GOSPODARKA ŚWIATOWA
1. Gospodarka światowa  globalny system (wzajemnie oddziaływujący na siebie zespół) elementów
uczestniczących w międzynarodowych stosunkach gospodarczych.
- W niej zawierają się przepływy i wymiana.
- Jest wiele definicji gospodarki światowej, bo to pojęcie abstrakcyjne, w rzeczywistości nie istnieje.
- Ma charakter dynamiczny. Towarzyszy jej i nakłada się na nią proces globalizacji.
2. Gospodarka światowa  to system trwałych powiązao ekonomicznych, włączających gospodarki narodowe
poszczególnych krajów w procesy produkcji i wymiany o zasięgu globalnym . Zasięg i intensywnośd tych powiązao
ulegają ewolucji wrz z postępem technicznym.
- Im bardziej innowacyjna gospodarka, tym większe powiązania z innymi gospodarkami i większy udział w
gospodarce światowej . Dzieje się tak, bo kraj specjalizuje się w produkcji jakiegoś konkretnego produktu /
produktów z gałęzi przemysłu.
- MSG obejmują proces produkcji i wymiany, a także przepływ usług, kapitału, technologii, informacji , wiedzy.
- 4 czynniki produkcji : technologie, praca (prosta i złożona *kapitał ludzki+), kapitał (finansowy, rzeczowy, ludzki),
ziemia.
3. Gospodarka światowa  to historycznie ukształtowany i zmieniający się w czasie system powiązao produkcyjnych
, technologicznych, handlowych, finansowych i instytucjonalnych między gospodarkami narodowymi różnych
krajów, o różnych poziomach rozwoju społeczno-gospodarczego włączający je w ogólnoświatowy proces produkcji
i wymiany.
- Powstanie: XVII/XIX w.
- Merkantyliści  teza: więcej eksportujemy niż importujemy.
- Koncepcja czasu i przestrzeni.
- W XVIII wieku dominuje w powiązania handlowe. XX wiek w rozwiązania produkcyjne. Koniec XX wieku to rozwój
powiązao instytucjonalnych (ugrupowania integracyjne, pogłębianie integracji). Powiązania głównie z
gospodarkami narodowymi ( podmioty gospodarki narodowej: gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa krajowe,
międzynarodowe, instytucje międzynarodowe, ugrupowania integracyjne).
- Podmioty różnią się pod względem finansowym i społecznym.
- Cechy gospodarki światowej: charakter historyczny, dynamiczny, podmioty są między sobą powiązane.
4. Pod pojęciem gospodarki światowej można rozumied zbiorowośd różnorodnych organizmów i instytucji
funkcjonujących zarówno na poziomach krajowych, jak i na szczeblu międzynarodowym, tzn. np. regionalnym,
pozaregionalnym lub globalnym ( takich jak np. : przedsiębiorstwa krajowe i międzynarodowe/transnarodowe,
gospodarki narodowe, paostwa, ugrupowania integracyjne, organizacje międzynarodowe) - bezpośrednio lub
pośrednio zajmujących się działalnością gospodarczą oraz powiązanych ze sobą w pewien całościowy system
poprzez sied międzynarodowych stosunków ekonomicznych.
5. Podejście do gospodarki światowej.
a) Pozytywne  próba wyjaśnienia pytao:
- Jak funkcjonuje system gospodarki światowej?
- Jakie są tego konsekwencje?
- Jak kształtują się podstawowe kategorie ekonomiczne?
b) Normatywne  to wartościująca ocena faktów ekonomicznych i polityki gospodarczej z punktu widzenia
przynoszonych korzyści.
6. Cechy gospodarki światowej.
- Kategoria ekonomiczna.
- Charakter historyczny.
- Charakter dynamiczny .
- Nie jest prostą sumą elementów składowych (podmiotów).
- Są to podmioty + nawiązywane i utrzymywane przez nie międzynarodowe stosunki ekonomiczne.
7. Niektóre teorie ekonomiczne uznawały już gospodarki starożytnego Rzymu i Grecji za gospodarkę światową.
*Argumenty za:
- handlowały z całym znanym sobie światem
- żeglarze docierali do nawet dosyd odległych części świata.
*Argumenty przeciw:
- tylko 25% ludności świata objętych tą współpracą
- brak regularności w wymianie
- gospodarki w miarę samowystarczalne
- handlowano ewentualnymi nadwyżkami
- handel głównie artykułami luksusowymi
- brak pieniądza światowego, wartości międzynarodowej, ceny światowej
- brak oddziaływania koniunktury w jednej części świata na sytuację w innej
- słabo rozwinięty transport
- duże zagrożenie w czasie transportu
- produkcja oparta o surowce krajowe.
