EGZAMIN MATURALNY Z J
ZYKA POLSKIEGO
Miejsce na naklejkę
dysleksja
z kodem szkoły
Zestaw V
Zestaw V
Zestaw V
Zestaw V
Zestaw V
EGZAMIN MATURALNY
Z J
ZYKA POLSKIEGO
POZIOM PODSTAWOWY
POZIOM PODSTAWOWY
POZIOM PODSTAWOWY
POZIOM PODSTAWOWY
POZIOM PODSTAWOWY
Czas pracy 170 minut
Czas pracy 170 minut
Czas pracy 170 minut
Czas pracy 170 minut
Czas pracy 170 minut
Instrukcja dla zdającego
1. Sprawdz
, czy arkusz egzaminacyjny zawiera odpowiednią liczbę stron.
Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego
egzamin.
2. Rozwiązania zadań zamieść w miejscu na to przeznaczonym.
3. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
4. Nie używaj korektora, a błędne zapisy przekreśl.
5. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.
6. Możesz korzystać ze słownika poprawnej polszczyzny
i słownika ortograficznego.
7. Wypełnij tę część karty odpowiedzi, którą koduje zdający.
Nie wpisuj żadnych znaków w części przeznaczonej dla egzaminatora.
8. Na karcie odpowiedzi wpisz swoją datę urodzenia i PESEL.
Zamaluj pola odpowiadające cyfrom numeru PESEL.
Błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz właściwe.
Życzymy powodzenia!
2008
2008
2008
2008
2008
Wypełnia zdający
przed rozpoczęciem pracy
PESEL ZDAJ
CEGO KOD ZDAJ
CEGO
Za rozwiązanie wszystkich zadań można otrzymać łącznie 70 punktów
Część I  20 punktów Część II  50 punktów
195
195
195
195
195
EGZAMIN MATURALNY Z J
ZYKA POLSKIEGO
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
Część I  rozumienie czytanego tekstu
Przeczytaj uważnie tekst, a następnie wykonaj zadania umieszczone pod nim. Odpowiadaj tylko
na podstawie tekstu i tylko własnymi słowami  chyba że w zadaniu polecono inaczej. Udzielaj
tylu odpowiedzi, o ile jesteś proszona/y.
Tłumacz  postać XXI wieku
1. Kiedy otrzymałem propozycję przygotowania i wygłoszenia tego wykładu, ogarnęły mnie wątpliwości
i obawy. Nie jestem bowiem zawodowym tłumaczem i nie mam w tej dziedzinie ani doświadczenia, ani
dorobku. [...] Jeżeli jednak ośmielam się wystąpić tu przed Państwem, to aby powiedzieć, że jesteśmy w tej
chwili, w tej właśnie chwili, świadkami narodzin nowej roli i nowego miejsca tłumaczki i tłumacza w świecie,
w kulturze i w literaturze współczesnej.
[...]
Tradycyjnie miejsce tłumacza w hierarchii literackiej było odległe, a tłumacze często  nieznani, ich nazwi-
ska pomijane lub ograniczone do inicjałów czy zastępowane pseudonimami.
[...]
2. Ten stan zaczął zmieniać się na lepsze w ostatnich dekadach minionego stulecia, a już w końcowych
latach XX wieku zaczyna ulegać radykalnej i pomyślnej zmianie w rezultacie kilku występujących jednocześ-
nie czynników:
 po pierwsze  kończy się zimna wojna, która na pół wieku zamroziła sytuację na świecie, utrudniając
albo nawet uniemożliwiając stosunki między krajami i kulturami, w tym  między językami. Otóż po jej
zakończeniu świat stał się bardziej otwarty, bardziej demokratyczny. Zwiększyła się szansa wzajemnego
zbliżenia i poznania, dialogu, rozmowy, wymiany zdań i opinii. Wszyscy jednak szybko zorientowali się, że ta
szansa nie będzie wykorzystana bez obecności i pośrednictwa kogoś, kto przetłumaczy słowa i myśli jedne-
go języka na drugi, inny  a więc bez tłumaczy. Obecność tłumacza [...] staje się warunkiem istnienia i współ-
życia wspólnoty ludzkiej  rodziny człowieczej;
 drugi czynnik  otóż to wspomniane wyżej nowe otwarcie świata pozwoliło lepiej zobaczyć i odczuć jego
różnorodność i złożoność, a zwłaszcza  jego wielokulturowość (a tym samym i wielojęzyczność). Oczywiście
od dawna, od czasów biblijnych, od czasów wieży Babel, wiedziano o tym i borykano się z tym problemem. [...]
3. Dane są oszałamiające  na początku XX wieku mieliśmy ponad sześć tysięcy języków na świecie, ponad
dwa tysiące w samej tylko Afryce. [...]
To zdumiewające pomieszanie języków nie jest jednak  według Biblii  symbolem bogactwa wyobraz
ni
człowieka, lecz zesłaną na niego karą, rodzajem uwięzienia, które go izoluje i ogranicza. [...]
Nieznajomość języka może stać się z
ródłem lęku, strachu, wrogości, a w następstwie  wręcz wojny. Ileż
zresztą w historii było konfliktów i wojen językowych, ileż tragedii, ofiar i zniszczeń! Ale i odwrotnie  znać
język Innego to szansa, aby się z nim porozumieć, nawiązać rozmowę, dialog i współpracę. [...]
4. A teraz, współcześnie, dzisiaj, temu otwarciu świata, większemu udostępnieniu świata, oraz owej budzą-
cej się powszechnie świadomości jego wielokulturowości, a tym samym i jego wielojęzyczności, towarzy-
szy wielka rewolucja komunikacyjna, przewrót elektroniczny stwarzający szansę szybkiego i bardziej
powszechnego zbliżenia, kontaktu międzyludzkiego. [...] Szczególna w tym wszystkim jest rola tłumacza
tekstów, tłumacza literatury, jako że nasza cywilizacja, mimo wielkiego znaczenia obrazu i dz
więku, jest
cywilizacją tekstu, słowa pisanego i utrwalonego drukiem.
5. Jest truizmem, że planeta, na której żyjemy, znajduje się w procesie przyspieszonej i głębokiej przemia-
ny, a temu prawu przyspieszenia ulega także świat języka. Bardzo dużo języków, setki, nawet tysiące,
nigdy i nigdzie niezapisanych, zniknęło i nadal znika, gdyż ten fenomen zagłady trwa w dalszym ciągu,
jako że wymierają nosiciele tych języków  plemiona i klany. Dotyczy to głównie strefy klimatów gorą-
cych, tropikalnych. [...]
