Logistyka - nauka
Wojciech Matysiak1
Outsourcing logistyczny w wojsku2
Jednym z najmodniejszych słów towaniu środków transportowych, urzą- pieczenia logistycznego, tak w sferze teo-
w ostatnich latach w logistyce stał się out- dzaniu dróg komunikacyjnych i zaopatry- rii jak i praktyki, odbywał się pod wpły-
sourcing. W języku angielskim outsider waniu oddziałów, a więc problemach, któ- wem byłego Związku Radzieckiego w ra-
 resource  using oznacza ko rzystanie rymi zajmuje się mu tatis mu tandis mach funkcjonujące go Układu
z zewnętrznych z
ródeł dostawy. Obecnie współczesna logistyka. Po prze tłuma- Warszawskiego. W odróżnieniu od logi-
termin ten już nie brzmi obco i potocz- czeniu na język angielski praca barona de styki, w ramach której ma miejsce pełna
nie ma tylko jedno rozumienie  na ze- Jomini sta ła się pod stawową lek turą integracja procesów logistycznych  za-
wnątrz .  Na zewnątrz przed siębior- amerykańskich oficerów, a logistyka ja- bezpieczenie ty łowe funkcjonowało
stwa wyprowadzają wszystko: dzia ły ko przedmiot znalazła się w 1885 roku w dwóch samodzielnych pionach: tech-
transportu, zarządzanie logistyczne, ob- wprogramie nauczania nowo otwartej nicznym i kwatermistrzowskim.
sługę informatyczną, księgowość, prowa- Szkoły Marynarki Wojennej USA. W na- Reformowanie systemu politycznego,
dzenie archiwów, ochronę, a także nawet stępnych latach pojęcie logistyka zosta- gospodarczego i obronnego pań stwa
pracę niektórych pracowników. Doświad- ło upowszechnione w słownictwie woj- spowodowało, że na prze łomie lat 80.
czenia firm spowodowały, że pierwotne skowym, ro zumiane głów nie ja ko i 90. ubiegłego wieku pojęcie logistyka
znaczenie out sourcingu rozmywa się. ekonomiczny element działań militarnych. wsferze teorii, a póz
niej praktyki zaczę-
Dawniej było to związane z nowoczesnym Podczas II wojny świa towej Departa- ło funk cjonować w woj sku pol skim.
podejściem do spraw funk cjonowania ment Obrony USA powołał do życia inter- Upodstaw tworzenia systemu logistycz-
przedsiębiorstwa, a dziś traktowane jest dyscyplinarne ze społy, któ rych zada- nego w naszej armii legły: zmiany doktry-
przez większość firm jako rzecz normal- niem był rozwój matematycznych modeli nalne w sferze obrony państwa, wykorzy-
ną i ekonomicznie uzasadnioną. Dotyczy planowania oraz ich zastosowanie do roz- stanie do wsparcia systemu logistycznego
to zlecania części prac nie stanowiącej wiązywania problemów logistycznych Sił Zbrojnych (SZ) wszystkich sektorów
kluczowej działalności przedsiębiorstwa armii amerykańskiej. Jednymi z ważniej- Gospodarki Narodowej, rozdzielenie cy-
na zewnątrz, po to by skupić się na naj- szych problemów były lokalizacja i zaopa- wilnego kierowania MON od wojskowe-
ważniejszej swojej domenie i tym samym trywanie magazynów oraz problemy go dowodzenia SZ, integracja rozproszo-
stawać się bardziej konkurencyjnym, co transportowe. W ten sposób zespoły te nych sił i środków logistycznych oraz
otwiera drzwi do sukcesu rynkowego. stworzyły podwaliny pod rozwój zarów- organów kie rowania, ukształ towanie
Oczywiście niezaprzeczalna jest war no nauki planowania, znanej dziś jako ba- przejrzystych struktur organizacyjnych,
-
tość out
sourcingu jako po szukiwanie dania operacyjne, jak też ekonomicznej a także ujednolicenie zasad dzia łania,
rezerw i możliwości obniżenia kosztów. dyscypliny naukowej  logistyki. kompetencji i odpowiedzialności.
Do niedawna jedną z instytucji, które WEuropie, dopiero utworzenie NATO Współcześnie, tak jak w przeszłości, lo-
nie liczyły się z kosztami, była armia. Wy- i wiodąca w nim rola USA nie tylko spo- gistyka wojskowa jest niejednolicie i bar-
nika to oczywiście z jej zadań, a miano- wodowały upowszechnienie określenia lo- dzo różnorodnie rozumiana i definiowa-
wicie z tego, że prowadzenie działań bo- gistyka w terminologii sojuszników, ale na. Warto przytoczyć definicję logistyki
jowych i zwy cięstwo w wal ce jest także adaptację struk tur organizacyj- przyjętą w Siłach Zbrojnych RP5:  Logisty-
