Jean Maisonneuve - Rytualy dawne i wspolczesne




1.Roznorodnosc przejsc.

W spoleczenstwach dawnych i tradycyjnych istnial zespol ceremonii,
swiat oraz prob okreslanych przez folkloryste A.Van Geneppa pojeciem obrzedy
przejscia.


Zyc - to wciaz rozpadac sie i powstawac, zmieniac stan i forme,
umierac i odradzac sie, dzialac a potem zatrzymac sie, poczekac i odpoczac,
aby znowu zaczac dzialanie, ale inaczej. Zawsze pojawiaja sie nowe granice
do przekroczenia: pory roku, miesiace lub noce, czas narodzin, mlodosci,
wieku dojrzalego, starosci, smierci, a takze granica nastepnego zycia dla
tych, ktorzy wierza w reinkarnacje.



Van Genepp staral sie odkryc (lub odnalezc) roznorodne formy tych obrzedow,
czerpiac z lokalnych swiadectw, z tradycji ustnej (opowiadania i legendy)
oraz z obserwacji licznych istniejacych jeszcze na poczatku wieku przykladow.
Nierzadko byly to kombinacje elementow laickich i sakralnych, poganskich
i chrzescijanskich.


Obrzedy przejscia dotyczyly zmiany wieku i statusu spolecznego jednostek
w trakcie calego zycia (narodziny, dojrzewanie, slub), przemijania czasu
(nowy rok, pora roku, now) lub zmian miejsca (przejscie rzeki czy przeleczy),
a nawet przekroczenia progu (domu, wiezy). Zachodza najczesciej w trzech
etapach. Najpierw nastepuje rozlaka, potem oczekiwanie i integracja.

Przejscie i stawanie sie sa zrodlem wiekszego lub mniejszego niepokoju,
ktory musi zostac pokonany zarowno przez jednostke, jak i spolecznosc.
W obrzedach przejscia chodzi przede wszystkim o oczyszczenie aktu stawania
sie (odwolanie do wody, ognia, krwi lub ich symboli), jak i przywrocenie
rownowagi zachwianej w wyniku zmiany. Czesto towarzysza im zachowania nasladujace
lub symbolizujace aktualne wydarzenia (np. podniesienie panny mlodej, polaczenie
rak, wymiana obraczek miedzy malzonkami).


Chorobe takze zwyklo sie traktowac jako okres oczekiwania zwiazany
ze specyficznymi rytualami zmierzajacymi do przywrocenia normalnego stanu,
czyli zdrowia.


Nie mozna jednak traktowac tych praktyk jedynie jako swiadectwa zmiany
miejsca lub statusu, gdyz wiekszosc z nich pelni role inicjacyjna, tzn.
umozliwia przekazywanie doswiadczen oraz dostep do tajemnicy i sacrum.
Wspolczesne spoleczenstwo uproscilo znaczna czesc tych obrzedow, ktore
rownoczesnie przeszly silniejsza lub slabsza laicyzacje. Niektore popadly
w zapomnienie z powodu zmiany obyczajow i pojec. Jest to szczegolnie widoczne
w przypadku obrzedow meskiej i zenskiej inicjacji oraz rytualow, ktore
ustalaly kontakty miedzy plciami. Inne obrzedy utrzymaly sie, szczegolnie
te, ktore wyznaczaja kolejne etapy ludzkiego zycia.


This page hosted by
Get your own Free Home
Page