Położenie Polski w Europie i jego
konsekwencje
Położenie Polski wyznaczają współrzędne geograficzne. Polska leży na półkuli północnej
i wschodniej między 49�00' a 54�50' szerokości geograficznej północnej oraz między 14�
07' a 24�08' długości geograficznej wschodniej. Rozciągłość południkowa wynosi 5�50'
(649 km długości wzdłuż południka 19�). Stąd wynika różnica w długości dnia i nocy
między północnymi a południowymi krańcami Polski.
Kąt padania promieni słonecznych w Warszawie (52� 15' N) waha się od 14� 15' w
grudniu do 61�15' w czerwcu. W lecie obszary północnej Polski mają dzień o ponad
godzinę dłuższy niż tereny Polski południowej. W zimie natomiast dzień nad morzem jest
krótszy niż dzień w Polsce południowej.
Konsekwencją rozciągłości równoleżnikowej (10�11', czyli 689 km wzdłuż 52� szerokości
geograficznej północnej) jest różnica czasu miejscowego między zachodnimi a
wschodnimi krańcami Polski.
Polska leży w strefie czasu środkowoeuropejskiego, określanego według czasu
słonecznego południka 15� długości geograficznej wschodniej (czas zimowy).
Położenie geograficzne. Polska leży w samym środku Europy. Europa zajmuje
zachodnią część Eurazji. Między Europą i Azją przebiega granica lądowa wyznaczona
przez wschodnie stoki gór Ural, rzekę Embę, obniżenie rzek Kumy i Manyczu, północne
wybrzeża Morza Czarnego, cieśninę Bosfor, Morze Marmara oraz cieśninę Dardanele.
Krańce Europy stanowią:
- zachodni skrawek Islandii w okolicy Patersfjórdshur - 24�30' W,
- północno-wschodni skraj Uralu Północnego na wschód od Workuty - 67�20'E,
- przylądek Nordkapp na Półwyspie Skandynawskim - 71 � 1O' N,
1
- przylądek Lithino na południu Krety - 34�50' N.
Geometryczny środek Europy wyznaczają współrzędne geograficzne 21�35' E i 52�35'
N. Miejsce to znajduje się na Nizinie Mazowieckiej.
Kraj nasz położony jest na styku dużych jednostek geologicznych: platformy
wschodnioeuropejskiej i młodszych struktur o skomplikowanej budowie.
Polska leży głównie na Niżu Europejskim (91% powierzchni zajmują niziny), na jego
zwężeniu między Morzem Bałtyckim a łukiem Karpat i Sudetami, w dorzeczu Wisły i
Odry. Nizinne położenie ma wpływ na kształtowanie się klimatu Polski. Kraj nasz
znajduje się w strefie umiarkowanej, w miejscu, nad które mogą napływać masy
powietrza morskiego i kontynentalnego.
Przez nasz kraj przechodzą główne szlaki komunikacyjne Europy z zachodu na wschód.
Polska leży również na głównym szlaku handlowym, prowadzącym z południa Europy na
północ, przez Bramę Morawską (dawny szlak bursztynowy).
Położenie Polski w geometrycznym środku Europy, nad Bałtykiem, na skrzyżowaniu
ważnych dróg komunikacyjnych, sprzyja jej rozwojowi gospodarczemu. Może się ono
jednak okazać niekorzystne w sytuacji politycznego zagrożenia. Obecnie sytuacja taka
Polsce nie zagraża.
Podobnie korzystne pod względem gospodarczym położenie ma Panama ze swym
liczącym 82 km długości kanałem czy Egipt z Kanałem Sueskim (l61 km długości)
2