gramatyka (podstawa) opracowanie

OPRACOWANIE GRAMATYKI
Czasownik
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
Czasowniki w języku niemieckim w bezokoliczniku czasu terazniejszego kończą się na -en
lub -n np. sagen, sprechen lub l�cheln, klingeln.
Podział czasowników :
INFINITIV (bezokolicznik)
mocne: np. singen, sprechen, kommen, fahren, gehen, beginnen, sein, lesen, springen,
słabe: np. pr�fen,fragen, malen, spielen, wecken, baden, lachen, machen, tanzen, warten
nieregularne (mieszane): np. denken, nennen, kennen,
CZASOWNIKI POSIAKOWE I MODALNE
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
Czasowniki posiłkowe:
Do tworzenia różnych form czasów oraz do strony biernej w j. niemieckim służą trzy czasowniki
posiłkowe:
haben (mieć) sein (być) werden (stawać się)
ich habe ich bin ich werde
du hast du bist du wirst
er, sie, es hat er, sie, es ist er, sie, es wird
wir haben wir sind wir werden
ihr habt ihr seid ihr werdet
sie, Sie haben sie, Sie sind sie, Sie werden
Czasowniki modalne:
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
Czasowniki modalne wyrażają stosunek osoby do czynności. W j. niemieckim wyróżniamy sześć
czasowników modalnych: wollen (chcieć), m�ssen (musieć), k�nnen (móc, umieć, potrafić),
d�rfen (mieć pozwolenie), sollen (mieć powinność), m�gen (chcieć, lubić),.
Czasowniki te występują z bezokolicznikiem innego czasownika, który jest na końcu zdania, np.:
Ich muss jetzt nach Hause gehen. (Muszę teraz iść do domu).
Du sollst ihr alles sagen.(Powinieneś jej wszystko powiedzieć).
Du kannst mich heute abend anrufen. (Możesz dziś wieczorem do mnie zadzwonić).
Ich darf nicht ins Kino gehen. (Nie mogę dziś iść do kina).
Ich mag meine neue Lehrerin. (Lubię moją nową nauczycielkę.)
Odmiana czasowników modalnych:
d�rfen (mieć pozwolenie) k�nnen (móc, umieć, potrafić)
Singular Singular
1. ich darf (mogę, wolno mi) 1. ich kann (umiem, mogę)
2. du darfst 2. du kannst
3. er, sie, es darf 3. er, sie, es kann
Plural Plural
1. wir d�rfen 1. wir k�nnen
2. ihr d�rft 2. ihr k�nnt
3. sie, Sie d�rfen 3. sie, Sie k�nnen
sollen (mieć powinnonność) m�ssen (musieć)
Singular Singular
1. ich soll (powinienem, powinnam) 1. ich muss
2. du solst 2. du musst
3. er, sie, es soll 3. er, sie, es muss
Plural Plural
1. wir sollen 1. wir m�ssen
2. ihr sollt 2. ihr m�sst
3. sie, Sie sollen 3. sie, Sie m�ssen
wollen (chieć) m�gen (lubić, chcieć)
Singular Singular
1. ich will (chcę) 1. ich mag (lubię, chcę)
2. du willst 2. du magst
3. er, sie, es will 3. er, sie, es mag
Plural Plural
1. wir wollen 1. wir m�gen
2. ihr wollt 2. ihr m�gt
3. sie, Sie wollen 3. sie, Sie m�gen
Czasownik mo�gen występuje często w formie ich m�chte (chciał(a)bym), du m�chtest
(chciał(a)byś)
np.: Wir m�chten an die Ostsee fahren (Chcielibyśmy pojechać nad Morze Bałtyckie.)
Podobnie odmienia się niemodalny czasownik wissen (wiedzieć).
Singular - l. poj. Plural - l. mnoga
1. ich weiss 1. wir wissen
2. du weisst 2. ihr wisst
3. er,sie, es weiss 3 sie, Sie wissen
Tryb rozkazujący :
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
Rozkaz, życzenie, upomnienie, polecenie lub ostrzeżenie mogą być wyrażone przez tryb
rozkazujący.
Tryb rozkazujący występuje w następujących osobach:
Singular - l. poj. Plural - l. mnoga
Gehen wir! 1 osoba liczby mnogiej
Geh! 2 osoba liczby pojedynczej Geht! 2 osoba liczby mnogiej
Gehen Sie! 3 osoba liczby mnogiej
Zaimek osobowy występuje tylko w pierwszej i trzeciej osobie liczby mnogiej!
Czasowniki regularne: Do tematu czasownika dodajemy -e do 2. os. l.p. , np.: schreibe! (pisz!), a -
t do 2. os. l.m.,
np. schreibt! (piszcie!). Przy czasownikach z końcówką - t, -d, -ffn, -chn obowiązkowe jest dodanie
końcówki -e.
Indikativ - tryb oznajmujący Imperativ - tryb rozkazujący
du gehst Geh! lub Gehe!
wir gehen Gehen wir!
ihr geht Geht!
sie gehen Gehen sie!
Sie gehen Gehen Sie!
Indikativ - tryb oznajmujący Imperativ - tryb rozkazujący
du �ffnest �ffne!
wir �ffnen �ffnen wir!
ihr �ffnet �ffnet!
sie �ffnen �ffnen sie!
Sie �ffnen �ffnen Sie!
Tak samo odmieniaj się czasowniki: reden, sch�tteln, klappern, bieten, landen, erledigen, atmen,
rechnen, entschuldigen, warten, antworten, bilden, lachen, baden, lernen!
Czasowniki mocne zmieniające samogłoskę rdzenną w 2. i 3. os. l.p. odrzucamy końcówkę -st
od formy 2. os. l.p. czasu terazniejszego oraz zaimek osobowy, np.
Indikativ - tryb oznajmujący Imperativ - tryb rozkazujący
du hilfst Hilf!
wir helfen Helfen wir!
ihr helft Helft!
sie helfen Helfen sie!
Sie helfen Helfen Sie!
Indikativ - tryb oznajmujący Imperativ - tryb rozkazujący
du nimmst Nimm!
wir nehmen Nehmen wir!
ihr nehmt Nehmt!
sie nehmen Nehmen sie!
Sie nehmen Nehmen Sie!
Tak samo odmieniają się czasowniki: geben, sehen, essen, empfehlen, treffen, lesen, sprechen!
W trybie rozkazującym nie dodajemy przegłosu do czasowników, które w odmianie (koniugacji) w
czasie terazniejszym przegłos otrzymują, np.
Indikativ - tryb oznajmujący Imperativ - tryb rozkazujący
du f�hrst Fahr!
wir fahren Fahren wir!
ihr fahrt Fahrt!
sie fahren Fahren sie!
Sie fahren Fahren Sie!
Tak samo odmieniają się czasowniki: sprechen, blasen, schlafen, laufen, backen, tragen, wachsen,
braten!
Tryb rozkazujący czasowników sein i haben:
Indikativ - tryb oznajmujący Imperativ - tryb rozkazujący
du bist Sei!
wir sind Seien wir!
ihr seid Seid!
sie sind Seien sie!
Sie sind Seien Sie!
Indikativ - tryb oznajmujący Imperativ - tryb rozkazujący
du hast Hab! lub Habe!
wir haben Haben wir!
ihr habt Habt!
sie haben Haben sie!
Sie haben Haben Sie!
Tryb rozkazujący czasowników rozdzielnie złożonych
Czasownik odmienia się tak samo jak w trybie rozkazującym, natomiast jego przedrostek idzie na
koniec zdania.
Indikativ - tryb oznajmujący Imperativ - tryb rozkazujący
du machst auf Mach auf!
wir machen auf Machen wir auf!
ihr macht auf Macht auf!
sie machen auf Machen sie auf!
Sie machen auf Machen Sie auf!
CZASOWNIKI ZWROTNE
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
Czasowniki zwrotne są to czasowniki występujące zawsze z zaimkiem zwrotnym "sich", który
może występować w III przypadku (Dativ) lub IV przpadku (Akkusativ).
Zaimek zwrotny "sich" odnosi się zawsze do podmioty zdania.
Odmiana czaswonika zwrotnego:
sich waschen (myć się) sich k�mmen (czesać się) sich treffen (spotykać się)
ich wasche mich ich k�mme mich ich treffe mich
du w�schst dich du k�mmst dich du triffst dich
er, sie, es w�scht sich er, sie, es k�mmt sich er, sie, es trifft sich
wir waschen uns wir k�mmen uns wir treffen uns
ihr wascht euch ihr k�mmt euch ihr trefft euch
sie, Sie waschen sich sie, Sie k�mmen sich sie, Sie treffen sich
Możemy użyć zaimek zwrotny w III przypadku (Dativ) chcąc powiedzieć "sobie".
np.
Ich wasche mir die H�nde.
Ich k�mme mir das Haar.
sich waschen + Dativ
ich wasche mir die H�nde
du w�schst dir die H�nde
er, sie, es w�scht sich die H�nde
wir waschen uns die H�nde
ihr wascht euch die H�nde
sie, Sie waschen sich die H�nde
Inne czasowniki zwrotne w języku niemieckim:
sich beeilen - pośpieszyć się
sich befinden - znajdować się
sich besch�ftigen - zajmować się
sich entschuldigen - przepraszać
sich erholen - odpoczywać
sich freuen - cieszyć się
sich f�hlen - czuć się
sich interessieren - interesować się
sich k�mmen - czesać się
sich rasieren - golić się
sich setzen - siadać
sich treffen - spotykać się
sich unterhalten - rozmawiać
sich verabschieden - pożegnać się
sich versp�ten - spózniać się
sich vorstellen - przedstawiać się lub sobie
Nie wszystkie czasowniki zwrotne w języku polskim są czasownikami zwrotnymi w języku
niemieckim i odwrotnie.
NIE ZWROTNE W J. NIEMIECKIM ZWROTNE W J. POLSKIM
abbrechen odłamać się
altern starzeć się
anfangen zaczynać się
ansto�en stuknąć się
auffallen rzucać się w oczy
aufgehen otwierać się
aufsteigen wznieść się (dym, chmury, rakieta)
auftauchen pojawić się
ausbleiben nie nastąpić, nie zdarzyć się
auseinandergehen rozejść się, rozstać się
backen piec się
bangen trwożyć się
bedenken zastanawiać się
beginnen zaczynać się
beitragen przyczyniać się
bestehen składać się
blitzen błyskać się
braten piec się, smażyć się
brennen palić się
dunkeln ściemniać się
eilen spieszyć się
einbrechen włamać się
einfallen zawalić się
einst�rzen załamać się, zawalić się
einwilligen zgadzać się
enden kończyć się
entbehren wyrzekać się
entzweigehen rozbić się
erfahren dowiedzieć się
erhalten bleiben zachować się (budynek)
erkranken rozchorować się
erscheinen ukazać się
erstauenen zdumiewać się
ersticken dusić się
ert�nen rozlegać się
ertrinken utopić się
erwachen budzić się
erwerben przyswoić sobie
festhalten trzymać się
f�rchten bać się
gefallen podobać się
gelingen powieść się
genie�en rozkoszować się
geraten udać się (dokądś)
geschehen dziać się, zdarzyć się
gl�nzen błyszczeć się
gleichen równać się
gl�cken poszczęścić się
gr�nen zielenić się
heiraten ożenić się
irren mylić się
jagen uganiać się
jubeln radować się
klagen żalić się, skarżyć się
klettern wdrapywać się
kochen gotować się
l�cheln uśmiechać się
lachen śmiać się
leuchten świecić się
leugnen wypierać się
mi�fallen nie podobać się
mi�gl�cken nie poszczęścić się, nie udać się
mi�lingen nie powieść się
mi�raten nie udać się
nachdenken zastanawiać się
nachlassen zmniejszyć się
n�hertreten zbliżyć się
CZASOWNIKI ROZDZIELNIE ZAOŻONE
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
Czasowniki rozdzielnie złożone to takie w których akcent pada na przedrostek czasownika. Z
reguły przedrostki czasownika rozdzielnie złożonego mają własne znaczenie np. aufmachen (auf -
na, machen - robić - aufmachen - otwierać).
Przedrostek czasownika stoi zawsze na końcu zdania.
np.
Ich mache die T�r auf.
Odmiana czasownika rozdzielnie złożonego.
ankommen - przybywać abfahren - odjeżdzać vortragen - referować
ich komme an ich fahre ab ich trage vor
du kommst an du f�hrst ab du tr�gst vor
er, sie, es kommt an er, sie, es f�hrt ab er, sie, es tr�gt vor
wir kommen an wir fahren ab wir tragen vor
ihr kommt an ihr fahrt ab ihr tragt vor
sie, Sie kommen an sie, Sie fahren ab sie, Sie tragen vor
Przedrostki czasowników rozdzielnie złożonych z przykładowym czasownikiem:
ab- abfahren - odjeżdzać
an- ankommen - przybywać
auf- aufmachen - otwierać
aus- ausgeben - wydawać
bei- beif�gen - dołączyć
blank- blankbohnern - froterować
blind- blindschreiben - pisać bez patrzenia na klawisze
ein- eintreten - wejść
fehl- fehlschlagen - nie udawać się
fort- fortsetzen - kontynuować
halt- haltmachen - zatrzymywać
her- herstellen - produkować
hin- hinsetzen - siadać
kennen- kennenlernen - poznać
lieb- liebhaben - kochać
los- losgehen - ruszyć
ma�- ma�halten - zachować umiar
mit- mitmachen - brać udział
spazieren- spazierengehen - spacerować
stehen- stehenlassen - pozostawiać
�bel- �belnehmen - brać za złe
verloren- verlorengehen - zgubić
vor- vorarbeiten - odpracować
weg- wegdenken - wyobrazić sobie że nie ma
wunder- wundernehmen - dziwić się
zu- zumachen - zamykać
zur�ck- zur�ckbilden - zmniejszać
zusammen- zusammenbleiben - pozostawać razem
CZASOWNIKI NIEROZDZIELNIE ZAOŻONE
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
Czasowniki nierozdzielnie złożone charakteryzują się padaniem akcentu na czasownik.
np. bekommen (Ich bekomme heute abend Besuch.)
Przedrostki czasowników nierozdzielnie złożonych z przykładowym czasownikiem:
arg- argw�hnen - podejrzewać
be- befehlen - rozkazywać
brand- brandmarken - napiętnować
emp- empfangen - przyjmować
ent- entschuldigen - przepraszać
er- erfahren - doświadczyć
fr�h- fr�hst�cken - jeść śniadanie
ge- gefallen - podobać
hand- handhaben - władać
lang- langweilen - nudzić się
miss- missbrauchen - wykożystywać
mut- mutma�en - przypuszczać
rade- radebrechen - kaleczyć język
recht- rechtfertigen - usprawiedliwiać się
schau- schauspielern - grać
ver- verstehen - rozumieć
wett- wetteifern - rywalizować
zer- zerst�ren - zniszczyć
TYLKO POZIOM ROZSZERZONY
Czasowniki z przedrostkami durch-, hinter-, �ber-, um-, unter-, voll-, wider-, wieder- mogą być
rozdzielnie lub nierozdzielnie złożone. Jest to użależnione od akcentu, jeżeli akcent pada na
przedrostek - są to czasowniki rozdzielnie złożone; jęzeli akcent pada na czasownik są to
czasowniki nierozdzielnie złożone.
Czasowniki rozdzielnie złożone mają znaczenie konkretne.
np.
Der Kapit�n setzt die Leute �ber. Kapinan przeprawia ludzi.
Czasowniki nierozdzielnie złożone mają znaczenie przenośne.
Er �bersetzt den Text aus dem Polnischen ins Deutsche. On tłumaczy tekst z j. polskiego na
niemiecki.
Przykłady czasowników rozdzielnie i nierozdzielnie złożonych w j. niemieckim.
PRZYKAAD CZASOWNIKA ROZDZIELNIE PRZYKAAD CZASOWNIKA
ZAOŻONEGO NIEROZDZIELNIE ZAOŻONEGO
durchbrechen - przełamać durchbrechen - przebić
durchkreuzen - pokrzyżować np. plany durchkreuzen - zaznaczyć krzyżykiem
durchschauen - przeglądać coś durchschauen - przejrzeć kogoś
hinterlassen - pozostawić
�bersetzen - przeprawić �bersetzen - przetłumaczyć
umgehen - obchodzić umgehen - krążyć
unterhalten - podtrzymać, podstawić unterhalten - utrzymywać
vollschreiben - zapisać
vollenden - dokończyć
CZASOWNIK LASSEN
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
Czasownik "lassen" posiada kilka znaczeń, są to: kazać, pozwolić sobie, dać, zostawiać.
Odmiana czasownika lassen:
ich lasse wir lassen
du l�sst ihr lasst
er, sie es l�sst sie, Sie lassen
1. KAZAĆ - Ich lasse meinem Bruder die Z�hne putzen. (Każe umyć zęby mojemu bratu.)
2. KAZAĆ, POZWOLIĆ SOBIE - Meine Schwester l�sst sich die Haare schneiden. (Moja
siostra każe sobie obciąć włosy).
3. DAĆ - Die Aufgabe l�sst sich nicht machen. (Zadanie nie da się zrobić.)
4. ZOSTAWIAĆ - Lass mich endlich in Ruhe! (Zostaw mnie wreszcie w spokoju!)
5. POZWALAĆ - Peter l�sst seinem Kind ins Konzert gehen. (Piotr pozwala swojemu dziecku iść
na koncert.)
Czasownik lassen może występować w połączeniu z rożnymi przedrostkami:
ablassen wypuszczać, wypróżniać
anlassen uruchamiać
auflassen pozostawiać, przywłaszczać
auslassen wypuszczać, pomijać, wytapiać
belassen poprzestać na tym
durchlassen przepuszczać
einlassen wpuszczać, napuszczać
entlassen zwolnić
erlassen wydawać, darować
herablassen opuszczać się
hinterlassen pozostawić po sobie
nachlassen słabnąć
niederlassen siadać, osiadać
�berlassen pozostawić samemu sobie
unterlassen zaniechać
verlassen opuszczać
zerlassen rozpuszczać
zulassen dopuszczać
zur�cklassen pozostawić, porzucać
REKCJA CZASOWNIKA
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
Rekcja czasownika jest połączeniem czasownika z odpowiednim przypadkiem lub przyimkiem
łączącym się z odpowiednim przypadkiem.
