dr hab. inż. Andrzej Sowa
Ochrona odgromowa urządzeń umieszczonych
na dachach obiektów budowlanych
Białystok 2005
Andrzej W. Sowa Ochrona odgromowa urządzeń umieszczonych na dachach obiektów budowlanych
Ochrona odgromowa urządzeń umieszczonych
na dachach obiektów budowlanych
Andrzej Sowa
Podczas bezpośredniego wyładowania piorunowego w obiekt budowlany poprawnie
zaprojektowane i wykonane urządzenie piorunochronne powinno przejąć prąd piorunowy i
odprowadzić go do ziemi. Przepływ prądu piorunowego powinien odbyć się bez szkody dla
chronionego obiektu i w sposób bezpieczny dla ludzi przebywających wewnątrz i na zewnątrz tego
obiektu.
W chwili obecnej pojawiają się wymagania stworzenia przez urządzenie piorunochronne warunków
zapewniających bezawaryjne działanie urządzeń elektrycznych i elektronicznych pracujących w
chronionych obiektach.
W takich przypadkach, oceniając występujące zagrożenie i dobierając środki ochrony, należy
zwrócić uwagę na urządzenia umieszczone w miejscach szczególnie narażonych na bezpośrednie
działanie prądów piorunowych np. na dachu lub ścianach obiektu budowlanego.
Niedopuszczenie do bezpośredniego oddziaływania prądu piorunowego na takie urządzenia
powinno być jednym z podstawowych wymagań przy tworzeniu systemu ochrony odgromowej w
obiekcie budowlanym.
Podstawowe zalecenia normatywne
Analizując zagrożenie występujące podczas bezpośredniego wyładowania piorunowego w obiekt
budowlany należy zwrócić szczególną uwagę na nadbudówki, urządzenia i instalacje na dachu tego
obiektu. Postępując zgodnie z zasadami przedstawionymi w normach obowiązujących do roku 2001
[ 4, 5] należało:
" połączyć wszystkich metalowych elementów (np. kominy, wyciągi, bariery) z najbliższym
zwodem lub przewodem odprowadzajÄ…cym,
" wyposażyć w zwody wszystkie nieprzewodzące elementy budowlane znajdujące się nad
powierzchniÄ… dachu.
Przykład takiego rozwiązania przedstawiono na rys.1.
Rys. 1. Przykład urządzenie piorunochronnego na typowym wolnostojącym obiekcie budowlanym.
Andrzej W. Sowa Ochrona odgromowa urządzeń umieszczonych na dachach obiektów budowlanych
Przedstawione rozwiązanie spełnia również wymagania obecnie obowiązujących norm [6, 7, 8, 10, 11].
Dodatkowo w tych normach tych dokładnie określono zasady ochrony wszelkiego rodzaju nadbudówek
dachowych. Przed bezpośrednim oddziaływaniem prądu piorunowego powinny być chronione
nadbudówki:
" nie zawierajÄ…ce instalacji przewodzÄ…cych,
" zawierające wyposażenie elektryczne lub służące przetwarzaniu informacji.
Nadbudówki powinny znajdować się w przestrzeni chronionej tworzonej przez zwody pionowe lub
poziome. Należy również zachować odpowiednie odstępy bezpieczne pomiędzy nimi a zwodami lub
przewodami odprowadzajÄ…cymi.
Jeśli powyższe zalecenia nie będą spełnione to bezpośrednie wyładowanie piorunowe w nadbudówkę
doprowadzi do zniszczenia:
" samej nadbudówki oraz zainstalowanych wewnątrz urządzeń elektrycznych i elektronicznych,
" urządzeń wewnątrz obiektu budowlanego.
Wymaganie umieszczenia w przestrzeni chronionej nie dotyczy nadbudówek bez instalacji
przewodzących [10], które:
" nie przekraczają 1 m wysokości i 1 m2 powierzchni całkowitej  nadbudówki metalowe,
" nie wystają więcej niż 1m nad powierzchnię tworzoną przez zwody - nadbudówki
nieprzewodzÄ…ce.
