zdjęć filmowych i
rejestracji wideo;
" ujawniania śladów kryminalistycznych techniką
laserowÄ…;
" identyfikacji człowieka na podstawie czaszki i
szkieletu;
" odtwarzania wyglądu osób i rzeczy na podstawie
opisu słownego;
" cyfrowego odtwarzania obrazów;
" wykonywania kryminalistycznej dokumentacji
fotograficznej i wideo.
WLK KWP
Laboratoria kryminalistyczne komend
wojewódzkich Policji są odpowiedzialne za
organizację, właściwy poziom i rozwój techniki
kryminalistycznej oraz za wykonywanie ekspertyz
kryminalistycznych i innych czynności techniczno-
kryminalistycznych na potrzeby organów ścigania
karnego i wymiaru sprawiedliwości według
właściwości terytorialnej.
Oprócz CLK i WLK badania na potrzeby
Policji wykonujÄ… :
·ð Instytut Ekspertyz SÄ…dowych im. Prof. Jana Shena podlegajÄ…cy
Ministerstwu Sprawiedliwości (Kraków)
·ð ZakÅ‚ady Medycyny SÄ…dowej przy Akademiach Medycznych,
·ð Wojskowa Akademia Techniczna,
·ð Instytut BadaÅ„ JÄ…drowych w Åšwierku,
·ð Instytut Radowy w Warszawie,
·ð Instytuty i ZakÅ‚ady PAN,
·ð Instytuty i ZakÅ‚ady Politechnik i Uniwersytetów,
·ð Katedry i ZakÅ‚ady Kryminalistyki Wydziałów Prawa
Uniwersytetów,
·ð Kliniki, Szpitale i ZakÅ‚ady Psychiatryczne,
·ð UrzÄ…d Probierczy w Warszawie (i w Krakowie),
·ð Skarbiec Główny i Departament Ekspertyzy NBP,
·ð SANEPID
·ð PaÅ„stwowy Instytut Higieny.
Możliwości wykorzystania ekspertyz w
pracy policji
Wartość dowodowa ekspertyzy zależy od :
" czasu i sposobu zebrania oraz zabezpieczenia
materiału dowodowego do badań,
" ilości i jakości materiału porównawczego,
" wiedzy i umiejętności policjanta w kwestii oceny i
podjęcia decyzji o właściwym wykorzystaniu
zabezpieczonych śladów,
" fachowych kwalifikacji i doświadczenia biegłego,
" stosowanych metod badawczych i wykorzystanej
aparatury.
Gdy spełnione zostaną te warunki
ekspertyza pozwoli na :
" WeryfikacjÄ™ wersji operacyjno-dochodzeniowych
/potwierdzenie, wykluczenie/
" Sprawdzenie obrony podejrzanego
" Uzyskanie rzeczowego środka dowodowego /identyfikacja/
" Ustalenie sposobu działania sprawcy
" Ustalenie narzędzi i przedmiotów użytych na miejscu zdarzenia
" Podjęcie i zaprogramowanie działań zapobiegawczych np.
opracowanie urządzeń zabezpieczających
Zasady formułowania pytań i zarządzania
badań
Postanowienie o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego
sporzÄ…dza :
W śledztwie i wypadkach ekspertyz obligatoryjnych -
prokurator.
W dochodzeniu - uprawniony policjant, zatwierdza
kierownik jednostki.
ABY MOŻNA BYA
O ZARZ
DZIĆ BADANIA
MUSI ISTNIEĆ PODSTAWA FAKTYCZNA I
PRAWNA.
POSTANOWIENIE O POWOA
ANIU BIEGA
EGO
Podstawa prawna
Podstawa faktyczna
art.193 kpk
Potrzeba uzyskania
Materiały do badań należy w
dowodu w sprawie
pierwszej kolejności kierować do
Istnienie okoliczności,
Laboratoriów
Kryminalistycznych, Instytutu
której zbadanie ma wpływ
Ekspertyz Sądowych a następnie
na rozstrzygnięcie sprawy
do innych instytutów naukowo -
badawczych.
Czynności przygotowawcze przed zarządzeniem badań.