WYKAZ NAJWAŻNIEJSZYCH REKCJI CZASOWNIKA:
AN
1.arbeiten an D (pracować nad)
2.sich beteiligen an D (uczestniczyć w)
3.denken an A (myśleć o)
4.sich erinnern an A (przypominać sobie coś / kogoś)
5.erkennen an D (rozpoznać po)
6.erkranken an D (zachorować na)
7.fehlen an D (brakować czegoś)
8.gewinnen an D (zyskiwać na)
9.glauben an (wierzyć w)
10.grenzen an (graniczyć z)
11.sich halten an A (trzymać się czegoś)
12.h�ngen an D (być przywiązanym do kogoś)
13.sich gew�hnen an A (przyzwyczaić się do)
14.leiden an D (cierpieć na)
15.liegen an D (zależeć na / od)
16.liefern an A (dostarczać komuś)
17.mangeln an D (brakować czegoś)
18.sich r�chen an D (zemścić się)
19.schreiben an A (pisać do)
20.sterben an D (umrzeć na)
21.teilnehmen an D (brać udział w)
22.vorbeigehen an D (przechodzić obok)
23.sich wenden an A (zwracać sie do)
24.zweifeln an D (wątpić w)
AUF
1.achten auf A (uważać na)
2.ankommen auf A (zależeć od)
3.antworten auf A (odpowiadać na)
4.aufpassen auf A (uważać na)
5.aufmerksam machen auf A (zwracać uwagę na)
6.sich auswirken auf A (oddziaływać na)
7.basieren auf D (opierać się na)
8.beruhen auf D (opierać sie na)
9.sich beschr�nken / begrenzen auf A (ograniczać się do)
10.sich berufen auf A (powoływać się na)
11.bestehen / beharren auf D (obstawać przy czymś)
12.sich beziehen auf A (odnosić się do)
13.Eindruck machen auf A (robić wrażenie na )
14.sich einstellen auf A (nastawić się na)
15.sich freuen auf A (cieszyć się na)
16.hinweisen auf A (wskazać / zwrócić uwagę na)
17.hoffen auf A (mieć nadzieję na)
18.sich konzentrieren auf A (koncentrować się na)
19.rechnen auf A (liczyć na)
20.sich verlassen auf A (zdać się, polegać na)
21.verzichten auf A (zrezygnować z czegoś)
22.sich vorbereiten auf A (przygotować się do)
23.warten auf A (czekać na)
AUS
1.bestehen aus (składać się z)
2.sich ergeben aus (wynikać z)
3.folgen / resultieren aus (wynikać z)
4.stammen aus (wywodzić się z)
5.werden aus (stać się "wyrosnąć" z)
BEI
1.anrufen bei (zatelefonować do)
2.bleiben bei (pozostać przy)
3.helfen bei (pomagać w)
4.herauskommen bei (wyjść, wynikać z)
5.vorbeikommen bei (wpaśc do kogoś)
F�R
1.b�rgen f�r (gwarantować coś)
2.sich bedanken (bei j-m) f�r (podziękować komuś za)
3.danken f�r (dziękować za)
4.sich eignen f�r (nadawać się do)
5.sich einsetzen f�r (opowiadać się za)
6.sich entscheiden f�r (zdecydować sie na)
7.sich (bei j-m) entschuldigen f�r (usprawiedliwiać się z powodu)
8.gelten f�r (odnosić się do)
9.halten f�r (uważać za)
10.sich interessieren f�r (interesować się czymś)
11.kandidieren f�r (kandydować do)
12.k�mpfen f�r (walczyć o)
13.sein f�r / gegen (być za / przeciw czemuś)
14.sorgen f�r (zadbać o coś, troszczyć się)
IN
1.ankommen / eintreffen in D (przybyć do)
2.bestehen in D (polegać na)
3.einladen in A (zapraszać do / na)
4.einteilen in A (podzielić na)
5.eintreten in A (wejść do)
6.geraten in A (popaść w)
7.sich irren in D (pomylić się w)
8.sich verlieben in A (zakochać się w)
9.sich vertiefen in A (zagłębić się w)
10.verwandeln in A (przeobrazić się w)
MIT
1.sich abfinden mit (pogodzić się z)
2.anfangen / beginnen mit (zaczynać)
3.aufh�ren mit (przestawać, skończyć z)
4.sich besch�ftigen / befassen mit (zajmować się czymś)
5.rechnen mit (liczyć się z czymś)
6.telefonieren mit (telefonować do kogoś)
7.versorgen mit (zaopatrywać w)
8.zusammensto�en mit (zderzyć się z)
NACH
1.anstehen nach (stać w kolejce po coś)
2.duften nach (pachnieć czymś)
3.sich erkundigen nach (dowiadywać się o coś)
4.fragen nach (pytać o)
5.greifen nach (sięgać po)
6.riechen nach (pachnieć czymś)
7.rufen nach (wołać kogoś)
8.sich richten nach (kierować się czymś)
9.schmecken nach (mieć smak czegoś)
10.sich sehnen nach (tęsknić za)
11.streben nach (dążyć do)
12.suchen nach (poszukiwać czegoś, kogoś)
�BER
1.sich �rgern �ber A (złościć się)
2.sich aufregen �ber A (denerwować się)
3.berichten �ber A (relacjonować coś)
4.sich beklagen / beschweren �ber A (uskarżać się na)
5.denken �ber A (sądzić / myśleć o czymś)
6.diskutieren �ber A (dyskutować o)
7.entscheiden �ber A (decydować o)
8.sich freuen �ber A (cieszyć się z)
9.herrschen �ber A (panować nad)
10.informieren �ber A (informować o)
11.klagen �ber A (skarżyc się na)
12.lachen �ber A (smiać się z)
13.nachdenken �ber (zastanawiać się nad)
14.schreiben �ber A (pisać o)
15.sprechen �ber A (rozmawiać o)
16.sich unterhalten �ber A (rozmawiać o)
17.verf�gen �ber A (dysponować czymś)
18.sich wundern �ber A (dziwić się)
UM
1.sich bem�hen um (starać się o)
2.beneiden (j-n) um (zazdrościć komuś czegoś)
3.sich bewerben um (ubiegać się o)
4.bitten um (prosić o)
5.es geht um (chodzi o)
6.es handelt sich um (chodzi o)
7.k�mpfen um (walczyć o)
8.sich k�mmern / sorgen um (troszczyć się o)
9.(sich) streiten um (kłócić się o)
10.trauern um (opłakiwać kogoś, smucić się z powodu)
UNTER
1.leiden unter D (cierpieć na)
2.verstehen unter (rozumieć pod czymś)
VON
1.abh�ngen von (zależeć od)
2.absehen von (abstrahować od)
3.befreien von (uwolnić od)
4.berichten von / �ber (relacjonować coś)
5.erfahren von (dowiedzieć się o)
6.sich erholen von (odpocząć / wydobrzeć)
7.erz�hlen von / �ber (opowiadać o)
8.halten von (sądzić o)
9.h�ren von (słyszeć o)
10.handeln von (traktować o czymś)
11.profitieren von (skorzystać z)
12.tr�umen von (marzyć, śnić o)
13.unterscheiden von (odróżniać od)
14.�berzeugen von (przekonywać o)
15.sich verabschieden von / Abschied nehmen von (pożegnać się z)
16.verstehen von (znać się na czymś)
17.zeugen von (świadczyć o czymś)
18.Angst haben vor (bać się czegoś)
19.sich f�rchten vor (bać się czegoś)
20.(sich) sch�tzen vor (chronić się przed)
21.warnen vor (ostrzegać przed)
ZU
1.beitragen zu (przyczyniać się do)
2.berechtigen zu (uprawniać do)
3.dienen zu (służyć do)
4.einladen zu (zapraszać na)
5.sich entschlie�en zu (zdecydować się na)
6.sich entwickeln zu (rozwinąć się)
7.f�hren zu (prowadzić do)
8.geh�ren zu (należeć do)
9.gratulieren zu (gratulować z okazji)
10.raten zu (doradzać komuś coś)
11.�bergehen zu (przejść do)
12.verhelfen zu (dopomóc w)
13.werden zu (stawać się czymś)
14.zwingen zu (zmuszać do)
Rekcje bezpośrednie (bez przyimka)
Nominativ
1.sein (być)
2.werden (zostać, stawać się)
3.bleiben (pozostawać)
4.genannt werden (zostać / być) nazwanym
Genitiv
TYLKO POZIOM ROZSZERZONY
1.gedenken (wspominać - głównie w odniesieniu do zmarłych)
2.sich bedienen (posługiwać się)
3.sich erfreuen (cieszyć się - np. popularnością)
4.bed�rfen (wymagać)
5.sich enthalten (powstrzymywać się)
6.sich entsinnen (przypominać sobie)
7.sich erbarmen (zlitować się)
8.sich r�hmen (chwalić się)
9.sich sch�men (wstydzić się)
10.sich annehmen (podjąć się czegoś, zająć się czymś)
11.der Meinung / der Ansicht sein (mieć pogląd)
12.guter / schlechter Laune sein (być w dobrym / złym humorze)
Dativ
1.ausweichen (wyminąć, ustąpić)
2.�hneln (być podobnym)
3.bekommen (wyjść na zdrowie)
4.begegnen (spotkać, natknąć się na kogoś)
5.beitreten (przystąpić do organizacji)
6.zustimmen (zgadzać się)
7.beiwohnen (uczestniczyć, być obecnym przy czymś)
8.folgen (iść za kimś, następować)
9.sich n�hern (zbliżać się)
10.zuh�ren (przysłuchiwać się)
11.geh�ren / angeh�ren (przynależeć)
Akkusativ
1.anrufen (zatelefonować)
2.beneiden (zazdrościć)
3.heiraten (poślubić, czyli "hajtnąć")
4.nennen (nazywać kogoś / coś)
5.st�ren (przeszkadzać)
6.unterbrechen (przerywać)
CZASY
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
Czas terazniejszy:
Można nim wyrażać nie tylko terazniejszość ale i przyszłość
np.: Ich arbeite jetzt. (Teraz pracuję. )
np.: Heute abend gehe ich ins Theater. (Dziś wieczorem pójdę do teatru.).
W języku niemieckim występują trzy osoby liczby pojedynczej i trzy osoby liczby mnogiej.
osoba liczba pojedyncza osoba liczba mnoga
1. ich (ja) 1. wir (my)
2. du (ty) 2. ihr (wy)
3. er (on), sie (ona), es (ono) 3. sie (oni), Sie (pisane wielką literą
forma grzecznościowa Pan, Pani,
Państwo)
Końcówki czasownika niemieckiego w poszczególnych osobach:
Singular - licza pojedyncza Plural - liczba mnoga
1. ich schreibe 1. wir schreiben
2. du schreibst 2. ihr schreibt
3. er, sie, es schreibt 3. sie, Sie schreiben
Czasowniki, których temat kończy się na -t, -d i takie, jak np.: atmen, zeichnen, �ffnen, warten,
arbeiten otrzymują dodatkowo w drugiej i trzeciej osobie l.p. i w drugiej osobie l.m. końcówki
rozszerzone o spójkę -e, np.:
Singular - licza pojedyncza Plural - liczba mnoga
1. ich arbeite 1. wir arbeiten
2. du arbeitest 2. ihr arbeitet
3. er, sie, es arbeitet 3. sie, Sie arbeiten
Jeżeli temat czasownika kończy się na -s, -�, -x, -z, w końcówce 2 osoby liczby pojedynczej
opuszczamy "s". Przykładowe czasowniki: tanzen, begr��en, hexen, bei�en, sitzen, gie�en, weisen,
reisen.
Singular - licza pojedyncza Plural - liczba mnoga
1. ich tanze 1. wir tanzen
2. du tanzt 2. ihr tanzt
3. er, sie, es tanzt 3. sie, Sie tanzen
Przy czasownikach zakończonych na -eln w 1 osobie liczy pojedynczej opuszczamy "e".
Przykładowe czasowniki: angeln, klingeln, l�cheln.
Singular - licza pojedyncza Plural - liczba mnoga
1. ich angle 1. wir angeln
2. du angelst 2. ihr angelt
3. er, sie, es angelt 3. sie, Sie angeln
Czasowniki mocne cechuje zmiana samogłoski rdzennej w temacie drugiej i trzeciej osobie liczby
pojedynczej:
Singular - liczba pojedyncza Plural - liczba mnoga
1. ich helfe 1. wir helfen
2. du hilfst 2. ihr helft
3. er, sie, es hilft 3. sie, Sie helfen
Kilka najważniejszy czasowników tego typu :
Bezokolicznik 2. os. l.p. 3. os. l.p.
backen (piec) du b�ckst er b�ckt
blasen (dmuchać) du bl�st er bl�st
braten (smażyć) du br�tst er br�t
fahren (jechać) du f�hrst er f�hrt
fangen (łapać) du f�ngst er f�ngt
geben (dawać) du gibst er gibt
laufen (biegać) du l�ufst er l�uft
lesen (czytać) du liest er liest
nehmen (brać) du nimmst er nimmt
schlafen (spać) du schl�fst er schl�ft
sehen (widzieć) du siehst er sieht
sprechen (mówić) du sprichst er spricht
tragen (nosić) du tr�gst er tr�gt
treffen (spotykać) du triffst er trifft
wachsen (rosnąć) du w�chst er w�chst
Czas przyszły złożony (Futur I)
Jest to czas złożony i dlatego potrzebny jest czasownik werden w odpowiedniej osobie w miejscu
orzeczenia oraz bezokolicznik na końcu zdania.
WERDEN
ich werde wir werden
du wirst ihr werdet
er, sie, es wird sie, Sie werden
Ich werde mir das blaue Kleid kaufen. (Kupię sobie tą niebieska sukienkę.).
Wir werden uns bald wiedersehen. (Wkrótce znowu się zobaczymy.).
Czas przeszły Pr�teritum/Imperfekt
Nie jest czasem złożonym , więc nie potrzebuje czasownika posiłkowego. Przy czasownikach
słabych tworzymy ten czas w języku niemieckim dodając do tematu czasownika końcówki -te i w
2. os. l.p. i wszystkich osobach l.m. końcówek osobowych.
Pierwsza i trzecia osoba liczby pojedynczej i mnogej jest identyczna.
Czas ten używamy przede wszystkim w opowiadaniach, wypracowaniach, relacjach.
Schemat końcówek w czasie Imperfekt/Pr�teritum
Singular - liczba pojedyncza Plural - liczba mnoga
1. -te 1. -te + -n
2. -te + -st 2. -te + -t
3. -te 3. -te + -n
malen (uczyć się)
Singular - liczba pojedyncza
ich malte
du maltest
er, sie, es malte
Plural - liczba mnoga
wir malten
ihr maltet
sie, Sie malten
Czas przeszły Perfekt
Jest to czas złożony. Składa się on z czasownika posiłkowego haben lub sein w czasie
terazniejszym (który się odmienia) oraz imiesłowem czasu przeszłego (Partizip II)
Imiesłów ( Partizip II ) czasowników słabych tworzy się następująco :
przedrostek ge- + temat + końcówka -et lub -t.
np.: machen (robić), Partizip II : ge + mach (temat) + t
Ich habe die Hausaufgabe gemacht. ( Odrobiłam zadanie domowe.)
lernen (uczyć się), Partizip II: ge + lern + t
Er hat Deutsch gelernt. (On uczył się niemieckiego.).
Należy pamiętać też, że czasowniki z końcówką -ieren otrzymują w Partizip II tylko końcówkę - t
bez przedrostka ge-.
np.: studieren (studiować), Partizip II: studiert
Ich habe in Berlin studiert. (Studiowałem w Berlinie.)
Do podobnych czasowników zakończonych na -ieren należą:
etwas halbieren, komplettieren, etwas relativieren, legalisieren, modernisieren; etwas atomisieren,
bagatellisieren, ritualisieren, kombinieren, studieren,
Podobnie tworzą czas Perfekt czasowniki nierozdzielnie złożone rozpoczynające się na : be-, er-,
zer-, ver-, ge-, emp-, miss- (np.: besuchen - besucht).
Ich habe meine Freundin zu Hause besucht - Odwiedziłem swoją przyjaciółkę w domu.
Czasowniki słabe , złożone rozdzielnie otrzymują końcówkę i przedrostek ge- , który jest pomiędzy
przedrostkiem, a formą osobową czasownika,
np.: aufmachen (otwierać):
Sie hat das Fenster aufgemacht. (Ona otworzyła okno.).
Perfekt z czasownikiem posiłkowym "haben" tworzą:
" czasowniki zwrotne, np. sich waschen; Ich habe mich heute gewaschen.
" czasowniki modalne, np. wollen; Ich habe das nicht gewollt.
" czasowniki przechodnie, które posiadają dopełnienie w IV przypadku (Akkusativ), np. sehen;
Ich habe meine Mutter heute nicht gesehen.
" czasowniki, które nie tworzą strony biernej, np. haben, besitzen, bekommen, kriegen,
erhalten; Er hat ein gro�es Haus gehabt.
" czasowniki nieosobowe, np. es regnet, es hagelt, es schneit; Heute hat es den ganzen Tag �ber
geregnet.
" czasowniki oznaczające trwanie procesu lub stanu bez czasowego ograniczenia, np. leben,
schlafen, wohnen; Ich habe drei Jahre in Berlin gewohnt.
Perfekt z czasownikiem posiłkowym "sein" tworzą:
" czasowniki oznaczające ruch, kierunek np. fahren, kommen, gehen, laufen; Ich bin leider zu
sp�t gekommen.