najważniejsze bez względu na kosz ty. nych, zasad i procedur w ich narodowych ka to dyscyplina naukowa o planowaniu,
W tym miejscu należy przypomnieć, że systemach. Jak pi sze M. Brzeziński4, przygotowaniu, uży ciu i przepływie
pojęcie logistyka ma swój po czątek działania, które na Zachodzie określano przedmiotów, osób, energii, informacji
wwojsku. Prekursorem logistyki był na- mianem logistyki, w Państwach Europy i usług w celu osiągnięcia pożądanych ko-
poleoński generał A. H. Jomini, któ ry Wschodniej i Środkowej, w tym Polski, na- rzyści oraz  Logistyka woj skowa to
w 1837 roku w Paryżu opublikował dzie- zywano zabezpieczeniem tyłowym, cho- dział sztuki wo jennej o planowaniu,
ło  Zarys sztuki wojennej . K. Rutkowski3 ciaż zakres przedmiotowy tych pojęć był przygotowaniu i realizacji dostaw zaopa-
zwraca uwagę, że VI rozdział tego dzie- taki sam. Pod pojęciem zabezpieczenia trzenia i świadczeniu usług zapewniają-
ła, zatytułowany  O logistyce, czyli sztu- tyłowego mieściło się: zabezpieczenie cych wojskom skuteczne szkolenie i pro-
ce wprawiania w ruch oddziałów , mówi materiałowe, techniczne, medyczne, ko- wadzenie dzia łań bo jowych . Ostatnie
o lokalizacji i zaopatrywaniu magazynów, munikacyjne oraz dzia łalność kwa ter- słowa definicji określają  core bussines
planowaniu i realizacji marszów, przygo- mistrzowsko  budowlana. Rozwój zabez- wojska, czyli podstawową działalność Sił
1
Ppłk rez. mgr inż. Wojciech Matysiak był Szefem Logistyki 2 Mazowieckiej Brygady Saperów i Garnizonu Modlin Kazuń Nowy Dwór Maz. Jest doktoran-
tem Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie (przyp. red.).
2
Artykuł recenzowany (przyp. red.).
3
F. J. Beier, K. Rutkowski, Logistyka, SGH, Warszawa 1996, str. 15.
4
M. Brzeziński, Logistyka wojsk lądowych, WAT, Warszawa 1998, str. 16.
5
Zasady funkcjonowania systemu logistycznego Sił Zbrojnych RP, Szt. Gen. 1429/94, Warszawa 1994.
10
Logistyka 4/2010
Logistyka - nauka
Zbrojnych. Niewątpliwie działalność szko- ważniejsze obecnie wymagania w zakre- ła się trwała tendencja do systemowego
leniowo  ope racyjna, a w okre sach sie systemu logistycznego wojsk. ujmowania logistyki, a następnie do poj-
konfliktów prowadzenie dzia łań bo jo- mowania sys temu logistycznego ca łej
wych oraz generowanie wynikających Współczesna logistyka to przede wszyst- armii jako podsystemu zintegrowanego
z tych działań potrzeb, to najważniejsze kim przepływ informacji, w następstwie łańcucha dostaw. Wraz z przeobrażeniem
zadania wojska, a szczególnie poszcze- którego dokonywany jest zracjonalizowa- logistyki pojawiło się zapotrzebowanie
gólnych jednostek wojskowych, w tym ny przepływ fizyczny. Jak pisze J. Świato- w armii na wysokospecjalistyczną i pro-
przede wszystkim jednostek ope racyj- wiec7, zastosowanie w przedsiębiorstwie, fesjonalną wiedzę oraz umiejętności lo-
nych. Wejście Polski do NATO i zwiększe- w tym wypadku w jednostce wojskowej, gistyczne. Coraz częściej zaczęto mówić
nie udziału naszych wojsk w misjach po- najnowszych technologii in formatyczno oposzukiwaniu odpowiednich partnerów
za granicami państwa (Partnerstwo dla  komunikacyjnych nie miałoby większe- wzakresie logistyki i powierzeniu funk-
Pokoju, misje UE, Irak, Afganistan) zde- go sensu, gdyby w końcowym efekcie nie cji, operacji czy wręcz całych procesów
cydowanie zmieniły miej logistyki doprowadziło do lepszego wykonywania logistycznych zewnętrznym usługodaw-
sce
we współczesnej armii. Z tradycyjnego zadań operacyjnych, na który ostatecznie com outsourcingowym. Jak twierdzi D.
 zaplecza do roli  strategicznego salo- ogromny wpływ ma sprawność logistyki. Mendrala8 ze Sztabu Generalnego WP,
nu . Na powyższą sytuację, podobnie jak Nowoczesna logistyka wojskowa postrze- czynnikami determinującymi wykorzysta-
w firmach cywilnych, jak podaje J. Świa- gana jest również jako proces zarządza- nie outsourcingu przez Siły Zbrojne RP są:

