W.Dąbrowski :: Budowa i wytwarzanie oprogramowania ::








Wykłady



> Jakość oprogramowania > Zarządzanie jakością










14.6 Zarządzanie jakością






Zarządzanie jakością jest osobnym bardzo rozległym tematem. Tutaj postaramy się jedynie zasygnalizować kilka istotnych elementów zarządzania jakością oprogramowania.

Podstawową zasadą w zarządzaniu jakością powinno być ukierunkowanie we wszystkich działaniach na klienta, gdyż to klient jest osobą ostatecznie decydującą o jakości produktu. Dotyczy to w równej mierze klienta zewnętrznego jak i klient wewnętrzny. Odpowiednia polityka jakości powinna być budowana wokół silnego przywódcy, który byłby w stanie zbudować wizję, zidentyfikować wartości i przekonać do ich przestrzegania wszystkich członków zespołu wytwórczego. Nie jest możliwe zapewnienie odpowiedniej jakości bez zaangażowanie ludzi (satysfakcja, motywacja, szkolenia).

W zarządzaniu jakością przeplatają się dwa pojęcia: podejście procesowe i podejście systemowe. Podejście procesowe oznacza koncentrację na poszczególnych krokach procesu i relacjach pomiędzy tymi krokami, pomiary. Podejście systemowe oznacza natomiast kompleksowe traktowanie całego otoczenie procesu wytwórczego. W celu uzyskania zadowalających rezultatów w zarządzaniu jakością należy stawać obydwa te podejścia nawzajem się przeplatające. Należy więc koncentrować się na poszczególnych krokach procesu i pojedynczych procesach, ale nie można zapominać o ogólnym kontekście całego przedsięwzięcia.

Warunkiem utrzymania odpowiedniej jakości produktu jest ciągłe doskonalenie (doskonalenie stanu obecnego, ewolucja a nie rewolucja) zarówno procesów jak i wiedzy i umiejętności członków zespołu. Nie można też zapominać o rzetelnej informacji (zbieranie i zabezpieczanie danych do podejmowania obiektywnych decyzji), bez której nie istnieje odpowiednie sprzężenie zwrotne umożliwiające podejmowanie działań korygujących i poprawianie obecnego stanu.

Dla powodzenia zarządzania jakością wymienia się też tak zwane partnerstwo dla jakości polegające na tworzeniu bliskich związków producentów z klientami, co ułatwia przepływ informacji i właściwą identyfikacje potrzeb klienta.

Zapewnienie Jakości Oprogramowania
Zapewnienie Jakości Oprogramowania (ZJO) (software quality assurance, SQA) zgodnie z normą jest to "planowany i systematyczny wzorzec wszystkich działań potrzebnych dla dostarczenia adekwatnego potwierdzenia, że element lub produkt jest zgodny z ustanowionymi wymaganiami technicznymi".

ZJO oznacza zespół działań zmierzających do sprawdzania czy plany są zdefiniowane zgodnie ze standardami, czy procedury są wykonywane zgodnie z planami, czy produkty są implementowane zgodnie z planami.

Kompletne sprawdzenie wszystkich tych elementów jest zwykle niemożliwe. Dlatego też wybiera się obszary o szczególnym znaczeniu i te poddaje kontroli. Projekty bardziej odpowiedzialne powinny być dokładniej sprawdzane odnośnie jakości.

W ramach ZJO musi być ustalony plan ustalający czynności sprawdzające przeprowadzane w poszczególnych fazach projektu. Plan ten nosi nazwę Planu Zapewnienia Jakości Oprogramowania.

Ryzyko utraty jakości
Najbardziej istotnym kryterium przy zapewnianiu jakości jest ryzyko. Najczęstszymi czynnikami ryzyka utraty jakości są nowość projektu, złożoność projektu, niedostateczne wyszkolenie personelu, zbyt małe doświadczenie personelu, niesformalizowane (tworzone i zarządzane ad noc) procedury niska dojrzałość organizacyjna wytwórcy.