" czasowniki wyrażające zmianę stanu z jednego w drugi, np. aufstehen, einschlafen, sterben;
Heute ist meine Oma gestorben.
" czasowniki sein, werden, bleiben; Ich bin drei Tage in der Schule nicht gewesen.
Czasowniki łączące się z haben oraz sein:
" geb�ren - Sie ist in Leipzig geboren (Ona urodziła się w Lipsku). Sie hat ihr zweites Kind
geboren (Ona urodziła jej drugie dziecko.)
" fahren - Meine Mutter ist nach Paris mit dem Auto gefahren. (Moja mama jechała do Paryża
samochodem). Mein Bruder hat sein Auto ins Parkhaus gefahren (Mój brat wprowadził
samochód do garażu)
" schwimmen - Er ist auf das n�chste Ufer geschwommen (On dopłynął na drugi brzeg). Karin
hat einen neuen Rekord im Jahr 2000 geschwommen (Karin pobiła nowy rekord w roku 2000)
" reiten - Peter ist in den Wald geritten (Piotr pojechał na koniu do lasu). Am Montag hat meine
Freundin auf einer Stute geritten. (W poniedziałek jezdziła moja przyjaciółka na klaczy.)
Czas Plusquamperfekt
To również czas złożony, rzadko używany. Stosuje się go zwykle w zdaniach z następstwem czasów
( nachdem - skoro). Zasada tworzenia tego czasu jest właściwie taka sama, jak w Perfekt, z tą
różnica, że czasownik posiłkowy (sein lub haben ) jest w czasie Pr�teritum ( Imperfekt).
haben lub sein w Praeteritum + PartizipII
np.: Ich war nach D�sseldorf gefahren. (Porównaj Perfekt : Ich bin nach D�sseldorf gefahren.)
Sie hatten ihn nicht gesehen. (Porównaj Perfekt : Sie haben ihn nicht gesehen .)
Czas przyszły złożony (Futur II)
TYLKO POZIOM ROZSZERZONY
Składa się on z czasownika posiłkowego werden w czasie terazniejszym i bezokolicznika czasu
przeszłego. Czas ten wyraża przekonanie, że dana czynność będzie zakończona w przyszłości lub
w chwili , gdy się o nie mówi.
np.: Du wirst bestimt die Pr�fung bestanden haben . ((Na pewno zdasz ten egzamin. (tzn. że za
kilka dni będzie można powiedzieć , czy pomyśleć, że na pewno zda się ten egzamin)).
FORMY PODSTAWOWE CZASOWNIKÓW NIEREGULARNYCH
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
3 osoba l. Imperfekt, czasownik znaczenie
Bezokolicznik
Partizip II
pojedynczej 1 i 3 osoba l.p. posiłkowy polskie
befehlen befiehlt befahl befohlen haben rozkazać
backen b�ckt buk / backte gebacken haben piec
beginnen beginnt begann begonnen haben zaczynać
bei�en bei�t biss gebissen haben gryzć
bewegen bewegt bewog bewogen haben nakłaniać
biegen biegt bog gebogen haben giąć
bieten bietet bot geboten haben oferować
binden bindet band gebunden haben wiązać
bitten bittet bat gebeten haben prosić
blasen bl�st blies geblasen haben dmuchać
bleiben bleibt blieb geblieben sein zostać
braten br�t briet gebraten haben piec / smażyć
brechen bricht brach gebrochen haben łamać
brennen brennt brannte gebrannt haben palić się
bringen bringt brachte gebracht haben przynosić
denken denkt dachte gedacht haben myśleć
d�rfen darf durfte gedurft haben móc
empfangen empf�ngt empfing empfangen haben przyjąć
empfehlen empfiehlt empfahl empfohlen haben polecić
przestraszyć
erschrecken erschrickt erschrak erschrocken sein
się
essen isst a� gegessen haben jeść
fahren f�hrt fuhr gefahren sein jechać
fallen f�llt fiel gefallen sein upadać
fangen f�ngt fing gefangen haben chwytać
finden findet fand gefunden haben znajdować
fliegen fliegt flog geflogen sein latać
fliehen flieht floh geflohen sein uciekać
flie�en flie�t floss geflossen sein płynąć
fressen frisst fra� gefressen haben pożerać
frieren friert fror gefroren haben marznąć
geben gibt gab gegeben haben dawać
gehen geht ging gegangen sein iść
gewinnen gewinnt gewann gewonnen haben wygrać
gie�en gie�t goss gegossen haben lać
sunąć,
gleiten gleitet glitt geglitten sein
ślizgać się
graben gr�bt grub gegraben haben kopać
greifen greift griff gegriffen haben chwytać
haben hat hatte gehabt haben mieć
halten h�lt hielt gehalten haben trzymać
h�ngen h�ngt hing gehangen haben wisieć
heben hebt hob gehoben haben podnieść
hei�en hei�t hie� gehei�en haben nazywać się
helfen hilft half geholfen haben pomagać
kennen kennt kannte gekannt haben znać
klingen klingt klang geklungen haben brzmieć
kommen kommt kam gekommen sein przychodzić
k�nnen kann konnte gekonnt haben móc
laden l�dt lud geladen haben ładować
lassen l�sst lie� gelassen haben zostawić
laufen l�uft lief gelaufen sein biec
leiden leidet litt gelitten haben cierpieć
leihen leiht lieh geliehen haben pożyczać
lesen liest las gelesen haben czytać
liegen liegt lag gelegen haben leżeć
l�gen l�gt log gelogen haben kłamać
messen misst ma� gemessen haben mierzyć
m�gen mag mochte gemocht haben lubić
m�ssen muss musste gemusst haben musieć
nehmen nimmt nahm genommen haben brać
nennen nennt nannte genannt haben nazywać
raten r�t riet geraten haben radzić
rei�en rei�t riss gerissen haben rwać
reiten reitet ritt geritten sein jezdzić konno
rennen rennt rannte gerannt sein pędzić
riechen riecht roch gerochen haben wąchać
rufen ruft rief gerufen haben wołać
schaffen schafft schuf geschaffen haben stworzyć
scheiden scheidet schied geschieden haben dzielić
scheinen scheint schien geschienen haben świecić
schieben schiebt schob geschoben haben przesuwać
schie�en schie�t schoss geschossen haben strzelać
schlafen schl�ft schlief geschlafen haben spać
schlagen schl�gt schlug geschlagen haben bić
schlie�en schlie�t schloss geschlossen haben zamykać
schmelzen schmilzt schmolz geschmolzen sein topnieć
schneiden schneidet schnitt geschnitten haben ciąć
schreiben schreibt schrieb geschrieben haben pisać
schreien schreit schrie geschrien haben krzyczeć
schweigen schweigt schwieg geschwiegen haben milczeć
schwimmen schwimmt schwamm geschwommen sein pływać
sehen sieht sah gesehen haben widzieć
sein ist war gewesen sein być
senden sendet sandte gesandt haben wysyłać
singen singt sang gesungen haben śpiewać
sitzen sitzt sa� gesessen haben siedzieć
sprechen spricht sprach gesprochen haben mówić
springen springt sprang gesprungen sein skakać
stechen sticht stach gestochen haben kłuć
stecken steckt stak gesteckt haben tkwić
stehen steht stand gestanden haben stać
stehlen stiehlt stahl gestohlen haben kraść
steigen steigt stieg gestiegen sein wznosić się
sterben stirbt starb gestorben sein umierać
stinken stinkt stank gestunken haben śmierdzieć
streichen streicht strich gestrichen haben skreślać
streiten streitet stritt gestritten haben kłócić się
tragen tr�gt trug getragen haben nieść
treffen trifft traf getroffen haben spotykać
treiben treibt trieb getrieben haben pędzić
trinken trinkt trank getrunken haben pić
tun tut tat getan haben czynić
verderben verdirbt verdarb verdorben haben psuć
vergessen vergisst verga� vergessen haben zapominać
verlieren verliert verlor verloren haben tracić
wachsen w�chst wuchs gewachsen sein rosnąć
waschen w�scht wusch gewaschen haben prać / myć
werden wird wurde geworden sein stawać się
werfen wirft warf geworfen haben rzucać
wiegen wiegt wog gewogen haben ważyć
wissen wei� wusste gewusst haben wiedzieć
wollen will wollte gewollt haben chcieć
ziehen zieht zog gezogen haben ciągnąć
Bezokolicznik
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
Są cztery formy bezokolicznika:
a) bezokolicznik I strony czynnej, np.: fragen, sprechen, kommen, laufen, springen, kaufen,
schlafen, itd.:
b) bezokolicznik II strony czynnej, np.: gefragt haben, gesprochen haben, gekommen sein, gelaufen
sein,
gespringen haben, gekaufen haben, geschlafen haben,itd.
c) bezokolicznik I strony biernej, np.: gefragt werden, gesprochen werden,etc.
d) bezokolicznik II strony biernej, np.: gefragt worden sein, etc.
a) Bezokolicznik z zu występuje on po prawie wszystkich czasownikach z wyjątkiem:
Występuje on po prawie wszystkich czasownikach z wyjatkiem:
- gehen, bleiben, lernen (Ich gehe schlafen.(Idę spać.)
- helfen, h�ren, sehen, lesen,lassen : Die Mutter l�sst ihr Sohn ins Gesch�ft gehen. (Matka karze
swojemu synowi iść do sklepu.)
-czasowników modalnych : Ich will gut deutsch sprechen.(Chcę dobrze mówić po niemiecku.)
Bezokolicznik z zu występuje po takich czasownikach, jak:
- beginnen -Das Kind begann zu weinen. ( Dziecko zaczęło płakać.);
- verbieten ( zabrabniać );
- brauchen ( potrzebować);
- vorschlagen (proponować);
- haben (mieć) np.: Ich habe viel zu tun. (Mam dużo do zrobienia.);
- sein (być) np.: Das Haus ist zu verkaufen. (Dom jest do sprzedania. );
Inne przykłady czasowników po których występuje zawsze "zu"
anbieten warnen vor
auffordern (zu)
befehlen
bitten
bringen zu
einladen
empfehlen
erinnern (an)
erlauben
erm�glichen
gelingen
helfen
hindern an
leicht fallen
raten
schwer fallen
�berreden (zu)
verbieten
-po takich wyrażeniach, jak np.: die Abisicht haben ( mieć zamiar)- Ich habe die Absicht nach
K�ln zu fahren .( Mam zamiar pojechać do Kolonii.); Lust haben (mieć ochotę)- Ich habe Lust das
Buch zu lesen. ( Mam ochotę przeczytać książkę.).
Zdania bezokolicznikowe z zu stosuje często po takich zdaniach:
np.: Ich freue mich dich kennengelernt zu haben. =Ich freue mich , dass ich dich kenengelernt habe.
(Cieszę się, że ciebie poznałam.)
b) Bezokolicznik bez zu : wystepuje we wszystkich wypadkach wyjatkowych w a
- po czasownikach modalnych, np.: Ich kann schwimmen. ( Umiem pływać.)
- po czasownikach: helfen (pomagać), h�ren (słuchać), sehen (widzieć), lesen (pozwolić, kazać):
Wir h�ren Kinder singen . (Słuchamy śpiewających dzieci.) Die Mutter leasst ihre Tochter ins
Gesch�ft gehen. (Matka kaze swojej córce isc do sklepu.)
- po czasownikach: bleiben (pozostawać), gehen (iść), lernen (uczyć się): Der Junge bleibt im
Bett liegen. ( Chłopiec zostaje leżąc w łóżku.)
Tryb przypuszczający (der Konjunktiv)
Wyróżniamy w języku niemieckim dwa rodzaje trybu przypuszczającego:
Konjunktiv I - TYLKO POZIOM ROZSZERZONY
Stosuje się głównie w mowie zależnej (tzn. takiej, którą pośrednio przytaczasz). Jest to pojęcie
ogólne dla: Konjunktiv Pr�sens, Perfetkt i Futur. Stosuje się go także w hasłach: Es lebe Frieden!
(Niech żyje pokój!), w przepisach kulinarnych, instrukcjach obsługi, zadaniach matematycznych:
Man nehme Milch, Mehl, Butter...(Neleży wziąć mleko, mąkę, masło...), w zdaniach
porównawczych nierzeczywistych: Er sieht so aus, als ob er krank sei. (Wygląda tak jakby był
chory .)
Konjunktiv I tworzy się dodając do tematu czasownika w 1. i 2. osobie l.p. końcówki -e i
wszystkich osobach l.m.
sein - Konjunktiv I Pr�sens
Singular Plural
ich sei wir seien
du seist ihr seiet
er, sie, es sei sie, Sie seien
Cechą Konjunktiv I jest regularność form czasownika, nie ma przegłosu:
Wzory odmiany:
geben - Konjunktiv I Pr�sens
Singular Plural
ich gebe wir geben
du gebest ihr gebet
er, sie, es gebe sie, Sie geben
machen - Konjunktiv I Perfekt
Singular Plural
ich habe gemacht wir haben gemacht
du habest gemacht ihr habet gemacht
er, sie, es habe sie, Sie haben
gemacht gemacht
kommen - Konjunktiv I Perfekt
Singular Plural
ich sei gekommen wir seien gekommen
du seist gekommen ihr seiet gekommen
er, sie, es sei sie, Sie seien
gekommen gekommen
kommen - Konjunktiv I Futur
Singular Plural
wir werden kommen
ich werde kommen
du werdest kommen
ihr werdet kommen
er, sie es werde
sie, Sie werden
kommen
kommen
Konjunktiv II - POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
Stosuje się dla wyrażenia: przypuszczenia życzenia, rozkazu, możliwości, prośby. Składa się na
niego Konjukiv Imperfekt i Plusquamperfekt.
Konjunktiv Pr�teritum (Imperfekt): formą wyjściową jest tu czasownik Pr�teritum. Czasowniki
mocne otrzymują w 1. i 3. osobie l.p. końcówkę -e, a samogłoski t.j. a, o, u ulegają przegłosowi:
ich k�me (poszłabym)
er g�be (dałby)
sie w�re (byłabym)
wir m�chte (chcielibyśmy)
er ginge (posedłby)
Forma Konjunktiv I czsowników słabych jest identyczna z formą czasu Pr�teritum: ich fragte
znaczy zarówno "pytałem" co i "pytałbym", er lernte "uczył się" jak i "uczyłby się" etc. Dlatego
stosuje się tu często formę opisową trybu przypuszczającego Konditional.
Wzory odmiany:
fragen - Konjunktiv II
Singular Plural
ich fragte (pytałbym lub pytałem) wir fragten
du fragtest ihr fragtet
er, sie, es fragte sie, Sie fragten
haben - Konjunktiv II
Singular Plural
ich h�tte (miałabym) wir h�tten
du h�ttest ihr h�ttet
er, sie, es h�tte sie, Sie h�tten
sein - Konjunktiv II
Singular Plural
ich w�re (byłabym) wir w�ren
du w�rest ihr w�ret
er, sie, es w�re sie, Sie w�ren
Konjunktiv Pr�teritum - możemy wyrażać życzenie: Ich ginge gern spazieren. (Poszedłbym chętnie
na spacer.), w zdaniach warunkowych, w zdaniach porównawczych nierzeczywistych: Sie sieht so
aus, als ob sie krank w�re. (Wygląda tak, jakby była chora) istnieje też w formach
grzecznościowych: K�nntest du mir helfen? (Mógłbyś mi pomóc?).
Wzory odmiany:
fragen - Konjunktiv Plusquamperfekt
Singular Plural
ich h�tte gefragt (zapytał(a)bym) wir h�tten gefragt
du h�ttest gefragt ihr h�ttet gefragt
er, sie, es h�tte gefragt sie, Sie h�tten gefragt
kommen - Konjunktiv Plusquamperfekt
Singular Plural
ich w�re gekommen (przyszedłbym) wir w�ren gekommen
du w�rest gekommen ihr w�ret gekomme
er, sie, es w�re gekommen sie, Sie w�ren gekommen
Używa się go do wykonania życzenia niemożliwego do spełnienia: Wenn ich vor der Pr�fung doch
mehr gelernt h�tte! (Gdybym się (był) więcej uczył przed egzaminem!) do wyrażenia pytania z
odcieniem niedowierzenia: H�tte er wirklich das Auto gekauft? (Czyżbyś rzeczywiście kupił to
auto?), w zdaniach warunkowych nierzeczywistym: H�tte ich damals mehr Zeit gehabt, so w�re ich
zu dir gekommen. (Gdybym wówczas (był) miał więcej czasu przyszedłbym do ciebie.).
Tryb warunkowy (der Konditional)
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
Jest on opisową formą trybu przypszczającego Konjunktiv II. Składa się on z czsownika
posiłkowego werden w Konjunktiv Pr�teritum i bezokolicznik danego czsownika.
Wzór odmiany:
Singular Plural
ich w�rde studieren
wir w�rden studieren
(studiował(a)bym)
ihr w�rdet studieren
du w�rdest studieren
sie, Sie w�rden studieren
er, sie, es w�rdet studieren
Czasowniki modalne nie tworzą trybu warunkowego. W przeciwieństwie do Konditional I,
Konditional II jest używany bardzo rzadko: Ich w�rde gemacht haben. (Byłbym zrobił.); Du
wuerdest gemacht haben.
STRONA BIERNA
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
Stronę bierną tworzymy przy pomocy czasownika posiłkowego "werden" oraz imiesłowu czasu
przeszłego. Czasownik posiłkowy występuje w tym czasie, w którym znajduje się zdanie.