8. Atrybuty gospodarki światowej.
- masowy, towarowy charakter produkcji
- podobne techniki wytwarzania ( tzw. Handel technologią)
- specjalizacja produkcji i wymiany
- oddziaływanie wzajemne gospodarek krajów poprzez wymianę handlową ( z 1 strony zaczynamy się uzależniad
od siebie, z drugiej strony poprzez eksport oddziałujemy na siebie, spadek popytu krajowego możemy nadrobid
wzrostem popytu zagranicznego).
- rozwój transportu
- wartośd międzynarodowa, cena światowa, pieniądz światowy
- wzajemne oddziaływanie koniunktury
- uczestnictwo wszystkich krajów świata (ale nie wszystkie czynnie, np. Białoruś, Korea Północna)
- trwałe więzi ekonomiczne powodujące powstanie zintegrowanej całości
9. Gospodarka światowa to: 6 mld ludności, 45 mln2 powierzchni, około 200 paostw.
10. Cztery aspekty gospodarki światowej:
a) Geograficzny  związany z miejscem i położeniem, nadal mamy granice między krajami, mniej między
przedsiębiorstwami, podział geopolityczny; z drugiej strony centra-peryferie (zróżnicowanie gospodarcze, w
europie np. Hot Banana); centra  dużo transakcji, znajdują się tam giełdy o charakterze światowym ;
peryferia  np. EŚW, Warszawa (centrum)  Gdaosk (peryferia) .
b) Ekonomiczny  łatwe powiązania uzależnione od globalnego popytu i globalnej podaży, kraje wysoko
rozwinięte to najczęściej te mające wysoki popyt. Najbardziej zmieniający się aspekt gospodarki światowej
(zmiany popytu), podaż kreuje poziom popytu.
c) Systemowy  związany z polityką . Im bardziej system polityczny jest oparty na wolnym rynku i kapitalizmie,
tym gospodarka tego kraju bardziej się rozwija , a gospodarki centralnie planowane mniej. Różnice
społeczeostwa : starzejące się społeczeostwa; wyż demograficzny w krajach słabo rozwiniętych . Aspekt ten
wolno zmienia się w czasie.
d) Czasowy .
I - tradycyjny MPP * międzynarodowy podział pracy+ (gospodarka przemysłowa i rolna)
II  współczesny MPP (wewnątrzgałęziowy podział pracy)
III  przyszły MPP ( obecnie; wewnątrzasortymentowy , produkujemy tylko jakiś asortyment)
IV  globalizacja ( wewnąrzproduktowy, dzielimy się tylko produktem) .
Gospodarka światowa zmienia się w zależności od tego, w jakim MPP jest paostwo.
11. Cechy współczesnej gospodarki światowej.
- Integracja gospodarcza stała się globalna w wymiarze przestrzennym.
- Międzynarodowy podział pracy: międzygałęziowy, wewnątrzproduktowy, wewnątrzgałęziowy.
- Wymiana usług ( 60% światowego PKB kreowane jest przez usługi , 70% osób zatrudnionych pracuje w
usługach).
12. Redeployment  zjawisko przenoszenia całych gałęzi wytwarzania w inne rejony świata.
Współuczestniczy w gospodarce światowej. Spowodowane jest ograniczonym dostępem do surowców (szukamy
ich w innych rejonach świata) oraz występowaniem w innych rejonach taniej siły roboczej.
13. Deetatyzacja gospodarki światowej  zmiana roli paostwa w gospodarce światowej  sprzecznośd między
umiędzynarodowieniem gospodarki a podziałem na paostwa. Z powodu występowania ugrupowao
integracyjnych rola paostwa się kurczy. Jeśli coś dotyczy powiązao paostwa i gospodarki światowej, to wymaga to
konsultacji z innymi paostwami.
14. Proces deregulacji  proces wycofywania się paostw z pełnienia pewnych funkcji i przekazywania ich rynkowi
(liberalizacja). Paostwa nie chcą się z tego wycofywad, gdy mamy silny lobbing na rząd i kraje słabo rozwinięte.
Strefa realna - namacalna .
Sfera regulacyjna  mówi , kto jest liderem; regulacje, które występują.
Strefa czasowa  MPP.
Strefa podmiotowa  tutaj tylko przykładowa , dzielimy kraje ze względu na różne kryteria.
15. Gospodarka światowa ; powiązania:
! handel obejmuje wymianę towarowa i usługową !
- handel międzynarodowy
- przepływy finansowe
- migracje ludności
- technologie informacyjne
- stosunki polityczne.
