marzec, 2014 r.
Piotr Garbowski, Małgorzata Suckiel,
Paulina Åšniecikowska
Co może zrobić dorosły, aby oswoić dziecko ze szkołą?
Instytut Psychologii
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  Proszę Cię oswój mnie  powiedział.
Co to oznacza  oswoić dziecko ze szkołą ?
 Bardzo chętnie  powiedział
" Zaznajomić dzieci i rodziców z zasadami panującymi w klasie/szkole i prawami, oraz obowiązkami ucznia
Mały Książę (& ).
" Zapoznać z instytucją szkoły, z wychowawcą, z rówieśnikami w klasie, w świetlicy, w stołówce
 A jak siÄ™ to robi?
" Ułatwić adaptację w nowej roli, w nowych warunkach, do nowych obowiązków
 Trzeba być bardzo CIERPLIWYM.
" Pomóc opanować nowy porządek, reguły, nowe kompetencje
Antoine a de Saint-Exupéry ego MaÅ‚y Książę
" Stopniowo przyzwyczajać do nowej sytuacji, do odmiennego sposobu działania
Dziecko rozpoczynające naukę w szkole staje w obliczu nowej sytuacji, która To dorośli mają największy wpływ na to, w jaki sposób dziecko wkroczy w ważny dla niego okres szkol-
może być dla niego bez odpowiedniego przygotowania przeciążająca ny. Mają wpływ na wykształcenie się kompetencji oraz są z
ródłem wiedzy o otaczającym świecie
Przykłady działań ze strony dorosłych
Dom Przedszkole Szkoła
Opiekunowie powinni pozwalać, umożliwiać, a nawet Wychowawca dba o rozwój samodzielności poprzez
UCZENIE SAMODZIELNOÅšCI Nauczyciel wychowania przedszkolnego wprowadza
zachęcać dziecko do samodzielnej aktywności. stopniowe zwiększanie obowiązków znanych dziecku
Dorośli z otoczenia dziecka powinni zachęcać je do system dyżurów, w których zadania są dostosowane do
Może to być na przykład: noc spędzona u dziadków, (np. podlewanie kwiatów) oraz stopniowe wdrażanie
podejmowania aktywności, która będzie sprzyjała możliwości dzieci. Na przykład: odpowiedzialność za
kolegów; wycieczka pod opieką innego opiekuna; tych, z którymi dziecko mogło nie mieć styczności
rozwojowi samodzielności. pilnowanie porządku, pomoc w podlewaniu kwiatów.
zadbanie o nakrycie stołu bez nadmiernej kontroli. (np. ścieranie tablicy).
Wychowawca w ciÄ…gu pierwszych dni sam zapoznaje
ZAPOZNANIE ZE SZKOA

Opiekun na przykład w ramach spaceru może zabrać Opiekun wychowania przedszkolnego może zorgani-
dzieci ze szkołą. Pokazuje ważne punkty  toalety,
Dorośli z otoczenia dziecka powinni zapoznać dziecko dziecko do szkoły, w której rozpocznie ono swoją zować wycieczkę do szkoły w porozumieniu z dyrekcją,
stołówkę, świetlicę, gabinet dyrektora, gabinet pani
z budynkiem szkoły, instytucją (prawa i obowiązki przygodę z edukacją. Warto pokazać dziecku budynek rozmawiać z dziećmi o szkole. Dobrze byłoby, gdyby
pielęgniarki i psychologa/ pedagoga. Zapoznaje dzieci
ucznia), aby ułatwić mu zaaklimatyzowanie się w no- szkoły, boisko, wejść z dzieckiem do szkoły, przejść się przewodnikiem był i nauczyciel szkolny i uczeń starszej
z prawami i obowiÄ…zkami ucznia, przedstawiajÄ…c je
wym dla niego środowisku. po korytarzu, rozmawiać o szkole. klasy.
w sposób przystępny i w pełni dla nich zrozumiały.