Ochroną przed bezpośredni, oddziaływanie prądu piorunowego powinny być również objęte urządzenia
i elementy konstrukcyjne na dachach obiektów, do których dołączone są przewodzące instalacje
rozprowadzane wewnÄ…trz obiektu. W takich przypadkach urzÄ…dzenie piorunochronne powinno:
" zapewnić odpowiednie przestrzenie chronione dla urządzeń i instalacji na dachu obiektu,
" wyeliminować możliwość powstawania przeskoków iskrowych pomiędzy instalacjami,
" wyeliminować różnice potencjałów pomiędzy poszczególnymi instalacjami na dachu i
wewnÄ…trz obiektu,
" zapewnić ochronę przed przepięciami w instalacjach elektrycznych i elektronicznych.
Część z powyższych wymagań można spełnić stosując odpowiednio dobrane układy zwodów
pionowych lub poziomych.
WolnostojÄ…ce zwody pionowe
Podstawowym sposobem ochrony przed bezpośrednim uderzeniem pioruna jest umieszczenie
urządzeń lub instalacji w przestrzeni chronionej tworzonej przez wolnostojące zwody pionowe.
Projekt i wykonanie pojedynczych zwodów pionowych lub układów zwodów powinny być zgodne
z zaleceniami wynikajÄ…cymi z wybranego poziomu ochrony odgromowej analizowanego obiektu.
Określając obszar przestrzeni chronionej tworzony przez pojedynczy zwód lub kilka zwodów
należy uwzględnić wymagania dotyczące:
" kątów ochronnych,
" odstępów bezpiecznych uniemożliwiających powstawanie przeskoków iskrowych pomiędzy
chronionymi urzÄ…dzeniami a zwodami, elementami instalacji piorunochronnej lub
konstrukcji obiektu wykorzystywanymi do celów ochrony odgromowej.
Dodatkowo zwód pionowy powinien być umieszczony w takiej odległości od chronionego
urządzenia, która uniemożliwia wystąpienie przeskoków iskrowych.
Andrzej W. Sowa Ochrona odgromowa urządzeń umieszczonych na dachach obiektów budowlanych
Oceniając możliwości wystąpienia przeskoków iskrowych należy uwzględnić:
" parametry prÄ…du piorunowego,
" rodzaj materiału izolacyjnego jaki występuje między elektrodami,
" rozpływ prądu w obiekcie budowlanym,
" odległość od miejsca zbliżenia, w którym może wystąpić przeskok, do najbliższego
połączenia wyrównawczego lub ziemi liczona wzdłuż przewodu w którym płynie prąd
piorunowy.
Zalecenia wprowadzanych od roku 2001 norm ochrony odgromowej uzależniają wartości kątów
ochronnych od:
" poziomów ochrony wymaganych dla rozważanego obiektu,
" wysokości zwodu (tablica 1).
Tablica 1. Kąty ochronne i odstępy bezpieczne w zależności od wymaganego poziomu ochrony i wysokości
zwodu
Układ przestrzenny Kąty ochronne Odstępy bezpieczne
kc
s e" ki Å" L
km
Wartości współczynników :
ki - 0,1 , 0,075, i 0,05
odpowiednio dla I, II oraz II i IV
h
h Ä… Ä…
Ä… Ä…
poziomu ochrony)
km - 1 w powietrzu i 0,5 w
dielektryku stałym,
kc - uzależniony od rozpływu
prÄ…du w obiekcie,
L - jest długością mierzoną
wzdłuż przewodu odpro-
wadzajÄ…cego od punktu
rozpatrywanego zbliżenia do
punktu najbliższego połączenia
wyrównawczego
W niektórych przypadkach wyznaczając przestrzeń chronioną tworzoną przez pojedynczy zwód
pionowy należy uwzględnić więcej niż jeden kąt ochronny (rys.2.).
W przykładzie przedstawionym na rys.2 do wyznaczania przestrzeni chronionej tworzonej przez
zwód umieszczony na dachu obiektu budowlanego należy przyjąć:
" kąt ą1 na dachu obiektu - wartość kąta uzależniona od wysokości zwodu,
" kąt ą2 obok obiektu - dobrany z uwzględnieniem sumy wysokości obiektu i zwodu.
Możliwe jest również wyznaczanie przestrzeni chronionej stosując zasadę toczącej się po dachu
kuli. Wartość promienia kuli jest uzależniona od wymaganego poziomu ochrony odgromowej i
wynosi odpowiednio 20 m, 30 m, 45 m i 60 m odpowiednio dla I, II, III i IV poziomu ochrony
odgromowej.
