10. O rzeczownikach, zaimkach,
przymiotnikach dzierżawczych i kilku innych przydatnych wyrazach
W tym rozdziale powiemy o rzeczownikach rodzaju męskiego, żeńskiego i nijakiego i o
zastępowaniu ich zaimkami (pronouns).
Będziemy także mówić o przynależności  o tym do kogo lub czego obiekt należy.
Powiemy też o zaimkach zwrotnych, czyli słowach takich, jak: się, sobie, samodzielnie,
osobiście.
Ułożymy również zdania, które dotyczą wszystkich, nikogo czy niektórych oraz zdania z
rzeczownikami wieloczłonowymi.
10.1 Rzeczowniki i zaimki
Rodzaj męski, żeński i nijaki
Rzeczownik może nazywać zarówno istoty żywe, jak rzeczy i może być rodzaju męskiego,
żeńskiego i nijakiego.
Rozróżnianie angielskich rzeczowników pod tym względem jest łatwe, ponieważ, z małymi
wyjątkami:
rzeczownik jest rodzaju męskiego, jeśli nazywa żywą istotę rodzaju męskiego
rzeczownik jest rodzaju żeńskiego, jeśli nazywa żywą istotę rodzaju żeńskiego
wszystkie pozostałe rzeczowniki są rodzaju nijakiego.
Rzeczowników jest niezliczona ilość, a my lubimy rzeczy upraszczać. Gdy już określiliśmy,
o kim lub o czym mówimy, zamiast powtarzać czasem długie wyrazy, zastępujemy je
zaimkami.
Gdy mówimy o jednej osobie lub rzeczy mamy do wyboru:
I  ja, you  ty, he  on, she  ona, it  to, ono
Są też inne przydatne wyrazy, jak:
One  ktoś lub coś jednego, you  traktowany bezosobowo, jako ktoś,
each  każdy (z jakiejś grupy), every  każdy, either  jeden z dwóch,
neither  żaden z dwóch, none  żaden (z większej ilości) no one, nobody - nikt
Gdy mówimy o większej ilości kogoś lub czegoś, możemy użyć:
We  my, you  wy, they  oni, one
Są też inne przydatne wyrazy, jak:
Ones  ci, te, all  wszyscy, wszystkie, these  ci, te, those  tamci, tamte
1
Zacznijmy od kilku par polskich zdań:
1. Piotr jest aktorem. Pracuje w teatrze.
2. Barbara jest stewardesą. Podróżuje po całym świecie.
3. Platyna jest rzadkim metalem. Dlatego jest bardzo droga.
W pierwszej parze mówimy o Piotrze aktorze, to rzeczowniki rodzaju męskiego. Po
angielsku, w drugim zdaniu użyjemy zaimka he  on:
1. Peter is an actor. He works in a theatre. Piotr jest aktorem. Pracuje w teatrze.
W drugiej parze mówimy o Barbarze stewardesie, to rzeczowniki rodzaju żeńskiego. Po
angielsku, w drugim zdaniu użyjemy zaimka she - ona:
2. Barbara is a flight attendant. She travels all over the world. Barbara jest
stewardesą. Podróżuje po całym świecie.
W trzeciej parze mówimy o platynie, metalu, to rzeczowniki rodzaju nijakiego. W drugim
zdaniu użyjemy zaimka it  to, ono:
3. Platinum is a rare metal. That s why it is very expensive. Platyna jest rzadkim
metalem. Dlatego jest bardzo droga.
A teraz kolejne pary polskich zdań:
1. Aktorki mają dobrą pamięć. Czasami zapamiętują bardzo długie teksty.
2. Stewardzi znają co najmniej dwa obce języki. Zwykle są przystojni.
3. Metale mogą mieć różne właściwości. Są używane do różnych celów.
W pierwszej parze mówimy o aktorkach, to rzeczownik rodzaju żeńskiego. Jest w liczbie
mnogiej, po angielsku, w drugim zdaniu użyjemy zaimka they  one:
1. Actresses have good memory. They sometimes memorize very long texts. Aktorki
mają dobrą pamięć. Czasami zapamiętują bardzo długie teksty.
W drugiej parze mówimy o stewardach, to rzeczownik rodzaju męskiego. Jest w liczbie
mnogiej, po angielsku, w drugim zdaniu użyjemy także zaimka they  oni:
2. Stewards know at least two foreign languages. They are usually good-looking.
Stewardzi znają co najmniej dwa obce języki. Zwykle są przystojni.
W trzeciej parze mówimy o metalach, to rzeczownik rodzaju nijakiego. Jest w liczbie
mnogiej, po angielsku, w drugim zdaniu użyjemy również zaimka they  one:
3. Metals may have different characteristics. They are used for various purposes.
Metale mogą mieć różne właściwości. Są używane do różnych celów.
Actor  aktor, actress  aktorka, steward  steward, stewardess  stewardesa  to przykłady
rzeczowników, które zawierają w sobie informacje zarówno o płci, jak i zawodzie, jaki
osoba wykonuje. Takiej informacji nie ma jednak w większości rzeczowników. Nie ma jej na
przykład w rzeczowniku doctor  lekarz:
1. My aunt is a doctor. Moja ciocia jest lekarzem.
2. My brother is also a doctor. Mój brat też jest lekarzem.
2
10.1.1 Rzeczowniki rodzaju żeńskiego i męskiego
W lewej kolumnie tabelki 24 umieściliśmy wybrane rzeczowniki rodzaju żeńskiego. W
prawej umieściliśmy odpowiadające im rzeczowniki rodzaju męskiego:
rzeczowniki rodzaju żeńskiego rzeczowniki rodzaju męskiego
female  osoba, zwierzę, roślina rodzaju male  osoba, zwierzę, roślina rodzaju
żeńskiego męskiego
girl  dziewczyna, dziewczynka boy  chłopiec, chłopczyk
lass  młoda dziewczyna lad  młody chłopak
spinster  kobieta, która nie wyszła za bachelor - kawaler
mąż
maid  młoda dziewczyna, służąca manservant - służący
bride  panna młoda bridegroom  pan młody
woman - kobieta man - mężczyzna
fiancee - narzeczona fiance - narzeczony
wife - żona husband - mąż
mother  matka, mum, mummy - father  ojciec, dad, daddy, pa - tatuś
mamusia
daughter - córka son - syn
sister - siostra brother - brat
niece  siostrzenica, bratanica nephew  siostrzeniec, bratanek
aunt, aunty (auntie) - ciocia uncle - wujek
grandmother, grandma - babcia grandfather, grandpa - dziadek
mother-in-law - teściowa father-in-law - teść
sister-in-law  bratowa, szwagierka brother-in-law - szwagier
godmother  matka chrzestna godfather  ojciec chrzestny
lady  pani, kobieta gentleman  pan, lord - lord
madam, ma am  pani (oficjalnie) Sir  pan (oficjalnie)
Miss  panna, Ms  pani (oficjalnie) Mr - pan (oficjalnie)
hostess  gospodyni, pani domu host  gospodarz, pan domu
landlady  właścicielka landlord  właściciel wynajmowanego
wynajmowanego domu mieszkania domu, mieszkania
heroine - bohaterka hero - bohater
heiress - dziedziczka heir - dziedzic
widow - wdowa widower - wdowiec
princess - księżniczka prince - książę
queen - królowa king - król
actress - aktorka actor - aktor
waitress - kelnerka waiter - kelner
manageress  kobieta menadżer manager - menadżer
saleswoman (salesperson) - salesman (salesperson) - sprzedawca
sprzedawczyni
policewoman (police officer) - policeman (police officer) - policjant
policjantka
postwoman (postal worker) - postman (postal worker) - listonosz
listonoszka
bitch - suczka dog - pies
mare - klacz stallion - ogier
3
hen - kura cock - kogut
cow - krowa bull - byk
ewe - owca ram - baran
doe - sarna stag - jeleń
goose - gęś gander - gąsior
lioness - lwica lion - lew
tigress - tygrysica tiger - tygrys
tab 24
Nie zawsze znamy płeć istoty, o której mówimy. Nie zawsze jest to ważne. W takiej sytuacji
możemy rzeczownik nazywający tę istotę zaliczyć do rodzaju nijakiego. Używamy wtedy
zaimka it:
The baby is so sweet. It never cries. To dziecko jest takie słodkie. Ono nigdy nie
płacze.
The lamb bleated. It was looking for its mother. Owieczka beczała. Szukała swojej
mamy.
A goat has horns. It also has a hairy coat. Koza ma rogi. Ma także włochate futro.
Nazwy okrętów lub łodzi, kraju rodzinnego lub samochodu to rzeczowniki rodzaju
nijakiego. Jeśli jednak traktujemy je w sposób szczególny, emocjonalny, nadajemy im
formę osobową. Stają się wtedy rzeczownikami rodzaju żeńskiego:
Look at my new boat. Isn t she beautiful? Popatrz na moją nową łódz
. Czyż ona
nie jest piękna?
Frank was a real patriot. He loved his country and was ready to die for her. Franek
był prawdziwym patriotą. Kochał swój kraj i był gotowy umrzeć dla niego.
That vintage car has become his obsession. She is polished every day. Ten
zabytkowy samochód stał się jego obsesją. Jest polerowany każdego dnia.
Czasami nasze wypowiedzi mają charakter bezosobowy, jak w polskich zdaniach:
1. Nie powinno się szeptać, gdy jest się w towarzystwie.
2. Nie trzeba być geniuszem, żeby to zrozumieć.
3. Jeśli jesteś w obcym kraju, szybko uczysz się języka, którym tam mówią.
W angielskich zdaniach możemy użyć you  w znaczeniu ktoś (jakaś dowolna osoba) lub,
gdy chcemy zabrzmieć formalnie one  ktoś:
1a. You shouldn t whisper when you are in company.