ZABAWA ZABAWA W SZKOLE
ZABAWA W SZKOA


Zabawa jest ważną aktywnością w życiu dziecka. Ważne jest, aby wdrażać zabawę w tok nauczania
Poprzez zabawÄ™ uczy siÄ™, Å‚atwiej nabywa nowe kom- poprzez wykorzystywanie przestrzeni fizycznej. Sze-
Warto pobawić się z dzieckiem w szkołę. Pomoże to dziecku zrozumieć, co będzie się działo w szkole, jak prze-
petencje, poznaje nowe role społeczne oraz nawiązuje ściolatek potrafi bawić się  na niby , dlatego nauczyciel
biega lekcja, co się podczas niej może dziać. Możemy bawić się na różne sposoby, ponieważ dziecko jest w stanie
relacje z rówieśnikami. Lista możliwości, jak wykorzy- może wykorzystać dywan znajdujący się w klasie, aby
wejść w różne role. Na przykład: w przebieg lekcji  dziecko jako uczeń, opiekun jako nauczyciel, bądz
odwrotnie;
stać zabawę w toku nauki, ograniczona jest jedynie zabrać dzieci w podróż do różnych zakątków Polski 
w odrabianie lekcji, w przerwę, w wychowanie fizyczne czy w dyżurowanie.
wyobraz
nią dorosłego! z  latającego dywanu nauka o Polsce będzie bardziej
atrakcyjna.
STWARZANIE MOŻLIWOŚCI POZNANIA INNYCH
DZIECI
Ważne jest, aby stwarzać dziecku wiele okazji do poznawania innych ludzi. Warto, aby dzieci miały rozbudowaną siatkę kontaktów społecznych, ponieważ przygotuje je
RozbudowujÄ…c kontakty z innymi ludz
mi ułatwiamy
to do odnalezienia się w nowej sytuacji, wśród wielu, często nieznajomych mu osób. Dziecko, które posiada wiele doświadczeń w kontaktach interpersonalnych, z dużym
dziecku nawiązywanie współpracy w nowym środo-
prawdopodobieństwem będzie łatwiej utożsamiać się z grupą oraz będzie miało poczucie, że również tworzy tę grupę. Dorośli powinni podkreślać, że te kompetencje
wisku, jakim jest szkoła. Możemy rozpatrywać rozwój
są ważne. Dorośli powinni stwarzać okazję i odpowiednią atmosferę do integracji z innymi dziećmi/w grupie/w klasie. Należy na ten aspekt zwrócić szczególną uwagę
społeczny na dwóch poziomach: (1) przynależność do
w przypadku dzieci, które na co dzień nie mają okazji do nawiązywania wielu kontaktów.
grupy oraz (2) tworzenie grupy.
Warto zorganizować na przykład szufladę, półkę,
BUDOWANIE POCZUCIA WA
ASNEJ PREZESTRZENI
Warto zorganizować dziecku w domu jego  własną Warto już w przedszkolu budować poczucie przyna- haczyk z workiem odrębne dla każdego dziecka i prze-
Dorośli z otoczenia dziecka powinni pomagać w bu-
przestrzeń (np. zamknięty karton, szuflada), w której leżności, na przykład poprzez zachęcanie do dbania znaczyć jedną lekcję na oznaczanie  swojej przestrze-
dowaniu poczucia własnej przestrzeni przy jednocze-
będzie trzymało wybrane samodzielnie przybory o swoją półkę na buty, czy o wspólną z innymi półkę ni . Niech dziecko ma poczucie, że przynależy do klasy
snym poszerzaniu autonomii, aby dziecko potrafiło
szkolne. z kredkami. jako grupy oraz że ma miejsce w fizycznej przestrzeni
odnalez
ć swoje miejsce w przestrzeni takiej, jak klasa.
klasy. Warto wyjść z inicjatywą zaangażowania w to
opiekunów.
Warto podkreślić ważność pierwszego dnia szkoły.