Po przetoczeniu kuli po dachu, przyjmuje się, że miejsca dotykane przez kulę są zagrożone
bezpośrednim uderzeniem pioruna.
Andrzej W. Sowa Ochrona odgromowa urządzeń umieszczonych na dachach obiektów budowlanych
Rys. 2. Przestrzenie chronione tworzone przez pojedynczy zwód pionowy
Zwody o wysokości do 3 metrów
Zastosowanie pojedynczego zwodu lub układu kilku zwodów o wysokości kilku metrów jest
jednym z najczęściej stosowanych rozwiązań do ochrony niewielkich obiektów lub urządzeń na
dachach obiektów budowlanych. Tworzony system ochrony jest prosty i łatwy do wykonania.
Typowy zwód pionowy składa się z metalowego pręta o średnicy 10  16 mm mocowanego do
betonowej podstawy. Pręt należy połączyć z najbliższym elementem instalacji piorunochronnej.
Przykład ochrony tworzonej przez pojedynczy zwód pionowy lub układ dwu zwodów
przedstawiono na rys. 3.
a) b)
R
P
Zwód
Chronione Zwód
pionowy
pionowy
urzÄ…dzenie
Dach obiektu budowlanego
Rys. 3. Zwody na dachu obiektu budowlanego; a) pojedynczy zwód, b) wyznaczanie przestrzeni chronionej
tworzonej przez układ dwu zwodów
Andrzej W. Sowa Ochrona odgromowa urządzeń umieszczonych na dachach obiektów budowlanych
Określając przestrzeń chronioną w układzie dwu zwodów pionowych należy wyznaczyć najniższy
punkt kuli (najbliższy chronionemu urządzeniu  rys.3b) nazywany również strzałką ugięcia p.
Wartość p, w zależności od wysokości zwodów pionowych h odległości między nimi d oraz
promienia kuli R, określa zależność:
2
d
p = R - R2 - ( )
2
Zmiany wartości p w funkcji odległości d między zwodami oraz klasy ochrony (różnych wartości
promienia R) przedstawia rys.4.
Rys. 4. Zmiany wartości p w zależności od odległości d miedzy zwodami oraz klasy ochrony
Zapewnienie stabilności zwodów pionowych wymaga uwzględnienia zagrożeń stwarzanych przez
podmuchy wiatru. Do wstępnego doboru wymiarów i ciężaru podstaw betonowych nożna
skorzystać z danych przedstawionych w tablicy 2 [9].
Tablica 2. Podstawowe wymiary podstaw betonowych w zależności od wysokości zwodu pionowego (prędkość
wiatru do 150 km/h)
Średnica Ć = 300 mm Średnica Ć = 350 mm
Wysokość zwodu
Wysokość (cm) Ciężar (kg) Wysokość (cm) Ciężar (kg)
1,0 m 1,0 2,0 0,5 2,0
1,5 m 4,5 8,5 2,5 6,5
2,0 m 9,5 17,5 5,5 13,5
2,5 m 17 31 10,0 25,0
3,0 m 25,5 46 15,5 38,0
Przykłady mocowania zwodu pionowego do betonowej podstawy i do elementów instalacji
piorunochronnej przedstawiono na rys.5.
Andrzej W. Sowa Ochrona odgromowa urządzeń umieszczonych na dachach obiektów budowlanych
Rys. 5. Mocowanie zwodów o różnych wysokościach do betonowych podstaw
Jeśli dla danej wysokości ciężar pojedynczej podstawy betonowej jest mniejszy od zalecanego to
można próbować zastosować obciążenie składające się z dwu podstaw.
Jeśli do odprowadzania prądów piorunowych wykorzystywane jest metalowe pokrycie dachu to
podstawę zwodu pionowego można mocować bezpośrednio do pokrycia (rys.6.).
Rys.6. Mocowanie zwodów do elementów przewodzących płaszczyzny dachu
Ochrona odgromowa większych nadbudówek lub urządzeń może wymagać zastosowania układu
składające się z kilku zwodów (rys.7.). Przy tworzeniu takiego układu należy również wyznaczyć
przestrzeń chronioną i zachować wymagane odległości pomiędzy chronioną nadbudówką a
elementami układu zwodów.