Wzory odmiany w stronie biernej na przykładzie czasownika "impfen" - szczepić:
Czas STRONA CZYNNA STRONA BIERNA STRONA BIERNA
AKTIV VORGANGSPASSIV OKREŚLAJCA
STAN
ZUSTANDSPASSIV
Pr�sens ich impfe ich werde geimpft ich bin geimpft
Pr�teritum/ ich impfte ich wurde geimpft ich war geimpft
Imperfekt
Perfekt ich habe geimpft ich bin geimpft worden ich bin geimpft
gewesen
Plusquamperfekt ich hatte geimpft ich war geimpft worden ich war geimpft
gewesen
Futur I ich werde impfen ich werde geimpft ich werde geimpft
werden sein
Futur II ich werde geimpft ich werde geimpft ich werde geimpft
haben worden sein gewesen sein
STRONA BIERNA z czasownikiem modalnym
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
Czas STRONA CZYNNA STRONA BIERNA
AKTIV VORGANGSPASSIV
Pr�sens Ich mu� den Brief Der Brief mu� von mir geschrieben werden.
schreiben.
Pr�teritum/ Ich mu�te den Brief Der Brief mu�te von mir geschrieben werden.
Imperfekt schreiben.
TYLKO POZIOM ROZSZERZONY
Czas STRONA CZYNNA STRONA BIERNA
AKTIV VORGANGSPASSIV
Perfekt Ich habe den Brief Der Brief hat von mir geschrieben werden
schreiben m�ssen. m�ssen.
Plusquamperfekt Ich hatte den Brief Der Brief hatte von mir geschrieben werden
schreiben m�ssen. m�ssen.
Futur I Ich werden den Der Brief wird von mir geschrieben werden
Brief schreiben m�ssen.
m�ssen.
RZECZOWNIK
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
Cechami charakterystycznymi dla rzeczownika są: rodzaj, liczba i przypadek.
W gramatyce języka niemieckiego wyróżnia się cztery przypadki:
1. Nominativ (N) - mianownik - wer? was? - kto? co?
2. Genitiv (G) = dopełniacz - wessen? - czyj? czyja? czyje?
3. Dativ (D) - celownik - wem? - komu?
4. Akkusativ (Akk.) - biernik - wen? was? - kogo? co?
Rodzajnik występuje tylko przed rzeczownikiem , wyraża jego rodzaj. Rzeczownik może zostać
użyty z rodzajnikiem nieokreślonym i określonym (ein -der -rodzaj męski), ein - das - rodzaj
nijaki), eine -die - rodzaj żeński)).
Rodzajnik nieokreślony w liczbie mnogiej nie występuje
Rodzajniki odmieniają się przez przypadki.
Odmiana rodzajnika nieokreslonego
Liczba pojedyncza
Przypadek r. męski r. żeński r. nijaki
Nominativ
ein eine ein
wer?(kto?); was(co?)
Genitiv
Liczba mnoga nie
eines einer eines
wessen?(czyj?, kogo?, czego? )
istnieje!!!
Dativ
einem einer einem
wem? (komu?, czemu?)
Akkusativ
einen eine ein
wen? (kogo?, co?) ;was (co?)
Odmiana rodzajnika określonego
Przypadek r.męski r.żeński r.nijaki l. mnoga
Nominativ der die das die
Genitiv des der des der
Dativ dem der dem den
Akkusativ den die das die
a) Rodzajnik nieokreślony stosujemy ,gdy :
-po raz pierwszy o kimś lub o czymś mówimy - zazwyczaj nie tłumaczy się go
-przed rzeczownikami będącymi w zdaniu orzecznikami
np. Der Baun ist eine Pflanze . (Drzewo jest rośliną.)
b) Rodzajnik określony stosuje się ,gdy:
-mówimy o kimś lub o czymś bliżej nam znanym
np.
Das ist ein Buch. (To jest jakaś książka.) - rzeczownik bliżej ci nieznany.
Das Buch ist neu. (Ta książka jest nowa) - rzeczownik już znany.
I. Rodzaju męskiego są:
f& osobniki płci męskiej, np. der Mann, der Lehrer,
f& nazwy stron świata, np. der Norden, der Westen
f& nazwy pór roku, miesięcy oraz dni tygodnia, np. der Herbst, der Februar, der Dienstag,
f& nazwy opadów, wiatrów i zjawisk atmosferycznych, np. der Regen, der Hagel,
f& nazwy własne gór i szczytów, np. der Rysy, der Harz, ale - die Alpen, die Pyren�en, die Tatra, die
Kordillieren
f& nazwy walut, np. der Dollar, der Rubel, der Złoty ale die Mark (DM)
f& nazwy samochodów oraz pociągów, np. der ICE-Franz Kafka, der Fiat
f& nazwy alkoholi, np. der Wodka, der Smirnov, ale das Bier
II. Rodzaju żeńskiego są:
f& osobniki płci żeńskiej, np. die Frau, ale - das M�dchen, das Weib
f& nazwy drzew, np. die Eiche, ale - der Apfelbaum, der Kastanienbaum
f& nazwy kwiatów, np. die Tulpe, die Rose
f& nazwy owoców, np. die Banane, die Ananas, ale - der Apfel, der K�rbis
f& niemieckie nazwy rzek, np. die Elbe, ale - der Rhein, der Main oraz die Weichsel, die Wolga
f& nazwy statków i samolotów, np. die TU-154, die Posejdon
f& nazwy papierosów, np. die Marlboro, die West, die Klubowe
III. Rodzaju nijakiego są:
f& nazwy miast, państw, kontynentów, np. das Szczecin, das Berlin, das Amerika, das Asien, das
Polen, das Deutschland, ale - der Sudan, der Jemen, die Schweiz, die Mongolei, die USA, die
Niederlande
f& nazwy młodych istot żyjących, np. das Ferkel, das Huhn, das K�cken
f& nazwy metali, np. das Eisen, das Gold, das Silber, ale - der Schwefel,
f& nazwy języków, np. das Deutsch, das Polnisch
f& nazwy hoteli, kawiarni i kin, np. das Kosmos, das Radisson, das Piano
f& nazwy środków piorących i czyszczących, np. das Persil, das Omo, das Visir
Typowe końcówki dla poszczególnych rodzajów rzeczownika:
Maskulinum - rodzaj męski
-s Flachs, -ant Praktikant, -and Doktorand,
-ich Kranich -g K�nig, -ling Lehrling,
-ent Patient, -ier Grenadier, - Choleriker, Graphiker,
Dirigent Offizier, Magier, iker
Kurier
-�r B�r, Legion�r, -�st Gymnasiast, -eur, Fris�r. Masseur,
Knast, -�r
-kus Diskus, -ismus Kommunismus, -ist Komponist, Tourist; Atheist
-or Doktor,
Redaktor,
Femininum - rodzaj żeński
-ei Kartei, -ere Karriere, -in Praktikantin,
-le Lotterie, -heit Klugheit, -ik Mathematik, Musik.
Materie, Sch�nheit,
-keit M�digkeit, - ung Kleidung, - Partnerschaft, Mannschaft,
Begabung, schaft
H�flichkeit
-ine Kabine, -ion Kommunion, -ade Maskerade
Revolution
-�ne Dom�ne -ur Kultur -anz Toleranz, Distanz
-enz Konferenz -anz Anlianz -�re Konfit�re
Neutrum - rodzaj nijaki
-chen M�dchen, -tel Viertel, -ma Komma, Drama,
Sechstel
Kindchen
-o Konto -icht Gewicht, Licht -um Museum, Mausoleum,
-lein Fr�ulein, -in Magazin, -ing Shopping, Marketing
Benzin
V�glein,
Ge- Gebirge, Mi�- Mi�verst�ndis
Geb�ude
Odmiana rzeczownika przez przypadki
W języku niemieckim wyróżniamy trzy deklinacje:
1. deklinacja słaba
2. deklinacja mocna
3. deklinacja mieszana
Deklinacja słaba
Według deklinacji słabej odmieniają się przede wszystkim rzeczowniki rodzaju żeńskiego i
rzeczowniki rodzaju męskiego. Charakterystyczną cecha tej odmiany jest końcówka -n z wyjątkiem
mianownika liczby pojedynczej i -en w liczbie mnogiej dla rodzaju męskiego. Rzeczowniki rodzaju
żeńskiego tylko w liczbie mnogiej otrzymują -en.
Rzeczowniki odmieniające się według deklinacji słabej nie otrzymują przegłosu w liczbie mnogiej.
Przypadki r. męski r. zeński l. mnoga
Nominativ der Junge die Frau die Frauen
Wer? Was?
Genitiv des Jungen der Frau der Frauen
Wessen?
Dativ dem Jungen der Frau den Frauen
Wem?
Akkusativ den Jungen die Frau die Frauen
Wen? Was?
Deklinacja mocna
Według deklinacji mocnej odmieniają się rzeczowniki wszystkich rodzajów. Charakterystyczną
cechą jest końcówka -s lub -es w dopełniaczu liczby pojedynczej dla rzeczowników rodzaju
męskiego i nijakiego oraz końcówka -n dla rzeczowników wszystkich rodzajów w celowniku liczby
mnogiej.
Przypadki r. męski r. zeński r. nijaki l. mnoga
Nominativ der Vater die Mutter das Kind die V�ter
Wer? Was?
Genitiv des Vaters der Mutter des Kindes der V�ter
Wessen?
Dativ dem Vater der Mutter dem Kind den V�tern
Wem?
Akkusativ den Vater die Mutter das Kind die V�ter
Wen? Was?
Do deklinacji słabej należy mało rzeczowników.
Najważniejsze rzeczowniki należące do deklinacji słabej:
der Affe, des Affen der Doktorand, des Doktoranden
der Bote, des Boten der Elefant, des Elefanten
der Bulle, des Bullen der Lieferant, des Lieferanten
der Bursche, des Burschen der Musikant, des Musikanten
der Erbe, des Erben der Pr�sident, des Pr�sidenten
der Experte, des Experten der Produzent, des Produzenten
der Gef�hrte, des Gef�hrten der Student, des Studenten
der Gen�sse, des Genossen der Idealist, des Idealisten
der Hase, des Hasen der Journalist, des Journalisten
der Heide, des Heiden der Kapitalist, des Kapitalisten
der Hirte, des Hirten der Kommunist, des Kommunisten
der Insasse, des Insassen der Polizist, des Polizisten
der Jude, des Juden der Sozialist, des Sozialisten
der Junge, des Jungen der Terrorist, des Terroristen
der Knabe, des Knaben der Utopist, des Utopisten
der Kollege, des Kollegen der Protestant, des Protestanten
der Komplize, des Komplizen der Ochse, des Ochsen
der Kunde, des Kunden der Pate, des Paten
der Laie, des Laien der Rabe, des Raben
der L�we, des L�wen der Riese, des Riesen
der Mensch, des Menschen der Sklave, des Sklaven
Deklinacja mieszana
Według deklinacji mieszanej odmienia się niewielka liczba rzeczowników rodzaju męskiego i
nijakiego. W liczbie pojedynczej w dopełniaucz otrzymują końcówkę odmiany mocnej -es lub -s
natomiast w liczbie mnogiej we wszystkich przypadkach końcówkę odmiany słabej -en.
Przypadki r. męski r. nijaki l. mnoga
Nominativ der Professor das Auge die Augen
Wer? Was?
Genitiv des Professors des Auges der Augen
Wessen?
Dativ dem Professor dem Auge den Augen
Wem?
Akkusativ den Professor das Auge die Augen
Wen? Was?
OBOBLIWOŚCI W LICZBIE MNOGIEJ RZECZOWNIKÓW:
LICZBA POJEDYNCZA LICZBA MNOGA ZNACZENIE POLSKIE
das Album die Alben album
das Datum die Daten data
das Drama die Dramen dramat
das Gremium die Gremien gremium
das Gymnasium die Gymnasien gimnazjum, liceum
das Konto die Konten (Kontos, Konti) konto
das Lexikon die Lexika encyklopedia, leksykon
das Ministerium die Ministerien ministerstwo
das Museum die Museen muzeum
das Praktikum die Praktika praktyka np. w szkole
das Alter die Alterstufen wiek np. kobiety
das Gl�ck die Gl�cksf�lle szczęście
das Lob die Lobspr�che pochwała
das Pronomen die Pronomina zaimek
das Risiko die Risiken ryzyko
das Stadion die Stadien stadion
das Thema die Themen temat
das Visum die Visa (Visen) wiza
das Zentrum die Zentren centrum
das/der Virus die Viren wirus
der Atlas die Atlanten (Atlasse) atlas
der Bau die Bauten budowa
der Bergmann die Bergleute górnik
der Betrug die Betr�gereien oszustwo
der Chef die Chefs szef, kierownik
der Globus die Globen (Globusse) globus
der Kaktus die Kakteen kaktus
der Kohl die Kohlk�pfe kapusta
der Mechanismus die Mechanismen mechanizm
der Park die Parke, die Parks park
der Rat die Ratschl�ge rada
der Rhythmus die Rhythmen rytm
der Trost die Tr�stungen zmartwienie
der Verrat die Verr�tereien zdrada
die Basis die Basen podstawa
die Firma die Firmen firma
die Mark die Markst�cke Marka Niemiecka
die Pein die Qualen ból
die Praxis die Praxen praktyka np. lekarska
die Villa die Villen willa
Odmiana rzeczowników utworzonych od przymiotników
Rzeczowniki utworzone od przymiotników i imiesłowów odmieniają się według odmiany
przymiotnikowej. Piszemy je oczywiście wielką literą.
krank - der Kranke (chory), die Kranke (chora)
arm - ein Armer (biedak), eine Arme (biedaczka)
bekannt - mein Bekannter (mój znajomy), meine Bekannte (moja znajoma)
Odmiana z rodzajnikiem określonym
Przypadki r. męski r. zeński l. mnoga
Nominativ der Reisende die Bekannte die Kranken
Wer? Was?
Genitiv des Reisenden der Bekannten der Kranken
Wessen?
Dativ dem Reisenden der Bekannten den Kranken
Wem?
Akkusativ den Reisenden die Bekannte die Kranken
Wen? Was?
Odmiana z rodzajnikiem nieokreślonym
Przypadki r. męski r. zeński l. mnoga
Nominativ ein Reisender eine Bekannte Kranke
Wer? Was?
Genitiv eines Reisenden einer Kranker
Wessen? Bekannten
Dativ einem einer Kranken
Wem? Reisenden Bekannten
Akkusativ einen Reisenden eine Bekannte Kranke
Wen? Was?
Dopełniacz imion własnych
Imiona własne otrzymują w dopełniaczu liczby pojedynczej końcówkę -s niezależnie od rodzajnu,
np.:
Martins Vater arbeitet be der Firma "Bosch".
Das ist Buch Martins.
Przypadki Martin
Nominativ Martin
Wer? Was?
Genitiv Martins
Wessen?
Dativ Martin
Wem?
Akkusativ Martin
Wen? Was?
Jeżeli imiona własne kończą się na -s, -z, -tz, -x otrzymują w dopełniaczu końcówkę -ens, np.
Hans - Hansens
Fritz - Fritzens
Franz - Franzens
Max - Maxens
Jeżeli imię i nazwisko jest poprzedzone przydawką to tytuł lub nazwa zawodu jest nieodmienna, np.
Wir berichten �ber den Roman des weltber�hmten J. W. Goethe.
Wir berichten �ber den Roman des Schriftstellers Goethe.
Rzeczowniki złożone
W języku niemieckim występuje duża liczba rzeczowników złożonych z dwu lub więcej wyrazów,
mogą to być rzeczowniki, czasowniki, przymiotnki lub przyimki. Rzeczowniki złożone mają rodzaj
ostatniego członu złożenia, czyli wyrazu podstawowego określanego przez poprzedzające go
wyrazy.
der Lehrer + das Zimmer = das Lehrerzimmer
schlafen + das Zimmer = das Schlafzimmer
neu + die Erscheinung = die Neuerscheinung
auf + der Bau = der Aufbau
Liczba mnoga rzeczowników
Poznając nowe rzeczowniki należy zapamiętać również ich formę w liczbie mnogiej. To zadanie
może ułatwić znajomość schematu tworzenia liczby mnogiej w zależności od ich rodzaju jednak
poniższy schemat wydaje się być bardzo skomplikowany i niejednoznaczny. .
Rodzaj męski w liczbie mnogiej:
- rzeczownik otrzymuje końcówkę -e, rzeczowniki mające w temacie -a, -o, u, au, otrzymują
przegłos, np.: der Tisch - die Tische, der Stuhl - die St�hle,
- rzeczowniki otrzymują końcówkę -er i przegłos, np. der Mann - die M�nner
- mogą również otrzymać końcówkę -n lub en, np.: der Junge - die Jungen.
- nie otrzymują żadnych końcówek rzeczowniki zakończone na -en, =er, np.: der Wagen - die
Wagen, der Lehrer - die Lehrer.
Rodzaj żeński w liczbie mnogiej:
- najczęściej otrzymują końcówkę -en, np.: die Frau - die Frauen, die Schule - die Schulen.
- otrzymują końcówkę -e i przegłos samogłosek w temacie np. die Stadt - die St�dte,
- zakończone na -er otrzymują tylko przegłos, np.: die Mutter - die M�tter, die Tochter - die T�chter.
Rodzaj nijaki w liczbie mnogiej:
- często otrzymują końcówkę -er i przegłos w temacie, np.: das Buch - die B�cher
- mogą również otrzymać końcówkę -e, np.: das Heft - die Hefte,
- nie otrzymują żadnej końcówki rzeczowniki zakończone na -er, -en, -el, np.: das M�dchen - die
M�dchen.
Rzeczowniki utworzone od bezokoliczników:
Rzeczowniki te są zawsze rodzaju nijakiego i nie występują w liczbie mnogiej. Tworzymy je przez
dodanie rodzajnika nijakiego przed czasownik, który jest pisany wielką literą.
np.
kommen - das Kommen
sein - das Sein
lesen - das Lesen
Odmiana rzeczownika pochodzącego od bezokolicznika:
Przypadki rodzaj nijaki
Nominativ das Kommen
Wer? Was?
Genitiv des Kommens
Wessen?
Dativ dem Kommen
Wem?
Akkusativ das Kommen
Wen? Was?