1b. One shouldn t whisper when one is in company. Nie powinno się szeptać, gdy
jest się w towarzystwie.
2a. You don t have to be a genius to understand it.
2b. One doesn t have to be a genius to understand it. Nie trzeba być geniuszem,
żeby to zrozumieć.
3a. If you are in a foreign country, you quickly learn the language that is spoken
there.
4
3b. If one is in a foreign country, one quickly learns the language that is spoken
there. Jeśli jesteś w obcym kraju, szybko uczysz się języka, którym tam mówią.
Ułóżmy jeszcze kilka zdań mających charakter bezosobowy z you lub one:
You can t expect others to respect you if you don t respect yourself. Nie można się
spodziewać, że inni będą nas szanować, jeśli sami się nie szanujemy.
One usually chooses what is best for oneself. Zwykle wybiera się to, co dla nas
najlepsze.
If one is tired, one should be allowed to rest. Jeśli ktoś jest zmęczony, powinno się
mu pozwolić odpocząć.
You should always get what you really deserve. Powinno się zawsze dostawać to,
na co się naprawdę zasługuje.
Czasami mówimy o rzeczach, na które nie mamy bezpośredniego wpływu, gdyż decydują o
nich władze, autorytety lub inne specjalne służby. Jeśli komentujemy podejmowane z góry
decyzje, o tych, którzy je podejmują, mówimy they  oni:
They are going to introduce higher taxes again. Znowu planują wprowadzenie
wyższych podatków.
They are tightening security at airports due to the fear of terrorism. Zaostrzają
kontrole na lotniskach z powodu zagrożenia terroryzmem.
They will put you in prison if you commit an offence. Wsadzą cię do więzienia, jeśli
popełnisz wykroczenie.
10.1.2 Przynieś mi ... Mówię ci ...
Zaimki w drugiej formie
I am interested. Tell me more about it. Jestem zainteresowany. Powiedz mi
więcej o tym.
I am  ja jestem. Tell me  powiedz mi.
W pierwszym zdaniu użyliśmy zaimka I  ja, w drugim, po czasowniku tell, użyliśmy me 
mi.
Angielskie zaimki występują w dwóch formach:
w pierwszym przypadku, jak I  ja i w innym, jak me  mi.
O formach angielskich zaimków informuje tabelka 25. W pierwszej kolumnie umieściliśmy
zaimki w pierwszej formie (odpowiadają na pytanie who  kto, what  co), w drugiej
5
kolumnie te w drugiej formie (odpowiadają na pytanie: whom  komu, czemu, kogo, czego).
W trzeciej kolumnie ułożyliśmy z nimi polskie zdania, a w czwartej angielskie:
zaimki zaimki
who - kto whom
polskie zdania angielskie zdania
what - co komu, czemu
kogo, czego
I me
Nie rozumiem. Czy wyjaśnisz I don t understand.
ja mi
mi to? Will you explain it to me?
you you
Chyba wierzysz w to, co ci You believe in what
ty tobie, ci
mówię? I m telling you, don t you?
he him
On jest ekspertem. Zaufajmy He is an expert.
on jemu, mu
mu. Let s trust him.
she her
Ona czeka na wiadomość. She s waiting for the news.
ona jej
Zadzwoń do niej. Phone her.
it it
Patrz na to szczenię! Ono jest Look at the puppy!
to, ono temu, jemu
głodne, nakarm je. It is hungry, feed it.
one one
Jeśli jest się w potrzebie, If you are in need, they will
you you
dadzą ci tam schronienie i give you food and lodging
jemu, ci
ktoś (jakaś
jedzenie. there.
dowolna osoba)
If one is in need, they will
give one food and lodging
there.
we us
Zgubiliśmy się. Na szczęście We got lost. Fortunately,
my nam, nas
ktoś pokazał nam, jak tu somebody showed us how
dotrzeć. to get here.
you you
Jesteście mile widziani. You are welcome. I d like to
wy wam, was
Chciałabym zaprosić was do invite you to my place.
siebie.
they them
Oni ci pomogli. Czy im za to They helped you.
oni, one im, ich
podziękowałeś? Did you thank them for
that?
tab 25
Ułóżmy jeszcze inne zdania, w których użyjemy zaimków w drugiej formie:
zaimki
zdania z zaimkami w drugiej formie
who - kto
what - co
I
Who s there? It s me. Kto tam jest? To ja.
ja
Don t do anything without me. Nie rób niczego beze mnie.
It seemed impossible to me. To wydawało mi się niemożliwe.
you
If I didn t like you, I wouldn t go out with you. Gdybym cię nie lubiła,
ty
nie umawiałabym się z tobą.
he
Look! That s him over there. Patrz! To on, tam.
on
Try to be kind to him. Staraj się być dla niego uprzejmy.
Do you keep in touch with him? Czy utrzymujesz z nim kontakt?
she
Without her, it ll never be the same. Bez niej nigdy nie będzie tak samo.
ona
This will save her a lot of trouble. To zaoszczędzi jej wielu kłopotów.
6
it
Paul must get rid of it. Paweł musi się tego pozbyć.
to, ono
I don t know where my pen is. Maybe you will find it? Nie wiem, gdzie jest
moje pióro. Może ty je znajdziesz?
I don t want your money, give it to somebody else. Nie chcę twoich
pieniędzy, daj je komuś innemu.
one
If you fail, they should give you another chance. Jeśli komuś się nie
you
powiedzie, powinno mu się dać jeszcze jedną szansę.
ktoś (jakaś
If you succeed, others look up to you. Jeśli ci się powiodło, inni patrzą na
dowolna
ciebie z podziwem.
osoba)
Is that for us? How thoughtful of you. Czy to dla nas? Jak ładnie, że
pomyślałaś.
we
When Mark saw us, he was very glad. Kiedy Marek nas zobaczył, był
my
bardzo zadowolony.
I hoped Henry would stay with us. Miałam nadzieję, że Henryk z nami
zostanie.
you
Let s drink a toast to you. Wypijmy toast na waszą cześć.
wy
Do I have to remind you about your responsibilities? Czy muszę wam
przypominać o waszych obowiązkach?
they
What did the police charge them with? O co policja ich oskarżyła?
oni, one
It was too difficult for them. To było za trudne dla nich.
I can t understand them. Nie rozumiem ich.
tab 26
W wielu zdaniach w tabelce 26 po przyimkach (wyrazach takich jak: for, to, with) użyliśmy
zaimków w drugiej formie. Oto kolejny przykład:
Who will look after her? Kto się nią zaopiekuje?
Look after  opiekować się, to jeden z wielu czasowników wieloczłonowych (phrasal verbs),
po którym umieszczamy dopełnienie (w naszym zdaniu her - nią).
Te czasowniki mogą być dwóch rodzajów.
Takie, jak look after, złożone z członów, których nie można rozdzielić żadnym wyrazem.
I inne, jak bring up  wychowywać, złożone z członów, które możemy rozdzielić innym
wyrazem. W ich przypadku, jeśli dopełnienie jest rzeczownikiem, zwykle możemy
wybierać.
Rzeczownik możemy umieścić po dodanym do czasownika członie, jak w przykładzie:
His grandparents brought up Evan. Dziadkowie wychowali Evana.
Możemy je też umieścić pomiędzy czasownikiem, a dodanym członem, jak w przykładzie:
His grandparents brought Evan up. Dziadkowie wychowali Evana.
7
Jeśli jednak używamy zaimka, jak: me, you, him, her, umieścimy go zawsze między
czasownikiem a dodanym członem, jak w przykładzie:
Evan s grandparents brought him up. Dziadkowie Evana go wychowali.
Porównajmy zdania z czasownikami wieloczłonowymi z tabelki 27. W lewej kolumnie
ułożyliśmy po dwa zdania z rzeczownikami. W prawej rzeczownik zastąpiliśmy zaimkiem.
Umieściliśmy go między czasownikiem, a dodanym członem:
zdania z rzeczownikami zdania z zaimkami
Most of the people present backed up Monica said:  Thank you for backing
Monica. me up . Monika powiedziała:
Most of the people present backed  Dziękuję, że mnie poparliście .
Monica up. Większość obecnych osób
poparła Monikę.
I can t figure out Matthew. Matthew, you are a mystery to me. I
I can t figure Matthew out. Nie mogę can t figure you out. Mateuszu, jesteś
zrozumieć Mateusza. dla mnie tajemnicą. Nie mogę cię
zrozumieć.
His father-in-law fixed up Kevin with a Kevin has a fantastic father-in-law. He
well-paid job. fixed him up with a well-paid job.
His father-in-law fixed Kevin up with a Kewin ma wspaniałego teścia. Załatwił
well-paid job. Teść załatwił Kewinowi mu dobrze płatną pracę.
dobrze płatną pracę.
Have you tried out this camera? So that s your new camera. Have you
Have you tried this camera out? Czy już tried it out? A więc to jest twoja nowa
wypróbowałeś tę kamerę? kamera? Czy już ją wypróbowałeś?
I ll pick up Gina and Paula. Gina and Paula, don t worry. I ll pick
I ll pick Gina and Paula up. Przyjadę, you up. Gina i Paula, nie martwcie się.
żeby zabrać Ginę i Paulę. Przyjadę, żeby was zabrać.