Andrzej W. Sowa Ochrona odgromowa urządzeń umieszczonych na dachach obiektów budowlanych
Rys.7. Ochrona tworzona przez układ zwodów pionowych
Zwody o wysokości ponad 3m
Jeśli zastosowanie pojedynczego zwodu lub układu zwodów pionowych do wysokości 3 m nie
zapewni wymaganie przestrzeni chronionej lub jest trudne do realizacji to należy rozważyć
możliwość zastosowania zwodów wyższych. Wymagają one bardziej rozbudowanych i cięższych
podstaw, a często również dodatkowych odciągów. Przykład takiego rozwiązania przedstawiono na
rys. 8.
Rys.8. Pojedyncze zwody pionowe
Przedstawiony system odciągów i zastosowana podstawa umożliwia mocowanie zwodów o
wysokości dochodzącej do 8 m.
Andrzej W. Sowa Ochrona odgromowa urządzeń umieszczonych na dachach obiektów budowlanych
Zwody pionowe mocowane do urządzeń lub elementów konstrukcji
Innym rozwiązaniem, które zapewnia zwiększenie stabilności zwodu pionowego oraz nie wymaga
rozbudowanej i ciężkiej podstawy jest zastosowanie zwodów pionowych mocowanych do
chronionych obiektów.
Takie zwody można mocować zarówno do nadbudówek dachowych jak i do poszczególnych
urządzeń. Najczęściej stosowane układy składają się z:
" pionowego zwodu mocowanego do betonowej podstawy oraz, wykorzystujÄ…c izolacyjne
elementy dystansujące, do chronionych obiektów,
" pionowego zwodu mocowanego przy pomocy elementów dystansujących tylko do
chronionego obiektu,
" pionowego zwodu dołączonego do izolacyjnej rury, która jest mocowana do chronionego
obiektu.
W tym ostatnim przypadku od zwodu odchodzi przewód odprowadzający. Bezpieczny odstęp
pomiędzy tym przewodem a chronionym obiektem zapewniają odpowiednio dobrane izolacyjne
elementy dystansujące. Przykładowe rozwiązania zwodów pionowych mocowanych do urządzeń
lub elementów konstrukcyjnych przedstawiono na rys. 9 i 10.
Rys. 9. Zwody pionowe mocowane do
chronionego urzÄ…dzenia
Poprawnie wykonane mocowanie zwiększa stabilność układu oraz umożliwia wyniesienie zwodu
na wysokość 3-4 m ponad chroniony obiekt.
Przedstawiane przykłady dotyczyły ochrony nadbudówek na dachach płaskich. Analogiczne zasady
ochrony należy zastosować na dachach jedno- lub dwuspadowych. W typowym obiekcie
budowlanym dotyczy to najczęściej kominów oraz anten.
Andrzej W. Sowa Ochrona odgromowa urządzeń umieszczonych na dachach obiektów budowlanych
Rys. 10. Przykłady zwodów mocowanych do chronionych obiektów
Do ochrony odgromowej kominów z materiałów izolacyjnych należy zastosować zwody pionowe
lub tzw. pierścieniowe. Wysokość zwody pionowego powinna zapewnić ochronę komina przed
bezpośrednim trafieniem pioruna  komin powinien znajdować się w przestrzeni chronionej zwodu
(rys.11.).
Rys. 11. Przykłady ochrony kominów
W przypadku komina pieca gazowego lub olejowego sterowanego elektronicznie wskazane jest
zastosowanie ochrony przed bezpośrednim oddziaływaniem prądu piorunowego.
TakÄ… ochronÄ™ uzyskujemy umieszczajÄ…c komin w przestrzeni chronionej tworzonej przez
pojedynczy zwód lub układ zwodów odsunięte na odległość zapewniającą eliminację przeskoków
iskrowych. Przykład prostego rozwiązania przedstawiono na rys. 12.
Ochrona anten przed bezpośrednim uderzeniem piorunu
Na dachach obiektów budowlanych posiadających instalację piorunochronną należy metalowy maszt
antenowy połączyć u podstawy z najbliższym zwodem lub przewodem odprowadzającym [6].
