Bliżej przedszkola
Dzieci powinny uczyć się pisania i czytania w sposób naturalny, za pośrednictwem codziennych doświadczeń.
Każdy dzień daje taką okazję. Można tworzyć wraz z dziećmi listy imion, tabele wzrostu, teksty prostych piosenek
i wierszyków, przygotowywać tabliczki z nazwami warzyw, owoców i innych produktów do jedzenia, zabawek,
zwierząt, roślin itp. Dziecko może samo układać te wyrazy lub aktywnie uczestniczyć w ich pisaniu
przez nauczyciela czy rodzica. Ważne jest, aby do tego celu wykorzystywać każdą nadarzającą się sytuację.
Danuta Chwastniewska
zanim dziecko zacznie pisać
Zabawy z pisaniem liter i wyrazów. Litery mojego imienia
Poniżej prezentujemy kolejne przykła- sać takie elementy, aby kolejno powsta-
yLitery i wyrazy do chrupania. Ćwi-
dy zabaw z pisaniem. wały litery: np. T, K, L, D, B, E, F, H, J,
czenie to rozwija zdolności intelektual-
A
, M, N, P, R. Zabawę można kontynu- ne, wyobraz
niÄ™ przestrzennÄ…, koordynacjÄ™
yPisanie na piasku lub soli. Ćwicze- ować, zaczynając od innych kształtów, wzrokowo-ruchową i utrwala kształt liter.
nie to kształci znajomość liter, kreatyw-
np. linii poziomych (litery, które mogą
Przed każdym dzieckiem nauczyciel
ność i motorykę.
powstać, to: T, F, H, J, L, A
, Z), ukośnych
kładzie papierowy ręcznik lub pod-
Nauczyciel stawia przed każdym dziec- (litery, które mogą powstać, to: A, K,
kładkę i kilka słonych paluszków. Prosi
kiem pudełko, w którym znajduje się A
, M, N, R, W, Z), łuków (litery, które
o układanie różnych liter i słów z pa-
piasek lub sól (ćwiczenie to można mogą powstać, to: B, D, C, G, O, P, R,
luszków. (Informuje dzieci, że mogą ła-
również wykonać w piaskownicy na U). Uzupełniając podane kształty, dzie-
mać paluszki, jeśli to jest konieczne). Po
placu zabaw lub na plaży). Kładzie kil- ci mogą korzystać z alfabetu ściennego
skończonej zabawie dzieci odczytują
ka przedmiotów, którymi można pisać: lub innych wzorów liter. Ważne jest,
ułożone przez siebie litery i wyrazy,
patyczki, plastikowe łyżeczki, ołówki, aby dziecko próbowało nazwać każdą
a potem mogą je schrupać.
kredki itp. Prosi, aby dzieci narysowa- literę, którą  dopełniło .
Å‚y na piasku jakÄ…Å› literÄ™, np. pierwszÄ…
yPisanie swojego imienia. Ćwiczenie
w ciemności. Ćwiczenie to
literę swojego imienia. Dzieci powinny to kształci słuch fonemowy, zdolności
yPisanie zdolności intelektualne, spo- intelektualne, umiejętność pisania liter włas-
rozwija
popróbować z różnymi literami, zmie-
strzegawczość i utrwala kształt liter.
nego imienia.
niając ich wielkość i kształt. Potem mogą
pisać proste wyrazy. Dzieci bardzo lubią To ćwiczenie można wykonać tylko
Nauczyciel prosi dzieci, aby wypowie-
pisać i zamazywać litery. w ciemnym pomieszczeniu, po zga-
działy pierwszą literę swojego imienia
szeniu światła. Za pomocą strumienia
i napisały ją palcem w powietrzu, na
yTworzenie liter. Ćwiczenie to roz- światła latarki nauczyciel rysuje na su- podłodze za pomocą stopy, na plecach
wija zdolności intelektualne, wyob-
ficie dowolną literę. Dzieci, uważnie ob-
kolegi, na swojej głowie, piersi, papierze,
raz
nię przestrzenną i utrwala kształt liter.
