Książeczka żeglarska według ustawy o pracy na morskich statkach handlowych











Opracowanie - Mariusz Rutowicz - Uniwersytet Gdański
(Administracja zaoczna)

Książeczka żeglarska według
ustawy o pracy na morskich statkach handlowych
Podstawowym aktem prawnym normującym zasady wydawania i korzystania z
książeczek żeglarskich jest Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o pracy na morskich
statkach handlowych (Dz. U. z dnia 8 lipca 1991 r.) - zwana też popularnie
"ustawą żeglarską". W myśl jej przepisów książeczka żeglarska jest dokumentem
stwierdzającym tożsamość jej posiadacza, przebieg pracy na statkach oraz
zawierającym dane o stanie zdrowia oraz uprawniającym do przekroczenia granicy
Państwa Polskiego . Na czas podróży morskiej statku można na nim zatrudniać
jedynie osobę posiadającą książeczkę żeglarską. Książeczkę żeglarską
wystawia dyrektor urzędu morskiego, a za granicą - polski urząd konsularny.
Książeczkę żeglarską wystawia się na wniosek:

marynarza lub rybaka,
innej osoby, jeżeli pozostaje ona z armatorem w stosunku pracy na statku,
armatora, który z osobą nie będącą marynarzem lub rybakiem zamierza
zawrzeć umowę o pracę na statku,
ucznia szkoły morskiej, w celu odbycia praktyki pływania określonej
programem nauczania szkoły. Za wystawienie książeczki żeglarskiej
pobiera się opłatę. Osobie, której wystawiono książeczkę żeglarską na wniosek
armatora, wydaje się ją dopiero po zawarciu umowy o pracę na statku.
Książeczkę żeglarską wystawia się dla :

marynarza lub rybaka - na czas nie określony, chyba że wnosił on o jej
wystawienie jedynie na czas określony lub na czas określonej podróży morskiej,

dla innej osoby, stosownie do zawartej lub zamierzonej umowy o pracę na
statku - na czas nie określony, określony lub na czas określonej podróży
morskiej,
dla ucznia na czas trwania praktyki pływania. Polski urząd
konsularny może wystawić książeczkę żeglarską jedynie na czas określonej podróży
morskiej.
Dyrektor urzędu morskiego może odmówić wystawienia książeczki
żeglarskiej:

jeżeli z wnioskiem wystąpiła osoba nie uprawniona,
dla osoby , która nie ukończyła 18 roku życia, jest niezdolna do
wykonywania pracy na statku ze względu na stan zdrowia, wobec której
prawomocnie orzeczono zakaz wykonywania pracy na statku, oraz wobec której
zachodzą przesłanki odmowy wydania paszportu. Wymogu ukończenia 18
roku życia nie stosuje się wobec młodocianego zatrudnionego lub mającego być
zatrudnionym na statku w celu nauki zawodu.
Właściwy organ administracji państwowej stwierdza istnienie powyżej
wymienionych przesłanek, w terminie 30 dni od doręczenia mu wystąpienia
dyrektora urzędu morskiego w tej sprawie; po bezskutecznym upływie tego terminu
dyrektor urzędu morskiego wystawia książeczkę żeglarską.
Osoba, której wydano książeczkę żeglarską, jest obowiązana do okazywania jej
właściwym organom w przypadkach przewidzianych w powszechnie obowiązujących
przepisach.
Dyrektor urzędu morskiego dokonuje w książeczce żeglarskiej wymaganych
adnotacji urzędowych, w szczególności zaś stwierdza termin jej ważności.
Armatorzy dokonują w książeczce żeglarskiej wpisów określających przebieg
zatrudnienia na statkach, ze wskazaniem armatora i kapitana statku.
Książeczka żeglarska traci ważność:

w razie jej unieważnienia przez dyrektora urzędu morskiego,
z upływem określonego w niej terminu ważności, nie wcześniej jednak niż w
chwili rozwiązania stosunku pracy, w czasie trwania którego termin ten
upłynął. Dyrektor urzędu morskiego unieważnia książeczkę żeglarską
jeżeli z wnioskiem wystąpiła osoba nie uprawniona, osobie , która nie ukończyła
18 roku życia, jest niezdolna do wykonywania pracy na statku ze względu na stan
zdrowia, wobec której prawomocnie orzeczono zakaz wykonywania pracy na statku,
oraz wobec której zachodzą przesłanki odmowy wydania paszportu, jeżeli umowa o
pracę na statku z pracownikiem nie będącym marynarzem lub rybakiem uległa
rozwiązaniu przed upływem terminu ważności książeczki żeglarskiej.
Posiadacz książeczki żeglarskiej podlegającej unieważnieniu z powyższych
przyczyn jest obowiązany niezwłocznie przedłożyć ją dyrektorowi urzędu morskiego
do unieważnienia.
Minister Transportu i Gospodarki Morskiej określił w drodze rozporządzenia z
dnia 25 sierpnia 1992 r. W sprawie książeczek żeglarskich i opłat za ich
wystawianie (Dz. U. Nr 67 poz. 340 , z 1994 r. Nr 40 poz. 154, z 1996 r. Nr 107
poz.513, z 2000 r. Nr 61 poz. 716) wzór książeczki żeglarskiej, tryb jej
wystawiania, wymiany i unieważniania książeczki żeglarskiej oraz rodzaj
dokonywanych w niej adnotacji urzędowych i wpisów, a także sposób i tryb ich
dokonywania, jak również wysokość pobieranych przez urząd morski opłat za
wystawienie książeczki żeglarskiej.