Andrzej W. Sowa Ochrona odgromowa urządzeń umieszczonych na dachach obiektów budowlanych
Elementy
dystansujÄ…ce
Zwód
pionowy
Zwód poziomy
Chroniony
komin
Rys.12. Ochrona komina pieca sterowanego elektronicznie przed bezpośrednim trafieniem oraz
przeskokami iskrowymi
Maszty wykonane z materiałów nieprzewodzących powinny zostać wyposażone w zwody pionowe
połączone najbliższym przewodem siatki zwodów na dachu obiektu. Anteny powinny zostać
umieszczone w przestrzeni chronionej tworzonej przez:
" metalowy maszt antenowy,
" metalowy maszt z dodatkowym zwodem pionowym (rys.13.) połączonym z konstrukcją tego
masztu (rozwiązanie zalecane jeśli strefa tworzona przez sam maszt nie zapewnia ochrony),
" dodatkowy zwód pionowy mocowany do masztów nieprzewodzących.
zwód
pionowy
antena
maszt
antenowy
do najbliższego
elementy instalacji
piorunochronnej
Rys. 13. Strefy osłonowe tworzone przez pojedynczy maszt antenowy
Andrzej W. Sowa Ochrona odgromowa urządzeń umieszczonych na dachach obiektów budowlanych
A
ącząc antenę z urządzeniem wewnątrz obiektu budowlanego należy:
" zastosować koncentryczny kabel antenowy,
" kabel antenowy wprowadzać do obiektu przez wspólne wejście wszystkich instalacji lub w
pobliżu głównej szyny wyrównawczej,
" ekran kabla połączyć z główną szyną wyrównawczą.
Przykład zalecanego rozwiązania przedstawiono na rys. 14.
Zwód
pionowy
Ä…
Maszt
antenowy
Zwody
poziome
antena
Kabel
antenowy
Przewody
odprowadzÄ…ce
Chroniony
Szyna
telewizor
wyrównawcza
Instalacja elektryczna
Uziom
Ograniczniki przepięć w instalacji elektrycznej
Rys. 14. Przykład ochrony odgromowej masztu z anteną telewizyjną [10]
W przedstawionym rozwiązaniu część prądu piorunowego płynie w ekranie kabla i wnika do
chronionego obiektu. Spadki napięć wywołane przepływem tego prądu mogą, pomimo połączenia
ekranu kabla antenowego z szyną wyrównawczą, stworzyć zagrożenie dla chronionego urządzenia.
Powstające zagrożenie eliminują urządzenia ograniczające przepięcia umieszczane bezpośrednio
przed chronionym urzÄ…dzeniem (rys.15).
Całkowitą ochronę anten i urządzeń wewnątrz obiektu można uzyskać niedopuszczając do wnikania
części prądu piorunowego do ekranu kabli antenowych. We wprowadzanej obecnie normie
europejskiej [9] zalecane jest umieszczenie masztów antenowych w przestrzeniach chronionych
tworzonych przez nadbudówki lub elementy konstrukcyjne dachu lub dodatkowe zwody
umieszczane obok masztów.
W obu przypadkach należy zachować odstępy bezpieczne pomiędzy chronionymi masztami a
elementami wykorzystywanymi do ochrony odgromowej. Przykład takiego rozwiązania
przedstawiono na rys. 16.
Andrzej W. Sowa Ochrona odgromowa urządzeń umieszczonych na dachach obiektów budowlanych
a) b) c)
Rys. 15. Przykład urządzenia ograniczające przepięcia bezpośrednio przed chroniony urządzeniem; a)
widok ogólny, b) schemat, c) oraz sposób podłączenia ogranicznika TV-Pro
Zwód
pionowy
Ä…
Elementy
dystansujÄ…ce
Zwody
antena
poziome
Kabel
antenowy
L
Przewody
odprowadzÄ…ce
Chroniony
Szyna
telewizor
wyrównawcza
Instalacja elektryczna
Uziom
Rys. 16. Ochrona masztu i anteny przed bezpośrednim oddziaływaniem prądu piorunowego [14]
Podobne rozwiązania wprowadzane są również do ochrony odgromowej anten stosowanych w
telefonii komórkowej. Przykłady ochrony anten przed bezpośrednim wyładowaniem oraz ochrony
kabli antenowych przed oddziaływaniem prądu piorunowego przedstawia rys. 17.
W przedstawionych rozwiązaniach należy zachować wymagane odstępy ochronne pomiędzy
masztem i antenami a zwodem i innymi elementami urzÄ…dzenia piorunochronnego.