Rzeczownik po określeniu miary i wagi:
Przy określaniu miary i wagi pierwszy rzeczownik się odmienia, natomiast rzeczownik drugi
pozostaje nieodmienny.
np.
ein Kilo Zucker
ein Pfund Hefe (drożdze)
ein Gramm Packpullver
ein Kilo Birnen
Homonimy
TYLKO POZIOM ROZSZERZONY
Homonimy są to rzeczowniki które różnią się rodzajnikiem określonym, co zmienia ich znaczenie.
Ich brzmienie jest takie same. Mogą one posiadać także rożne formy liczby mnogiej.
Przykłady homonimów w języku niemieckim:
Liczba Liczba mnoga Tłumaczenie na język polski
pojedyncza
die Weise die Weisen sposób
der Weise die Weisen mędrzec
der Bauer die Bauern chłop
der(das) Bauer die Bauer klatka
der Bund die B�nde związek, pakt
das Bund die Bunde wiązka
der Flur die Flure korytarz
die Flur die Fluren pole
der Erbe die Erben spadkobierca
das Erbe die Erben spadek
der Gehalt die Gehalte zawartość
der Messer die Messer przyrząd pomiarowy
das Messer die Messer nóż
der See die Seen jezioro
die See die Seen morze
der Stift die Stifte sztyft
das Stift die Stifte klasztor
der Schild die Schilde tarcza
das Schild die Schilder szyld, tabliczka
die Steuer die Steuern podatek
das Steuer die Steuer kierownica
der Tor die Toren głupiec
das Tor die Tore brama
der Verdienst die Verdienste zarobek
das Verdienst die Verdienste zasługa
das Gehalt die Geh�lter wynagrodzenie za pracę
der Kiefer die Kiefer szczęka
die Kiefer die Kiefern sosna
der Leiter die Leiter kierownik
die Leiter die Leitern drabina
das Band die B�nder wstążka
das Band die Bande węzeł
der Band die B�nde tom
die Bank die B�nke ławka
die Bank die Banken bank
der Abdruck die Abdrucke odcisk, odbicie
der Abdruck die Abdr�cke przedruk
der Heide die Heiden poganin
die Heide die Heiden puszcza
der Junge die Jungen chłopiec
das Junge die Jungen młode zwierzę
der Kunde die Kunden klient
die Kunde die Kunden wiadomość
das Gesicht die Gesichter twarz
das Gesicht die Gesichte wizja
die Mutter die M�tter matka
die Mutter die Muttern nakrętka
der Gefallen die Gefallen uprzejmość
das Gefallen die Gefallen upodobanie
der Strau� die Str�u�e bukiet
der Strau� die Strau�e struś
das Wort die W�rter słówko
das Wort die Worte słowo
der Zins die Zinsen odsetki
der Zins die Zinse czynsz
Mieszkańcy
nr kraj mieszkaniec, -ka język
1. �gypten �gypter, -in Arabisch
2. Albanien Albaner, -in Albanisch
3. Amerika Amerikaner, -in Englisch
4. Arabien Araber, -in Arabisch
5. Australien Australier, -in Englisch
6. Bayern Bayer, -in Deutsch
7. B�hmen B�hme, B�hmin Tschechisch
8. Brasilien Brasilianer, -in Portugiesisch
9. Bulgarien Bulgare, Bulgarin Bulgarisch
10. Chile Chilene, Chilenin Spanisch
11. China Chinese, Chinesin Chinesisch
12. D�nemark D�ne, D�nin D�nisch
13. Deutschland Deutscher, Deutsche Deutsch
14. England Engl�nder, -in Englisch
15. Estland Este, Estin Estisch
16. Finnland Finne, Finnin Finnisch
17. Frankreich Franzose, Franz�sin Franz�sisch
18. Griechenland Grieche, Griechin Griechisch
19. Gro�britannien Brite, Britin Englisch
20. Holland Holl�nder, -in Holl�ndisch
21. Irak Iraker, -in Arabisch
22. Iran Iraner, -in Arabisch
23. Irland Ire, Irin Irisch
24. Israel Israeli Hebr�isch
25. Italien Italiener, -in Italienisch
26. Japan Japaner, -in Japanisch
27. Kanada Kanadier, -in Englisch
28. Kroatien Kroate, Kroatin Kroatisch
29. Lettland Lette, Lettin Lettisch
30. Liechtenstein Liechtensteiner, -in Deutsch
31. Litauen Litauer,-in Litauisch
32. Mongolei Mongole, Mongolin Mongolisch
33. Norwegen Norweger, -in Norwegisch
34. Polen Pole, Polin Polnisch
35. Portugal Portugiese, Portugiesin Portugiesisch
36. Rum�nien Rum�ne, Rum�nin Rum�nisch
37. Ru�land Russe, Russin Russisch
38. Schweden Schwede, Schwedin Schwedisch
39. Serbien Serbe, Serbin Serbisch
40. Sibirien Sibirier, -in Russisch
41. Slowakei Slowake, Slowakin Slowakisch
42. Spanien Spanier, -in Spanisch
43. Tschechei Tscheche, Tschechin Tschechisch
44. Tunesien Tunesier, -in Arabisch
45. T�rkei T�rke, -in T�rkisch
46. Ukraine Ukrainer, -in Ukrainisch
47. Ungarn Ungar, -in Ungarisch
48. Wei�ru�land Wei�russe, -in Wei�russisch
REKCJA RZECZOWNIKA
TYLKO POZIOM ROZSZERZONY
Rekcja rzeczownika jest to połączenie rzeczownika z odpowiednim przyimkiem oraz przypadkiem.
Rekcja rzeczownika w języku polskim często się nie pokrywa z rekcją rzeczownika w języku
niemieckim.
RZECZOWNIK PRZYPADEK TAUMACZENIE POLSKIE
Die Abh�ngigkeit von + Dativ zależność od
Die Angst vor + Dativ strach przed
Die Antwort auf + Akkusativ odpowiedz na
Der �rger �ber + Akkusativ zlość z powodu
Die Armut an + Dativ brak czegoś
Die Freundschaft mit + Dativ przyjazń z
Die Begeisterung f�r + Akkusativ zapał, zachwyt do
Die Begeisterung �ber + Akkusativ zapał czymś
Die Hilfe bei + Dativ pomoc przy
Die Bekanntschaft mit + Dativ znajomość z
Die Beliebtheit bei + Dativ powodzenie u
Die Bereitschaft zu + Dativ gotowość do
Die Sorge um + Akkusativ troska, zmartwienie o
Die Dankbarkeit f�r + Akkusativ wdzięczność
Die Eifersucht auf + Akkusativ zazdrość czegoś, kogoś
Das Einverst�ndnis mit + Dativ zgoda, aprobata czegoś
Die Entschlossenheit zu + Dativ zdecydowanie na
Die F�higkeit zu + Dativ zdolność do
Die Freiheit von + Dativ wolność od czegoś
Die Freude an + Dativ radość z
Die Freude auf + Akkusativ radość na coś
Die Freude �ber + Akkusativ radość z
Die Eignung f�r + Akkusativ przydatność, kwalifikacja do
Die Eignung zu + Dativ przydatność, kwalifikacja do
Die Gleichg�ltigkeit + Akkusativ obojętność wobec
gegen�ber
Die Hoffnung auf + Akkusativ nadzieja na
Die H�flichkeit zu + Dativ uprzejmość wobec
Die Liebe zu + Dativ miłość do
Die Lust auf + Akkusativ ochota na
Das Misstrauen gegen�ber + Dativ nieufność, podejrzliwość wobec
Der Neid auf + Akkusativ zazdrość, zawiść czegoś
Die Nettigkeit gegen�ber + Dativ uprzejmość wobec
Die Neugier auf + Akkusativ ciekawość na coś, kogoś
Der Nutzen f�r + Akkusativ korzyść z
Der Reichtum an + Dativ bogactwo w
Die Sch�dlichkeit f�r + Akkusativ szkodliwość czemuś, komuś
Die Schuld an + Dativ wina w czymś
Die Schwierigkeit f�r + Akkusativ trudność w
Die Sicherheit vor + Dativ ochrona przed
Der Stolz auf + Akkusativ duma z
Die Trauer �ber + Akkusativ smutek z powodu
Der Unterschied zwischen + Dativ różnica pomiędzy
Die Heirat mit + Dativ ożenek, żeniaczka z
Die Verlobung mit + Dativ zaręczyny z
Die Verwandtschaft mit + Dativ pokrewieństwo z
Die Wut auf + Akkusativ złość na
Die Wut �ber + Akkusativ złość z powodu
Die Zufriedenheit mit + Dativ zadowolenie z
Die Zust�ndigkeit f�r + Akkusativ kompetencja w
Przymiotnik
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
Przymiotnik w języku niemieckim odpowiada na pytanie: Was f�r ein? Was f�r eine? Was f�r
ein? Jaki? Jaka? Jakie?
Przymiotnik występuje w dwóch rolach:
a) forma przydawkowa - przymiotnik odmienia się przez przypadki; np. Ich gehe ins Kino mit
dem besten Sch�ler aus meiner Klasse. (Idę do kina z najlepszym uczniem z mojej klasy)
b) forma orzecznikowa - przymiotnik występuje w formie nieodmiennej; np. Das M�dchen ist sehr
sch�n. (Dziewczyna jest bardzo ładna.)
Przymiotniki zakończone na -a nie otrzymują końcówek.
np. lila (ein lila Kleid), prima (eine prima Ausstellung), rosa (ein rosa Kleid)
1.Odmiana przymiotnika z rodzajnikiem określonym (zwana słabą):
Schemat końcówek
PRZYPADEK RODZAJ RODZAJ RODZAJ LICZBA
MSKI ŻECSKI NIJAKI MNOGA
Nominativ -e -e -e -en
Genitiv -en -en -en -en
Dativ -en -en -en -en
Akkusativ -en -e -e -en
Przykład odmiany:
PRZYPADEK RODZAJ RODZAJ RODZAJ LICZBA
MSKI ŻECSKI NIJAKI MNOGA
Nominativ der gute Sch�ler die gute das gute Buch die guten B�cher
Sch�lerin
Genitiv des guten der guten des guten Buches der guten B�cher
Sch�lers Sch�lerin
Dativ dem guten der guten dem guten Buch den guten
Sch�ler Sch�lerin B�chern
Akkusativ den guten die gute das gute Buch die guten B�cher
Sch�ler Sch�lerin
Taka sama odmiana występuje po:
" alle / s�mtliche (alle meinen Sch�ler)
" dieser / diese / dieses // diese (dieser gute Sch�ler)
" jener / jene / jenes // jene (jener flei�ige Sch�ler)
" mancher / manche / manches // manche (mancher gute Sch�ler)
" welcher / welche / welches // welche (welcher gute Sch�ler)
" zaimek dzierżawczy w liczbie mnogiej (meine neuen Schuhe)
" keine (tylko liczba mnoga) - keine guten Sch�ler
" beide (beide guten Sch�ler)
2. Odmiana przymiotnika z rodzajnikiem nieokreślonym
Schemat końcówek
PRZYPADEK RODZAJ RODZAJ RODZAJ LICZBA
MSKI ŻECSKI NIJAKI MNOGA
Nominativ -er -e -es -e
Genitiv -en -en -en -er
Dativ -en -en -en -en
Akkusativ -en -e -es -e
Przykład odmiany:
PRZYPADEK RODZAJ RODZAJ RODZAJ LICZBA
MSKI ŻECSKI NIJAKI MNOGA
Nominativ ein guter Sch�ler eine gute ein gutes Buch gute B�cher
Sch�lerin
Genitiv eines guten einer guten eines guten guter B�cher
Sch�lers Sch�lerin Buches
Dativ einem guten einer guten einem guten Buch guten B�chern
Sch�ler Sch�lerin
Akkusativ einen guten eine gute ein gutes Buch gute B�cher
Sch�ler Sch�lerin
Taka sama odmiana występuje po:
" kein / keine / kein (liczba pojedyncza) - kein guter Sch�ler
" zaimek dzierżawczy (liczba pojedyncza) - mein bester Freund
3. Odmiana przymiotnika bez rodzajnika ( zwana mocną ).
Schemat końcówek
PRZYPADEK RODZAJ RODZAJ RODZAJ LICZBA
MSKI ŻECSKI NIJAKI MNOGA
Nominativ -er -e -es -e
Genitiv -en -er -en -er
Dativ -em -er -em -en
Akkusativ -en -e -es -e
Przykład odmiany:
PRZYPADEK RODZAJ RODZAJ RODZAJ LICZBA
MSKI ŻECSKI NIJAKI MNOGA
Nominativ guter Sch�ler gute Sch�lerin gutes Buch gute B�cher
Genitiv guten Sch�lers guter Sch�lerin guten Buches guter B�cher
Dativ gutem Sch�ler guter Sch�lerin gutem Buch guten B�chern
Akkusativ guten Sch�ler gute Sch�lerin gutes Buch gute B�cher
Taka sama odmiana występuje po:
" liczebnikach i zaimkach nieokreślonych (nichts Gutes, zwei beste Sch�ler)
" viel / viele (viele gute B�cher)
" wenig / wenige (wenige gute Sch�ler)
" etwas (etwas Interessantes)
" mehr / mehrere (mehr wei�es Brot)
" einige (einige gute B�cher)
" welch / manch / solch (welch ein schlechtes Wetter)
" andere (andere schlechte B�cher)
Stopniowanie przymiotników
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
W języku niemieckim wyróżniamy trzy stopnie przymiotnika; stopień równy (Positiv), stopień
wyższy (Komparativ) oraz stopień najwyższy (Superlativ).
a) stopniowanie regularne:
W stopniu równym używa się słówka porównawczego - so ...wie (tak...jak),
np.: Dieter is so gro� wie sein Bruder.
Stopień wyższy tworzymy przez dodanie do podstawowej formy przymiotnika końcówki -er , przy
czym często samogłoski a, o, u ulegają przegłosowi , np.: gro�-gr�sser (większy) .
Przy porównaniu przymiotników w stopniu wyższym używa się przyimka als ( niż, od )
Peter ist gr�sser als Thomas.(als-niż, od)
Stopień najwyższy tworzmy przez dodanie do formy podstawowej przymiotnika końcówki -(e)ste.
der, die, das schnellste (najszybszy)
der, die, das kl�gste (najmądrzejszy)
Przy porównaniu przymiotników w stopniu najwyższym używa się przyimka von ( z ),
np.:Er ist der bester Sch�ler von uns allen. ( On jest najlepszym uczniem z nas wszystkich.)
b) stopniowanie nieregularne
STOPIEC RÓWNY STOPIEC WYŻSZY STOPIEC NAJWYŻSZY
dunkel (ciemny) dunkler der, die, das dunkelste
edel (szlachetny) edler der, die, das edelste
gut (dobry) besser der, die, das beste
heikel (drażliwy) heikler der, die, das heikelste
hoch (wysoki) h�her der, die, das h�chste
makaber (makabryczny) makabrer der, die, das makaberste
nah (bliski) n�her der, die, das n�chste
respektabel (znaczny, respektabler der, die, das respektabelste
poważny)
sauer (kwaśny) saurer der, die, das sauerste
teuer (drogi) teurer der, die, das teuerste
viel (dużo) mehr der, die, das meiste
wenig (mało) weniger der, die, das wenigste
Przymiotniki zakończone na -a nie otrzymują końcówek.
np. lila (ein lila Kleid), prima (eine prima Ausstellung), rosa (ein rosa Kleid)
REKCJA PRZYMIOTNIKA
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
Rekcja przymiotnika jest to połączenie przymiotnika z odpowiednim przyimkiem oraz
przypadkiem. Rekcja przymiotnika w języku polskim często się nie pokrywa z rekcją przymiotnika
w języku niemieckim.
PRZYMIOTNIK Z PRZYPADEK TAUMACZENIE
PRZYIMKIEM POLSKIE
abh�ngig von + Dativ zależny, uzależniony od
�rgerlich �ber + Akkusativ rozgniewany z powodu
arm an + Dativ biedny w
aufmerksam auf + Akkusativ uważny na coś
befreundet mit + Dativ zaprzyjazniony z
begeistert von + Dativ zachwycony czymś, kimś
begeistert �ber + Akkusativ zachwycony z powodu czegoś
behilflich bei + Dativ pomocny przy
bekannt mit + Dativ znany z
beliebt bei + Dativ lubiany u
bereit zu + Dativ gotowy do
ber�hmt f�r + Akkusativ sławny, słynny, znakomity z
czegoś
besorgt um + Akkusativ zatroskany o
blass vor + Dativ blady z
b�se zu + Dativ zły na
dankbar f�r + Akkusativ wdzięczny za
eifers�chtig auf + Akkusativ zazdrosny o
einverstanden mit + Dativ zgadzać się z
entschlossen zu + Dativ zdecydowany na
f�hig zu + Dativ zdolny do
fertig mit + Dativ gotowy z
frei von + Dativ wolny od
freundlich zu + Dativ grzeczny, uprzejmy do
froh �ber + Akkusativ zadowolony, rad z
geeignet f�r + Akkusativ stosowny, właściwy dla
geeignet zu + Dativ odpowiedni do
genug f�r + Akkusativ dosyć, dość czegoś
gespannt auf + Akkusativ napięty, zaciekawiony z
powodu
gleichg�ltig gegen�ber + Akkusativ obojętny wobec
gl�cklich �ber + Akkusativ szczęśliwy wobec czegoś
h�flich zu + Dativ uprzejmy, grzeczny do
lieb zu + Dativ miły, kochany
misstrauisch gegen�ber + Dativ nieufny, podejrzliwy
neidisch auf + Akksativ zazdrosny, zawistny na coś
nett zu + Dativ miły do
neugierig auf + Akksativ ciekawy czegoś, kogoś
n�tzlich f�r + Akkusativ pożyteczny, korzystny dla
reich an + Dativ bogaty w
sch�dlich f�r + Akkusativ szkodliwy dla
schuld an + Dativ winny
schwierig f�r + Akkusativ trudny dla
sicher vor + Dativ pewny
stolz auf + Akkusativ dumny na
traurig �ber + Akkusativ smutny z powodu
typisch f�r + Akkusativ typowy dla
�berzeugt von + Dativ przekonany o czymś
verheiratet mit + Dativ zamężna,żonaty z
verlobt mit + Dativ zaręczony z
verschieden von + Dativ różny od
verwandt mit + Dativ pokrewny z
voll von + Dativ pełny, pełen czegoś
w�tend auf + Akkusativ wściekły na
w�tend �ber + Akkusativ wściekły z powodu
zufrieden mit + Dativ zadowolony z
Przymiotniki wymagające użycia celownika (Dativ)
np. Sie ist der Mutter �hnlich. (Ona jest taka sama jak matka.)
