dr Robert Grzeszczak
Institute of International Law
Chair of European Law
Faculty of Law and Administration
University of Warsaw
11/13 paz
dz.: UE jako organizacja międzynarodowa, cele i zasady Unii Europejskiej,
charakter prawny UE, rozszerzenia Wspólnot/UE i rewizje traktatów
stanowiących UE, procedura akcesyjna, procedura zawieszenia
członkostwa, wystąpienie z UE, stowarzyszenie z Unią Europejską i jego
formy, EOG, podstawy konstytucyjne członkostwa Polski w UE
Konspekt zajęć:
11/13 paz
dz.: UE jako organizacja międzynarodowa, cele i zasady Unii Europejskiej,
charakter prawny UE, rozszerzenia Wspólnot/UE i rewizje traktatów stanowiących UE,
procedura akcesyjna, procedura zawieszenia członkostwa, wystąpienie z UE, stowarzyszenie
z Unią Europejską i jego formy, EOG, podstawy konstytucyjne członkostwa Polski w UE
Zmiany traktatów:
Traktat Fuzyjny, Jednolity Akt Europejski 1986/87, Traktat o Unii Europejskiej 1992/93
Traktat z Amsterdamu 97/1999, Traktat Nicejski 2001/03 Traktat z Lizbony 2007/09
Symbolika UE
Członkostwo w UE (art. 49-51 TUE)
Procedura przystąpienia do UE (na przykładzie Polski)
Państwo musi spełniać określone kryteria. Można je podzielić na
�� polityczne
�� ekonomiczne
Przebieg polskiej akcesji i Traktat akcesyjny z 2003 r.
Zawieszenie członkostwa w UE (umowne) art. 7 TUE
Stowarzyszenia z UE (formy)
�� traktatowe
�� konstytucyjne
�� EOG
�� Stowarzyszenie krajów i terytoriów zamorskich  art. 198  204 TFUE
UNIA EUROPEJSKA JAKO ORGANIZACJA PONADNARODOWA1
1
Lektury obowiązkowe:
�� Odpowiednie rozdziały (części rozdziałów z podręczników)
�� Orzeczenia (podstawowe tezy) Trybunału Sprawiedliwości UE (ETS): Van Gend & Loos, Orzeczenie
Costa przeciwko Enel, Orzeczenie Simmenthal II, Opinia ETS 1/91 o umowie ustanawiającej EOG.
Pojecie organizacji międzynarodowej:
Definiuje się jako celowy związek co najmniej 3 państw, powstały na podstawie umowy
międzynarodowej, mającej charakter statutu i wyposażony w system stałych organów
(definicje należy rozbudować w oparciu o lekturę podręczników).
Podział organizacji międzynarodowych
Podmiotowość organizacji międzynarodowych  przejawia się m.in.:
prawo zawierania umów międzynarodowych
prawo wysyłania i przyjmowania przedstawicielstw dyplomatycznych
prawo występowania z roszczeniami międzynarodowymi
UE jako organizacja ponadnarodowa
UE to organizacja: rządowa, wszechstronna, regionalna, półotwarta, o charakterze
ponadnarodowym
Atrybuty organizacji ponadnarodowych:
prawo stanowienia norm prawa wiążących państwa członkowskie
autonomia sądowa  jeden organ jest upoważniony do interpretowania norm prawnych
 ETS
autonomia finansowa  posiada swój budżet, niezależny od składek państw
członkowskich
CHARAKTER PRAWNY UNII
Orzeczenie ETS w sprawie 26/62 Van Gend en Loos2
pełne przeniesienie, Komptenz-Komptenz / meta-komptencja  zdolność określania
własnych kompetencji
traktaty zmieniające rozszerzają kompetencje , art. 1 TUE  Unia zastępuje Wspólnotę
Europejską i jest jej następcą prawnym
osobowość prawna art. 47 TUE/ ale tylko kompetencje przyznane/ ew. powrót
kompetencji do PCz., członkostwo w UE art. 49, wystąpienie z UE art. 50 TUE
KONSTYTUCYJNY CHARAKTER TRAKTATÓW
 nowy porządek prawny Orzeczenie ETS w sprawie 26/62 Van Gend en Loos/  własny
porządek prawny 6/64 F. Costa v. ENEL
Opinia ETSu 1/91:  ...Traktat EWG, chociaż zawarty w formie umowy międzynarodowej,
niemniej stanowi kartę konstytucyjną Wspólnoty opartą na zasadzie praworządności
2
 ...Wspólnota stanowi nowy porządek prawny w prawie międzynarodowym, na rzecz którego państwa
ograniczyły, jakkolwiek tylko w wąskich dziedzinach, swoje prawa suwerenne, i którego normy znajdują
zastosowanie nie tylko do państw członkowskich, ale i pochodzących z nich jednostek ...