We must look up all those words in a There are many new words in this text.
dictionary. We must look them all up in a
We must look all those words up in a dictionary. Jest wiele nowych słówek w
dictionary. Musimy znalez
ć znaczenia tych tym tekście. Musimy znalez
ć znaczenia
wszystkich słówek w słowniku. ich wszystkich w słowniku.
tab 27
8
10.2 O przymiotnikach i zaimkach odpowiadających na pytanie
whose  czyje?
Zacznijmy od polskich zdań:
- Czy to twój paszport?
- Nie, to nie mój, to twój. Mój paszport jest w mojej torebce.
Mój i twój to wyrazy odpowiadające na pytanie: czyj?
Użyliśmy ich w dwóch różnych sytuacjach: przed rzeczownikiem: twój paszport, mój
paszport, mojej torebce i samodzielnie, w zdaniu: Nie, to nie mój, to twój.
W angielskich zdaniach używamy wtedy różnych wyrazów.
Przed rzeczownikami umieszczamy: my  moje, your  twoje.
Jeśli użyte samodzielnie, mówimy: mine  moje, yours  twoje.
Ułóżmy teraz nasze zdania po angielsku:
- Is this your passport? Czy to twój paszport?
- No, it s not mine, it s yours. My passport is in my handbag. Nie, to nie mój, to
twój. Mój paszport jest w mojej torebce.
Wyrazy takie, jak my i your nazywamy przymiotnikami dzierżawczymi (possessive
adjectives) i umieszczamy przed rzeczownikami.
Wyrazy takie, jak: mine, yours nazywamy zaimkami dzierżawczymi (possessive pronouns)
i używamy ich samodzielnie.
Popatrzmy teraz na tabelkę 28, w której ułożyliśmy zdania z przymiotnikami i zaimkami
dzierżawczymi:
zaimek przymiotnik dzierżawczy zaimek dzierżawczy
who whose  czyj? whose  czyj?
kto, co?
I my mine
My friend is coming over A friend of mine is coming over
tonight. Mój przyjaciel tonight. Jeden z moich przyjaciół
przychodzi do mnie dziś przychodzi do mnie dziś wieczorem.
wieczorem. The problem is mine and I m going to
This is my problem and I m solve it myself. Problem jest mój i
going to solve it myself. To mój zamierzam sam go rozwiązać.
problem i zamierzam sam go Is that your mobile? Czy to twoja
rozwiązać. komórka?
Is that your mobile? Czy to twoja Yes, it s mine. Tak, to moja.
komórka?
Yes, it s my mobile. Tak, to
moja komórka.
9
you your yours
This is not your company yet. I hope one day this company will be
To jeszcze nie jest twoja firma. yours. Mam nadzieję, że pewnego dnia
Your victory will be total. ta firma będzie twoja.
Twoje zwycięstwo będzie I m quite certain that the victory is
całkowite. yours. Jestem całkiem pewien, że
Isn t that your CD? Czy to nie zwycięstwo należy do ciebie.
twoja płyta CD? Isn t that CD yours? Czy ta płyta CD
nie jest twoja?
she her hers
Eva makes jewellery of her own
design. Ewa robi biżuterię
według własnego projektu.
Her duty is to check the e-mail. That duty should be hers. To powinno
Jej obowiązkiem jest być jej obowiązkiem.
sprawdzanie poczty
elektronicznej.
Are you sure it s her lipstick on Are you sure the lipstick on the glass is
the glass? Czy jesteś pewna, że to hers? Czy jesteś pewna, że ta szminka
jej szminka na szklance? na szklance jest jej?
he his his
David painted his car black and That black and yellow car is his.
yellow. Dawid pomalował swój Tamten czarno-żółty samochód jest
samochód na czarno i żółto. jego.
His fields stretch beyond the His are the fields that stretch beyond
horizon. Jego pola rozciągają the horizon. Jego są te pola, które
się poza horyzont. rozciągają się poza horyzont.
These must be his fingerprints The fingerprints on the gun must be
on the gun. To muszą być jego his. Te odciski palców na broni muszą
odciski palców na broni. być jego.
it its Takiego zaimka nie używamy
Look at this plant. Its leaves
catch small insects. Popatrz na tę
roślinę. Jej liście chwytają małe
owady.
The machine is very big. Do you
know its size? Ta maszyna jest
bardzo duża. Czy znasz jej
rozmiar?
The stag escaped, these are its
footprints on the snow. Jeleń
uciekł, to są jego ślady na
śniegu.
10
one one s Takiego zaimka nie używamy
If one becomes too emotional,
one s brain doesn t make
reasonable decisions. Jeśli dajemy
się ponieść emocjom, nasz mózg
nie podejmuje rozsądnych
decyzji.
we our ours
Our company is failing again. The company of ours is failing again.
Naszej firmie znów się nie Naszej firmie znów się nie powiodło.
powiodło.
Unlike us, our ancestors knew
how to survive in the natural
environment. W przeciwieństwie
do nas, nasi przodkowie
wiedzieli, jak przetrwać w
naturalnym środowisku.
you your yours
You must find your mistakes by Those mistakes of yours are very
yourselves. Sami musicie znalez
ć common ones. Te wasze błędy są
swoje błędy. bardzo powszechne.
If that s not your textbook, then If that s not yours, then whose is it?
whose is it? Jeśli to nie jest wasz Jeśli to nie wasze, to czyje to jest?
podręcznik, to czyj on jest?
they their theirs
We took their raincoats We didn t have raincoats with us, so we
because we didn t have ours with took theirs. Nie mieliśmy ze sobą
us. Wzięliśmy ich płaszcze płaszczy przeciwdeszczowych, więc
przeciwdeszczowe, ponieważ nie wzięliśmy ich.
mieliśmy ze sobą naszych. The recorded voices were identified as
Who said that they were their theirs. Nagrane głosy zostały
voices? Kto powiedział, że to zidentyfikowane jako ich.
były ich głosy?
tab 28
Ułóżmy jeszcze kilka pytań o to, do kogo coś należy i odpowiedzmy na nie używając, tam
gdzie jest to możliwe, przymiotników i zaimków dzierżawczych:
- Here is the wreck of a helicopter but is that its propeller? Tu jest wrak tego
helikoptera, ale czy to jest jego śmigło?
- Yes, I think it is. Tak, myślę, że tak.
- What a funny hat. Is it yours or hers? Ale śmieszny kapelusz. Czy to twój czy jej?
- This one is mine. The other one over there is hers. Ten jest mój. Ten drugi, tam,
jest jej.
- Which one is Olek s wife? Która to jest żona Olka?
- The one in a long brown dress. Ta w długiej, brązowej sukience.
11
- Which shoes are whose? Które buty są czyje?
- The black ones are ours and the brown ones are theirs. Te czarne są nasze, a te
brązowe są ich.
- Are they their premises? Czy to są ich tereny?
- Yes, they are. Tak.
- Whose glass of wine is it? Czyja jest ta szklanka z winem?
- Not mine. It must be yours. To nie moja. Musi być twoja.
12
10.3 O rzeczownikach odpowiadających na pytanie
whose  czyje?
Ułóżmy kilka zdań mówiących o posiadaniu (possession), czyli o tym do kogo lub czego
obiekt należy. Aby angielski rzeczownik reprezentujący właściciela odpowiadał na pytanie
kogo? czego? umieszczamy przed nim of, jak w poniższych zdaniach:
I took a photo of my parents. Zrobiłam zdjęcie moich rodziców.
The back-door of the house was open. Tylne drzwi domu były otwarte.
Add a spoonful of herbs. Dodaj łyżkę ziół.
Two spokes are missing from the front wheel of your bike. Brakuje dwóch szprych
w przednim kole twojego roweru.
Jednak gdy właścicielem jest na przykład osoba, kraj lub firma, żeby powiedzieć, że coś do
niego należy, do rzeczownika, który go nazywa dodajemy apostrof i s, jak: Agatha s 
Agaty.
10.3.1 Dopełniacz kogo? czego? (possessive case)
Agatha s problem  problem Agaty
Zacznijmy od polskich zdań:
1. Czy to jest problem Agaty?
2. Sprzedajemy tylko obuwie dziecięce.
3. To nie jest aktówka twojego taty.
W tych zdaniach mówimy o przynależności: problem  problem należy do Agaty, obuwie -
footwear do dzieci, aktówka  briefcase do taty.
Ponieważ wymienione obiekty należą do osób, do angielskich rzeczowników: Agatha,
children i father dodamy apostrof i  s. Będą teraz odpowiadały na pytanie whose  czyje.
Zatem: Agatha s  Agaty, children s - dzieci i father s - taty.
Po polsku najpierw wymieniamy obiekt, póz
niej jego właściciela: problem Agaty, obuwie
dziecięce, aktówka taty.
Po angielsku mówimy w odwrotnej kolejności - najpierw wymieniamy właściciela, póz
niej
obiekt: Agatha s problem - problem Agaty, children s footwear - obuwie dziecięce,
father s briefcase - aktówka taty.
Ułóżmy teraz nasze zdania po angielsku:
1. Is this Agatha s problem? Czy to jest problem Agaty?
2. We sell only children s footwear. Sprzedajemy tylko obuwie dziecięce.
3. It isn t your father s briefcase. To nie jest aktówka twojego taty.
13
A teraz zdania z rzeczownikami w liczbie mnogiej:
1. To są opinie ekspertów.
2. Zatrzymał się w schronisku studenckim.
3. Dom państwa Wolskich jest ogromny.
W tych zdaniach: opinie  opinions, schronisko  hostel, dom  house należą do: ekspertów -
experts, studentów - students, Państwa Wolskich - The Wolskis.