6. Tak jak w wielu innych dziedzinach, również i przez świat języków przepływają dwa przeciwstawne nurty.
Z jednej strony jest to nurt unifikacji, uniwersalizacji, zmierzający do tego, aby coraz więcej ludzi mówiło
coraz mniejszą liczbą języków. W tym nurcie najbardziej dziś dynamicznymi są angielski, chiński i hiszpań-
ski. Widać tu  notabene  najlepiej, jak siła gospodarcza wpływa na pozycję i znaczenie języka.
7. Nurt przeciwny zmierza do utrzymania, umocnienia i rozwoju języków poszczególnych narodowości, etni
i regionów. Tendencja ta przejawia niekiedy imponującą żywotność. We Francji sześć języków regionalnych
walczy o równouprawnienie, podobnie jak baskijski i kataloński w Hiszpanii, Quechua i Aymara w Peru
i Boliwii, berberyjski w krajach Maghrebu, hausa w Nigerii  przykładów tej wielkiej inwazji ambitnych mniej
znanych języków są dziesiątki, jeśli nie setki. Społeczności mówiące nimi przykładają wielką wagę do ich
196 awansu i żywotności, gotowe ponosić z tego tytułu największe koszty materialne.
196
196
196
196
EGZAMIN MATURALNY Z J
ZYKA POLSKIEGO
Część I POZIOM PODSTAWOWY
Część I POZIOM PODSTAWOWY
Część I POZIOM PODSTAWOWY
Część I POZIOM PODSTAWOWY
Część I POZIOM PODSTAWOWY
[...]
8. Ale zadania tłumaczy nie ograniczają się dziś do przełożenia tekstu na inny tekst, z jednego języka na
drugi. Jako autor doznawałem zawsze i nadal odczuwam ich wielką życzliwość i pomoc na wielu polach
i w różnych formach. Bo tłumacz to także ktoś jak agent literacki czy wręcz ambasador danego autora,
a często i entuzjasta jego twórczości, ktoś, kto proponuje i poleca ją wydawcom, zwraca na nią uwagę
miejscowych mediów, pisze recenzje i rekomendacje. To  szerzej  znawca i krytyk literatury, do której
należą  jego autorzy. Tak, posiadać stałego i znajomego tłumacza w danym kraju, to daje piszącemu
wielkie poczucie bezpieczeństwa i spokoju. [...]
9. Ta  ambasadorska rola tłumaczy ma szczególne znaczenie wówczas, gdy chodzi o literatury tworzone
w językach nienależących do grona najpotężniejszych, najlepiej znanych na świecie. Wytrwałość i siła
perswazji tłumacza może czasem, w takich wypadkach, zdecydować, czy dany autor pojawia się na jakimś
rynku, czy nie. [...]
10. W języku polskim czasownik  tłumaczyć ma dwa różne znaczenia, których jednak semantyczna zbież-
ność jest niezmiernie wymowna, a dziś w wielokulturowym świecie  szczególnie charakterystyczna i zna-
cząca. Więc  tłumaczyć tekst, tłumaczyć literaturę, książkę  w tym znaczeniu tego, który tłumaczy, słownik
Lindego nazywa  przekładaczem . Tłumaczyć, czyli przekładać z jednego języka na inny  relacja jest tu
ścisła, a granica dowolności ograniczona i od wieków sporna, dyskutowana: co ma przewagę, pierwszeń-
stwo  litera czy duch, jakie ustalić proporcje i zależności, co uznać za złoty środek, za najlepsze rozwiąza-
nie? Wszyscy Państwo borykacie się z tym problemem od lat, od pierwszego tłumaczonego zdania.
11. Natomiast w tym drugim, szerszym znaczeniu, według Karłowicza   tłumaczyć znaczy  objaśniać ,
 interpretować , nawet   zdawać sprawę . I to jest właśnie szczególnie dziś odpowiedzialna rola tłumacza
w naszym nowym wielokulturowym świecie  że przekładając uświadamia nam istnienie innych literatur
i kultur, istnienie Innego, jego odrębności i niepowtarzalności, tego, że tworzymy wielką rodzinę człowie-
czą, której warunkiem przetrwania jest bliższe poznanie się i wzajemna akceptacja, współżycie.
[...]
12. Zresztą wiemy, w jakim stopniu tłumacz jest współautorem książki, w jakim stopniu na danym terytorium
książka ta może tylko dzięki niemu zaistnieć. Stąd nieustanna dla nich wdzięczność wszystkich czytelników
i autorów, stąd gorące dzięki wszystkim Państwu!
Ryszard Kapuściński, Tłumacz  postać XXI wieku,
tekst wygłoszony w Krakowie 12 maja 2005 r. podczas I Światowego Kongresu Tłumaczy Literatury Polskiej
zorganizowanego przez Instytut Książki,
www.gazeta.pl
Zadanie 1. (1 pkt)
Na podstawie akapitu 1. i pierwszego zdania akapitu 2. wskaż wypowiedzenie, które zawiera tezę tego tekstu.
A. Dziś, inaczej niż w przeszłości, tłumacz to najczęściej anonimowy rzemieślnik.
B. Funkcja tłumacza we współczesnej kulturze pozostaje czysto usługowa.
C. Jesteśmy świadkami narodzin nowej roli tłumacza.
D. Rola tłumaczy w ostatnich dekadach minionego stulecia ulegała radykalnej degradacji.
..............................................................................................................................................................................
Zadanie 2. (1 pkt)
Z akapitu 2. zacytuj frazę, która łączy treść tego akapitu z akapitem 1.
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
197
197
197
197
.............................................................................................................................................................................. 197
EGZAMIN MATURALNY Z J
ZYKA POLSKIEGO
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
Zadanie 3. (1 pkt)
Wyjaśnij, w jaki sposób w akapicie 2. autor sygnalizuje porządkowanie myśli.
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
Zadanie 4. (2 pkt)
Na podstawie akapitów 2. i 4. wymień dwa zjawiska współczesnego świata, które decydują o szczególnej
pozycji, szczególnym znaczeniu tłumaczy.
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
Zadanie 5. (1 pkt)
Wyjaśnij, jaką cechę świata wskazuje Ryszard Kapuściński przez przywołanie biblijnej wieży Babel.
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
Zadanie 6. (2 pkt)
Jakie procesy zachodzące w  życiu języków przedstawia autor w akapitach od 5. do 7.? Nazwij trzy z nich.
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
Zadanie 7. (2 pkt)
Na podstawie akapitów 6. i 7. wyjaśnij, co łączy ze sobą języki:
a) angielski, chiński, hiszpański;
b) baskijski, berberyjski, hausa?
a)
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
198 ..............................................................................................................................................................................