towiec6, wpłynęły następujące, splatają- nia całościowym łańcuchem dostaw (SCM ograniczanie liczebności SZ RP

ce się ze sobą 3 zjawiska:  Supply Cha in Management). Jest to postępująca profesjonalizacja SZ RP

wcześniejsze skracanie okresu trwania
zasadniczej służby wojskowej, a obec-
nie całkowite jej zaprzestanie

doświadczenia innych państw NATO

doświadczenia z misji zagranicznych

rachunek ekonomiczny

zmiany gospodarcze w państwie (wy-
soka dostępność towarów i usług)

zmiany w finansach publicznych (likwi-
dacja pozabudżetowych form działal-
ności).
Biorąc pod uwagę powyższe czynniki
należy przeanalizować, które z elemen-
tów zabezpieczenia logistycznego wojsk
wydzielić poza obszar działalności jedno-
Rys. 1. Wyzwania współczesnej logistyki wojskowej. y
ródło: opracowanie własne na podstawie
J. Światowiec,  Outsourcing w logistyce  stan i perspektywy , Logistyka nr 3/2006 s. 15.
stek wojskowych. Zabezpieczenie logi-
styczne jest to proces zasilania wojsk do-

postępująca globalizacja (tutaj udział obecnie jedna z podstawowych strategii stawami zaopatrzenia oraz świadczenie
we wspomnianych wcześniej misjach) logistycznych, któ ra umoż liwia spraw - usług niezbędnych do funkcjonowania

rozwój technologii in formatycznych niejszą obsługę rynku, w tym przypadku szkolenia i walki. Dostawy zaopatrzenia