nadrzędność prawa wynikającego z Traktatów/ prawo pierwotne/ ETS nie może
kontrolować legalności
procedura zmiany Traktatów art. 48 TUE (zwykła i uproszczona)
konstytucyjnych charakter zakłócony przez Protokoły i formułę opt-outs (por. portokół
brytyjsko-polski dotyczący KPP)
Traktat ustanawiający konstytucję dla Europy z 2004 i Traktat z Lizbony z 2007
Problem z terminem konstytucja3/ podobnie Traktat z Maastricht   o celu federalnym
Ł� zastąpiony  coraz ściślejszy związek między narodami Europy
Czy UE powinna mieć konstytucję? Czym UE jest/nie jest? państwem federalnym
systemem wielopoziomowym  Multi- lub policentrycznnym
brak Komptenz  komptenz, niekompletna kompetencja zewnętrzna, brak jednego
prawodawcy, brak jednego ciała reprezentującego na zew./ brak rządu federalnego,
brak demos/ jednej tożsamości narodowej, potwierdzenie poszanowania tożsamości i
podstawowych funkcji państwa
Artykuł 4 ust. 2 TUE
Unia szanuje równość Państw Członkowskich wobec Traktatów, jak również ich
tożsamość narodową, nierozerwalnie związaną z ich podstawowymi strukturami
politycznymi i konstytucyjnymi, w tym w odniesieniu do samorządu regionalnego
i lokalnego. Szanuje podstawowe funkcje państwa, zwłaszcza funkcje mające na celu
zapewnienie jego integralności terytorialnej, utrzymanie porządku publicznego oraz
ochronę bezpieczeństwa narodowego. W szczególności bezpieczeństwo narodowe
pozostaje w zakresie wyłącznej odpowiedzialności każdego Państwa Członkowskiego.
Potwierdzenie oparcia na wspólnych wartościach
Artykuł 2 TUE
Unia opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności,
demokracji, równości, państwa prawnego, jak również poszanowania praw człowieka, w
tym praw osób należących do mniejszości. Wartości te są wspólne Państwom
Członkowskim w społeczeństwie opartym na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji,
sprawiedliwości, solidarności oraz na równości kobiet i mężczyzn.
3
L. Gralicki, Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2009, s. 34:  Konstytucja jest to:
 akt prawa pisanego o najwyższej mocy prawnej w systemie prawnym danego państwa,
 akt określający podstawowe zasady ustroju państwa, regulujący ustrój naczelnych organów (władz)
państwa, zakres ich kompetencji i wzajemne relacje (a w państwach złożonych, federacjach, także
zakres kompetencji i relacje wzajemne między federacją a jej składnikami  stanami, krajami,
republikami, kantonami) oraz formułujący podstawowe prawa, wolności i obowiązki jednostki,
 akt uchwalany i zmieniany w szczególnej procedurze, trudniejszej niż procedura uchwalania czy
zmieniania ustaw zwykłych.