Rzeczowniki nazywające właścicieli są w liczbie mnogiej i są zakończone literą  s. Żeby
odpowiadały na pytanie whose  czyje?, wystarczy na ich końcu dopisać apostrof: experts'
opinions - opinie ekspertów, students hostel - schronisko studenckie, the Wolskis house -
dom państwa Wolskich.
Ułóżmy te zdania po angielsku:
1. These are experts opinions. To są opinie ekspertów.
2. He stayed in a students hostel. Zatrzymał się w schronisku studenckim.
3. The Wolskis house is huge. Dom państwa Wolskich jest ogromny.
Niekiedy rzeczownik nazywający właściciela kończy się na  s, chociaż jest w liczbie
pojedynczej, jak James  Jakub. Aby taki rzeczownik odpowiadał na pytanie kogo? mamy do
wyboru: dopisujemy tylko apostrof lub po tym apostrofie dodajemy jeszcze  s:
1a. James idea was very interesting.
1b. James s idea was very interesting. Pomysł Jakuba był bardzo ciekawy.
2a. Mr. Jones business is looking up.
2b. Mr. Jones s business is looking up. Interes pana Jonsa idzie coraz lepiej.
3a. Do you know any of Keats poems by heart?
3b. Do you know any of Keats s poems by heart? Czy znasz jakieś wiersze Keats a
na pamięć?
Jeśli jednak używamy imion klasycznych, dopisujemy sam apostrof:
Our school will put on one of Sophocles plays. Nasza szkoła wystawi jedną ze
sztuk Sofoklesa.
Which do you remember better: Pythagoras Theorem or Archimedes Law?
Które lepiej pamiętasz: Twierdzenie Pitagorasa czy Prawo Archimedesa?
W tabelce 29 ułożyliśmy więcej zdań z rzeczownikami, które nazywają właścicieli. W lewej
kolumnie mamy rzeczowniki w liczbie pojedynczej, w prawej, w liczbie mnogiej:
zdania z rzeczownikami zdania z rzeczownikami
w liczbie pojedynczej w liczbie mnogiej
Repairing cars is considered a man s job. Repairing cars and throwing away
Naprawianie samochodów jest uważanie garbage are considered men s jobs.
za męskie zajęcie. Naprawianie samochodów i wynoszenie
śmieci jest uważanie za zajęcia dla
mężczyzn.
I believe in woman s sixth sense. Wierzę I believe in women s sixth sense. Wierzę
w kobiecy szósty zmysł. w szósty zmysł kobiet.
14
We heard a child s voice. Słyszeliśmy We heard children s voices. Słyszeliśmy
głos dziecka. głosy dzieci.
My aunt s advice turned out to be useful. My aunts advice turned out to be useful.
Rada mojej cioci okazała się przydatna. Rady moich cioć okazały się przydatne.
A politician s wife is also a public figure. Politicians wives are also public figures.
Żona polityka jest też osobą publiczną. Żony polityków są też osobami
publicznymi.
The witness s testimony was very The witnesses testimonies were very
important. Zeznania świadka były important. Zeznania świadków były
bardzo ważne. bardzo ważne.
My daughter s friend s grandmother is My daughters friends grandmothers
very nice. Babcia koleżanki mojej are very nice. Babcie koleżanek moich
córki jest bardzo miła. córek są bardzo miłe.
The doctor s patient s mother is upset. The doctor s patients mothers are
Matka pacjenta doktora jest upset. Matki pacjentów doktora są
przygnębiona. przygnębione.
The VIP s bodyguards are big men. The VIPs bodyguards are big men.
Ochroniarze Vipa są potężnymi Ochroniarze VIP-ów są potężnymi
mężczyznami. mężczyznami.
My sister-in-law s family is a big one. My sisters-in-law s families are big
Rodzina mojej szwagierki jest duża. ones. Rodziny moich szwagierek są
duże.
tab 29
Kolejne polskie zdania mówią o miejscach, które odwiedzamy:
1. Byłam w aptece i kupiłam ci tabletki, o które prosiłeś.
2. Sara zabrała swego kota do weterynarza.
3. Zatrzymajmy się w kwiaciarni, chcę ci kupić róże.
Zakupy robimy na przykład w: chemist s (shop)  sklep aptekarza, vet s surgery (office) 
gabinet weterynarza, florist s (shop)  sklep kwiaciarki. Zwykle opuszczamy drugie człony
nazw i mówimy: chemist s (lub pharmacy), vet s i florist s:
1. I was at the chemist s and I bought you the pills you d asked for. Byłam w aptece
i kupiłam ci tabletki, o które prosiłeś.
2. Sarah took her cat to the vet s. Sara zabrała swego kota do weterynarza.
3. Let s stop at the florist s, I want to buy you some roses. Zatrzymajmy się w
kwiaciarni, chcę ci kupić róże.
Ułóżmy jeszcze inne podobne zdania:
There used to be the baker s and the butcher s in this street. Kiedyś była przy tej
ulicy piekarnia i sklep mięsny.
I ve brought some brochures from the travel agent s. Przyniosłam kilka broszur z
agencji podróży.
Go to the newsagent s and get me the latest issue of National Geographic, will you?
Idz
do kiosku z gazetami i kup mi najnowsze wydanie National Geographic,
dobrze?
15
The stationer s is opposite the grocer s. Artykuły piśmiennicze są naprzeciw
sklepu spożywczego.
Don t go to the supermarket. The greengrocer s downstairs has a selection of fresh
fruit and vegetables. Nie idz
do supermarketu. Sklep warzywny na dole ma duży
wybór świeżych owoców i warzyw.
Podobnie mówimy o czyimś domu i o niektórych firmach, których nazwy powstały od
nazwisk ich właścicieli:
There was a party at Julia s. Była prywatka u Julii.
They met at Benjamin s place. Poznali się w domu Benjamina.
What was the highest price for a painting at the latest auction at Sotheby s? Jaka
była najwyższa cena za obraz na ostatniej aukcji w Sotheby?
Czasami apostrof opuszczamy. Możemy na przykład napisać:
I m sure you ll find a nice present for her at Harrods. Jestem pewien, że znajdziesz
dla niej jakiś ładny prezent u Harrodsa.
Dopełniacza z apostrofem i s używamy nie tylko w odniesieniu do osób. Przykłady innych
jego zastosowań umieściliśmy w tabelce 30:
inne przykładowe zdania
zastosowania
apostrofu i s
The horse s leg was badly injured during the race. Noga konia
uległa dotkliwej kontuzji w czasie wyścigu.
zwierzęta Whatever I say it s like water off a duck s back with him.
Cokolwiek bym powiedziała, spływa to po nim, jak po kaczce.
Europe s economy is not as competitive as that of the USA s.
Gospodarka europejska nie jest tak konkurencyjna jak
kontynenty gospodarka Stanów Zjednoczonych.
Poland s countryside is still relatively unspoiled by industry.
i
Krajobraz Polski jest nadal stosunkowo mało zakłócony
kraje
przemysłem.
Peru s ancient history is fascinating. Historia starożytnego Peru
jest fascynująca.
Shell s investments in the project are immense. Inwestycje Shella
w ten projekt są ogromne.
firmy What s your opinion of Apple s operating system? Jaka jest twoja
opinia o systemie operacyjnym firmy Apple?
The submarine s turbine suddenly stopped working. Turbina
statki i łodzie, łodzi podwodnej nagle przestała pracować.
czasem też inne The ship s radar sent a Mayday signal. Radar statku nadał
sygnał wołania o pomoc.
pojazdy
16
The aircraft s wheels touched the ground. Koła samolotu
dotknęły ziemi.
Won t a week s holiday be too short? Czy tygodniowe
wakacje nie będą za krótkie?
You can read about it in tomorrow s issue. Możesz o tym
przeczytać w jutrzejszym wydaniu.
Today s young people expect a lot from life. Dzisiejsi młodzi
ludzie oczekują bardzo wiele od życia.
In fifty years time today s knowledge may be irrelevant. Za
zwroty
pięćdziesiąt lat, dzisiejsza wiedza może nie mieć zastosowania.
określające czas
(możemy też powiedzieć: in fifty years)
The results of the test will be announced in an hour s time.
Wyniki testu zostaną ogłoszone za godzinę. (lub: in an hour)
Let s have fifteen minutes break. Zróbmy sobie
piętnastominutową przerwę. (lub: a fifteen-minute break)
Due to the heavy storm three hours delay can be expected. Z
powodu gwałtownej burzy, należy się spodziewać
trzygodzinnego opóz
nienia. (lub: a three-hour dalay)
The hurricane caused millions of dollars worth of damage.
zwroty mówiące Huragan spowodował straty wartości milionów dolarów.
o wartości z In this radio competition you can win a thousand zlotys worth
of cosmetics. W tym konkursie radiowym możesz wygrać
 worth
kosmetyki wartości tysiąca złotych.
My house is within a stone s throw of the sea. Mój dom jest
bardzo blisko morza. (na rzut kamieniem od morza)
For heaven s (goodness ) sake, behave yourself. Na litość
szczególne boską, zachowuj się.
I like to warm myself by the fireplace on a winter s day. Lubię się
zwroty
zagrzać przy kominku w zimowy dzień.
On a summer s day like that I liked to swim in the sea. W letni
dzień taki jak ten, lubiłem pływać w morzu.
tab 30
10.3.2 Whose problem is it? - Czyj to problem?
Ułóżmy też kilka pytań do kogo coś należy i odpowiedzmy na nie używając rzeczownika z
apostrofem i s:
- Whose car is parked on our driveway? Czyj samochód jest zaparkowany ma
naszym podjez
dzie?