198
198
198
198
EGZAMIN MATURALNY Z J
ZYKA POLSKIEGO
Część I POZIOM PODSTAWOWY
Część I POZIOM PODSTAWOWY
Część I POZIOM PODSTAWOWY
Część I POZIOM PODSTAWOWY
Część I POZIOM PODSTAWOWY
b)
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
Zadanie 8. (1 pkt)
W następującym wypowiedzeniu z akapitu 6. zastąp podkreślone zapożyczenia polskimi odpowiednikami,
tak aby zachować sens tego wypowiedzenia:  Z jednej strony jest to nurt unifikacji, uniwersalizacji, zmie-
rzający do tego, aby coraz więcej ludzi mówiło coraz mniejszą liczbą języków .
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
Zadanie 9. (1 pkt)
Przeczytaj uważnie zdanie rozpoczynające akapit 8. Z akapitów 8. i 12. wypisz cztery rzeczowniki, których 
aby uzasadnić prawdziwość tego zdania  używa Kapuściński na określenie tłumaczy.
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
Zadanie 10. (2 pkt)
W akapicie 9. wyraz  ambasadorski został użyty w cudzysłowie. Dlaczego? Wyjaśnij także powody jego
użycia w odniesieniu do tłumaczy.
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
Zadanie 11. (2 pkt)
W akapitach 3. i 11. Kapuściński używa słowa  Inny . Biorąc pod uwagę zarówno treść wykładu, jak i szczególną
pisownię tego wyrazu, sformułuj dwa wnioski określające postawę autora wobec Innego. Kim jest Inny?
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
199
199
199
199
199
EGZAMIN MATURALNY Z J
ZYKA POLSKIEGO
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
Zadanie 12. (2 pkt)
Co świadczy o tym, że tekst pt. Tłumacz  postać XXI wieku jest wykładem? Przedstaw dwa argumenty.
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
Zadanie 13. (1 pkt)
W akapitach 10. i 11. Kapuściński mówi o dwóch znaczeniach wyrazu tłumacz. Na zamieszczonym rysunku
wpisz wyrażenia  znaczenie z akapitu 10. oraz  znaczenie z akapitu 11.  tak, żeby ukazywał on zależność
między obu znaczeniami tego wyrazu.
Zadanie 14. (1 pkt)
Z akapitu 3. zacytuj dwie opinie i jedną informację.
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
200
200
200
200
200
EGZAMIN MATURALNY Z J
ZYKA POLSKIEGO
Część II POZIOM PODSTAWOWY
Część II POZIOM PODSTAWOWY
Część II POZIOM PODSTAWOWY
Część II POZIOM PODSTAWOWY
Część II POZIOM PODSTAWOWY
Część II  pisanie tekstu własnego w związku z tekstem
literackim zamieszczonym w arkuszu
Wybierz temat i napisz wypracowanie nie krótsze niż dwie strony (około 250 słów).
Temat 1.
Kim był dla Polaków Napoleon Bonaparte? Odpowiedz na podstawie załączonych fragmentów Pana Tade-
usza Adama Mickiewicza i Lalki Bolesława Prusa. W pracy wykorzystaj także znajomość całych utworów.
Adam Mickiewicz Pan Tadeusz (fragmenty)
Księga I  Gospodarstwo
Takie były zabawy, spory w one lata
Śród cichej wsi litewskiej, kiedy reszta świata
We łzach i krwi tonęła, gdy ów mąż, bóg wojny,
Otoczon chmurą pułków, tysiącem dział zbrojny,
Wprzągłszy w swój rydwan orły złote obok srebrnych,
Od puszcz libijskich latał do Alpów podniebnych,
Ciskając grom po gromie, w Piramidy, w Tabor,
W Marengo, w Ulm, w Austerlitz. Zwycięstwo i Zabor
Biegły przed nim i za nim. Sława czynów tylu,
Brzemienna imionami rycerzy, od Nilu
Szła hucząc ku północy, aż u Niemna brzegów
Odbiła się, jak od skał, od Moskwy szeregów,
Które broniły Litwę murami żelaza
Przed wieścią dla Rossyi straszną jak zaraza.
[...]
Księga VI  Zaścianek
Ważne rzeczy, mój bracie! Wojna tuż nad nami!
Wojna o Polskę! bracie! będziem Polakami!
Wojna niechybna! Kiedy z poselstwem tajemnem
Tu biegłem, wojsk forpoczty już stały nad Niemnem;
Napoleon już zbiera armiję ogromną,
Jakiej człowiek nie widział i dzieje nie pomną;
Obok Francuzów ciągnie polskie wojsko całe,
Nasz Józef, nasz Dąbrowski, nasze orły białe!
Już są w drodze, na pierwszy znak Napoleona
Przejdą Niemen, i  bracie! Ojczyzna wskrzeszona!
[...]
Księga XI  Rok 1812
Konie, ludzie, armaty, orły dniem i nocą
Płyną; na niebie gorą tu i ówdzie łuny,
Ziemia drży, słychać, biją stronami pioruny. 
[...]
Bitwa! gdzie? w której stronie? pytają młodzieńce,
Chwytają broń; kobiety wznoszą w niebo ręce;
Wszyscy pewni zwycięstwa, wołają ze łzami:
 Bóg jest z Napoleonem, Napoleon z nami! .
201
201
201
201
201
EGZAMIN MATURALNY Z J
ZYKA POLSKIEGO
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
O wiosno! kto cię widział wtenczas w naszym kraju,
Pamiętna wiosno wojny, wiosno urodzaju!
O wiosno, kto cię widział, jak byłaś kwitnąca
Zbożami i trawami, a ludz
mi błyszcząca,
Obfita we zdarzenia, nadzieją brzemienna!
Ja ciebie dotąd widzę, piękna maro senna!
Urodzony w niewoli, okuty w powiciu,
Ja tylko jedną taką wiosnę miałem w życiu.
Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, Czytelnik, Warszawa 1998.
Bolesław Prus Lalka (fragmenty)
Ze smutkiem od kilku lat uważam, że na świecie jest coraz mniej dobrych subiektów i rozumnych polity-
ków, bo wszyscy stosują się do mody. Skromny subiekt co kwartał ubiera się w spodnie nowego fasonu,
w coraz dziwniejszy kapelusz i coraz inaczej wykładany kołnierzyk. Podobnież dzisiejsi politycy co kwartał
zmieniają wiarę: onegdaj wierzyli w Bismarcka, wczoraj w Gambettę, a dziś w Beaconsfielda [...].
Już widać zapomniano, że w sklepie nie można stroić się w modne kołnierzyki, tylko je sprzedawać, bo
w przeciwnym razie gościom zabraknie towaru, a sklepowi gości. Zaś polityki nie należy opierać na szczęśli-
wych osobach, tylko na wielkich dynastiach. Metternich był taki sławny jak Bismarck, a Palmerston sław-
niejszy od Beaconsfielda i  któż dziś o nich pamięta? Tymczasem ród Bonapartych trząsł Europą za
Napoleona I, potem za Napoleona III, a i dzisiaj, choć niektórzy nazywają go bankrutem, wpływa na losy
Francji przez wierne swoje sługi, MacMahona i Duchota.
