Język polski - młoda polska: Żeromski i Sienkiewicz wobec historii swojego narodu.
U Sienkiewicza nawet dni najgorszych klęsk Polski mogą stanowić wstęp do podkreślenia chlubnych dziejów naszego narodu, lub do wyróżnienia jednostek wybitnych. Historia stanowi nie tyle temat, co tło wydarzeń. Musi być obecna dla podkreślenia wiarygodności utworu.
U Żeromskiego historia jest również tłem, choć nie zawsze (O żołnierzu tułaczu), ale głównie bodźcem do wywodów na tematy społeczne - niedola, bieda, słabość (Rozdziobią nas..., Przedwiośnie).