- It s our daughter s boyfriend s. Chłopaka naszej córki.
- Whose cage is that? Czyja to klatka?
- That s George s, our parrot s. Georga, naszej papugi.
17
- Whose clothes are those? Czyje są tamte ubrania?
- Those men s. Tamtych mężczyzn.
- Are these your suitcases? Czy to pana walizki?
- No, they are the woman s. Nie, one są tej kobiety.
- Is this your house? Czy to twój dom?
- No. It s my grandmother and my uncle s. Nie, on jest mojej babci i mojego
wujka.
Apostrof i  s dodaliśmy tu tylko do drugiego rzeczownika. Oznacza to, że dom jest wspólną
własnością babci i wujka.
- Whose friends did you invite? Czyich przyjaciół zaprosiliście?
- Alice s and her sister s. Alicji i jej siostry.
Apostrof i  s dodaliśmy do obu rzeczowników. Oznacza to, że zaproszono zarówno
przyjaciół Alicji, jak jej siostry.
- Whose answers satisfied you? Czyje odpowiedzi usatysfakcjonowały cię?
- Cecil s and Bridget s. Cecylii i Brygidy. (zarówno odpowiedzi Cecylii, jak
Brygidy)
- Whose project did you choose? Czyj projekt wybrałaś?
- Edward and Sylvia s. Edwarda i Sylwii. (ten opracowany wspólnie przez Edwarda i
Sylwię).
- Whose team do you think will win The World Cup? Czyja drużyna, twoim
zdaniem, wygra Puchar Świata?
- Either Germany s or Argentina s. Albo Niemiec, albo Argentyny.
18
10.4 Rzeczowniki wieloczłonowe
Czasem rzeczownik składa się z dwóch wyrazów, jak w polskich zdaniach:
1. Twój zbiornik paliwa jest pusty.
2. Przeczytałem o tym mieszkaniu do wynajęcia na tablicy ogłoszeń.
3. Zuzanna zatrzymała się przy wystawie sklepowej.
4. Ten robot kuchenny jest rewelacyjny.
Zbiornik paliwa, tablica ogłoszeń, wystawa sklepowa - użyliśmy rzeczowników, które
składają się z dwóch członów.
W podobny sposób tworzymy wieloczłonowe rzeczowniki po angielsku. Umieszczamy
rzeczowniki obok siebie, przy czym pierwszy odpowiada na pytanie kogo? czego? A zatem
petrol tank to zbiornik paliwa, notice board  tablica ogłoszeń, shop window  wystawa
sklepowa, zaś food processor - robot kuchenny.
Ułóżmy teraz nasze zdania po angielsku:
1. Your petrol tank is empty. Twój zbiornik paliwa jest pusty.
2. I read about this flat to rent on a notice board. Przeczytałem o tym mieszkaniu
do wynajęcia na tablicy ogłoszeń.
3. Susan stopped in front of the shop window. Zuzanna zatrzymała się przy
wystawie sklepowej.
4. This food processor is sensational. Ten robot kuchenny jest rewelacyjny.
Rzeczowników wieloczłonowych jest niezliczona ilość. Oto kilka z nich w przykładowych
zdaniach:
A traffic warden stopped a fire engine just in front of a filling station.
Policjant drogowy zatrzymał wóz strażacki tuż przed stacją benzynową.
Textile scraps, scrap metal and lots of other unwanted things end up at landfill
sites. Resztki materiałowe, odpadki metalowe i mnóstwo innych
niepotrzebnych rzeczy w końcu trafia na wysypiska śmieci.
Racing cars have specially designed steering wheels. Samochody wyścigowe
mają specjalnie zaprojektowane kierownice.
Since we started using unleaded petrol, exhaust fumes have been less harmful
to the environment. Od czasu, gdy zaczęliśmy używać benzyny bezołowiowej,
spaliny z układu wydechowego są mniej szkodliwe dla środowiska.
Alex fastened her seat belt and looked in the rear-view mirror. Ola zapięła pasy
i spojrzała w lusterko wsteczne.
19
Niekiedy łączymy dwa wyrazy i w ten sposób powstaje nowy. Oto kilka zdań z tak
utworzonymi rzeczownikami:
With the headlights on and wipers moving across the windscreen we drove along
a country road. Z włączonymi światłami i wycieraczkami przesuwającymi się po
przedniej szybie, jechaliśmy wiejską drogą.
Seagulls were making a lot of noise on the seashore covered with seaweed.
Mewy robiły dużo hałasu na pokrytym wodorostami brzegu morza.
I was sitting by the fireplace reading an autobiography of a blackmailer when I
heard the sound of footsteps. Siedziałam przy kominku czytając autobiografię
szantażysty, kiedy usłyszałam odgłosy kroków.
I like your haircut. Do you still go to that hairdresser in the outskirts of town?
Podoba mi się twoja fryzura. Czy nadal chodzisz do tej fryzjerki na
przedmieściach?
We found a perfect viewpoint from which to admire a breathtaking sight of the
waterfall. Znalez
liśmy doskonały punkt widokowy, z którego zachwycaliśmy
się zapierającym dech widokiem wodospadu.
Isn t it unusual for a woman to keep a screwdriver and a corkscrew in her
handbag? Czy to nie jest niezwykłe, żeby kobieta trzymała w swojej torebce
śrubokręt i korkociąg?
Shoplifters and pickpockets are real troublemakers in supermarkets.
Złodzieje sklepowi i kieszonkowcy są prawdziwymi szkodnikami w
supermarketach.
My landlady has got a greenhouse and a footbridge over a pond in her beautiful
garden. Gospodyni, u której wynajmuję mieszkanie ma szklarnię i mostek
nad stawem w swoim pięknym ogrodzie.
Niekiedy wyrazy tworzące rzeczownik wieloczłonowy są połączone myślnikiem:
His hobby is model-making and do-it-yourself, they are both time-consuming.
Jego hobby to modelarstwo i majsterkowanie, oba pochłaniają dużo czasu.
Where will we sleep tonight: at a guest-house or a camp-site? Gdzie będziemy
spać dzisiejszej nocy: w pensjonacie czy na kampingu?
My mother-in-law once went to a fortune teller who foretold her rags-to-riches
career. Moja teściowa poszła kiedyś do wróżki, która przepowiedziała jej karierę
od łachmanów do wielkiego bogactwa.
Ted practises press-ups and pull-ups regularly. Tadeusz regularnie ćwiczy
pompki i podciąganie się.
20
I jeszcze kilka zdań z wyrazami wieloczłonowymi, w których skład wchodzi rzeczownik:
We were driving along a one-way street. Jechaliśmy ulicą jednokierunkową.
I don t believe that home-made jam caused this terrible food poisoning. Nie
wierzę, że dżem domowej roboty spowodował to okropne zatrucie
pokarmowe.
Do you have enough self-discipline to be self-employed full-time? Czy masz
wystarczająco dużo samodyscypliny, żeby prowadzić własną działalność na
pełen etat?
I can t believe that your marketing manager doesn t know word processing. Nie
wierzę, że twój kierownik od marketingu nie zna edytora tekstu.
Michael is just the best at telling good one-liners in a very matter-of-fact way.
Michał jest po prostu najlepszy w opowiadaniu krótkich żartów bardzo na
serio.
21
10.5 Zaimki zwrotne
Kupiłam sobie... Zrobił to samodzielnie
W poniższych polskich zdaniach użyliśmy wyrazów: sobie, się, sama:
1. Kupiłam sobie nowe buty.
2. Paweł zaciął się podczas golenia.
3. Ada uszyła tę sukienkę sama.
W każdym z nich osoba (ja, Paweł, Ada) samodzielnie wykonała jakąś czynność (kupiłam,
zaciął się, uszyła) i sama z tej czynności, w sposób pozytywny (mam nowe buty, ma uszytą
przez siebie sukienkę) lub negatywny (zaciął się), skorzystała.
Wyrazy takie jak: sobie, się, samodzielnie, osobiście w angielskim nazywamy zaimkami
zwrotnymi (reflexive pronouns) i tworzymy od self  samodzielnie, osobowość. Nasze zdania
zabrzmią:
1. I bought myself a pair of shoes. Kupiłam sobie nowe buty.
2. Paul cut himself while shaving. Paweł zaciął się podczas golenia.
3. Ada made that dress herself. Ada uszyła tę sukienkę sama.
O tym, jak tworzymy zaimki zwrotne informuje tabelka 31. W pierwszej kolumnie
umieściliśmy zaimki w pierwszym przypadku, jak: I, you itd. W drugiej, do każdego z nich
ułożyliśmy zaimek zwrotny. W trzeciej i czwartej kolumnie ułożyliśmy z nimi polskie i
angielskie zdania:
zaimki zaimki
who - kto zwrotne
polskie zdania angielskie zdania
what - co
I myself
Spojrzałam na siebie w I looked at myself in the
ja
lustro. mirror.
you yourself
Nie obwiniaj się za to. Don t blame yourself for
ty
that.
he himself
Dał sobie trochę więcej He gave himself some
on
czasu. more time.
she herself
Zrobiła sobie kolację i She made herself supper
ona
poszła spać. and went to bed.
it itself
Pies zranił się. The dog hurt itself.
to, ono
one oneself
Każdy powinien troszczyć One should take care of
ktoś,coś
się o siebie sam. oneself.
we ourselves
Zachowaliśmy tę wiedzę dla We kept that knowledge to
my
siebie. ourselves.
you yourselves
Czy możecie się zająć sobą, Can you amuse yourselves
wy
gdy ja będę zajęta while I m busy cooking your
gotowaniem obiadu dla dinner?
was?
they themselves
Czy oni zadali sobie to Did they ask themselves
oni, one
pytanie? that question?
tab 31
22
Nie ma zatem w języku angielskim uniwersalnych wyrazów: się, sobie, samodzielnie, sam
osobiście. Używamy różnych zaimków zwrotnych, które zależą od tego o kim lub o czym
mówimy.