Zobaczycie, co jeszcze zrobi Napoleonek IV, który po cichu uczy się sztuki wojennej u Anglików! Ale o to
mniejsza. W tej bowiem pisaninie chcę mówić nie o Bonapartych, ale o sobie [...].
Ojciec mój był za młodu żołnierzem [...].
Mieszkaliśmy na Starym Mieście z ciotką [...].
Na ścianach u ciotki wisieli sami święci; ale jakkolwiek było ich sporo, nie dorównali jednak liczbą Napo-
leonom, którymi ojciec przyozdabiał swój pokój. Był tam jeden Napoleon w Egipcie, drugi pod Wagram,
trzeci pod Austerlitz, czwarty pod Moskwą, piąty w dniu koronacji, szósty w apoteozie. Gdy zaś ciotka,
zgorszona tyloma świeckimi obrazami, zawiesiła na ścianie mosiężny krucyfiks, ojciec, ażeby  jak mówił 
nie obrazić Napoleona, kupił sobie jego brązowe popiersie i także umieścił je nad łóżkiem.
 Zobaczysz, niedowiarku  lamentowała nieraz ciotka  że za te sztuki będą cię pławić w smole.
 I!... Nie da mi cesarz zrobić krzywdy  odpowiadał ojciec.
Często przychodzili do nas dawni koledzy ojca: pan Domański, także woz
ny, ale z Komisji Skarbu, i pan
Raczek, który na Dunaju miał stragan z zieleniną. Prości to byli ludzie (nawet pan Domański trochę lubił
anyżówkę), ale roztropni politycy. Wszyscy, nie wyłączając ciotki, twierdzili jak najbardziej stanowczo, że
choć Napoleon I umarł w niewoli, ród Bonapartych jeszcze wypłynie. Po pierwszym Napoleonie znajdzie się
jakiś drugi, a gdyby i ten z
le skończył, przyjdzie następny, dopóki jeden po drugim nie uporządkują świata.
 Trzeba być zawsze gotowym na pierwszy odgłos!  mówił mój ojciec.
 Bo nie wiecie dnia ani godziny  dodawał pan Domański.
[...]
Nieraz w nocy budził mnie ojciec krzykiem:  do broni!... , musztrował pomimo wymyślań i łez ciotki
i kończył zdaniem:
 Ignaś! zawsze bądz
gotów, wisusie, bo nie wiemy dnia ani godziny... Pamiętaj, że Bonapartów Bóg
zesłał, ażeby zrobili porządek na świecie; a dopóty nie będzie porządku ani sprawiedliwości, dopóki nie
wypełni się testament cesarza.
Bolesław Prus, Lalka, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1991.
202
202
202
202
202
EGZAMIN MATURALNY Z J
ZYKA POLSKIEGO
Część II POZIOM PODSTAWOWY
Część II POZIOM PODSTAWOWY
Część II POZIOM PODSTAWOWY
Część II POZIOM PODSTAWOWY
Część II POZIOM PODSTAWOWY
Temat 2.
Jak bohaterowie książki Hanny Krall Zdążyć przed Panem Bogiem wypełniają powołanie lekarza? Scha-
rakteryzuj ich postawy, wykorzystując załączone fragmenty tekstu. Na podstawie fragmentów i całego
utworu przedstaw dramatyczne wybory związane z wykonywaniem zawodu lekarza.
Hanna Krall Zdążyć przed Panem Bogiem
(fragmenty)
[Profesor Jan Moll]
W tym samym czasie Profesor był chirurgiem w Radomiu, w szpitalu św. Kazimierza. [...]
Do tego szpitala codziennie przywożono jakiegoś rannego partyzanta.
Partyzanci mieli przeważnie przestrzelone brzuchy [...]. Operował więc żołądki, śledziony, pęcherze i jelita
grube, trzydzieści, czterdzieści brzuchów potrafił zoperować w ciągu dnia.
Latem czterdziestego czwartego zaczęto dowozić klatki piersiowe, bo powstał przyczółek w Warce. [...]
A kiedy ruszyła ofensywa styczniowa na zachód  doszły jeszcze i głowy: wojsko miało transport i przy-
wożono rannych na czas.
 Chirurg musi wciąż ćwiczyć palce  mówi Profesor.  Jak pianista. A ja miałem wczesną i bogatą prakty-
kę. [...]
Podczas wareckiego przyczółka Profesor zobaczył po raz pierwszy otwarte, bijące serce.
[...]
Już w pięć lat póz
niej, dwudziestego czerwca pięćdziesiątego drugiego roku, potrafił otworzyć serce
niejakiej Kwapisz Genowefy i zoperować jej stenozę mitralną.
Istnieje bliski i logiczny związek między sercami spod Warki a wszystkimi innymi, które operował potem
[...].
 Czy pan Profesor przed taką operacją się boi?
O, tak. Boi się bardzo. Czuje strach tutaj, o, tu, pośrodku.
I za każdym razem ma nadzieję, że w ostatniej chwili stanie się coś, co mu przeszkodzi.
[...]
Czego się boi pan Profesor? Pana Boga?
O, tak, Pana Boga boi się bardzo, ale nie najbardziej na świecie.
Że pacjent umrze?
Tego też, ale wie  wszyscy wiedzą  że bez operacji umrze i tak, to pewne.
Więc czego się boi?
Boi się, że koledzy powiedzą: ON EKSPERYMENTUJE NA CZA
OWIEKU. A to jest najgorsze oskarżenie
ze wszystkich, jakie mogą paść. [...]
Na przykład: gdyby nie zoperował prezesa Rzewuskiego, to Rzewuski by zmarł. Nie stałoby się wtedy nic
szczególnego: tylu ludzi umiera w zawale... Każdy by to zrozumiał bez wyjaśnień.
Gdyby jednak Rzewuski zmarł po operacji  o, to już co innego. Ktoś mógłby wtedy zauważyć, że jednak
na świecie takich zabiegów nikt nie robi. Ktoś inny zapytałby, czy Profesor nie jest zbyt lekkomyślny i to już
mogłoby zabrzmieć jak uogólnienie...
[...]
Kiedy przywozi się na oddział człowieka z zawałem przedniej ściany i blokiem prawej gałązki, to wiadomo,
że człowiek ten musi umrzeć.
[...]
W jakiś czas póz
niej przywożą mężczyznę z takim [...] zawałem. Dzwonią do Profesora:  Jeżeli nie zrobi
pan operacji temu człowiekowi...
Po paru dniach mężczyzna umiera.
Póz
niej jest znowu mężczyzna. Póz
niej jakiś młody chłopak, póz
niej dwie kobiety...