PRZYMIOTNIK TAUMACZENIE POLSKIE
�hnlich podobny
angeboren wrodzony
behilflich pomocny
bekannt znany
bewu�t świadomy
b�se zły
feind wrogo nastawiony
fremd obcy
gleichg�ltig obojętny
nahe bliski
sympathisch sympatyczny
treu wierny
zugetan życzliwy
Przymiotniki wymagające użycia biernika (Akkusativ)
np.
Das Dachgescho� ist nur einen Meter hoch. (Poddasze ma wysokość jednego metra.)
PRZYMIOTNIK TAUMACZENIE POLSKIE
alt stary
breit szeroki
hoch wysoki
tief głęboki
lang długi
schwer ciężki
weit daleki
PRZYMIOTNIKI UTWORZONE OD NAZW MIAST, KRAJÓW I CZŚCI ŚWIATA
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
Przymiotniki te tworzymy przez dodanie do nazwy miasta, kraju lub części świata końcówki -er
oraz piszemy wielką literą.
Przykłady:
NAZWA MIASTA; KRAJU; PRZYMIOTNIK NAZWA MIASTA; KRAJU; PRZYMIOTNIK
CZŚCI ŚWIATA CZŚCI ŚWIATA
Berlin Berliner Wien Wiener
Hamburg Hamburger Warschau Warschauer
Tirol Tiroler Kopenhagen Kopenhagener
Afrika Afrikaner �sterreich �sterreicher
Frankfurt Frankfurter Europa Europ�er
PRZYMIOTNIKI Z PRZYROSTKAMI: -LOS, -BAR, -ISCH, -SAM, -VOLL, -REICH,
-ARM, -WERT
TYLKO POZIOM ROZSZERZONY
Przykłady przymiotników zakończonych na wyżej wymienione końcówki:
-los -bar -isch -sam -voll -reich -arm -wert
parteilos absehbar weibisch achtsam gem�tvoll abwechlun regenarm sehenswer
gsreich t
phantasielos achtbar st�ndisch biegsam temperam einflu�reic kinderarm empfehlen
entvoll h swert
taktlos biegbar sterberisch bildsam vertrauens aufschlu�r preiswert
voll eich
einflu�los bildbar heimisch ehrsam
ma�los denkbar h�fisch duldsam
kompromi�l deutbar kindisch grausam
os
mitgliedslos dienstbar launisch gelehrsam
wertlos ehrbar parteiisch gewaltsam
regungslos genie�bar rei�erisch heilsam
rechtlos greifbar herrisch langsam
rauchlos haltbar b�urisch gehorsam
geruchlos h�rbar g�ttisch sparsam
rastlos kostbar polnisch strebsam
publiklos lesbar arabisch wirksam
offenbar japanisch ratsam
sonderbar diebisch aufmerksa
m
strafbar irdisch lenksam
streitbar chemisch arbeitsam
z�hlbar launisch f�gsam
Przyimek
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
Przyimek jest nieodmienną częścią mowy. Każdy przyimek łączy się z odpowiednim
przypadkiem .
Przyimki łączące się z III przypadkiem - celownikiem (Dativ)
" aus z, ze środka, z wewnątrz (Um 8 Uhr gehe ich aus dem Haus.)
" bei u, przy, koło (SIe wohnt bei der Tante. Das Hotel liegt bei der Post.)
" gegen�ber naprzeciwko, w porównaniu, wobec (Mein B�ro liegt dem Bahnhof gegen�ber.)
" mit z (Sie geht mit meinem Bruder in den Park. Ich fahre mit der Stra�enbahn nach Hause.)
" nach po, według, do (Nach dem Mittagessen gehe ich ins Kino. Wann f�hrst du nach
Deutschland?)
" seit od - w znaczeniu czasowym Ich wohne hier seit 3 Jahren.
" von od, z, o (Mein Haus ist nicht weit von der Universit�t. Er hat das Geld von seinem Vater.
Der Zug kommt von Paris. Wir sprechen oft von dir.)
" zu do - osoby, budowli (Inge geht zu ihrer Freundin. Gehst du schon jetzt zu dem Vater. Er
f�hrt zu dem Bahnhof.)
" ab od - w odniesieniu do przeszłości (ab morgen, ab dem dritten Mai, ab n�chstem Mittwoch)
" au�er oprócz (au�er meiner Schwester, au�er dir)
" entgegen* wbrew (entgegen meinem Vater, entgegen seinem Befehl)
" gem��* zdognie z (gem�� den Vorschriften, gem�� der Schulordnung)
" zufolge* według dem Wetterbericht zufolge, der Schulordnung zufolge
Przyimki łączące się z IV przypadkiem - biernikiem (Akkusativ)
" durch przez (Sie gehen durch den Park)
" f�r dla, za (Ist dieses Geschenk f�r dich? Ich danke f�r die Hilfe.)
" gegen przeciwko, koło (Wir k�mpfen gegen den Krieg. Das Auto f�hrt gegen einen Baum.
Sie geht gegen 8 Uhr in die Schule.)
" ohne bez (Sie gehen ohne mich ins Konzert.)
" um wokół, dookoła, o (Wir sitzen um den Tisch. Der Unterricht beginnt um 8 Uhr.)
" entlang wzdłuż (Wir gehen die Stra�e entlang.)
" bis aż, do (Du hast Zeit bis dritten Mai.)
" wider przeciwko, wbrew (Er hat das wider meinen Willen gemacht.)
Przyimki łączące się z drugim przypadkiem - dopełniaczem (Genitiv)
" trotz mimo (Trotz des Regens gehen wir in den Park.)
" anstatt/statt zamiast (Warum kommst du statt deinses Bruders?)
" w�hrend podczas (W�hrend des Unterrichts mu� ich sehr gut aufpassen.)
" wegen z powodu (Wegen der Pr�fung in Chemie mu� ich zu Hause bleiben.)
" aufgrund* na podstawie (Aufgrund der �rztlichen Untersuchung kann man festellen, da� ich
krank bin.)
" anl�sslich/ aus Anla� z okazji (Anl�sslich deines Geburtstages w�nsche ich dir alles Gute.)
" au�erhalb* na zewnątrz (Sie wohnen au�erhalb der Stadt)
" betreffs* (odnośnie Betreffs meiner Anzeige ist noch keine Antwort eigetroffen.)
" hinsichtlich* ze względu, pod względem (Hinsichtlich meiner Krankheit gibt es nichts
Neues.)
" infolge* wskutek (Infolge einer schweren Krankheit ist er jetzt taub.)
" innerhalb* wewnątrz, w ciągu (Er mu� innerhalb eines Jahres seine Schulden zur�ckzahlen.)
" seitens* ze strony (Seitens der Firma Meyer haben wir viel Gutes erfahren.)
" zugunsten* na korzyść (Das Urteil wurde zugunsten des Angeklagten ge�ndert.)
* TYLKO POZIOM ROZSZERZONY
Przyimki z celownikiem i biernikiem: Użycie ich zależy od tego jakie postawi się pytania:
- celownik: wo? (gdzie) Przyimek łączy się z celownikiem (Dativ)
- biernik: wohin? ( dokąd) Przyimek łączy się z biernikiem (Akkusativ)
Na pytanie wohin ? odpowiada biernik, a czasownik wyraża dynamikę, ruch, kierunek.Przykłady
takich czasowników:
- stellen (stawiać): Die Mutter stellt die Lampe auf den Tisch. (Matka stawia lampę na stole.)
pytanie: Wohin sellt sie die Lampe?( Gdzie ona stawia tę lampę?)
- legen ( kłaść się): Wohin legst du das Buch? Auf den Tisch nat�rich.
- h�ngen (wieszać): Wohin h�ngst du das Bild? Ich h�nge das Bild an die Wand.
Na pytanie: wo?, wann? ( gdzie?, kiedy?) odpowiada celowmik, a czasownik wyraża statykę, stan
spoczynku.
Przykłady takich czasowników:
- stehen (stać): Die Lampe steht auf dem Tisch. (Lampa stoi na stole)
pytanie: Wo steht die Lampe?
- liegen (leżeć) Wo liegt der Hund? Der Hund liegt auf dem Fu�boden.
- h�ngen (wisieć) Wo h�ngt mein Foto? Mein Foto h�ngt an der Wand.
Przyimki z celownikiem lub biernikiem:
PRZYIMEK CELOWINK (Dativ) BIERNIK (Akkusativ)
an (przy, na, w) Das Bild h�ngt an der Wand. Ich h�nge das Bild an die
Wand.
auf (na) Die Lampe liegt auf dem Ich stelle die Lampe auf den
Tisch. Tisch.
in ( w, do, za) Die B�cher liegen im Schrank. Ich lege die B�cher in den
Schrank.
�ber (nad) Die Lampe h�ngt �ber dem Ich h�nge die Lampe �ber den
Tisch. Tisch.
unter (pod, śród) Der Hund liegt unter dem Der Hund legt sich unter den
Tisch. Tisch.
vor (przed) Der Stuhl steht vor dem Tisch. Ich stelle den Stuhl vor den
Tisch.
hinter (za) Das Glas steht hinter dem Ich stelle das Glas hinter den
Teller. Teller.
neben (obok) Die Blume steht neben der Ich stelle die Blume neben die
Vase. Vase.
zwischen (między) Die Katze liegt zwischen dem Ich lege die Katze zwischen
Tisch und dem Stuhl. den Tisch und den Stuhl.
Bardzo często ściąga się przyimki z rodzajnikiem określonyn:
zu + der = zur an + das = ans
an + dem = am auf + das = auf
bei + dem = beim durch + das = durchs
hinter + dem = hinterm f�r + das = f�rs
in + dem = im hinter + das = hinters
�ber + dem = �berm in + das = ins
unter + dem = unterm �ber + das = �bers
von + dem = vom um + das = ums
vor + dem = vorm unter + das = unters
zu + dem = zum vor + das = vors
Wybrane zwroty przyimkowe
am 2. M�rz 1999 drugiego marca 1999 roku
am Abend wieczorem
am Apparat przy telefonie, przy aparacie
am Bahnhof na dworcu kolejowym, obok dworca kolejowego
am Ende na końcu, pod koniec
am Fenster przy oknie, obok okna, na oknie (firanka)
am Herzen na sercu (coś komuś leży)
am Kiosk w kiosku (Niemcy kupują gazety przy kiosku ), obok kiosku
am Meer nad morzem
am Morgen nad ranem, rano
am Nachmittag po południu
am Platz na miejscu
am See nad jeziorem
am zweiten Tag na drugi dzień, w drugim dniu
an Bord na pokładzie
an den See nad jezioro
an der Grenze na granicy
an der Haltestelle na przystanku
an der Reihe po kolei
an der See nad morzem
an der Universit�t na uniwersytecie
an der Wand na ścianie
an der Weichsel nad Wisłą
an die See nad morze
ans Meer nad morze
auf Deutsch po niemiecku
auf diese Art und Weise w ten sposób
auf diesem Gebiet na tym obszarze / terenie ; w tej dziedzinie
auf jeden Fall w każdym razie
auf Zimmer 5 do pokoju numer 5 (dotyczy przeważnie pokoju hotelowego, np. Bringen Sie das
Fr�hst�ck auf Zimmer 5!)
au�er Betrieb nieczynny
aus Versehen przez nieuwagę, niedopatrzenie
bei Berlin pod Berlinem
bei der Diskussion w czasie dyskusji
beim Abendessen w czasie kolacji, przy kolacji
beim Fernsehen w czasie oglądania telewizji, przy oglądaniu telewizji
beim Skifahren w czasie jazdy na nartach
das Buch von hier książka stąd (ta która tu była / leżała / powinna być)
den Tag �ber przez dzień, w ciągu dnia
durch Flei� poprzez pilność (swój wysiłek)
f�r 20 Zloty za 20 złotych
f�r das Buch na książkę (np. pieniądze)
f�r das Konzert na koncert (np. pieniądze)
f�r den Frieden za pokojem / o pokój, (np. opowiadać się za pokojem, walczyć o pokój)
f�r einen Tag na jeden dzień
f�r heute na dzisiaj
f�r zwei Personen dla dwóch osób
gegen 12 około 12 (godziny)
gegen Abend pod wieczór
gegen die Mode wbrew modzie, niemodny
Geld f�r ... pieniądze na ...
im Allgemeinen ogólnie rzecz biorąc
im Ausland za granicą
im Bett w łóżku
im ersten Stock na pierwszym piętrze
im Frieden w pokoju (bez wojny)
im S�den na południu
im Urlaub na urlopie
im Winter w zimie
in 2 Tagen za 2 dni
in den Ferien na feriach / wakacjach
in der BRD w RFN
in der Gartenstra�e na ulicy Ogrodowej
in der Stunde w ciągu godziny
in die Ferien na ferie / wakacje (np. jechać)
in dieser Beziehung pod tym względem
in einer Woche za tydzień / w ciągu (jednego) tygodnia
in jeder Beziehung pod każdym względem
ins Ausland za granicę
ins Bett do łóżka
ins Caf� do kawiarni
in Urlaub na orlop (np. jechać)
Lehrer f�r Deutsch nauczyciel języka niemieckiego (Deutschlehrer)
Ministerium f�r Au�enhandel Ministerstwo Handlu Zagranicznego (Au�enministerium)
mit dem Auto samochodem (np. jechać)
mit dem L�ffel łyżką (np. jeść)
Modell von 1942 model z roku 1942
nach Berlin do Berlina
nach der Mode zgodnie z modą / modnie
nach einem Jahr po roku
nach Hause do domu
nach links w lewo (wystarczy też samo links )
nach meiner Meinung moim zdaniem (meiner Meinung nach)
ohne Spa� bez przyjemności / radości
seit langem od dawna
�ber 100 Zloty ponad 100 złotych
�ber die Stra�e przez ulicę (przejść) / na wynos (piwo)
�ber eine Woche ponad (jeden) tydzień
unter anderem między innymi
unter uns wśród nas
unter vier Augen w cztery oczy
vom Reiseb�ro od biura podróży (np. dostać coś) / z biura podróży (wracać, iść, przychodzić)
von Beruf z zawodu
von da od tego miejsca / punktu
von da an od tej chwili / tego momentu
vor Angst ze strachu
vor Hunger z głodu
Was verstehst du darunter? Co przez to rozumiesz?
Zeit zum Spielen czas na zabawę / do zabawy / na grę / do gry
Zeit zum �ben czas na ćwiczenie / do ćwiczenia
zu 40 Zloty za 40 złotych
zu Besuch z wizytą
zu Bett do łóżka (spać)
zu Ende skończyć się (Die Deutschstunde ist zu Ende.)
zu Fu� na nogach
zu Gast w gości
zu Hause w domu
zum Abendessen na kolację (np. iść / zaprosić kogoś)
zum Bahnhof do dworca kolejowego / na dworzec kolejowy
zum Beispiel na przykład
zum ersten Mal po raz pierwszy
zum Mittagessen na obiad
zum Namenstag na imieniny
zur Arbeit do pracy
zur Schule do szkoły
zur Zeit w chwili obecnej / teraz
zu Weihnachten na Boże Narodzenie
PRZYSAÓWEK
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
Przysłówek jest nieodmienną częścią mowy, łączy się przeważnie z czasownikiem, przymiotnikiem
lub innym przysłówkiem. Przysłówek podlega stopniowaniu. Rozróżniamy różne grupy
przysłówkowe, w zależności od pytania, jakie stawiamy:
- określające sposób: wie?
schnell (szybko) , gut (dobrze), schwer (ciężko), sicher (napewno), gewiss (pewnie), nat�rlich
(naturalnie), ungedingt (koniecznie), fast (prawie), wohl (chyba), vielleicht (może), wahrscheinlich
(prawdopodobnie), ziemlich (dosyć), beinahe (o mało co), gar nicht (w ogóle nie), keineswegs
(wcale nie), kaum (ledwo), vermutlich (przypuszczalnie)
- określające miejsce, kierunek: wo? wohin? - links (na lewo), �berall (wszędzie), dorthin (tam),
geradeaus (prosto), hier (tutaj), da (tam), drau�en (na zewnątrz), drinnen (wewnątrz), unten (na
dole), oben (na górze)
- określające porę, czas, seit wann?, seit?, bis?, wie lange?
heute (dziś), gestern (wczoraj), vorgestern (przedwczoraj), gerade (właśnie), sofort (natychmiast),
bereits (już), oft (często), immer (zawsze), morgens (rano), zuerst (najpierw), abends (wieczorem),
vorher (przedtem), zuletzt (w końcu), nie (nigdy), einmal (kiedyś), �bermorgen (pojutrze)
- podkreślające znaczenie wyrazu określanego: sehr gut (bardzo dobrze), besonders (szczególnie),
ganz kalt (całkiem zimno).
Stopniowanie przyimków
Stopniowaniu podlegają przysłówki utworzone od przymiotników, a także takie przysłówki, jak:
oft, bald, wenig, viel, gern. Podobnie jak w stopniowaniu przymiotników, są trzy stopnie: równy
(Positiv), wyższy (Komparativ) i najwyższy (Superlativ).