Więcej przykładowych zdań z zaimkami zwrotnymi ułożyliśmy w tabelce 32:
zaimki
przykładowe zdania z zaimkami zwrotnymi
who - kto
what - co
Actually, I didn t do it by myself, somebody helped me. W rzeczywistości,
nie zrobiłam tego całkiem samodzielnie, ktoś mi pomógł.
I
All by myself, at last. This will be a wonderful evening. Tylko ja sam,
ja
nareszcie. To będzie wspaniały wieczór.
I found myself in a very embarrassing situation. Znalazłam się w
bardzo kłopotliwej sytuacji.
Make yourself at home. Czuj się, jak u siebie w domu.
Do you often get annoyed with yourself? Czy często złościsz się sam na
you
siebie?
ty
Take care of yourself. Dbaj o siebie.
Keep this information to yourself, will you? Zachowaj tę informację tylko
dla siebie, dobrze?
The director himself congratulated me. Dyrektor sam osobiście mi
gratulował.
he
Ken likes to talk about himself. Ken lubi mówić o sobie.
on
Gregory had to convince himself that there was nothing he could do.
Grzegorz musiał sam siebie przekonywać, że nic więcej nie mógł zrobić.
Nina slipped on an icy pavement, fell and hurt herself. Nina poślizgnęła
się na oblodzonym chodniku, upadła i zrobiła sobie krzywdę.
Martha claims she saw everything herself. Marta twierdzi, że osobiście
she
wszystko widziała.
ona
I don t believe you spoke to the queen herself. Nie wierzę, że
rozmawiałeś z samą królową.
This calculator switches off by itself. Ten kalkulator sam się wyłącza.
The operation itself is very complicated. Operacje sama w sobie jest
bardzo skomplikowana.
it
The food itself was good, but not the restaurant. Samo jedzenie było
to, ono
dobre, ale nie restauracja.
Unfortunately, there is no reason for our football team to be proud of
itself. Niestety, nie ma powodu, żeby nasza drużyna piłki nożnej była z
siebie dumna.
If one has doubts, one should reason with oneself. Jeśli ma się
one
wątpliwości, należy rozumować i zastanawiać się. (zdania z one brzmią
you
formalnie)
ktoś,coś
23
You enjoy yourself most when you are among people you really like.
Najprzyjemniej spędza się czas, gdy jest się wśród ludzi, których się
naprawdę lubi.
We will pay for ourselves. Zapłacimy sami za siebie.
We allowed ourselves a little luxury and spent the night at a five-star
hotel. Pozwoliliśmy sobie na trochę luksusu i spędziliśmy noc w
we
pięciogwiazdkowym hotelu.
my
We didn t want to miss the last bus so we excused ourselves and left. Nie
chcieliśmy się spóz
nić na ostatni autobus, więc przeprosiliśmy i
wyszliśmy.
Help yourselves to the food, there is plenty of it. Częstujcie się,
you
jedzenia jest bardzo dużo.
wy
For how long are you going to shut yourselves off from the rest of the
family? Jak długo jeszcze zamierzacie się odcinać od reszty rodziny?
The boys were quarreling among themselves. Chłopcy kłócili się
they
między sobą.
oni, one
Some rich people love only themselves and their money. Niektórzy
bogaci ludzie kochają tylko siebie samych i swoje pieniądze.
tab 32
24
10.6 All, each, every i inne przydatne wyrazy
Aby informacja, którą przykazujemy lub uzyskujemy była zrozumiała, musi jednoznacznie
określać kogo lub czego dotyczy. Żeby tak się stało, spośród zbioru obiektów, wybieramy
te, o których właśnie mówimy.
Nasza wypowiedz
może dotyczyć poszczególnych osób czy rzeczy, może też dotyczyć całej
grupy. W tym drugim przypadku niezwykle przydatne okazują się następujące wyrazy:
all  wszyscy, each, every  każdy, no, not any, none  żaden.
Czasami porównujemy lub dokonujemy wyboru spośród pary kogoś lub czegoś. Wówczas
użyteczne okazują się: both  oboje, obie, either  jeden z dwóch, neither  żaden z dwóch,
the other, another one  ten drugi.
Gdy zaś mówimy o wzajemnych relacjach między dwojgiem, możemy wykorzystać
zwroty: each other lub one another  nawzajem, jeden drugiego.
W jeszcze innych sytuacjach używamy: some, any  jakiś, jacyś, other  inny, inni, another
 inny, kolejny, kolejni, these  ci, te, those  tamci, tamte, one  jeden, else  inny (jak
something else  coś innego) former, previous  poprzedni, czy formalnie brzmiące latter 
ostatni z wymienionych.
W tym rozdziale powiemy o różnych zastosowaniach tych i jeszcze kilku innych
przydatnych wyrazów.
10.6.1 Gdy mówimy o wszystkich lub wszystkim
Oto polskie zdania, które mówią o wszystkich:
1. Cała żywność została rozdzielona.
2. W czasie festiwalu, wszystkie hotele w mieście są zapełnione.
3. Wszyscy chcieli mu gratulować sukcesu, czyż nie?
Pierwsze dwa zdania ułożymy po angielsku używając all - wszyscy, wszystko.
All jest uniwersalne. Możemy go stosować zarówno do rzeczowników niepoliczalnych: all
the food, all of the food  cała żywność, jak do policzalnych: all the hotels, all of the
hotels  wszystkie hotele (po all w takim znaczeniu możemy, choć nie musimy użyć przyimka
of).
Po all przed rzeczownikiem użyliśmy the. Jest to uzasadnione. W zdaniach takich, jak w
naszych przykładach, rzeczowniki nazywają konkretne obiekty.
1. All (of) the food has been distributed. Cała żywność została rozdzielona.
(żywność, która została na ten cel przeznaczona)
2. During the festival all (of) the hotels in town are full. W czasie festiwalu,
wszystkie hotele w mieście są zapełnione. (to hotele, które są w mieście)
W trzecim zdaniu mówimy o wszystkich, którzy chcieli mu gratulować sukcesu. Mamy na
myśli osoby, a więc rzeczownik policzalny.
25
Zastanówmy się, które określenie wybrać: every  każdy (z dowolnie licznej grupy), each 
każdy (gdy mowa o niezbyt licznej grupie) czy all - wszyscy.
Zarówno every jak each są oddzielnymi wyrazami, jak w: every student, each student 
każdy student. Jednak tylko every możemy połączyć z: one lub body, żeby utworzyć
rzeczowniki: everyone, everybody  każdy.
Chociaż utworzyliśmy rzeczowniki w liczbie pojedynczej każdy (każdy z osobna), tak
naprawdę mówimy o wszystkich, myślimy o liczbie mnogiej. Dlatego mówimy na przykład:
Everybody wants to be happy, don t they? Każdy chce być szczęśliwy (Wszyscy
chcą być szczęśliwi), czyż nie?
W dopowiedzeniu: czyż nie? użyliśmy they  oni, ponieważ mówiąc everybody mamy na
myśli wszystkich.
Pamiętamy jednak, że w zdaniach z every czy each, rzeczownik jest w trzeciej osobie liczby
pojedynczej (jak he, she, it).
Zatem najprościej, bo przy użyciu jednego wyrazu, ułóżmy nasze zdanie z everyone lub
everybody:
3. Everybody wanted to congratulate him on his success, didn t they? Wszyscy
chcieli mu gratulować sukcesu, czyż nie?
Używając each możemy na przykład powiedzieć:
Each person wanted to congratulate him on his success, didn t they? Każda osoba
chciała mu gratulować sukcesu, czyż nie?
Układając to zdanie z all powiemy:
All of them (They all) wanted to congratulate him on his success, didn t they? Oni
wszyscy chcieli mu gratulować sukcesu, czyż nie?
Porównajmy teraz zdania z tabelki 33, w których użyliśmy: all, every i each. Zdania mówią o
wszystkich, z jakiejś grupy:
all, every, each
przykładowe zdania
różne znaczenia
All is well that ends well. Wszystko dobre, co się dobrze kończy.
 All men are the same, women like to say.  Wszyscy mężczyz
ni są
tacy sami , kobiety lubią mówić.
We analyzed all the options. Przeanalizowaliśmy wszystkie opcje.
all
(options  rzeczownik policzalny)
wszyscy,
wszystko
Make use of all the knowledge you have. Wykorzystaj całą wiedzę,
jaką masz. (knowledge - rzeczownik niepoliczalny)
That s all we have time for. To wszystko, na co mamy czas.
She is the smartest of us all. Ona jest najmądrzejsza z nas
wszystkich.
All we can do is wait. Wszystko, co możemy zrobić, to czekać.
all Peace and quiet, that s all I need to finish my job. Spokój i cisza, to
tylko, jedynie
wszystko czego potrzebuję, żeby skończyć moją pracę.
The political discussion was all rubbish. Cała ta dyskusja polityczna
była bezwartościową bzdurą.