Profesor przychodzi za każdym razem. Nie mówi już, że ci ludzie może przeżyją bez operacji. [...]
Tak mija rok.
Umiera dwanaście czy trzynaście osób.
Za czternastym razem Profesor mówi:  Dobrze. Spróbujemy. [...]
Podobnych operacji nie robiono przed nim, to prawda, albo robiono inaczej. Ale i serca przed Barnardem
nikt nie przeszczepiał. Ktoś musi w końcu podjąć próbę, jeśli medycyna w ogóle ma się rozwijać. [...] A kie-
dy wolno próbować? Wtedy, gdy ma się głęboką pewność, że operacja ma sens. Profesor ma tę pewność.
203
203
203
203
203
EGZAMIN MATURALNY Z J
ZYKA POLSKIEGO
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
Zabieg przemyślał w najdrobniejszych szczegółach i cała wiedza, jaką posiada, i doświadczenie, i intuicja 
wszystko przekonuje go o logice i konieczności tego, co zamierza uczynić. W dodatku  nie ma tu nic do
stracenia. Wie, że bez tej operacji człowiek i tak umrze.
[Marek Edelman]
 Dlaczego  pytam  byłeś tak przekonany, że należy robić te operacje?
 Bo byłem. Bo widziałem, że mają sens i że muszą się udać.
 Słuchaj  mówię  a czy nie dlatego tak łatwo decydujesz się na takie rzeczy, bo jesteś oswojony ze
śmiercią...? Bo jesteś z nią o wiele bardziej oswojony niż na przykład Profesor?
 Nie  mówi.  Mam nadzieję, że nie dlatego. Tylko  kiedy się dobrze zna śmierć, to ma się większą
odpowiedzialność za życie. Każda, najmniejsza nawet szansa życia staje się bardzo ważna.
[...]
 Dlaczego zostałeś lekarzem?
 Bo musiałem nadal robić to, co wtedy robiłem. Co robiłem w getcie. W getcie za czterdzieści tysięcy ludzi
 tylu było w kwietniu 1943 roku  podjęliśmy decyzję. Postanowiliśmy, że nie pójdą dobrowolnie na śmierć.
Jako lekarz mogłem odpowiadać za życie przynajmniej jednego człowieka  więc zostałem lekarzem.
Chciałabyś, żebym tak odpowiedział, prawda? To by zabrzmiało dobrze? Ale wcale tak nie było. Było tak,
że skończyła się wojna.
[...]
Ala zapisała mnie na medycynę, więc zacząłem tam chodzić, ale mnie to nic a nic nie interesowało, i kiedy
wracaliśmy do domu, to znowu kładłem się na łóżku.
[...]
Któregoś dnia wpadłem na jakiś wykład [...] i usłyszałem, że profesor mówi:  Kiedy lekarz wie, jak wyglą-
da oko chorego, jak wygląda skóra, jak język, to powinien wiedzieć, co temu choremu jest . Spodobało mi
się to. Pomyślałem, że choroba człowieka jest rozsypaną łamigłówką, i jak się ją dobrze złoży, to się wie, co
jest w człowieku, w środku.
Od tej pory zająłem się medycyną, a dalej już może być to, od czego chciałaś zacząć, a co zrozumiałem
znacznie, znacznie póz
niej: że jako lekarz mogę nadal odpowiadać za życie ludzkie.
 Dlaczego właściwie musisz odpowiadać za życie ludzkie?
 Pewnie dlatego, że wszystko inne wydaje mi się mniej ważne.
[...]
 Wiesz, w klinice, w której potem pracowałem, była taka wielka palma. Stawałem czasem pod nią  i wi-
działem sale, na których leżeli moi pacjenci. To były dawne czasy, kiedy nie mieliśmy dzisiejszych lekarstw
ani zabiegów, ani aparatów, i większość ludzi w owych salach skazana była na śmierć. Moje zadanie polega-
ło na tym, żeby możliwie najwięcej spośród nich ocalić  i uprzytomniłem sobie kiedyś pod palmą, że
właściwie to jest to samo zadanie, co tam. Na Umschlagplatzu. Wtedy też stałem przy bramie i wyciągałem
jednostki z tłumu skazanych.
 I tak stoisz przy tej bramie przez całe życie?
 Właściwie tak. A kiedy nic już nie mogę zrobić, pozostaje mi jedno: zapewnić im komfortową śmierć.
Żeby nie wiedzieli, nie cierpieli, nie bali się. Żeby się nie poniżali.
Trzeba dać im taki sposób umierania, żeby nie zamienili się w TAMTYCH. W tych z trzeciego piętra na
Umschlagplatzu.
 Mówiono mi, że kiedy leczysz przypadki banalne i niegroz
ne  robisz to niejako z obowiązku, ożywiasz
się prawdziwie, dopiero kiedy zaczyna się gra. Kiedy zaczyna się wyścig ze śmiercią.
 Na tym polega przecież moja rola.
Pan Bóg już chce zgasić świeczkę, a ja muszę szybko osłonić płomień, wykorzystując Jego chwilową
nieuwagę. Niech się pali choć trochę dłużej, niż On by sobie życzył.
Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem, Wydawnictwo a5, Kraków 2001.
204
204
204
204
204
EGZAMIN MATURALNY Z J
ZYKA POLSKIEGO
Część II POZIOM PODSTAWOWY
Część II POZIOM PODSTAWOWY
Część II POZIOM PODSTAWOWY
Część II POZIOM PODSTAWOWY
Część II POZIOM PODSTAWOWY
WYPRACOWANIE
na temat nr .......................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
205
205
205
205
205
EGZAMIN MATURALNY Z J
ZYKA POLSKIEGO
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
206
206
206
206
206
EGZAMIN MATURALNY Z J
ZYKA POLSKIEGO
Część II POZIOM PODSTAWOWY
Część II POZIOM PODSTAWOWY
Część II POZIOM PODSTAWOWY
Część II POZIOM PODSTAWOWY
Część II POZIOM PODSTAWOWY
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
207
207
207
207
207
EGZAMIN MATURALNY Z J
ZYKA POLSKIEGO
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................
208
208
208
208
208
EGZAMIN MATURALNY Z J
ZYKA POLSKIEGO
Część II POZIOM PODSTAWOWY
Część II POZIOM PODSTAWOWY
Część II POZIOM PODSTAWOWY
Część II POZIOM PODSTAWOWY
Część II POZIOM PODSTAWOWY
Brudnopis (nie podlega ocenie)
209
209
209
209
209
EGZAMIN MATURALNY Z J
ZYKA POLSKIEGO
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY
OCENIANIE ARKUSZA POZIOM PODSTAWOWY
POZIOM PODSTAWOWY
POZIOM PODSTAWOWY
POZIOM PODSTAWOWY
Część I  rozumienie czytanego tekstu
Tłumacz  postać XXI wieku
Model zawiera przewidywane odpowiedzi. Odpowiedzi ucznia mogą przybierać różną formę językową, ale ich
sens musi być synonimiczny wobec modelu. Oceniając pracę ucznia, należy stosować punktację z modelu.