Dla zmniejszenia ryzyka personel ZJO powinien być zaangażowany w projekt programistyczny jak najwcześniej. Powinien on sprawdzać wymagania użytkownika, plany, procedury i dokumenty na zgodność ze standardami i przyjętymi procedurami postępowania. Wynika to z faktu, że dodatkowe koszty związane z problemem lub błędem są tym większe, im później zostanie on zidentyfikowany.

Zadania zapewniania jakości
Zadania zapewnienia jakości można podzielić na zadania znajdujące się na dwu płaszczyznach: na poziomie firmy i na poziomie projektu. Zadania na poziomie firmy to ciągła pielęgnacja procesu wytwarzania, definiowanie standardów oraz nadzór i zatwierdzanie procesu wytwarzania

Zadania na poziomie projektu to dostosowywanie standardów, przeglądy projektu, testowanie i udział w inspekcjach, ocena planów wytwarzania i jakościowych, audyt systemu zarządzania konfiguracją oraz udział w komitecie sterującym projektu.

W większych projektach, gdzie istnieją specjalne komórki zarządzania jakością, personel ZJO powinien wykonywać wiele czynności kontrolnych zmierzających do zapewnienia odpowiedniej jakości produktu. Personel ten powinien na przykład sprawdzać, czy projekt jest właściwie zorganizowany, z odpowiednim cyklem życiowym, czy członkowie zespołu projektowego mają zdefiniowane zadania i odpowiedzialności itd. Zadania te muszą być wykonywane w porozumieniu z kierownikiem projektu, który jest bezpośrednio odpowiedzialny za przebieg i planowanie projektu.

Ważnym zadaniem ZJO jest też kontrola w zakresie dokumentacji projektu a więc kontrola planów w zakresie dokumentacji, zawartości dokumentacji (czy zawiera to, co powinna zawierać), przestrzegania standardów dokumentacji i kodowania.

Kolejnym obszarem objętym kontrolą są dane pomiarowe. Ich prawidłowe zbieranie, gromadzenie i używanie do poprawy produktów i procesów jest istotnym elementem zarządzania jakością.

Nie można też zapominać o zadaniach personelu ZJO związanych z przeprowadzaniem i planowaniem przeglądów i audytów, testów (specyfikowane i rygorystycznie przeprowadzane), rejestracji problemów i reakcji na problemy.

Kolejne zadania personelu ZJO to: sprawdzanie, czy projekty używają właściwych narzędzi, technik i metod; kontrola stanu przechowywania oprogramowania (odpowiednie biblioteki, ochrona bezpieczeństwo), sprawdzanie czy oprogramowanie od zewnętrznych dostawców spełnia odpowiednie standardy, rejestrowane wszelkich aktywności związane z oprogramowaniem, badanie stanu przeszkolenia personelu oraz stanu zagrożenia projektu.

W celu realizacji powyższych zadań niezbędna jest budowa modeli i miar służących ocenie kosztu i nakładu pracy, modelowanie i mierzenie wydajności pracy, gromadzenie danych pomiarowych, opracowywanie odpowiednich modeli i miar jakości, niezawodności, wydajności oprogramowania, struktur i złożoności oprogramowania, oceny dojrzałości technologicznej, zarządzanie z wykorzystaniem metryk oraz ocena metod i stosowanych narzędzi.
Główne grupy zadań zapewnienia jakości
Zadania ZJO można podzielić na kilka najważniejszych grup. Grupy te są następujące:

    Certyfikacja systemów przed skierowaniem do produkcji
    Wymuszanie standardów gromadzenia i przetwarzania danych
    Recenzowanie i certyfikacja wytwarzania i dokumentacji
    Opracowanie standardów dotyczących architektury systemu i praktyk programowania
    Recenzowanie projektu systemu pod względem kompletności
    Testowanie nowego lub zmodyfikowanego oprogramowania
    Opracowanie standardów zarządzania
    Szkolenia

Pomiary odgrywają istotną role, jednakże są postrzegane jako jedno z wielu specjalistycznych działań, a nie podstawa całego procesu zapewnienia jakości.


Przejdź dalej




Wykłady


> Jakość oprogramowania > Zarządzanie jakością