26
 I m not sorry. Not at all. Nie jest mi przykro. Wcale nie.
all All in all it wasn t that bad. W sumie, nie było tak z
le.
wszyscy
I looked all over for the keys. Wszędzie szukałam tych kluczy.
w niektórych
It s all about money. Chodzi tylko o pieniądze.
zwrotach
First of all, let s not panic. Przede wszystkim, nie wpadajmy w
panikę.
I don t like it at all. Wcale mi się to nie podoba.
Every child was given a small present. Każdemu dziecku dano
mały prezent.
every I remember every word you said to me. Pamiętam każde słowo,
każdy
które do mnie powiedziałeś.
jako osobny
Andy enjoyed every minute of his journey to Australia. Andrzej
wyraz
cieszył się każdą minutą swojej podróży do Australii.
Every single book he wrote was a commercial success. Każda
książka, którą napisał, była rynkowym sukcesem.
Everyone was enthusiastic about the idea. Wszyscy przyjęli ten
pomysł z entuzjazmem.
every Has everybody found their seats? Czy wszyscy znalez
li dla siebie
każdy
miejsca siedzące?
jako część
If everything is ready, we can start. Jeśli wszystko jest gotowe,
wyrazu
możemy zaczynać.
We ll stay in this hotel, everywhere else is full. Zatrzymamy się w
tym hotelu, wszędzie indziej jest pełno.
Everyday life doesn t have to be dull. Codzienne życie nie musi być
nudne.
She phones you every two hours, isn t it annoying? Ona dzwoni do
ciebie co dwie godziny, czy to nie denerwujące?
One in every three people will die of cancer, some scientists say. Co
trzecia osoba umrze z powodu raka, niektórzy naukowcy mówią.
every
każdy
We have English lessons every other day. Mamy lekcje angielskiego
w niektórych
co drugi dzień.
zwrotach
Such things happen to me every now and then (every now and
again). Takie rzeczy zdarzają mi się od czasu do czasu.
You have every reason to be satisfied. Masz wszelkie powody ku
temu, żeby być zadowolonym.
They have four sons and each (of them) is different. Mają czterech
synów i każdy z nich jest inny.
each Each file (Each of the files) has to be copied onto the CDRom.
każdy
Każdy plik musi zostać skopiowany na CDRomie.
(gdy mowa o
When the four of you finish the job, you will be paid 500 dollars
niezbyt licznej
each. Kiedy wasza czwórka skończy tę pracę, każdy z was zarobi
grupie)
500 dolarów.
Blue or red, which T-shirt will you take? Niebieski czy czerwony, który
podkoszulek pan bierze?
One of each, please. Po jednym z każdego, proszę.
Does each employee in your office have their own laptop? Czy
każdy pracownik waszego biura ma własnego laptopa?
tab 33
27
A teraz zdania, które mówią o nikim lub niczym:
1. Nic nie było wiadomo o jego losie.
2. Nikt nie znał odpowiedzi?
3. Żadne wiadomości tutaj nie dotarły.
Ułóżmy je po angielsku używając no i any.
No możemy umieścić przed rzeczownikiem, jak: no news  żadne wiadomości. Możemy go
też połączyć z thing i z body lub one i utworzyć: nothing  nic, nobody, no-one  nikt.
Jeśli zaś any połączymy z thing i z body i umieścimy przed nimi not, otrzymamy: not
anything  nic i not anybody  nikt. Wszystkie te rzeczowniki są w trzeciej osobie liczby
pojedynczej (jak he, she, it).
Ułóżmy teraz nasze zdania:
1. Nothing has been discovered about his fate. Nic nie było wiadomo o jego losie.
2. So nobody knew the answer? Nikt nie znał odpowiedzi?
3. No news has got here. Żadne wiadomości tutaj nie dotarły.
Porównajmy jeszcze zdania z tabelki 34, które ułożyliśmy używając: no, not any i none. Te
zdania odnoszą się do nikogo lub niczego z grupy:
no, not any i
przykładowe zdania
none
No conclusion has been drawn. Żaden wniosek nie został
wyciągnięty.
no
No two individuals are the same. Żadne dwie osoby nie są takie
żaden, nic
same.
jako osobny
There are no easy answers to the problem of ecological disaster. Nie
wyraz
ma łatwych rozwiązań problemu katastrofy ekologicznej.
There is no time left. Nie ma już czasu.
For the mass media good news is no news. Dla mediów, dobra
wiadomość nie jest żadną wiadomością.
Nothing is certain but death and taxes. Nic nie jest pewne poza
śmiercią i podatkami.
no There was nobody (no one) who could help her solve that problem.
żaden, nic
Nie było nikogo, kto mógł jej pomóc w rozwiązaniu tego problemu.
jako część
Lemurs live in Madagascar and nowhere else. Lemury żyją na
wyrazu
Madagaskarze i nigdzie indziej.
Discussing it will get us nowhere. Dyskutowanie na ten temat
nigdzie nas nie doprowadzi.
She is no fool. Ona nie da się nabrać.
We have no less than 10 candidates for the post. Mamy nie mniej
niż 10 kandydatów na to stanowisko.
no
No cheating! Nie wolno oszukiwać!
żaden, nic
Susan will have to finish it no later than tomorrow. Zuzanna będzie
w niektórych
musiała to skończyć nie póz
niej niż jutro.
zwrotach
We tried to contact the crew but it was no good. Próbowaliśmy
skontaktować się z załogą, ale bez skutku.
I m afraid I m feeling no better today. Obawiam się, że nie czuję się
dzisiaj wcale lepiej.
28
 There aren t any two individuals who are the same. Nie ma dwóch
osób, które są identyczne.
not any We haven t got any time left. Nie zostało nam już nic czasu.
żaden, nic
There isn t anything more certain than the unforeseen. Nie ma
niczego bardziej pewnego niż to, czego nie da się przewidzieć.
jako osobny
There wasn t anybody who could help her solve that problem. Nie
wyraz
było nikogo, kto mógł jej pomóc w rozwiązaniu tego problemu.
i
Lemurs live in Madagascar and they don t live anywhere else.
jako część
wyrazu Lemury żyją na Madagaskarze i nie żyją nigdzie indziej.
Discussing it won t get us anywhere. Dyskutowanie na ten temat
nigdzie nas nie zaprowadzi.
none None of the keys fits the lock. Żaden z kluczy nie pasuje do tego
żaden, nic
zamka. (keys  rzeczownik w liczbie mnogiej)
(none nie
None of the information you gave us is true. Żadna z informacji,
umieszczamy
których nam dostarczyłeś nie jest prawdziwa. (information  rzeczownik
bezpośrednio
w liczbie pojedynczej)
przed
There were many men around her but none she really liked. Było wielu
rzeczownikiem,
ponieważ jest
mężczyzn wokół niej, ale żaden jej się nie podobał.
zaimkiem)
Have you sold any of these? Czy sprzedałeś coś z tego?
No, none at all. Nie, niczego.
tab 34
10.6.2 Gdy mówimy o parze
Kolejne polskie zdania mówią o parze osób lub rzeczy:
1. Oboje prowadzą własne firmy.
2. Szanują się nawzajem.
3. Samochody były zaparkowane po każdej stronie ulicy.
4. Na żadnej stronie ulicy nie było wolnego miejsca.
Pierwsze dwa zdania mówią o parze osób (oboje, nawzajem), trzecie i czwarte o parze rzeczy
(strony ulicy).
Ułóżmy nasze zdania wykorzystując: both  oboje, each other lub one another  nawzajem,
either  każdy z dwóch i neither - żaden z dwóch:
1. They both run their own firms. Oboje prowadzą własne firmy.
2. They respect each other (one another). Szanują się nawzajem.
3. Cars were parked on either side of the street. Samochody były zaparkowane po
każdej stronie ulicy.
4. On neither side of the street there was a free space. Na żadnej stronie ulicy nie
było wolnego miejsca.
29
Porównajmy też zdania z tabelki 35, które ułożyliśmy używając: both, either, neither, each
other, one another:
both, each other
przykładowe zdania
i inne wyrazy
The da Vinci Code - the book and the film based on it have both
been phenomenally successful.  Da Vinci Code - książka i film, na
niej oparty, odniosły fenomenalny sukces.
Both the opponents and enthusiasts of the story are extremely
emotional about it. Zarówno przeciwnicy jak zwolennicy tej
historii, traktują ją niezwykle emocjonalnie.
Simon has two sisters. They are both (Both of them are)
both
oboje journalists. Szymon ma dwie siostry. Obie są dziennikarkami.
To get this job you must have a good knowledge of both the
computer and English. Żeby dostać tę pracę musisz dobrze znać
zarówno komputer, jak angielski.
- Is mental or physical health important? Czy zdrowie psychiczne, czy
fizyczne jest ważne?
- Both are. Oba są.
- Is it better to be single or married? Czy lepiej być samej, czy mieć
męża?
- Both have their advantages and disadvantages. Jedno i drugie
ma swoje zalety i wady.
- What will you buy when you get your Christmas bonus? Co kupisz,
either gdy dostaniesz swój bonus gwiazdkowy?
każdy z dwóch
- Either a digital camera or an artificial fur coat. Albo aparat
cyfrowy, albo sztuczne futerko.
- Which of the two can I have? Które z tych dwóch mogę dostać?
either... or
- Either of them  whichever you like. Każde z nich  które ci się
albo... albo
podoba.
She was either brainwashed or lost her senses naturally. Albo
została poddana praniu mózgu, albo sama z siebie straciła rozum.