koncepcja zarządzania łańcuchem do- jednostek wojskowych, przy jednoczesnym obejmują uzbrojenie i sprzęt wojskowy
staw. obniżeniu kosztów logistycznych. Brak in- oraz środki bojowe i materiałowe. Nato-
tegracji łańcucha dostaw w ramach zabez- miast usługi logistyczne są to przedsię-
Wzwiązku z realizacją zadań sojuszni- pieczenia logistycznego może prowadzić wzięcia wykonywane przez oddziały
czych woj sko pol skie poddawane jest do niezrealizowania zadań stojących przed (pododdziały) i urządzenia logistyczne.
nieprzerwanie wyzwaniom w zakresie Siłami Zbrojnymi. Procesy zabezpieczenia logistycznego
właściwej ich realizacji. Skuteczność i efek- oddziału (pododdziału) i ich treść przed-
tywność dowodzenia tymi dzia łaniami Opisane wyżej zjawiska wpływają nie- stawiono na rysunku 2.
i zarządzania strukturami utworzonymi na wątpliwie na wzrost złożoności funkcji lo-
te potrzeby jest ściśle uzależniona od ja- gistycznych w poszczególnych jednost- W działalności gospodarczo  bytowej
kości logistyki. Utrzymanie ciągłości wspar- kach wojskowych, jak i w ca łej armii. wyróżniamy następujące rodzaje usług:
cia logistycznego jednostek, efektywne wy- Z szeregu zdecentralizowanych zadań lo- żywieniowe, piekarnicze, handlowe, kwa-
korzystanie po tencjału logistycznego gistycznych, realizowanych pierwotnie terunkowe, finansowe, szew skie, kra -
armii oraz zdolność do udziału w opera- odrębnie w różnych obszarach jednost- wieckie, pralnicze, kąpielowe, fryzjerskie
cjach sojuszniczych i koalicyjnych to naj- ki wojskowej i armii jako całości, pojawi- i inne. W pierwszych latach transforma-
6
J. Światowiec,  Outsourcing w logistyce  stan i perspektywy , Logistyka 3/2006, s. 15.
7
Tamże, s. 15.
8
D. Mendrala, Możliwości realizacji zadań związanych z zabezpieczeniem logistycznym przez podmioty zewnętrzne/cywilne, Materiały Seminarium Instytutu Stu-
diów Strategicznych, Kraków 2007.
11
Logistyka 4/2010
Logistyka - nauka
Rys. 2. Procesy zabezpieczenia logistycznego oddziału (pododdziału) i ich treść. y
ródło: M. Brzeziński, Logistyka wojsk lądowych, WAT, Warszawa 1998
str. 43.
cji ustrojowej, w tym i wojska, duża część tatu Północnoatlantyckiego oraz zaanga- działów Go spodarczych (WOG). Są to
ww. działalności została z wojska wyco- żowanie Polski w misje poza granicami wojskowe jednostki budżetowe, któ
re
fana. Należały do nich między innymi usłu- kraju pokazały, że dalsze trwanie przy do- zintegrują wyłączone z jednostek wojsko-
gi szewskie, fryzjerskie i pralnicze. Do- tychczasowych rozwiązaniach jest niece- wych służby finansowe i logistyczne.
tychczasowa struktura organizacyjna Sił lowe zarówno pod względem organiza- Działalność ich ma być podobna do dzia-
Zbrojnych zakładała pełną ich samowy- cyjnym jak i ekonomicznym. łalności baz w armii amerykańskiej. Ozna-
starczalność w sferze zaspokajania po- cza to, że mają zabezpieczyć usługi logi-
trzeb wewnętrznych (na przykład zaku- W związku z tym, coraz częściej zaczę- styczne dla jednostek stacjonujących na ich
py, usługi remontowe, transportowe, to mówić w wojsku o wprowadzeniu out- obszarze odpowiedzialności. Do usług tych
ochrona), jak również świadczenie usług sourcingu. Ale, jak pisze M. Trocki9, de- zaliczają się takie, jak: obsługa technicz-
gospodarczo  bytowych, takich jak ży- cyzja o wydzieleniu działalności musi być na i remonty, magazynowanie, transport,
wienie, czy też utrzymanie czystości ko- poprzedzona wszechstronnymi i wnikli- zabezpieczenie techniczno  lotnisko-
szar. Moż liwość samowystarczalności wymi badaniami i analizami obejmujący- we, a z działalności gospodarczo  byto-
zapewniała rozbudowana struktura orga- mi aspek ty: organizacyjne, kadrowe, wej: zakwaterowanie i żywienie.
nizacyjna, duża liczba żołnierzy z pobo- techniczne, terytorialne, majątkowe, fi-
ru, a przede wszystkim przepisy we - nansowe, księgowe, kosztowe, prawne Drugi rodzaj outsourcingu polegał bę-
wnętrzne, dopuszczające angażowanie i własnościowe. Wszystkie one zostały dzie na kontraktowaniu usług logistycz-
żołnierzy zasadniczej służby wojskowej wzięte pod uwagę w analizach prowadzo- nych i innych. Obecnie kon traktowanie
do wykonywania prac go spodarczych. nych przez wojskowych logistyków. usług realizowane jest głównie decentral-
Konsekwentne ograniczanie liczby żoł- nie, bez koordynacji tego typu przedsię-
nierzy z poboru (nadterminowa zasadni- W wyniku tych analiz zde cydowano wzięć na szczeblu Sił Zbrojnych. Scentra-
cza służba wojskowa, zawodowa służba się na wprowadzenie w Siłach Zbrojnych lizowane działania na rzecz pozyskiwania
wojskowa pełniona na podstawie kontrak- dwóch rodzajów outsourcingu: outsour- środków zaopatrzenia i sprzętu na rzecz
tu na pełnienie służby terminowej), skra- cingu kapitałowego oraz out
sourcingu SZ są realizowane przede wszystkim
canie czasu trwania zasadniczej służby kontraktowego. Pierwszy polega na utwo- przez Agencję Mienia Wojskowego i De-
wojskowej, liczna wymiana do świad- rzeniu nowych struktur organizacyjnych lo- partament Zaopatrywania Sił Zbrojnych Mi-
czeń z innymi armiami Organizacji Trak- gistyki, tak zwanych Woj skowych Od - nisterstwa Obrony Narodowej10.
9
M. Trocki, Outsourcing, PWE, Warszawa 2001, str. 55.
10
Koncepcja wdrażania w resorcie ON systemu kontraktowania usług poza Siłami Zbrojnymi RP, Załącznik do Decyzji nr 318/MON Ministra Obrony Naro-
dowej z dnia 3 lipca 2008.
12
Logistyka 4/2010
Logistyka - nauka