16. Podmioty gospodarki światowej.
a) Przedsiębiorstwa krajowe (narodowe)
b) Przedsiębiorstwa międzynarodowe (korporacje transnarodowe)
c) Gospodarki narodowe poszczególnych krajów wraz z instytucją paostwa.
d) Międzynarodowe (regionalne) ugrupowania integracyjne.
e) Międzynarodowe organizacje gospodarcze.
Ad. A.
Przedsiębiorstwa krajowe (narodowe). Przedsiębiorstwa działające w ramach określonej gospodarki
narodowej. Nie jest podmiotem gospodarki światowej to przedsiębiorstwo krajowe, które ma trwałych
powiązao z przedsiębiorstwem działającym na innych rynkach światowych. W związku ze swoją działalnością
gospodarczą nawiązują i utrzymują znaczące pod względem charakteru, zakresu bądz
znaczenia dla swojego
funkcjonowania  międzynarodowe stosunki ekonomiczne z innymi podmiotami gospodarki światowej.
* Proces umiędzynarodawiania się przedsiębiorstw krajowych.
Każde przedsiębiorstwo krajowe, które staje się podmiotem gospodarki światowej, rozpoczyna proces
umiędzynarodawiania:
1) umiędzynaradawianie sfery wymiany
2) pełne wejście przez przedsiębiorstwo dotychczas krajowe na rynek zagraniczny (międzynarodowy) .
3) globalizacja .
Ad.1) Nawiązywanie powiązao technologicznych, poprzez tworzenie licencji, kupowanie ich, badania.
Powiązania finansowe  Kupno i sprzedaż akcji, udziałów, udzielanie kredytów, zaciąganie kredytów.
Ad.2) Pełne wejście na rynki zagraniczne  otwieranie filii w innym kraju lub kupowanie firm w innym kraju,
tzw. BIZ (Bezpośrednie inwestycje zagraniczne). Ma 2 formy : greenfield  otwieranie filii za granicą ;
brandield (?)  przejmowanie inwestycji zagranicznych (w innych krajach).
Jeżeli przedsiębiorstwo ma co najmniej dwie filie za granicą, to jest już korporacją międzynarodową.
Ad.3) Globalizacja  całkowite umiędzynarodowienie i przedsiębiorstwa , i jego działalności, a więc pełne
przestawienie się na działanie w skali rynku międzynarodowego (światowego) , tzn. globalny zakres
działalności , globalna strategia, np. produkcja handlowa, globalna polityka itp.
Globalna korporacja nie dostosuje produkcji do konsumenta, raczej przyzwyczaja konsumenta do swojego
produktu. Na rynku lokalnym to konsument mógł w pewien sposób wpływad na producenta. Korporacja
globalna produkuje wszystko to samo na cały świat ( różni się detalami, np. kolorem).
Ad.B. Korporacje transnarodowe.
2 miejsce po względem struktury gospodarki światowej, ale są w niej najważniejsze.
Przedsiębiorstwa te prowadzą szeroko rozumianą działalnośd gospodarczą w co najmniej dwóch krajach i w
co najmniej dwóch krajach mają swoje filie bądz
oddziały będące w całości lub w części własnością
przedsiębiorstwa macierzystego i działające pod jego kontrolą.
Z punktu struktury wyróżniamy dwa rodzaje korporacji :
- transnarodowe  takie, w których wszystkie aktywa w całości należą do przedsiębiorstwa macierzystego,
lecz zlokalizowane są w kilku  co najmniej dwóch  krajach,
- wielonarodowe  takie, w których przedsiębiorstwo macierzyste jest właścicielem tylko części aktywów
korporacji, w części zaś  np. w filiach zorganizowanych w formie joint-venturs są one także własnością& (?)
Większośd korporacji międzynarodowych ma dochody wyższe niż PKB niektórych paostw.
AD.C Gospodarki międzynarodowe.
Gospodarki narodowe wraz z instytucją paostwa aą tradycyjnie uznawane za ważny podmiot gospodarki
światowej. Stanowi ona pewnego rodzaju strukturę , w której sumuje się jakby działalnośd gospodarcza
przedsiębiorstw krajowych, a także tych korporacji transnarodowych, które włączyły się w daną gospodarkę
narodową bądz
jej określone działy w sferę swego działania.
Instytucja państwa  polega na tym, że spełnia ono określone funkcje organizacyjne i regulacyjne, np. w
sferze polityki, bezpieczeostwa , w sferze społecznej, gospodarczej. Oddziałują w mniejszym lub większym
stopniu na każdą z tych sfer oraz kształtują zasady ich funkcjonowania , ich strukturę, charakter itp. Polityka
protekcyjna, ingerencja w strategiczne działy gospodarcze ( energetyka, surowce). Im słabsza koniunktura,
tym większa protekcja.