Formy stopniowanych przysłówków są nieodmienne. Stopień wyższy tworzymy przez dodanie
końcówki -er, najwyższy dodając przed przysłówkiem "am" i końcówkę -sten lub -esten (gdy
przysłówek kończy się na -�, -z, -x, -t).
Niektóre przysłówki tworzą stopień najwyższy bez "am", tylko z końcówką -st lub -(e)stens, np:
stopień równy stopień wyższy stopień najwyższy
bald (wkrótce) eher am ehesten
billig (tanio) billiger am billigsten
dunkel (ciemno) dunkler am dunkelsten
gern (chętnie) lieber am liebsten
gut (dobrze) besser am besten
kurz (krótko) k�rzer am k�rzesten
lange (długo) l�nger am l�ngsten
nahe (blisko) n�her am n�chsten
oft (często) �fter am h�ufigsten
schnell (szybko) schneller am schnellsten
sch�n (pięknie) sch�ner am sch�nsten
teuer (drogo) teurer am teuersten
viel (dużo) mehr am meisten
Przysłówki zaimkowe
Przysłówki da, wo połączone z przyimkami nazywamy przysłówkami zaimkowymi. Stosujemy je
wtedy, gdy w zdaniu występuje przyimek z rzeczownikiem - zastąpienie tego wyrażenia
przysłówkiem zaimkowym znacznie skraca i upraszcza zdanie, a także pozwala uniknąć
powtarzania zwrotów.
np.
In der Ecke links steht die Badewanne. �ber der Badewanne h�ngt ein gro�er Spiegel.
Dar�ber h�ngt ein gro�er Spiegel
Rozróżniamy dwa rodzaje przysłówków zaimkowych: wskazujące i pytające.
Przysłówki zaimkowe wskazujące, tworzymy stawiając przed przyimkiem przysłówek da- lub dar-
(jeżeli przyimek zaczyna się od samogłoski).
Przysłówki zaimkowe pytające tworzymy poprzedzając przyimek cząstką wo- lub wor- (jezeli
przyimek zaczyna się od samogłoski). Pytania mogą więc brzmieć:
Wor�ber h�ngt ein gro�er Spiegel?
Wobei hat meine Tochter geholfen?
Przysłówków zaimkowych używamy tylko w odniesieniu do rzeczy a nigdy do osób.
Liczebnik
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
1. Liczebniki główne
Liczebniki głowne odpowiadają na pytanie: wieviel? (ile?)
0 Null
1 eins 11 elf 21 einundzwanzig 31 einunddrei�ig
2 zwei 12 zwoelf 22 zweiundzwanzig 40 vierzig
3 drei 13 dreizehn 23 dreiundzwanzig 50 f�nfzig
4 vier 14 vierzehn 24 vierundzwanzig 60 sechzig
5 f�nf 15 f�nfzehn 25 f�nfundzwanzig 70 siebzig
6 sechs 16 sechzehn 26 sechsundzwanzig 80 achtzig
7 sieben 17 siebzehn 27 siebenundzwanzig 90 neunzig
8 acht 18 achtzehn 28 achtundzwanzig 100 hundert
9 neun 19 neunzehn 29 neunundzwanzig 101 hunderteins
10 zehn 20 zwanzig 30 drei�ig 125 hundertf�nfundzwanzig
200 zweihundert
201 zweihunderteins
225 zweihundertf�nfundzwanzig
300 dreihundert
400 vierhundert
500 f�nfhundert
600 sechshundert
700 siebenhundert
800 achthundert
900 neunhundert
1000 (ein) tausend
1000000 (eine) Million
1000 Millionen = eine Milliarde
1000 Milliarden = eine Billion
28.953 achtundzwanzigtausendneunhundertdreiundf�nfzig
526.997
f�nfhundertsechsundzwanzigtausendneunhundertsiebenundneu
nzig
die Null, die Million (-en), die Milliarde (-n) pisze się wielką literą, ponieważ są one
rzeczownikami.
Lata podajemy za pomocą liczebników głównych.
1991- neunzehnhunderteinundneunzig
1789- siebzehnhundertneunundachzig
2. Liczebniki porządkowe
Liczebniki od 1 do 19 tworzymy je dodając do liczebnika głównego przyrostek -te: der zweite, das
f�nfte.
WYJTKI !!!
der 3.= der dritte, der 1.= der erste, der 7. = der siebte, der 8.= der achte
Liczebniki od 20 tworzymy przez dodanie do liczebnika głównego przyrosteka -ste: der, die, das
zwanzigste; der, die, das einundzwanzigste etc.
Po liczebnikach porządkowych stawiamy zawsze kropkę: der 1.Juli (der erste Juli)
Liczebniki porządkowe stosuje się głównie do oznaczania dnia miesiąca, np.: Heute ist der dritte
M�rz (der 3. M�rz).
Seine Mutter ist am ersten Juli 1986 geboren. (am 1.Juli 1986 geboren).
3. Liczebniki ułamkowe i dziesiętne
Mianownik tworzymy przez dodanie do liczebnika głownego przyrosta -tel do 19 włącznie,
natomiast -stel od dwudziestu w górę,
np.
1/19 - ein Neunzehntel
2/21 - zwei Einundzwanzigstel
Liczebniki dziesiętne tworzymy od liczebników głównych.
np.
0,28 - null Komma acht f�nf
2,58 - zwei Komma f�nf acht
4. Liczebniki mnożne, nieokreślone i wielokrotne
Liczebniki mnożne odpowiadają na pytania: wievielmal? (ile razy?) oraz wie oft? (jak często?)
Tworzymy je przez dodanie do liczebnika głównego przyrostka -mal.
np.
einmal - raz
zweimal - dwa razy
dreimal - trzy razy
viermal - cztery razy
f�nfmal - pięć razy
Liczebniki mnożne:
einmal - jednokrotnie
mehrmals - kilkakrotnie
vielmals - wielokrotnie
oftmals - częstokrotnie
Liczebniki wielokrotne tworzymy przez dodanie do liczebnika głównego przyrostka -fach.
np.
zweifach - dwukrotny
dreifach - trzykrotny
vielfach - wielokrotnie
mehrfach - kilkakrotnie
Zaimek
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
1. Zaimek osobowy
Singular :
N.Wer? (Kto? Co?) ich (ja) du (ty) er (on) sie (ona) es (ono)
G.Wessen? (Czyj?) meiner (mój) deiner (twój) seiner (jego) ihrer (jej) seiner (jego)
D.Wem? (Komu?) mir (sobie) dir (tobie) ihm (jemu) ihr (jej) ihm (jemu)
A.Wen? (Kogo? Co?) mich (siebie) dich (ciebie) ihn (jego) sie (ją) es (je)
Plural :
Nominativ wir (my) ihr (wy) sie (oni,one) Sie (pan,pani,państwo)
Genitiv unser (nasze) euer (wasze) ihrer (ich) Ihrer (pana,pani,państwa)
Dativ uns (nam) euch (wam) ihnen (im) Ihnen (panu,pani,państwu)
Akkusativ uns (nas) euch (was) sie (ich) Sie (pana,panią,państwa)
np.Ich helfe ihr gern. (Chętnie jej pomagam.)
Gib mir das Buch. (Daj mi tę książkę!)
Wie geht es Ihnen? (Jak się pani powodzi?)
Zaimki osobowe w dopełniaczu są bardzo rzadko urzywane.
Hier sind Buecher meiner Schwester. (Oto książka mojej siostry.)
Gedenkst du meiner ? ( Czy wspominasz mnie?)
2. Zaimek dzierżawczy
Warto pamiętać , że w l.p. zaimek ten "zachowuje się" dokładnie tak , jak rodzajnik nieokreślony
Odmiana zaimka dzierżawczego :
a) zaimek osobowy
Przypade
Osoba Maskulinum Femininum Neutrum Plural
k
Nominati
mein (mój) meine (moja) mein (moje) meine (moje)
v
ICH (JA) Genitiv meines (mój) meiner (moja) meines (moje) meiner (moje,moi)
meinem meinem
Dativ meiner (mojej) meinen (moim)
(mojemu) (mojemu)
Akkusativmeinen (mojego) meine (moją) mein (moje) meine (moich,moje)
Osoba Przypadek Maskulinum Femininum Neutrum Plural
Nominativ dein (twój) deine (twoja) dein (twoje) deine (twoje)
DU
Genitiv deines (twój) deiner (twoja) deines (twoje) deiner (twoje,twoi)
(TY)
deinem deinem
Dativ deiner (twojej) deinen (twoim)
(twojemu) (twojemu)
Akkusativ deinen (twojego) deine (twoją) dein (twoje) deine(twoich,twoje)
Osoba Przypadek Maskulinum Femininum Neutrum Plural
Nominativ sein (jego) seine (jego) sein (jego) seine (jego)
ER, ES Genitiv seines (jego) seiner (jego) seines (jego) seiner (jego)
ON,
Dativ seinem (jego) seiner (jego) seinem (jego) seinen (jego)
ONO
Akkusativ seinen (jego) seine (jego) sein (jego) seine (jego)
Osoba Przypadek Maskulinum Femininum Neutrum Plural
Nominativ ihr (jej) ihre (jej) ihr (jej) ihre (jej)
SIE (ONA) Genitiv ihres (jej) ihrer (jej) ihres (jej) ihrer (jej)
Dativ ihrem (jej) ihrer (jej) ihrem (jej) ihren (jej)
Akkusativ ihren (jej) ihre (jej) ihr (jej) ihre (jej)
Przypade
Osoba Maskulinum Femininum Neutrum Plural
k
Nominati
unser (nasz) unsere (nasza) unser (nasze) unsere (nasze)
v
WIR
Genitiv unseres (nasze) unserer (naszej) unseres (naszego) unserer (naszych)
(MY)
unserem unserem
Dativ unserer (naszej) unseren (naszym)
(naszemu) (naszemu)
Akkusati
unseren (naszego) unsere (nasze) unser (nasze) unsere (nasze)
v
Osoba Przypadek Maskulinum Femininum Neutrum Plural
Nominativ euer (wasz) eure (wasza) euer (wasze) eure (wasze)
IHR
Genitiv eures (wasz) eurer (wasza) eures (wasze) eurer (wasze)
(WY)
Dativ eurem (waszym) eurer (waszym) eurem (waszemu) euren (waszym)
Akkusativ euren (waszego) eure (wasze) euer (wasze) eure (wasze)
Przypade
Osoba Maskulinum Femininum Neutrum Plural
k
ihr (ich), ihre(ich),Ihre(pan
ihre(ich),Ihre ihr (ich),Ihr
Nominati Ihr(pani,pań, i,
(pani,pań,pana, (pani,pań,pana,
v pana,panów,p pań,pana,panów,
panów, państwa) panów,państwa)
aństwa) państwa)
ihres
(ich),Ihr(pani, ihrer (ich), Ihrer ihres (ich), Ihres ihrer (ich), Ihrer
sie
Genitiv pań, (pani, pań, pana, (pani,pań, pana, (pani, pań, pana,
(ONI,ONE)
pana,panów, panów, państwa) panów,państwa) panów, państwa)
państwa)
ihrem (ich),
SIE (pani, Ihrem ihrem
ihrer (ich),Ihrer ihren (ich), Ihren
panie, pan, (pani,pań, (ich),Ihrem
Dativ (pani, pań, pana, (pani, pań, pana,
panowie, pana, (pani,pań, pana,
panów, państwa) panów, państwa)
państwo) panów,państw panów, państwa)
a)
ihren (ich), ihr (ich), Ihr
ihre (ich), Ihre
Akkusati Ihren (pani, (pani, pań, pana, ihr (ich), Ihr
(pani, pań, pana, (pani, pań, pana,
v pań, pana, panów,
panów, państwa) panów, panstwa)
panów, państwa)
państwa)
3. Zaimek zwrotny - rozdział czasowniki zwrotne
4. Zaimek nieokreślony
a) "man"
Zaimek nieokreślony "man" łączy się tylko z trzecią osobą l.p.czasownika. Występuje w stronie
czynnej.
np.:
Man darf hier rauchen.(Wolno tu palić.)
Man trinkt hier viel Wasser.(Tutaj pije się dużo wody.)
b) "jemand" - ktoś, "niemand" - nikt
Nominativ jemand niemand
Genitiv jemandes niemandes
Dativ jemandem niemandem
Akkusativ jemanden niemanden
np. Niemand war heute abend zu Hause. (Dziś wieczorem nie było nikogo w domu).
c) "etwas" - coś, "nichts" - nic
np.
Ich habe etwas f�r dich. (Mam coś dla ciebie.)
d) "jemand" - ktoś, "niemand" - nikt
e) "es" - występuje w zdaniu jako formalny podmiot. np. Es klingelt. (Dzwoni), Es regnet. (Pada)
5. Zaimki wskazujące:
der, die, das, dieser, diese, dieses - ten, ta, to. Odmienia się jak rodzajnik określony.
jener, jene, jenes - tamten, tamta, tamto. Odmienia się jak rodzajnik określony.
solcher, solche, solches - taki, taka, takie. Odmienia się jak rodzajnik określony.
alle - wszyscy.
jeder, jede, jedes - każdy,-a,-e. Odmienia się jak rodzajnik określony.
mancher, manche, manches (niektóry, -a, -e). Odmienia się jak rodzajnik określony.
viele - wielu
wenige - kilku
mehrere - kilka, kilku
einzelne - pojedyńcze
einige - kilka, kilku
andere - inni, drudzy
6. Zaimki pytające
1.Wer? - Kto?
Wer steht in dem Garten ?Die Sch�ler stehen in dem Garten .
2.Was? - Co?
Was liegt auf dem Tisch ? Die B�cher liegen auf dem Tisch. -
3.Wie? - Jaki? Jaka?Jakie?Jacy? , Jak?
Das Haus ist sch�n. - Wie ist das Haus ?
4.Wann? - Kiedy?
Wann fahren wir nach Deutschland? Im Sommer fahren wir nach Deutschland. -
5.Wo? - Gdzie?
Wo sind die Kinder? Die Kinder sind in der Schule.
6.Woher? - Skąd?.
Woher kommt John? John kommt aus Amerika.
7.Wohin? - Dokąd?
Wohin gehst du ? Ich gehe in die Schule.
8.Wessen? - Czyj?Czyja?Czyje?
Wessen Ball ist das ? Das ist mein Ball.
7. Zaimek wzajemny
Stosunek wzajemności określamy przez dodanie do przyimka słówka "einander".
np.
eineinander, aufeinander, hindereinander, miteinander, f�reinander, voreinander
Wir hatten Angst voreinander. (Baliśmy się przed sobą)
SKAADNIA
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
1. Odpowiedzi twierdzące:
Zdanie twierdzące tworzymy przy pomocy słówka "Ja"
np.
Ist das ein M�dchen. Ja, das ist ein M�dchen.
2. Odpowiedzi przeczące:
Zdania przeczące tworzymy przez trzy przeczenia: nein, kein, nicht.
a) nein - Odnosi się do całego zdania i występuje przed zdaniem, które jest zaprzeczane, np.
Wartest du auf Monika? Nein, ich warte auf Monika nicht.
b) kein - używamy przy rzeczowniku, np.
Ist das ein M�dchen? Nein, das ist kein M�dchen. Das ist ein Junge.
c) nicht - może się odnosić do całego zdania. "Nicht" występuje bezpośrednio po czasowniku
(jeżeli odnosi się do całego zdania). W zdaniach złożonych stoi "Nicht" przed bezokolicznikiem lub
imiesłowem.
Negację mogą także oznaczać:
etwas (coś) nichts (nic)
jemand (ktoś niemand (nikt)
immer (zawsze) nie (nigdy)
�beralle (wszędzie) nirgends (nigdzie)
auf jeden Fall (na wszelki przypadek) keinesfalls (w żadnym wypadku)
noch (jeszcze) nicht mehr (już nie)
schon (już) noch nicht (jeszcze nie)
Szyk wyrazów w zdaniu głównym
a) szyk prosty - podmot występuje przed orzeczeniem, np. Monika geht heute ins Konzert.
b) szyk przestawny - podmiot występuje po orzeczeniu, np. Heute geht Monika ins Konzert.
Na drugim miejscu w zdaniu stoi zawsze część odmienna orzeczenia.
Zdania współrzednie złożone:
Szyk prosty:
" und (i) - Monika hat eine Karte aus M�nchen geschrieben und ich habe sie bekommen.
" aber (ale) - Es schneit, aber es ist warm.
" oder (czy) - Gehtst du mit mir oder soll ich alleine gehen?
" denn (ponieważ) - Ich habe die Pr�fung nicht bestanden, denn ich habe nicht gelernt.
" sondern (lecz) - Er geht nicht ins Kino, sondern ins Konzert.
Szyk przestawny:
" dann (potem) - Ich arbeite bis 6 Uhr morgens, dann gehe ich immer schlafen.
" sonst (w przeciwnym razie) - Beeit euch, sonst verpa�t den Zug!
" anderseites (z drugiej storny) - Einerseits m�chte ich einkaufen gehen, anderseits mu� ich
lernen.
" trotzdem (pomimo to) - Monika hat wenig Zeit, trotzdem geht sie ins Kino.
" darum, deshalb, deswegen (dlatego, z tego powodu) - Ich habe keinen Hunger,
darum/deshalb/deswegen esse ich zu Mittag nicht.
ZDANIE OKOLICZNIKOWE PRZYCZYNY
Orzeczenie występuje w tym zdaniu zawsze na końcu zdania!
" weil (da) - ponieważ - zdanie okolicznikowe przyczyny zawsze zaczynamy tym spójnikiem.
np. Weil sie krank war, ging sie nicht in die Schule. Sie ging nicht in die Schule, weil sie
krank war.
ZDANIE DOPEANIENIOWE
Orzeczenie występuje w tym zdaniu zawsze na końcu zdania!
" dass - że - Der Mann sagt, dass er heute nicht in die Arbeit geht.
" ob - czy - Er fragt Monika, ob sie heute Zeit f�r ihn hat.