W praktyce Agencja dokonuje zakupów serwisowanie i ob uzbro jenia sywania umów na kontraktowanie usług
sługa
w następujących ob szarach: ma teriały oraz sprzętu wojskowego (UiSW) outsourcingowych wieloletnich. Znając do-
pędne i smary (mps), przedmioty zaopa- świadczenia państw NATO należy przyjąć,

trzenia mundurowego (pzm), sprzęt zaspokajanie potrzeb w zakresie pozy- że proces ten trwał będzie wiele lat, za-
i oprogramowanie komputerowe, sprzęt skania pojazdów i maszyn nim zostaną wypracowane mechanizmy
i urządzenia powszechnego użytku, pali- zadowalające Siły Zbrojne. Tym bardziej,

wa grzewcze. Dysponując wyspecjalizowa- utylizacja środków bo jowych, che - że muszą być one sprzężone z gospodar-
nym ze społem fa chowców, po siadają- micznych i medycznych ką narodową.
cych odpowiednią wiedzę i doświadczenie,

Agencja realizuje zakupy, ale również nad- transport
zoruje realizację zawartych umów (w tym Streszczenie

umów wie loletnich), egzekwuje ka ry gromadzenie i utrzymywanie zapa-
umowne w zakresie sporów na tle nie re- sów materiałowych i paliw W artykule przed stawiono trans for-
alizowanych umów, prowadzi postępo- mację logistyki w Wojsku Polskim w la-

wania reklamacyjne. Jej dotychczasowe zabezpieczenie potrzeb bytowych wojsk tach 90. XX wieku oraz wyzwania współ-
doświadczenia w tym zakresie wskazu- czesnej logistyki wojskowej. W kontekście

ją, że mogłaby być jednym z podmiotów, utrzymanie nie ruchomości woj sko- tych zmian zaproponowano zastosowa-
który mógłby podjąć się scentralizowa- wych nie out sourcingu w logistyce woj sko-
nego kontraktowania usług w wyspecy- wej, w tym w integracji łańcucha dostaw

fikowanych ob szarach dla ca łych Sił szkolenie kierowców, operatorów i per- wSiłach Zbrojnych RP.
Zbrojnych. sonelu technicznego