serwując smugę światła, próbują rozpo-
tablicy itp. Zwraca uwagÄ™, aby dziecko
Dzieci siedzą przy stolikach. Nauczy- znać  świetlną literę. Następnie po ko-
pisząc, wymawiało dz
więk odpowiada-
ciel kładzie przed nimi kartki i kredki. lei  rysują światłem litery, a pozostałe
jący tej literze. Tak samo postępuje z ko-
Prosi, aby każde z nich dowolną kredką dzieci zgadują, o jaką literę chodzi. Jest
lejnymi literami danego imienia. Następ-
(wybierając, dziecko określa jej kolor) to dość trudne ćwiczenie, gdyż wyma-
nie prosi, aby dziecko spróbowało napi-
narysowało na kartce pionową linię. ga uruchomienia wyobraz
ni i pamięci
sać całe imię i pięknie je ozdobiło. Może
Proponuje, aby dzieci w różny sposób kształtu liter. Dziecko nie widzi całej
też zaproponować zabawę twórczą, mó-
dopełniały tę linię, dopisując elementy litery, tylko pojawiające się i znikające
wiąc:  Napisz swoje imię w taki sposób,
innej litery. Przy każdej kolejnej literze jej elementy. Natomiast atmosfera, ciem- aby ten napis jak najwięcej mówił o to-
dziecko zaczyna od nowej kreski pio- ność i tajemniczość sytuacji powodują,
bie . Uwaga! Takie polecenia znajdujÄ… siÄ™
nowej. Przykłady przekształceń: kreska że zwiększona jest uwaga i koncentra- w  Przewodniku dla nauczycieli i rodziców
pionowa to litera I. Można do niej dopi- cja.
przy wprowadzaniu każdej nowej litery.
bliżej przedszkola 5.128 maj 2012
64 Ä„ð
blizejprzedszkola.pl
je ilustro-
imię w różny sposób. Ćwi-
yTo samo rozwija zdolności intelektual- ćwiczenie można przeprowadzić, cho- i przeczytać. Mogą również jest to, że
wając kartki z imionami w różnych częś- wać. Zaletą takiej książeczki
czenie to
ne, wyobraz
nię, koordynację wzrokowo-rucho- ciach sali. Kiedy dziecko znajdzie swój można do niej doczepiać coraz więcej
wą i utrwala kształt liter, pozwala poznać róż- kartonik, siada i czeka, aż inni skończą kart. Dziecko może namacalnie śledzić
poszukiwania.
ne środki wyrażania tego samego. swoje osiągnięcia w gromadzeniu wyra-
zów i umiejętności ich czytania.
Nauczyciel przygotowuje różne rodzaje
materiałów, za pomocą których dziecko
yImię, które nie znika. Ćwiczenie to
kształci percepcję wzrokową, zdolności
będzie mogło  zapisywać swoje imię.
yUkładam wyrazy, czytam je i piszę.
ruchowe i poczucie estetyki.
Ćwiczenie to kształci percepcję wzroko-
Oto przykłady:
wą, słuchową, czytanie i pisanie.
Każde dziecko otrzymuje duży kawałek
o pisanie: ołówkiem, kredkami, flama-
brystolu i grubą kredkę świecową. Na-
Nauczyciel przygotowuje dzieciom li-
strami, białym klejem na czarnej kart-
uczyciel prosi, aby dzieci napisały swo-
terki od scrabble, magnetyczne lub inne,
ce; malowanie farbami na różnych ro-
je imiona, mocno przyciskajÄ…c kredkÄ™.
które można dowolnie przestawiać.
dzajach papieru, ;
Następnie dzieci otrzymują akwarele
Prosi o układanie wyrazów z tych lite-
o lepienie z plasteliny;
i zamalowują pędzelkiem cały arkusz.
rek i zapisywanie ich w swoim dzienni-
o malowanie palcami maczanymi w far-
Najlepiej, aby używały ciemnych kolo-
ku lub książeczce.
bie;
rów  czarnego, granatowego lub ciem-
o pisanie kredÄ… na tablicy, chodniku;
***
noniebieskiego. Po wyschnięciu praca
o pisanie pędzlem i wodą na chodniku;
wygląda bardzo tajemniczo, gdyż akwa- Pamiętajmy, że dziecko najlepiej uczy
o pisanie klejem i posypywanie broka-
rela zostaje na papierze, ale nie trzyma się wtedy, kiedy jest zaangażowane
tem, ryżem, kaszą, grochem, nasiona-
się śladów napisanych kredką świecową. emocjonalnie. Dlatego trzeba stwarzać
mi słonecznika itp.;
Zamiast kredki świecowej można użyć takie sytuacje, które są dziecku bliskie,
o układanie z klocków, koralików, pa-
kolorowych świec  efekt będzie taki interesujące, zawierają elementy tajem-
tyczków, kasztanów itp.
sam. Na koniec nauczyciel z dziećmi robi niczości lub zagadki i pobudzają do
yNa tropie liter mojego imienia. wystawę imion, które  nie zniknęły . działania. I nigdy niczego w nadmiarze.
Ćwiczenie to kształci percepcję wzroko-
yPokaż znaczenie słowa. Ćwiczenie Lepiej odrobina niedosytu niż krztyna
przesytu. Kiedy dziecko siÄ™ do czegoÅ›
wą, słuchową, poznawanie liter.
to kształci umiejętność czytania, pa-
zniechęci, trudno rozbudzić w nim na
Każde dziecko zapisuje swoje imię fla- mięć bezpośrednią, ekspresję i wyobraz
niÄ™, ro-
nowo ciekawość.