Uwaga: Za pełną odpowiedz
przyznaje się maksymalną liczbę punktów, za niepełną  wskazaną w rubryce
 punkty cząstkowe . Nie należy przyznawać połówek punktów.
Nr Maksymalna Punkty
Proponowane odpowiedzi
zadania liczba punktów cząstkowe
1. Na podstawie akapitu 1. i pierwszego zdania akapitu 2. wskaż 1 0
wypowiedzenie, które zawiera tezę tego tekstu.
A. Dziś, inaczej niż w przeszłości, tłumacz to najczęściej anoni-
mowy rzemieślnik.
B. Funkcja tłumacza we współczesnej kulturze pozostaje czysto
usługowa.
C. Jesteśmy świadkami narodzin nowej roli tłumacza.
D. Rola tłumaczy w ostatnich dekadach minionego stulecia ule-
gała radykalnej degradacji.
C.
2. Z akapitu 2. zacytuj frazę, która łączy treść tego akapitu z akapi- 1 0
tem 1.
 Ten stan zaczął zmieniać się na lepsze .
3. Wyjaśnij, w jaki sposób w akapicie 2. autor sygnalizuje porząd- 1 0
kowanie myśli.
np.:
Za pomocą sformułowań  po pierwsze i  drugi czynnik (przez
wyliczenie, wypunktowanie).
4. Na podstawie akapitów 2. i 4. wymień dwa zjawiska współczes- 2 1
nego świata, które decydują o szczególnej pozycji, szczególnym
znaczeniu tłumaczy.
np.:
 zakończenie zimnej wojny,
 otwarcie się na siebie kultur,
 demokratyzacja świata,
 rewolucja komunikacyjna.
5. Wyjaśnij, jaką cechę świata wskazuje Ryszard Kapuściński przez 1 0
przywołanie biblijnej wieży Babel.
np.:
Wielojęzyczność świata prowadzącą do poczucia obcości, kon-
fliktów.
6. Jakie procesy zachodzące w  życiu języków przedstawia autor 2 1
w akapitach od 5. do 7.? Nazwij trzy z nich.
np.:
 zanikanie niektórych języków,
 zwiększanie się liczby ludzi mówiących niektórymi językami,
 pielęgnowanie (obrona) języków regionalnych.
210
210
210
210
210
EGZAMIN MATURALNY Z J
ZYKA POLSKIEGO
Zestaw V POZIOM PODSTAWOWY
Zestaw V POZIOM PODSTAWOWY
Zestaw V POZIOM PODSTAWOWY
Zestaw V POZIOM PODSTAWOWY
Zestaw V POZIOM PODSTAWOWY
Nr Maksymalna Punkty
Proponowane odpowiedzi
zadania liczba punktów cząstkowe
7. Na podstawie akapitów 6. i 7. wyjaśnij, co łączy ze sobą języki: 2 1
a) angielski, chiński, hiszpański;
b) baskijski, berberyjski, hausa?
np.:
a) To języki, którymi posługuje się najwięcej ludzi na świecie.
b) To języki regionalne, walczące o równouprawnienie
8. W następującym wypowiedzeniu z akapitu 6. zastąp podkreślone 1 0
zapożyczenia polskimi odpowiednikami, tak aby zachować sens
tego wypowiedzenia:
 Z jednej strony jest to nurt unifikacji, uniwersalizacji, zmierza-
jący do tego, aby coraz więcej ludzi mówiło coraz mniejszą liczbą
języków .
np.:
Z jednej strony jest to nurt ujednolicania (upodabniania), upo-
wszechniania, zmierzający do tego, aby coraz więcej ludzi mówi-
ło coraz mniejszą liczbą języków.
9. Przeczytaj uważnie zdanie rozpoczynające akapit 8. Z akapitów 8. 1 0
i 12. wypisz cztery rzeczowniki, których  aby uzasadnić prawdzi-
wość tego zdania  używa Kapuściński na określenie tłumaczy.
Agent (literacki), ambasador, entuzjasta, znawca, krytyk (literac-
ki), współautor.
10. W akapicie 9. wyraz  ambasadorski został użyty w cudzysłowie. 2 1
Dlaczego? Wyjaśnij także powody jego użycia w odniesieniu do
tłumaczy.
Wyraz został użyty w znaczeniu przenośnym. Autor chciał pod-
kreślić, że tłumacz reprezentuje w obcym kraju interesy autora.
11. W akapitach 3. i 11. Kapuściński używa słowa  Inny . Biorąc pod 2 1
uwagę zarówno treść wykładu, jak i szczególną pisownię tego
wyrazu, sformułuj dwa wnioski określające postawę autora wo-
bec Innego. Kim jest Inny?
np.:
Postawę autora wobec Innego cechują:
 szacunek,
 poszanowanie (akceptacja) odrębności,
 chęć poznania i porozumienia się z nim.
 Inny to przedstawiciel kultury innej niż nasza (człowiek posłu-
gujący się innym językiem niż my).
12. Co świadczy o tym, że tekst pt. Tłumacz  postać XXI wieku jest 2 1
wykładem? Przedstaw dwa argumenty.
np.:
 użycie słowa  wykład przez autora tekstu,
 bezpośrednie zwroty do słuchaczy (we wstępie i zakończeniu),
 powoływanie się na dane,
 powoływanie się na konkretne z
ródła, np. słowniki,
 porządkowanie spostrzeżeń.
211
211
211
211
211
EGZAMIN MATURALNY Z J
ZYKA POLSKIEGO
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
Nr Maksymalna Punkty
Proponowane odpowiedzi
zadania liczba punktów cząstkowe
13. W akapitach 10. i 11. Kapuściński mówi o dwóch znaczeniach 1 0
wyrazu tłumacz. Na zamieszczonym rysunku wpisz wyrażenia
 znaczenie z akapitu 10. oraz  znaczenie z akapitu 11.  tak,
żeby ukazywał on zależność między obu znaczeniami tego wyrazu.
znaczenie z akapitu 10.
znaczenie z akapitu 11.
14. Z akapitu 3. zacytuj dwie opinie i jedną informację. 1 0
np.:
Opinie   Dane są oszałamiające ,  To zdumiewające pomiesza-
nie języków .
Informacje   Na początku XX wieku mieliśmy ponad sześć tysię-
cy języków na świecie ,  [Mieliśmy] ponad dwa tysiące [języków]
w samej tylko Afryce .
Razem 20
Temat 1.