Ad.D. Ugrupowania integracyjne.
Ugrupowanie integracyjne  należy je rozumied jako powstanie wyróżniającego się na tle otoczenia
względnie jednorodnego , nowego organizmu gospodarczego, obejmującego 2 lub więcej krajów.
Ł� 2 kraje tworzą 3 podmioty gospodarki światowej: 2 gospodarki narodowe i 1 ugrupowanie integracyjne.
Ł� 220 paostw, 600 ugrupowao integracyjnych, 364 strefy wolnego handlu .
Ł� Działamy w ugrupowaniach integracyjnych, bo widzimy korzyści z wolnego handlu. Ciężko to przenieśd
na sferę międzynarodową, bo nadal działają instytucje paostwowe. Jeśli paostwo jest członkiem
ugrupowania, to rośnie jego prestiż na arenie międzynarodowej.
Ł� Formy integracji: strefa wolnego handlu, unia celna, wolny rynek, unia ekonomiczna i walutowa, pełna
integracja. Na świecie mamy najwięcej stref wolnego handlu artykułami przemysłowymi. Najmniej
pełnych integracji , unii ekonomicznych i wolnego rynku.
Ł� Towary wystandaryzowane  charakteryzują się standardem, ich cechy fizyczno  chemiczne są
identyczne bez względu na miejsce produkcji i producenta, np. towary rolnicze, surowce.
Konkurencyjne, chcemy regulowad cenę.
Ł� Towary zindywidualizowane  mają takie cechy fizyczno-chemiczne, które są uzależnione od miejsca
produkcji, producenta. Działa pojęcie marki. Np. kawior, wódka, samochód. Są chętnie liberalizowane.
Ad.E. Międzynarodowe Organizacje Gospodarcze.
- Rola: spełniają określone funkcje regulacyjne, a także kontrolne.
- Powstały w dużej skali w XX wieku.
- Prowadzą też bezpośrednią działalnośd polegającą m.in. na udzielaniu krajom różnego rodzaju pomocy , np.
społecznej, humanitarnej (ONZ i jej agendy : FAO, UNICEF, WHO), & (?)
- Bretton Woods . Przed wojną funkcjonował wspólny system rozliczeo narodowych opartych na złocie, opierał się
na rezerwach złota. Kraj mógł emitowad tyle waluty, ile było złota w skarbcu. Pod koniec wojny USA zorganizowały
konferencję w Bretton Woods, by zostad liderem, bo byli jedynym paostwem, które miało rezerwy w złocie.
Keynes zaproponował, by rozliczenia międzynarodowe dokonywane były na podstawie bancoru , sztucznej
jednostki księgowej, by wszyscy byli równi. USA chciały , by był system sprzed wojny i dopięły swego.
Trzy filary ładu ekonomicznego:
I  Stworzono MFW.
II  utrzymanie równowagi bilansu płatniczego, miała w tym pomóc organizacja Międzynarodowy Bank Odbudowy
i Rozwoju , znany współcześnie jako Bank Światowy.
III  organizacja mająca liberalizowad wymianę. Miało powstad WTO, ale to się nie udało. W 194 roku podpisano
układ GATT ( w karcie hawaoskiej, Układ Ogólny w Sprawie Handlu i Ceł). Miał trwad kilka lat i byd przejściem do
WTO. Stało się to dopiero w 1995 roku.
17. Obok podmiotowej struktury gospodarki światowej wyróżnia się też regionalną strukturę. & (? )
Kryteria, np. kryterium dochodowe (PKB per capita, PKB na PPP., human development).
Podział na:
a) * Kraje wysoko rozwinięte .
* Kraje transformujące się.
*Kraje rozwijające się :
- uprzemysłowione
- transformujące się
- surowcowo  rolne
- najmniej rozwinięte
- nie rozwinięte.
b) Świat:
1) przez żelazną kurtynę
* zachód : kraje rozwinięte
* wschód: kraje rozwijające się
2) Linia Branta : bogata północ, biedne południe.
*północ : uprzemysłowiona
*południe: specjalizacja w wydobyciu surowców, rolnictwo.
3)  światy
* 1 świat  zachód, kraje kapitalistyczne
* 2 świat  wschód, kraje socjalistyczne
* 3 świat  kraje słabo rozwinięte
* 4 świat -kraje nie rozwinięte
BRICS (?)  kraje , które mają wspólne cechy, ale nie mają sojuszu, chod odbywają się pierwsze szczyty . Charakteryzują się
taką samą dynamiką rozwoju gospodarczego i wzrostem eksportu. Brazylia, Rosja, Indie, Chiny, RPA.