zumienie języka gestów.
mastrem na dużym arkuszu papieru
(w razie potrzeby nauczyciel mu poma- Nauczyciel pisze na osobnych kartkach
ga). Następnie pokazuje kolejne litery
różne słowa, które dzieci rozpoznają.
Bibliografia:
alfabetu, a kiedy dziecko zobaczy literÄ™,
Pokazuje dzieciom każdy wyraz i czyta
Chwastniewska D., Metoda 101 kroków w nauce
która znajduje się w jego imieniu, skre- go głośno. Następnie wkłada kartki do
czytania, [w:] Krasowicz-Kupis G., Pietras I.
śla ją na swoim arkuszu. Po skreśleniu
pudełka i miesza je. Teraz dzieci kolejno
(red.), Zrozumieć, żeby pomóc, Gdynia 2008.
wszystkich liter podnosi rękę do góry.
losujÄ… po jednym kartoniku, czytajÄ… po
Chwastniewska D., NapiszÄ™ ci, mamo, cz. 1, Gdy-
nia 2010.
Zabawę kończymy, gdy wszystkie dzie- cichu wyraz (w razie trudności pomaga
Chwastniewska D., NapiszÄ™ ci, mamo, cz. 2, Gdy-
ci to zrobią. W innej wersji można w tej
im w tym nauczyciel) i starajÄ… siÄ™ poka-
nia 2012.
zabawie wykorzystać inne znane dzie- zać gestami, ruchem ciała i mimiką zna-
Chwastniewska D., Poczytam ci, mamo, cz. 1,
ciom słowa (dla każdego dziecka inne)
czenie wylosowanego słowa, tak aby ich
Gdynia 2010.
i bawić się dalej. Na zakończenie na- koledzy mogli je odgadnąć. Następnie
Chwastniewska D., Poczytam ci, mamo, cz. 2,
uczyciel proponuje, aby dzieci czytały
dziecko, które prezentowało swój wy- Gdynia 2011.
Fisher R., Uczymy, jak się uczyć, Warszawa 1999.
wyrazy  wykreślone przez kolegów.
raz, zapisuje go na tablicy lub arkuszu
Formella M., Chwastniewska D., Przewodnik dla
papieru. Po skończonej prezentacji słów
nauczycieli i rodziców, Gdynia 2011.
yGdzie jest twoje imię? Ćwiczenie to dzieci głośno czytają zapisane wyrazy. Gloton R., Clero C., Twórcza aktywność dziecka,
kształci percepcję wzrokową, słuchową,
Warszawa 1976.
całościowe rozpoznawanie wyrazów.
Klus-Stańska D., Konstruowanie wiedzy w szkole,
yMój bank wyrazów. Ćwiczenie za-
chęca do czytania, pisania i ilustrowa- Olsztyn 2002,
Nauczyciel drukuje lub pisze wyraz
nie
nia, kształci wytrwałość i systematyczność. Schiller P., Wczesne czytanie, Warszawa 2005.
na tekturowej karcie imię każdego dzie-
Silberg J., Nauka czytania przez zabawÄ™, Warszawa
cka. Na innych kartach zapisuje inne Nauczyciel rozdaje każdemu dziecku po
2005.
imiona, takie, których nie ma w danej kilka kart, np. katalogowych (lub podob-
Silberman M., Uczymy się uczyć, Sopot 2005.
grupie dzieci. Rozkłada karty na pod- nej wielkości, wyciętych z bloku technicz-
Wygotski L.S., Wybrane prace psychologiczne II,
łodze i prosi, aby każde dziecko zna- nego). Robi w nich otwory dziurkaczem Poznań 2002.
lazło swoje imię (jeśli jakieś się powta- i przewiązuje tasiemką
rza, nauczyciel pisze je tyle razy, ile jest lub wstążką. Te czynno-
dzieci o tym imieniu w danej grupie). ści mogą również wy-
Danuta Chwastniewska  magister pedagogiki specjalnej (Uni-
Dziecko, które znalazło swój kartonik, konać dzieci. Powstanie
wersytet Wrocławski), w latach 1979-1983 prowadziła szkołę
literuje swoje imię i zapisuje je na innej coś na kształt książeczki. wiejską w górach, a następnie pracowała w szkole jako nauczyciel,
terapeuta i wicedyrektor.
kartce, rysując obok swój portret, który Nauczyciel zachęca, aby
Współautorka programu Ortograffiiti i podręczników do nauki
koloruje. Następnie nauczyciel zbiera dzieci zapisywały w niej
o języku. Opracowała innowacyjną metodę  101 kroków w nauce
wszystkie kartki, miesza je i prosi dzieci wszystkie wyrazy, które czytania i pisania zawartą w elementarzach  Poczytam ci, mamo!
i książkach do kaligrafii  Napiszę ci, mamo!
o odczytanie zapisanych imion. Podobne są w stanie rozpoznać
bliżej przedszkola 5.128 maj 2012
Ä„ð 65