- Which of the two would you like to marry? Którego z nich
dwóch chciałabyś poślubić?
neither - Neither. They are both boring. Żadnego. Obaj są nudni.
żaden z dwóch
neither... nor
Neither team (of the teams) has won. The result is a draw. Żadna
ani... ani
drużyna nie wygrała. Wynikiem jest remis.
(w zdaniach nie
The peace deal between the two countries is unlikely because neither
zaprzeczamy
side is willing to compromise. Układ pokojowy między tymi dwoma
czasownika,
krajami jest mało prawdopodobny, ponieważ żadna ze stron nie
ponieważ neither
zawiera chce iść na kompromis.
przeczenie w
Why is he so popular with women? He is neither tall nor good-
sobie)
looking. Dlaczego on jest taki popularny wśród kobiet? Nie jest ani
wysoki, ani przystojny.
The Kellers have very little money. They can afford neither a
holiday nor a new TV set. Kellersowie mają bardzo mało
pieniędzy. Nie mogą sobie pozwolić ani na wakacje, ani na
nowy telewizor.
30
 Do they often quarrel with each other? Czy oni często się ze sobą
kłócą?
Lucy and her mum are the same size, they often wear each other s
clothes. A
ucja i jej mama mają ten sam rozmiar, często nawzajem
each other
noszą swoje ubrania.
one another
nawzajem, jeden
Whenever they looked at one another, they laughed. Kiedy tylko
drugiego
spojrzeli jedno na drugie, wybuchali śmiechem.
Don and Patrick don t get on very well with each other. Don i
Patryk nie bardzo się ze sobą zgadzają.
You can learn a lot from one another. Wiele można się od siebie
nawzajem nauczyć.
tab 35
10.6.3 Gdy mówimy o części czegoś,
innych, kolejnych, niektórych
Ułóżmy też polskie zdania, które mówią o niektórych:
1. Zostało nam jeszcze trochę pizzy.
2. Jedni są szczupli i wysportowani, inni mają nadwagę.
3. Czy mogę dostać kolejny kawałek ciasta?
4. Jeśli ta spódnica jest za krótka, przymierz tę drugą.
O tym czego lub kogo informacje dotyczą, dowiadujemy się tu z wyrazów: trochę pizzy 
some pizza, jedni (myślimy o ludziach)  some (people), inni  others, kolejny  another, ta
 this, tę drugą  the other one. Ułóżmy te zdania po angielsku:
1. We still have some pizza left. Zostało nam jeszcze trochę pizzy.
2. Some are slim and fit, others are overweight. Jedni są szczupli i wysportowani,
inni mają nadwagę.
3. Can I have another piece of cake? Czy mogę dostać kolejny kawałek ciasta?
4. If this skirt is too short, try on the other one. Jeśli ta spódnica jest za krótka,
przymierz tę drugą.
Porównajmy również zdania z tabelki 36. Ułożyliśmy je z wyrazami mówiącymi o części,
innych, kolejnych i niektórych:
some, any,
przykładowe zdania
other, another i
inne wyrazy
Some of those clothes are very expensive. Niektóre z tych ubrań
some są bardzo drogie. (clothes  rzeczownik w liczbie mnogiej)
trochę, jakiś
We ve been working together for some time now. Pracujemy już ze
sobą przez jakiś czas. (time  rzeczownik w liczbie pojedynczej)
jako osobny
To some (people) this idea may seem bizarre. Dla niektórych, ten
wyraz
i pomysł może wydać się dziwny.
jako część
I was just looking for some of these. Właśnie takich szukałam.
wyrazu
31
Tom is in some kind of trouble, I m afraid. Obawiam się, że Tomek
ma jakieś kłopoty.
- What are your students like? Jacy są twoi uczniowie?
- They are fantastic. But still some are better than others. Są
fantastyczni. Ale i tak jedni są lepsi od innych.
Something must have gone wrong. Coś musiało pójść nie tak.
I m sure there is somebody here who knows how to do it. Jestem
pewna, że jest tu ktoś, kto wie, jak to zrobić.
Let s go somewhere else. Chodz
my gdzieś indziej.
Can you afford any of these clothes? Czy możesz sobie pozwolić na
któreś z tych ubrań?
It may happen at any time. To może zdarzyć się kiedykolwiek.
any
trochę, jakiś
Do you like any of these ideas? Czy podobają ci się któreś z tych
pomysłów?
jako osobny
If you have any problems, remember I am here to help you. Jeśli
wyraz
i będziesz mieć jakiś problem, pamiętaj, że jestem tutaj, żeby ci
jako część
pomóc.
wyrazu
Is anything wrong? Czy coś jest nie w porządku?
Is there anybody here who knows how to do it? Czy jest tu ktoś, kto
wie, jak to zrobić?
You can put that box anywhere. Możesz to pudełko postawić
gdziekolwiek.
Are you going to buy yourself another pair of shoes? Czy zamierzasz
kupić sobie kolejną parę butów?
It ll take another three days for Christi to get over her illness. Krysia
potrzebuje kolejnych trzech dni, żeby wyjść z tej choroby.
another
inny, następny,
Eva will meet you another time. Ewa spotka się z tobą innym
następni
razem.
Another matter is how to protect the area against the next disaster.
Kolejny problem to jak ochronić ten teren przed następną
katastrofą.
Not another word. Ani słowa więcej.
This thick pen is no good. Don t you have another one? To grube
pióro nie jest dobre. Czy nie masz innego?
Do you have any other jobs for today? Czy masz jeszcze jakieś inne
zadania na dzisiaj?
other I share this flat with two other students. Dzielę to mieszkanie z
inny, inni, różni
dwoma innymi studentami.
If other problems crop up, we ll have to consult some experts. Jeśli
inne problemy się pojawią, będziemy musieli skonsultować się z
jakimiś ekspertami.
We ll take care of it some other time. Zajmiemy się tym innym
razem.
32
others Some start ups will fail, but then there will be others. Niektórym
inni, różni
nowym firmom się nie powiedzie, ale wtedy pojawią się inne.
(others jest
Some cuisines are better than others. Niektóre kuchnie narodowe są
zaimkiem, nie
lepsze niż inne.
umieszczamy go
Three people were killed, four others were injured in the blast. Trzy
bezpośrednio
osoby zginęły, cztery inne zostały ranne w wybuchu.
przed
rzeczownikiem)
They are talented programmers. Some design software, others do the
graphics. Są utalentowanymi programistami. Jedni projektują
oprogramowanie, inni grafikę.
They moved to the other side of town. Przeprowadzili się na drugi
koniec miasta.
I liked the other one more. Tamta druga bardziej mi się podobała.
I saw it somewhere the other day. Widziałem to gdzieś któregoś
dnia.
the other
ta druga, inna,
Luis will manage it, one way or the other. Luiz poradzi sobie, w ten
ci inni
albo w inny sposób.
You answer to me, not the other way round. Ty odpowiadasz
przede mną, nie odwrotnie.
We helped the elderly, but what about the other people. Pomogliśmy
starszym ludziom, ale co z tymi innymi?
What else could Steven do? Co innego Stefan mógł zrobić?
Why didn t you ask somebody else? Dlaczego nie zapytałaś kogoś
innego?
Nothing else really matters to me. Nic innego tak naprawdę nie ma
else
inna, inny,
dla mnie znaczenia.
oprócz właśnie
I think Joseph would like something else. Myślę, że Józef chciałby
wymienionego
czegoś innego.
whoever
Where is everybody else? Gdzie są wszyscy pozostali?
ktokolwiek
I don t want to go anywhere else. Nie chcę jechać nigdzie indziej.
whatever
Whoever phones, tell them I m busy. Ktokolwiek by dzwonił,
cokolwiek
powiedz, że jestem zajęty.
Whatever else happens, remember that you can count on me.
Cokolwiek innego się wydarzy, pamiętaj, że możesz na mnie liczyć.
Don t answer me back, or else... Nie odzywaj się do mnie w ten
sposób, bo inaczej &
Some of these colours match some of those. Niektóre z tych
kolorów pasują do niektórych z tamtych.
these Technology seems to be changing every minute these days.
te
Technologia w dzisiejszych czasach wydaje się zmieniać z minuty
those
na minutę.
tamte
In those days people didn t use antibiotics, the immune system had
one
to fight diseases by itself. W tamtych czasach ludzie nie mieli
jedno
antybiotyków, system odpornościowy musiał sam zwalczać choroby.
ones
I ll take one of these. Wezmę jedną z tych.
jedne
The black ones will suit you better. Te czarne będą ci lepiej
pasować.
33
 Don t tell me I have to choose between my career and being a mother. I
former must combine the former with the latter. Nie mów mi, że muszę
poprzedni, były,
wybierać między moją karierą zawodową a byciem matką. Muszę
pierwszy z
połączyć pierwsze z drugim.
dwóch
wymienionych
Isn t it amazing that the former Soviet Block countries are now free
and democratic? Czy to nie zadziwiające, że kraje byłego Bloku
latter
Radzieckiego teraz są wolne i demokratyczne?
drugi z dwóch
Of the two concerts I attended I enjoyed the latter. Z dwóch
wymienionych,
ostatni z koncertów, na których byłem, naprawdę podobał mi się ten drugi.
wymienionych
(zdania z former i latter brzmią formalnie)
previous
Previous experience of this type of work is essential. Wcześniejsze
poprzedni, który
doświadczenie w tego rodzaju pracy jest bardzo istotne.
zdarzył się
Have you had any previous convictions? Czy byłeś już wcześniej
wcześniej
karany?
tab 36
34