Kim był dla Polaków Napoleon Bonaparte? Odpowiedz na podstawie załączonych fragmentów Pana
Tadeusza Adama Mickiewicza i Lalki Bolesława Prusa. W pracy wykorzystaj także znajomość całych
utworów.
I. ROZWINI
CIE TEMATU (można uzyskać maksymalnie 25 punktów)
Punktacja:
Pan Tadeusz Adama Mickiewicza
1. Wstępne rozpoznanie sytuacji  na podstawie przywołanych fragmentów, np.: 0 1
epoka napoleońska (lata 1811 1812) jako tło historyczne utworu.
2. Sposób ukazania Napoleona w przywołanych fragmentach, np.: 0 10
a. wywyższenie (apoteoza) Napoleona,
212
212
212
212
212
EGZAMIN MATURALNY Z J
ZYKA POLSKIEGO
Zestaw V POZIOM PODSTAWOWY
Zestaw V POZIOM PODSTAWOWY
Zestaw V POZIOM PODSTAWOWY
Zestaw V POZIOM PODSTAWOWY
Zestaw V POZIOM PODSTAWOWY
b. przypisanie mu cech boskich,
c. dowódca licznych wojsk (wielki wódz),
d. na czele wojsk francuskich i polskich,
e. zwycięzca w licznych bitwach,
f. historyczne zwycięstwa,
g. sławny w wielu krajach,
h. działania Napoleona zagrożeniem dla Rosji,
i. rozpoczyna wojnę z Rosją,
j. daje Polakom nadzieję na odzyskanie niepodległości (wiosna jako symbol nadziei),
k. wspiera Polaków,
l. pozostaje pod boską opieką.
3. Wykorzystanie kontekstu epopei, np.: 0 2
a. potwierdzenie kultu Napoleona,
b. ukazanie wielu przykładów walki u boku Napoleona (Legiony Dąbrowskiego i Kniaziewicza, udział księ-
dza Robaka w bitwach Napoleona, bohaterowie w armii Księstwa Warszawskiego),
c. idea powstania wspierającego działania Napoleona na Litwie,
d. pochwałę cesarza wygłasza Robak w karczmie,
e. odosobniony krytyczny głos Maćka Dobrzyńskiego.
Lalka Bolesława Prusa
4. Wstępne rozpoznanie przywołanych fragmentów, np.: 0 1
a. pamiętnik Rzeckiego,
b. pisany w końcu lat siedemdziesiątych XIX wieku,
c. mówi o przyczynie uwielbienia Napoleona (w dzieciństwie wpojone przez ojca).
5. Przedstawienie Napoleona na podstawie przywołanych fragmentów, np.: 0 6
a. kult Napoleona to zarazem kult rodu Bonapartych,
b. Napoleon to przedstawiciel dynastii wpływowej w Europie,
c. przekonanie o znaczeniu Bonapartych także w przyszłości,
d. okazywanie Napoleonowi czci porównywalnej z kultem świętych,
e. naiwna wiara w opiekę cesarza,
f. ród Bonapartych wprowadzi ład na świecie,
g. gotowość do walki w imię napoleońskich ideałów.
6. Wykorzystanie kontekstu powieści, np.: 0 2
a. potwierdzenie kultu rodu Bonapartych ( Bonapartyzm to potęga! ),
b. wiara w jego polityczne znaczenie,
c. przejęcie się losami Lulu, ostatniego potomka rodu,
d. udział Rzeckiego w Wiośnie Ludów  realizacja napoleońskich ideałów,
e. stosunek do Napoleona związany z romantycznymi ideałami Rzeckiego.
7. Podsumowanie, 0 3
pełne, np.: 3
dostrzeżenie, że oba utwory są świadectwami kultu Napoleona: Mickiewiczowski epos cały, w powieści
Prusa wyznawcą tego kultu jest jeden z bohaterów, w Panu Tadeuszu kult ten jest traktowany poważnie,
w Lalce ukazany jest jako wyraz dobrodusznej naiwności; kult Napoleona związany z romantycznym widze-
niem świata; cechy kultu: Napoleon to jednostka wyjątkowa, mająca szczególną rolę w historii, ogromne
znaczenie dla losów Polski  idealizacja postaci,
częściowe, np.: (2)
dostrzeżenie, że oba utwory są świadectwami kultu Napoleona, ale w Panu Tadeuszu kult ten jest traktowa-
ny poważnie, a w Lalce pokazany jest jako wyraz dobrodusznej naiwności; refleksja na temat idealizacji
postaci Napoleona oraz związku tego kultu z romantycznym widzeniem świata,
próba podsumowania, np.: (1)
dostrzeżenie, że oba utwory są świadectwami kultu Napoleona, ale w Panu Tadeuszu kult ten jest traktowa-
ny poważnie, a w Lalce pokazany jest jako wyraz naiwności.
II. KOMPOZYCJA (maksymalnie 5 punktów)
Kompozycję wypracowania ocenia się wtedy, gdy przyznane zostały punkty za rozwinięcie tematu.
 podporządkowana zamysłowi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna wewnętrznie, przejrzysta i logiczna;
pełna konsekwencja w układzie graficznym, 5 213
213
213
213
213
EGZAMIN MATURALNY Z J
ZYKA POLSKIEGO
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
 uporządkowana wobec przyjętego kryterium, spójna; graficzne wyodrębnienie głównych części, 3
 wskazująca na podjęcie próby porządkowania myśli, na ogół spójna.
1
Uwaga: jeśli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów.
III. STYL (maksymalnie 5 punktów)
 jasny, żywy, swobodny, zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi; urozmaicona leksyka, 5
 zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi, na ogół jasny; wystarczająca leksyka, 3
 na ogół komunikatywny, dopuszczalne schematy językowe. 1
Uwaga: jeśli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów.
IV. J
ZYK (maksymalnie 12 punktów)
 język w całej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona składnia, poprawne: słownictwo, frazeolo-
gia i fleksja, 12
 język w całej pracy komunikatywny, poprawne: składnia, słownictwo, frazeologia i fleksja, 9
 język w całej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w większości poprawne: składnia, słownictwo,
frazeologia, 6
 język w pracy komunikatywny mimo błędów składniowych, leksykalnych (słownictwo i frazeologia), flek-
syjnych, 3
 język w pracy komunikatywny mimo błędów fleksyjnych, licznych błędów składniowych, leksykalnych. 1
Uwaga: jeśli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów.
V. ZAPIS (maksymalnie 3 punkty)
 bezbłędna ortografia; poprawna interpunkcja (nieliczne błędy), 3
 poprawna ortografia (nieliczne błędy II stopnia); na ogół poprawna interpunkcja, 2
 poprawna ortografia (nieliczne błędy różnego stopnia); interpunkcja niezakłócająca komunikacji (mimo
różnych błędów). 1
Uwaga: jeśli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów.