Jeśli zachowanie wymaganych odstępów ochronnych lub stworzenie przestrzeni chronionych przez
zwody pionowe jest trudne lub niemożliwe do realizacji to można zastosować jedno z poniżej
przedstawionych rozwiązań:
" zwód pionowy i przewody odprowadzające są mocowane do chronionego masztu, bezpieczny
odstęp pomiędzy tym przewodem a chronionym obiektem zapewniają odpowiednio dobrane
izolacyjne elementy dystansujÄ…ce (rys.17a),
Andrzej W. Sowa Ochrona odgromowa urządzeń umieszczonych na dachach obiektów budowlanych
Rys.17. Umieszczanie masztów antenowych w przestrzeniach chronionych zwodów pionowych
" do odprowadzania prądów piorunowych wykorzystywane są przewody w izolacji z pokryciem
półprzewodzącym (rys.17b).
Stosując przewody w izolacji wysokonapięciowej należy ograniczyć wyładowania ślizgowe na
powierzchni izolacji. Można to osiągnąć:
" podwyższając napięcie początkowe wyładowań ślizgowych, (np. zwiększenie grubości
izolacji przewodu),
" stosujÄ…c ekrany w izolacji przewodu (np. cienki folie metalowe wewnÄ…trz izolacji).
" zmieniając rozkład natężenia pola elektrycznego w miejscu wystąpienia wyładowań
ślizgowych.
Dwie pierwsze metody nie znalazły dotychczas praktycznego zastosowania przy produkcji
przewodów wykorzystywanych do celów ochrony odgromowej.
W przypadku metody trzeciej, poprawę rozkładu pola elektrycznego w miejscu powstawania
wyładowań ślizgowych można osiągnąć stosując przewody w izolacji wysokonapięciowej z
pokryciem przewodzącym lub półprzewodzącym.
Taki sposób ochrony przed wyładowaniami ślizgowymi zastosowano w przewodach HVI (High
Voltage Insulated) produkowanych przez firmÄ™ DEHN.
Przewody te posiadają izolację wysokonapięciową pokrytą warstwą półprzewodzącą i można je
stosować w przypadku konieczności układania przewodów odgromowych obok uziemionych,
przewodzących instalacji lub urządzeń.
Zastosowanie takich przewodów eliminuje wymóg zachowania odstępów bezpiecznych
wynoszących ok. 0,75 m dla odstępów w powietrzu lub ok. 1,5 m dla odstępów w dielektryku
stałym.
Podstawowe parametry przewodu HVI zestawiono w tablicy 3.
Producent zapewnia również wygodne do montażu zakończenia kabli (rys.18.) oraz odpowiednio
montowane i rozmieszczone obejmy do połączeń wyrównawczych z uziemionymi elementami.
Przewody w izolacji mogą zastąpić przedstawione rozwiązania klasyczne z mocowaniem
wsporników izolacyjnych (rys.19.).
Andrzej W. Sowa Ochrona odgromowa urządzeń umieszczonych na dachach obiektów budowlanych
Tablica 3. Podstawowe parametry przewodu HVI [10]
Parametr Wartość
0,75 m  powietrze,
Równoważny odstęp bezpieczny
1,5 m  dielektryk stały
Średnica zewnętrzna 20,0/23,0 mm
Minimalny promień gięcia 200 mm
Temperatura montażu przewodu > 00C
Maksymalne naciski 950 N
Wewnętrzny przewód 19 mm2 Cu
Zewnętrzne pokrycie Czarny lub szare PCV
Rys.18. Przewody w izolacji wysokonapięciowej, a) gotowe przewody z końcówkami o różnym
przeznaczeniu i obejmami
a) b)
zwód
zwód
pionowy
pionowy
wspornik
wspornik
izolacyjny
izolacyjny
antena
antena
elementy
dystansujÄ…ce
Przewód w
maszt
izolacji wyso-
maszt
antenowy
konapięciowej
antenowy
przewód
odprowadzajÄ…cy
Rys. 19. Ochrona anten przed bezpośrednim wyładowaniem piorunowym, a) wykorzystanie zwodu
pionowego i przewodu odprowadzającego odsuniętego od masztu, b) zwód pionowy z kablem
wysokonapięciowym
Andrzej W. Sowa Ochrona odgromowa urządzeń umieszczonych na dachach obiektów budowlanych
Przykład wykorzystania przewodów HVI do ochrony anten stacji bazowych telefonii komórkowej
przedstawiono na rys. 20.