Ze wzglÄ…du na koszty ekspertyz,
potrzebę zarządzania badań w
konkretnej sprawie należy uzgodnić z
przełożonym, ponadto istnieje także
możliwość konsultacji z technikiem
kryminalistyki lub ekspertem !
Obowiązki prowadzącego postępowanie przed
wydaniem postanowienia o powołaniu biegłego
" przeanalizowanie akt sprawy pod kÄ…tem czy jest potrzeba
powoływania biegłego i określenie przedmiotu i zakresu badań,
" odpowiednie zabezpieczenie materiału, do badań i właściwe
skompletowanie materiału porównawczego,
" podjęcie decyzji komu zlecić przeprowadzenie ekspertyzy,
" sprawdzenie czy nie zachodzą okoliczności wyłączające powołanie
danego biegłego,
" w przypadku śledztwa powierzonego wystąpić do prokuratora z
odpowiednio umotywowanym wnioskiem.
" opracowanie pytań dla biegłego
" sporzÄ…dzenie "Postanowienia o dopuszczeniu dowodu z opinii
biegłego  instytucji naukowej lub specjalistycznej" i napisanie pisma
przewodniego
Właściwe formułowanie pytań przejawia się
w następujących zasadach :
Muszą dotyczyć tylko tego zakresu wiedzy jakim może
dysponować dany biegły.
Pytania nie mogą wykraczać poza sferę poznania zakreśloną
przez istniejÄ…cy stan wiedzy w danej dziedzinie.
Pytania powinny dotyczyć tylko istotnych faktów niezbędnych
do rozstrzygnięcia sprawy.
Pytania powinny być zwięzłe i jasne oraz tak formułowane
aby wymagały odpowiedzi rozstrzygającej.
Pytania muszą być sformułowane na piśmie i nie mogą
sugerować odpowiedzi.
Pytania nie mogą dotyczyć rozstrzygnięć zagadnień
prawnych oraz winy sprawcy.
Pytania powinny być uporządkowane (od ogółu do
szczegółu), jeżeli stawiamy biegłemu więcej niż jedno
pytanie, to należy uporządkować je logicznie: na pierwszym
miejscu pytanie podstawowe, po czym pytania szczegółowe
/np. czy substancja jest krwią? Jeśli tak, czy to jest krew
ludzka czy zwierzęca itd./.
Uzasadnienie badań
Zarządzający badanie musi napisać uzasadnienie podjętej
decyzji. To znaczy, że przy pomocy argumentów powinien
wykazać, że zaistniały wystarczające warunki do uznania
celowości wykonania ekspertyzy w konkretnej sprawie.
Prawidłowo zredagowane uzasadnienie powinno
uwzględniać następujące elementy:
jednostka prowadzÄ…ca dochodzenie /L.dz. RSD/
rodzaj przestępstwa
czas, miejsce, warunki i metody ujawnienia i
zabezpieczenia śladów
sposób uzyskania i zabezpieczenia materiału
porównawczego
Ponadto :
Postanowienie powinno być podpisane czytelnie przez
wydajÄ…cego oraz zatwierdzone przez kierownika jednostki
prowadzącej postępowanie.
Wymagane jest wydanie postanowienia w przynajmniej
dwóch jednobrzmiących egzemplarzach. W przypadku gdy
w postępowaniu bierze udział więcej osób /np. kilku
podejrzanych, oskarżyciel, pełnomocnik, pokrzywdzony itp./
ilość egzemplarzy postanowień musi być odpowiednio
większa i dostosowana do ilości uczestników postępowania.
Współdziałanie z biegłym
" zaznajomienie /w razie potrzeby/ biegłego z aktami
sprawy w granicach niezbędnych do wydania opinii
/art.198 par.1 kpk/;
" umożliwienie biegłemu zadawania pytań
podejrzanemu lub świadkom;
" dostarczenie niezbędnych informacji do badań;
" czuwanie nad terminowością badań;
" ocena przydatności opinii;
" zlecanie badań dodatkowych.
Powołanie innego biegłego w danej sprawie /po konsultacji z
przełożonym/.