VI. SZCZEGÓLNE WALORY PRACY 0 4
Temat 2.
Jak bohaterowie książki Hanny Krall Zdążyć przed Panem Bogiem wypełniają powołanie lekarza? Scha-
rakteryzuj ich postawy, wykorzystując załączone fragmenty tekstu. Na podstawie fragmentów i całego
utworu przedstaw dramatyczne wybory związane z wykonywaniem zawodu lekarza.
I. ROZWINI
CIE TEMATU (można uzyskać maksymalnie 25 punktów)
Punktacja:
1. Rozpoznanie wstępne, np.: 0 2
a. literatura faktu (reportaż, wywiad-rzeka),
b. pokazuje bohatera w dwóch planach czasowych,
c. okupacja, rzeczywistość getta warszawskiego,
d. czasy powojenne (kontakt z Profesorem).
2. Profesor Jan Moll, np.: 0 8
a. w czasie wojny pracuje jako chirurg,
b. operuje partyzantów,
c. ratuje życie licznych pacjentów,
d. zdobywa biegłość w sztuce lekarskiej,
214
214
214
214
214
EGZAMIN MATURALNY Z J
ZYKA POLSKIEGO
Zestaw V POZIOM PODSTAWOWY
Zestaw V POZIOM PODSTAWOWY
Zestaw V POZIOM PODSTAWOWY
Zestaw V POZIOM PODSTAWOWY
Zestaw V POZIOM PODSTAWOWY
e. widok otwartego serca  i wpływ tego doświadczenia na karierę kardiochirurga,
f. po wojnie wykonuje pionierskie operacje serca,
g. lęk przed wykonywaniem nowatorskich zabiegów,
powody
h. rozterki natury etycznej,
i. groz
ba oskarżenia o eksperymentowanie na człowieku,
j. decyzja o podjęciu próby operacji,
motywy
k. dramatyczne obserwowanie śmierci kolejnych pacjentów,
l. wkład w rozwój medycyny,
ł. głębokie przekonanie, że operacja jest szansą dla pacjenta.
3. Marek Edelman, np.: 0 9
a. jeden z przywódców powstania w getcie,
b. pomysłodawca operacji kardiochirurgicznych,
c. walczy o życie, bo poznał śmierć,
d. bagatelizuje motywy wyboru zawodu lekarza,
e. mówi o przypadkowości tego wyboru,
f. fascynuje go jednak możliwość diagnozowania choroby   choroba [...] jest rozsypaną łamigłówką ,
g. chce odpowiadać za ludzkie życie,
h. widzi analogię między pracą lekarza a swoją funkcją na Umschlagplatzu,
i. cierpi z powodu bezradności wobec choroby,
j. chce zapewnić śmiertelnie chorym godne odejście,
k. szczególnie angażuje się w leczenie trudnych przypadków,
l. interpretacja zakończenia przywołanego fragmentu (związek z tytułem utworu).
4. Wykorzystanie kontekstu powieści, np.: 0 3
a. pokazanie bezradności lekarza w warunkach getta,
b. nie może pomóc umierającym z głodu,
c. może badać głodujących ludzi dla dobra nauki,
d. odwrócenie zasad określających obowiązki lekarza:
 lekarka oddaje dzieciom swój cyjanek (przyczynia się do śmierci, nie ratuje),
 dziecko po porodzie zostaje uduszone (w obecności lekarza).
5. Podsumowanie, np.: 0 3
pełne, np.: 3
dostrzeżenie podobieństw między postawami obu bohaterów: mają poczucie odpowiedzialności za ludzkie
życie, są wyjątkowo zaangażowani w pracę, wobec zagrożenia życia pacjenta wychodzą poza zawodową
rutynę (Edelman jest pomysłodawcą, Profesor  wykonawcą nowatorskich operacji kardiologicznych);
bezradność, niemożność udzielenia pomocy to wielki dramat lekarzy; różne z
ródła tego dramatu  niewy-
starczający rozwój medycyny, rzeczywistość historyczna (getto),
częściowe, np.: (2)
dostrzeżenie, że obaj bohaterowie mają poczucie odpowiedzialności za ludzkie życie i są wyjątkowo zaan-
gażowani w pracę; refleksja na temat niemożności udzielenia pomocy jako wielkiego dramatu lekarza,
próba podsumowania, np.: (1)
lakoniczne stwierdzenie podobieństw między postawami obu bohaterów, refleksja na temat niemożności
udzielenia pomocy jako wielkiego dramatu lekarza.
II. KOMPOZYCJA (maksymalnie 5 punktów)
Kompozycję wypracowania ocenia się wtedy, gdy przyznane zostały punkty za rozwinięcie tematu.
 podporządkowana zamysłowi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna wewnętrznie, przejrzysta i logiczna;
pełna konsekwencja w układzie graficznym, 5
 uporządkowana wobec przyjętego kryterium, spójna; graficzne wyodrębnienie głównych części, 3
 wskazująca na podjęcie próby porządkowania myśli, na ogół spójna.
1
Uwaga: jeśli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów.
III. STYL (maksymalnie 5 punktów)
 jasny, żywy, swobodny, zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi; urozmaicona leksyka, 5
215
215
215
215
215
EGZAMIN MATURALNY Z J
ZYKA POLSKIEGO
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
POZIOM PODSTAWOWY Zestaw V
 zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi, na ogół jasny; wystarczająca leksyka, 3
 na ogół komunikatywny, dopuszczalne schematy językowe. 1
Uwaga: jeśli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów.
IV. J
ZYK (maksymalnie 12 punktów)
 język w całej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona składnia, poprawne: słownictwo, frazeolo-
gia i fleksja, 12
 język w całej pracy komunikatywny, poprawne: składnia, słownictwo, frazeologia i fleksja, 9
 język w całej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w większości poprawne: składnia, słownictwo,
frazeologia, 6
 język w pracy komunikatywny mimo błędów składniowych, leksykalnych (słownictwo i frazeologia), flek-
syjnych, 3
 język w pracy komunikatywny mimo błędów fleksyjnych, licznych błędów składniowych, leksykalnych. 1
Uwaga: jeśli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów.
V. ZAPIS (maksymalnie 3 punkty)
 bezbłędna ortografia; poprawna interpunkcja (nieliczne błędy), 3
 poprawna ortografia (nieliczne błędy II stopnia); na ogół poprawna interpunkcja, 2
 poprawna ortografia (nieliczne błędy różnego stopnia); interpunkcja niezakłócająca komunikacji (mimo
różnych błędów). 1
Uwaga: jeśli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów.
VI. SZCZEGÓLNE WALORY PRACY 0 4
216
216
216
216
216