Rys. 20. Przykład wykorzystania kabla w izolacji wysokonapięciowej pokrytej materiałem półprzewodzącym
do odprowadzania prÄ…du piorunowego
Podsumowanie
Zapewnienie bezawaryjnego działania urządzeń elektronicznych może wymagać zastosowanie no-
wych rozwiązań przy tworzeniu instalacji piorunochronnej. Dotyczy to szczególnie urządzeń in-
stalowanych na dachach obiektów budowlanych. Są one narażone na bezpośrednie wyładowanie
piorunowe i coraz częściej zalecane jest niedopuszczenie do bezpośredniego oddziaływania prądu
piorunowego na te urządzenia. Spełnienie powyższych wymagań można osiągnąć stosując
odpowiednio dobrane układy zwodów oraz ograniczenie przepięć dochodzących do tych urządzeń z
instalacji elektrycznej oraz z linii przesyłu sygnałów.
Jeśli stworzenie ochrony odgromowej eliminującej bezpośrednie oddziaływanie prądu piorunowego na
urządzenia instalowane na dachu obiektu jest niemożliwe do wykonania to można zastosować [10]
jedno w poniżej przedstawionych rozwiązań:
" w instalacjach przewodzących, którymi prąd piorunowy może wpłynąć do obiektu (np. rury
systemu klimatyzacji i wentylacji), należy zastosować elementy izolacyjne o długości (grubości) co
najmniej dwukrotnie większej od wymaganych odstępów izolacyjnych,
" w miejscach zbliżenia instalacji odgromowej i chronionego urządzenia lub systemu należy
zastosować połączenia wyrównawcze bezpośrednie lub przy pomocy iskierników.
Ochroną przed bezpośredni oddziaływaniem prądu piorunowego należy objąć również urządzenia
instalowane na ścianach obiektu budowlanego.
Andrzej W. Sowa Ochrona odgromowa urządzeń umieszczonych na dachach obiektów budowlanych
Literatura
1. Flisowski Zd. : Trendy rozwojowe ochrony odgromowej budowli. Część 1. Wyładowania piorunowe
jako z
ródło zagrożenia. Warszawa PWN 1986.
2. Hasse P.: Überspannungsschutz von Niederspannungsanlagen. Betrieb elektronischer Geräte auch bei
direkten Blitzschlägen. Tüv-Verlag. 1998.
3. Sowa A.: Kompleksowa ochrona odgromowa i przepięciowa. COSiW SEP, Warszawa 2005.
4. PN-86/E-05003/01, Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Wymagania ogólne.
5. PN-86/E-05003/02, Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Ochrona podstawowa
(norma wycofana).
6. PN-IEC 61024-1:2001, Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Zasady ogólne.
7. PN-IEC 61024-1:2001/Ap1 grudzień 2002, Ochrona odgromowa obiektów budowanych.
Część 1. Zasady ogólne.
8. PN-IEC 61024-1-1:2001, Ochrona odgromowa obiektów budowanych. Zasady ogólne.
Wybór poziomów ochrony dla urządzeń piorunochronnych.
9. PN-IEC 61024-1-1:2001/Ap1 grudzień 2002, Ochrona odgromowa obiektów budowanych.
Zasady ogólne. Wybór poziomów ochrony dla urządzeń piorunochronnych.
10. PN-IEC 61024-1-2:2002,Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Zasady ogólne.
Przewodnik B  Projektowanie, montaż, konserwacja i sprawdzanie urządzeń piorunochronnych.
11. PN-IEC 61312-1:2001, Ochrona przed piorunowym impulsem elektromagnetycznym. Zasady
ogólne.
12. PN-IEC/TS 61312-2:2002, Ochrona przed piorunowym impulsem elektromagnetycznym
(LEMP). Część 2. Ekranowanie obiektów, połączenia wewnątrz obiektów i uziemienia.
13. RozporzÄ…dzenie Ministra Infrastruktury z dnia 7 kwietnia 2004 r. zmieniajÄ…ce rozporzÄ…dzenie
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie 
Dz. U. Nr 109, poz.1156.
14. Materiały reklamowe firmy DEHN.