Zdaniem In spektoratu Wspar cia Sił usługi teleinformatyczne Summary
Zbrojnych11, istnieje możliwość wdroże-
The logistics outsourcing in the army

nia systemu kontraktowania usług poza pomoc prawna
The article presents the military logistics transfor-
wojskiem w 3 podstawowych formach:
mation in the Polish Army in the 90s of the 20th cen-

umów jednorazowych  rocznych; kon- usługi administracyjne
tury and challenges the contemporary military lo-
traktów długoterminowych  umów wie-
gistics. In the context of these changes applying the

outsourcing in the military logistics as the integra-
loletnich; otwartych kontraktów długo- ochrona obiektów
tion of the supply chain in the Force of the Repu-
terminowych  tak zwanych umów
blic of Poland.

uśpionych, któ rych realizację uru cha- zabezpieczenie Polskich Kontyngentów
mia się na sygnał. Zapłata będzie nastę- Wojskowych:
M'
powała za faktycznie wykonane usługi. kompleksowe żywienie wojsk
M'
Zleceniodawcy ponosić będą jednak dostawy produktów mps
LITERATURA:
M'
koszty związane z gotowością kontrak- usługi pralnicze i naprawcze
M'
tora do wykonania usług. dostawy środków ma teriałowych
1. Beier F. J. Rutkowski K., Logistyka, SGH, War-
powszechnego użytku
szawa 1996.
M'
Upatruje się szerokie możliwości zasto- organizacja obozowisk, zakwatero-
2. Brzeziński M., Logistyka wojsk lądowych,
sowania outsourcingu w zakresie wspar- wania i usług socjalnych
WAT, Warszawa 1998.
M'
cia i zabezpieczenia potrzeb Sił Zbrojnych, serwisowanie nowoczesnego sprzętu.
szczególnie w 6 obszarach:
3. Koncepcja wdrażania w resorcie ON systemu
Realizacja powyższych zamierzeń po- kontraktowania usług poza Siłami Zbrojny-
mi RP, Załącznik do Decyzji nr 318/MON Mi-
logistyka zwoliłaby niewątpliwie przybliżyć działal-
nistra Obrony Na rodowej z dnia 3 lip -
ność logistyki Sił Zbrojnych RP do wymo-
ca 2008.

pomoc prawna gów i standardów armii NATO. Wymuszają
to również aktualne uwarunkowania mi-
4. Mendrala D., Możli wości realizacji za dań zwią-

usługi administracyjne litarne i gospodarcze. Oczywiście zleca- zanych z zabezpieczeniem logistycznym przez
podmioty zewnętrzne/cywilne, Materiały Semi-
nie re alizacji usług po za Si ły Zbrojne
narium Instytutu Studiów Strategicznych, Kra-

usługi teleinformatyczne musi być poprzedzane za każdym razem
ków 2007.
analizą kosztów i rynku na danym obsza-

ochrona obiektów rze. Dla właściwej realizacji koncepcji out- 5. Światowiec J.,  Out sourcing w logistyce
 stan i perspektywy , Logistyka 3/2006.
sourcingu w wojsku niezbędnym będzie

infrastruktura. potrzeba zmian niektórych przepisów
6. Trocki M., Outsourcing, PWE, Warszawa 2001.
ułatwiających ten pro ces, na przykład
W obszarze logistyki na leży pod jąć Ustawy Prawo Zamówień Publicznych
7. Zasady funkcjonowania systemu logistyczne-
działania outsourcingowe w następują- czy Ustawy o Partnerstwie Publiczno go Sił Zbrojnych RP, Szt. Gen. 1429/94,
Warszawa 1994.
cych dziedzinach zadaniowych12:  Prywatnym. Dotyczy to głównie podpi-
11
Tamże.
12
Tamże.
13
Logistyka 4/2010