Warto podkreślić znaczenie ostatniego dnia w przed-
Dzień wcześniej można wraz z dzieckiem przygotować
CELEBRACJA PIERWSZEGO DNIA SZKOA
Y szkolu. Niech dzieci czują, że kończą pewien etap
eleganckie ubranie, zapytać dziecka, jak się czuje jako Warto zorganizować spotkanie dla dzieci i ich rodzi-
Dorośli z otoczenia dziecka będąc z nim w tym i wkraczają w nowy  równie ciekawy, interesujący
przyszły pierwszoklasista oraz powiedzieć mu, jak sami ców, żeby nawiązać relację i pokazać dzieciom, że
ważnym dniu pomagają mu zrozumieć wagę sytuacji i intrygujący, ale i bezpieczny. Ważne jest rozbudzanie
czujemy się w tej sytuacji. Po uroczystościach w szkole również dla dorosłych jest to ważne wydarzenie.
z jednoczesnym poczuciem bezpiecznego wejścia w dziecku pozytywnych emocji, szczególnie poczucia
można zorganizować dziecku atrakcje, na przykład za-
w nowÄ… sytuacjÄ™. dumy z racji zostania pierwszoklasistÄ….
brać je do kawiarni, do kina czy do zoo lub na wspólną
zabawÄ™ z innymi pierwszoklasistami.
Warto pamiętać, że dziecko widzi, słyszy i zapamiętuje
informacje. Dlatego ważne jest, aby dorośli zwracali
Ważne jest przyjęcie dzieci z otwartą postawą, cie-
POZYTYWNE NASTAWIENIE DZIECKA DO SZKOA
Y uwagę na to, co mówią na temat szkoły w obecno- Warto , aby nauczyciel wychowania przedszkolnego
kawością i akceptacją względem nich. Wychowawca
Budując pozytywne nastawienie minimalizujemy ści dziecka. Jeżeli wypowiadamy się negatywnie, miał poczucie, że istotne jest podkreślanie ważności
powinien podkreślać, że uczniowie są dla niego ważni,
potencjalne trudności i wynikające z nich negatywne wyrażamy frustrację dotyczącą posłania dziecka do przejścia przedszkolaka do pierwszej klasy w połącze-
że dostrzega ich zasoby, które potrafi wykorzystywać
konsekwencje. szkoły ryzykujemy, że nasze dziecko może odczuwać niu ze wzbudzaniem pozytywnych emocji.
oraz pokazuje dzieciom, że cieszy go wspólna praca.
lęk, niechęć do szkoły lub brak poczucia obowiązku
uczęszczania do niej.
KONSEKWENCJE OSWOJENIA DZIECKA ZE SZKOA


Aby oswoić dziecko ze szkołą, przede wszystkim
" Dzieci chętnie będą chodzić do szkoły
" Z mniejszym prawdopodobieństwem będą występowały postawy lękowe
musimy być cierpliwi, bo oswajanie to proces.
" Z większą łatwością będą przestrzegały zasad i reguł panujących w szkole
Musimy poczekać na rezultaty
" Znacznie łatwiej będzie im się integrować z grupą
" Większe prawdopodobieństwo utrzymania trwałej, pozytywnej samooceny
" Silniejsze poczucie przynależności do grupy
" Dzieci mogą wychodzić częściej z inicjatywą
Proces oswajania dziecka ze szkołą może zmniejszyć ryzyko
" Dzieci nie boją się samodzielnych działań
pojawienia siÄ™ negatywnych reakcji emocjonalnych
" Dzieci nie będą bały się współpracować z innymi dziećmi
i fizjologicznych w sytuacji rozpoczęcia nauki w szkole
i w dużym stopniu współpraca ta będzie owocna
" Dzieci nie będą bały się wchodzić w interakcje z dorosłymi
Literatura: Appelt, K. (2004). Wiek szkolny. Jak rozpoznać potencjał dziecka? W: A. I. Brzezińska (red.), Psychologiczne portrety człowieka (259  301). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne  Kielar-Turska, M. (2011). Średnie
dzieciństwo. Wiek przedszkolny. W: B. Harwas-Napierała, J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka (s. 83  121). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Plakat przygotowny na konferencję pt. :  Dziecko 6-letnie w szkole: wyzwanie dla dziecka, rodziny i szkoły współfinansowaną ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.