" warum - dlaczego - Ich frage mich, warum ich immer keine Zeit habe.
" woher - skąd - Der Lehrer fragte mich gestern, woher ich komme.
" wieviel - ile - Ich wei� nicht genau, wieviel ich monatlich verdiene.
" wo - gdzie - Peter wei�t nicht, wo Monika Schmidt wohnt.
" wann - kiedy - Sag mir, wann du nach Berlin f�hrst.
" was - co - Sag mir, Peter, was du gestern gemacht hast.
Czasowniki które występują najczęściej w zdaniu głównym:
" behaupten - sądzić, oceniać
" denken - myśleć
" h�ren - słuchać
" sagen - mówić
" wissen - wiedzieć
" hoffen - mieć nadzieję
" fragen - pytać
" erz�hlen - opowiadać
" sich freuen - cieszyć się
ZDANIA CZASOWE
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
W zdaniach czasowych podobnie jak w innych zdaniach pobocznych orzeczenie znajduje się na
końcu zdania. Zdania czasowe odpowiadają w języku niemieckim na następujące pytania: Bis
wann? (do kiedy?), Seit wann? (od kiedy?), Wie lange? (jak długo?), Wie oft? (jak często?), Wann?
(kiedy?).
ZDANIE OKOLICZNIKOWE CZASU
Cechą charakterystyczną zdań okolicznikowych czasu jest to, że czynności w zdaniu głównym i
pobocznym dzieją się w tym samym czasie.
" als - gdy, kiedy, ilekroć - Spójnika tego używamy wyłącznie do czynności jednorazowej, która
miała miejsce w przeszłości, np. Als er 13 Jahre alt war, wollte er B�cker werden.
" wenn - gdy, kiedy, ilekroć - Spójnika tego używamy do czynności, które się powtarzają. Przy
nich występują często określenia: immer (zawsze) oraz jedesmal (za każdym razem), np. Wenn
ich in die Schule gehe, nehme ich immer meinen Rucksack.
" nachdem - po tym jak, następnie. Zdania z "nachdem" odpowiadają na pytanie wann?
(kiedy?). Przy tych zdaniach koniecznie jest użycie następstwa czasów według poniższego
schematu:
ZDANIE POBOCZNE ZDANIE GAÓWNE
PLUSQUAMPERFEKT IMPERFEKT
PERFEKT PR�SENS
PERFEKT FUTUR I
Nachdem er zu Mittag gegessen hatte, ging er ins Kino. (Dwie czynności działy się w przeszłości,
jedna czynność działa się wcześniej od drugiej.)
Nachdem er zu Mittag gegessen hat, geht er ins Kino. (W tym wypadku jedna czynność się
skończyła, natomiast druga się zaczyna.)
Nachdem er zu Mittag gegessen hat, wird er ins Kino gehen. (W tym przypadku jedna czynność się
skończyła, a druga się dopiero rozpocznie.)
" w�hrend - podczas gdy - W zdaniach z tym spójnikiem dwie czynności dzieją się w tym
samym punkcie czasowym. Uwaga: Czas w dwóch zdaniach jest identyczny. np. W�hrend ich
im Kino war, war Peter im Theater.
" bevor (ehe) - zanim - W zdaniach z tym spójnikiem czynność w zdaniu pobocznym jest
pózniejsza od czynności w zdaniu głównym. Czas jest ten sam. np. Bevor ich ins Konzert gehe,
muss ich die ganze Wohnung aufr�umen.
" seitdem - od czasu gdy. Seitdem er in der neuen Schule ist, lernt er flei�iger.
TYLKO POZIOM ROZRSZERZONY
" solange - dopóki - Zdanie to wyraża okres trwania danej czynności i odpowiada na pytanie: wie
lange? (jak długo?). Solange Peter krank ist, muss er im Bett bleiben.
" sobald - skoro tylko, jak tylko np. Sobald er nach Hause gekommen ist, rief er seine Freundin
an.
" sooft - tak często jak, ilekroć - Sooft ich in Warschau angekommen bin , besuche ich meine
alte Freundin.
ZDANIA PRZYZWALAJCE
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
" obwohl/obgleich - chociaż , np. Obwohl ich keine Zeit habe, gehe ich spazieren.
ZDANIE CELOWE
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
" damit - aby, żeby. Zdanie ze spójnikiem damit odpowiada na pytania: Wozu? (po co?), Zu
welchem Zweck? (w jakim celu?), Mit welcher Absicht? (w jakim zamiarze?). np. Sie geht in
die Stadt, damit sie Eink�ufe macht.
" um .... zu - aby, żeby. Zdanie ze spójnikiem um ... zu odpowiada na te same pytania co zdania z
damit. Stosujemy ten spójnik tylko wtedy, gdy podmioty w zdaniu głównym i pobocznym są
identyczne. Czasownik w zdaniu z um...zu stoi zawsze w bezokoliczniku, np. Sie geht in die
Stadt, um Eink�ufe zu machen.
ZDANIA PRZYDAWKOWE (ZDANIA WZGLDNE)
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
Zdania te tworzymy za pomocą zaimka względnego: der, die, das, (który, która, któro)
Zaimki względne stoją zawsze za rzeczownikiem
Odmiana zaimka względnego:
PRZYPADEK RODZAJ RODZAJ RODZAJ LICZBA
MSKI ŻECSKI NIJAKI MNOGA
Nominativ der die das die
Genitiv dessen deren dessen deren
Dativ dem der dem denen
Akkusativ den die das die
Przykłady:
Das ist das M�dchen, das mir gef�llt. (To jest dziewczyna, która mi się podoba)
Das ist der Junge, der 18 Jahre alt ist. (To jest chłopak, który ma 18 lat.)
Das ist das Kind, das den Kindergarten besucht. (To jest dziecko, które chodzi do przedszkola)
Das ist der Rock, den ich heute gekauft habe. (To jest spódnica, która dzisaj kupiłam.)
Zaimek względny może się łączyć z przyimkami, np.:
Das ist eine Frau, mit der ich im Kino war. (To jest kobieta, z którą byłem w kinie.)
Das ist die Dame, von der ich geh�rt habe. (To jest pani o której słyszałem.)
ZDANIA WARUNKOWE RZECZYWISTE
POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
" falls/wenn - w wypadku gdy, w razie gdy, np.
Wenn es schneit, bleibe ich zu Hause. (Gdy pada śnieg, zostaję w domu.)
Falls es schneit, bleibe ich zu Hause. - Spójnik "falls" można zawsze zastąpić spójnikiem "wenn" i
odwrotnie.)
" je ... desto/je ... umso - im ... tym. Zdanie główne i poboczne występuje zawsze w stopniu
wyższym (przymiotnik), np.
Je �lter der Wein ist, desto schmeckt er besser. (Im starsze jest wino, smakuje ono lepiej.)
ZDANIA WARUNKOWE NIERZECZYWISTE
TYLKO POZIOM ROZSZERZONY
Czynność w tych zdaniach odnosi się zawsze do przeszłości, oba zdania, zarówno główne jak i
poboczne występują w trybie przypuszczającym czasu zaprzeszłego (Konjunktiv
Plusquamperfekt). Warunek w tych zdaniach jest niemożliwy do spełnienia., np.
Wenn ich vor der Pr�fung "Mittelstufe" nicht krank gewesen w�re, h�tte ich mehr gelernt.
ZDANIA SKUTKOWE
TYLKO POZIOM ROSZERZONY
Zdania skutkowe wyrażają wynik czynności zawartych w zdaniu głównym.
" so dass/so..., dass - tak, że, np. Die Lampe war tief �ber dem Tisch gezogen, so dass nur das
Buch beleutet war. Nichts ist so weit, dass wir es nicht erreichen.
ZDANIE OKOLICZNIKOWE SPOSOBU
TYLKO POZIOM ROZSZERZONY
Zdanie okolicznikowe sposobu odpowiada na pytania: wie? (jak?), auf welche Art und Weise? (w
jaki sposób?) i zastępuje okolicznik sposobu zdania nadrzędnego. Zdania te można tłumaczyć jako
imiesłów uprzedni na -łszy, -wszy lub współczesny na -ąc.
" indem - Zdanie z tym spójnikiem ma zawsze ten sam podmiot co zdanie głowne oraz stosuje się
je do treści twierdzącej. np. Indem Peter flei�ig lernte, verbesserte er seine Leistungen in
Deutsch. (Pilnie ucząc się, poprawił Piotr swoje wyniki z j. niemieckiego)
" dadurch, dass - zdanie to stosuje się podobnie jak zdanie z indem do treści twierdzącej, np.
Dadurch, dass Peter flei�ig lernte, verbesserte er seine Leistungen in Deutsch.
" ohne, dass - zdanie to stosuje się podobnie jak zdanie z indem do treści przeczącej, np. Ich war
eine Woche an der Nordsee, ohne dass ich badete. (Byłem tydzień nad Morzem Północym nie
kąpiąc się w morzu.)
" ohne ... zu - zdanie to stosuje się wtedy, gdy podmioty w zdaniu głównym i pobocznym są takie
same, stosujemy wtedy bezokolicznik z zu, np. Ohne zu lernen, ging er in die Pr�fung. (Nie
ucząc się poszedł na egzamin.)
" anstatt, dass (zamiast żeby) - zdanie to stosuje się podobnie jak zdanie z dadurch, dass do
treści przeczącej, np. Anstatt dass er lernte, ging er ins Kino (Zamiast się uczyć poszedł do
kina.)
" anstatt ... zu - zdanie to stosuje się wtedy, gdy podmioty w zdaniu głównym i pobocznym są
takie same, stosujemy wtedy bezokolicznik z zu, np. Anstatt zu lernen, ging er ins Kino.
PRZYDAWKA ROZWINITA
TYLKO POZIOM ROZSZERZONY
Przydawka rozwinięta jest to przydawka rzeczownika, która jest wyrażona poprzez imiesłowy czasu
terazniejszego lub przeszłego. Występuje ona miedzy rodzajnikiem a zaimkiem lub między
liczebnikiem a imiesłowem, np.
Ein nach Moskau kommender Zug hat 20 Minuten Versp�tung. (Pociąg przybywający do
Moskwy ma 20 minut opóznienia.)
Die vor dem Restaurant stehenden Deutschen sind aus Berlin. (Niemcy stojący przed
restauracją są z Berlina.)
Spójniki dwuczłonowe
Poziom podstawowy i rozszerzony
" weder .... noch - ani, ani (Ich habe weder Hund noch Katze)
" entweder .... oder - albo, albo (Ich gehe entweder ins Kino oder ins Theater)
" nicht nur ......, sondern auch - nie tylko, lecz także (Er spricht nicht nur Deutsch, sondern
auch Spanisch)
" sowohl ...... als auch - zarówno, jak i (Am Freitag fahre ich sowohl nach Berlin als auch nach
Potsdam)
PARTYKUAY
TYLKO POZIOM ROZSZERZONY
Partykuły są nieodmienne, przy ich pomocy rozmówca wyraża swój stosunek do jakiegoś
zdarzenia.
Wybrane partykuły:
aber Du bist aber frech! (ale / ależ)
auch Auch wir verstehen es nicht. (także, nawet)
also Also gehen wir! (więc)
besonders Sie macht das besonders gut. (szczególnie, wyjątkowo)
blo� Wo ist er blo�? ( jedynie, tu jednak jako partykuła: gdzież wzmocnienie wypowiedzi w
stosunku do zwykłego gdzie )
denn Was haben Sie denn gemacht? (bo / ponieważ; tu jako jednak jako partykuła: cóż
wzmocnienie wypowiedzi w stosunku do zwykłego co )
doch Geh doch schon! (jednak, tu: idzże)
eben Du sollst eben nicht schwatzen. (właśnie)
etwa Ist er etwa krank? (około, tu: czyżby / może)
fast Er hat fast niemals Geld. (prawie)
ganz Sie ist ganz nett! (całkiem, zupełnie)
gar Sie hat gar keinen Appetit! (wcale)
immer Es wird immer k�lter. (zawsze, tu: coraz)
mal Lass mal sehen! (raz, tu: no jako słowo zachęcające)
noch Ich muss es noch einmal wiederholen.(jeszcze)
nur Was werde ich nur ohne dich machen? (tylko, tu jako jednak jako partykuła: cóż
wzmocnienie wypowiedzi w stosunku do zwykłego co )
schon Du wirst es schon finden. (już, tu: na pewno)
sehr Bist du sehr m�de? (bardzo)
so Er hat so viele Freunde. (tak)
�beraus Sie ist �beraus gl�cklich. (ponad wszystko)
viel Er lernt schon viel besser. (dużo, wiele)
weit Sie ist weit kl�ger als er. (daleko, tu: o wiele)
ziemlich Ich bin ziemlich m�de. (dosyć, dość)
zu Das ist zu weit f�r mich. (za, zbyt)
POJCIA GRAMATYCZNE
Adjektiv n -s, -e przymiotnik
Adverb n -s, -ien przysłówek
Akkusativ m -s, -e biernik
Aktiv n -s strona czynna
Anf�hrungszeichen n -s, - cudzysłów
Artikel m -s, - rodzajnik
attributiv przydawkowy
Ausrufezeichen n -s, - wykrzyknik
bestimmter Artikel rodzajnik określony
Bestimmungswort n -(e)s, (�)-er wyraz określający
Dativ m -s, -e celownik
Deklination f -, -en odmiana (rzeczownika, przymiotnika, zaimka, liczebnika)
deklinieren odmieniać (rzeczownik, przymiotnik, zaimek, liczebnik)
Demonstrativpronomen n -s, - zaimek wskazujący
Diminutiv n -s, -e zdrobnienie
Diphthong m -(e)s, -e dwugłoska
Doppelpunkt m -(e)s, -e dwukropek
Eigenname m -ns, -n imię własne
Femininum n -s, Feminina rodzj żeński; rzeczownik rodzaju żeńskiego
Finalsatz m -(e)s, (�)-e zdanie celowe
Fragesatz m -es, (�)-e zdanie pytające
Fragezeichen n -s, - znak zapytania, pytajnik
Futur I n -s czas przyszły I
gemischte Deklination odmiana mieszana
Genitiv m -(e)s, -e dopełniacz
gerade Wortfolge szyk prosty
Geschlecht n -(e)s, -er rodzaj
Grammatfk f -, -en gramatyka
Grundwort n -(e)s, (�)-er wyraz zasadniczy
Hauptsatz m -es, (�)-e zdanie główne
Hilfsverb n -s, -en czasownik posiłkowy
Imperativ m -s, -e tryb rozkazujący
Imperfekt n -s, -e czas przeszły (I), Pr�teritum
Indefinitpronomen n -s, - zaimek nieokreślony
Indikativ m -s, -e tryb oznajmujący
Infinitiv m -s, -e bezokolicznik
Interrogativpronomen n -s, - zaimek pytający
intransitiv nieprzechodni
Inversion f -, -en szyk przestawny
Kardinale n -s, Kardinalia liczebnik główny
Kasus m -, - przypadek
Komma n -s, -s od. -ta przecinek
Komparation f -, -en stopniowanie
Komparativ m -s, -e stopień wyższy
Kompositum n -s, Komposita wyraz złożony
Konditionalis tryb warunkowy
Konditionalsatz m -es, (�)-e zdanie warunkowe
Konjugation f -, -en odmiana czasownika
konjugieren odmieniać czasownik
KonjunktIon f -, -en spójnik
Konjunktiv m -s, -e tryb przypuszczający
Konsonant m -en, -en spółgłoska
Maskulinum n -s, Maskulina rodzaj męski; rzeczownik rodzaju męskiego
m�nnlich męski, rodzaju męskiego
Modalverb n -s, -en czsownik modalny (posiłkowy trybu)
Nebensatz m -es, (�)-e zdanie poboczne
Negation f -, -en przeczenie
Neutrum n -s, Neutra rodzaj nijaki; rzeczownik rodzaju nijakiego
Nominativ m -s, -e mianownik
Numerale n -s, Numeralia liczebnik
Objekt n -es, -e dopełnienie
Objektsatz m -es, (�)-e zdanie dopełnieniowe
Ordinale n -s, Ordinalia liczebnik porządkowy
Partizip I n -s, -ien imiesłów czynny
Partizip II imiesłów bierny
Passiv n -s strona bierna
Perfekt n -s czas przeszły (II)
Person f -, -en osoba
Personalpronomen n -s, - zaimek osobowy
Plural m -s, -e o. Pluralia liczba mnoga
Plusquamperfekt n -s czas zaprzeszły
Positiv m -s, -e stopień równy
Possessivpronomen n -s, - zaimek dzierżawczy
Pr�dikat n -s, -e orzeczenie
pr�dikativ orzecznikowy
Pr�fix n -es, -e przedrostek
Pr�position f -, -en przyimek
Pr�sens n -, Pr�sentia czas terazniejszy
Pronomen n -s, - o. Pronomina zaimek
Pr�teritum n -s, Pr�terita czas przeszły I, Imperfekt
Pronominaladverb n -s, -ien przysłówek zaimkowy
Punkt m -(e)s, -e kropka
Reflexivpronomen n -s, - zaimek zwrotny
Reflexivverb n -s, -en czasownik zwrotny
Relativpronomen n -s, - zaimek względny
Satz m -es, (�)-e zdanie
Satzgef�ge n -s, - zdanie złożone podrzędnie
s�chlich nijaki, rodzaju nijakiego
Singular m -s, -e o. Singularia liczba pojedyncza
schwache Deklination odmiana słaba
starke Deklination odmiana mocna
Steigerung f -, -en stopniowanie
Substantiv n -s, -e rzeczownik
Subjekt n -(e)s, -e podmiot
Suffix n -es, -e przyrostek
Superlativ m -s, -e stopień najwyższy
Syntax f składnia, nauka o zdaniu (składaniu zdań)
transitiv przechodni
Umlaut m -(e)s, -e przegłos
unbestimmter Artikel rodzajnik nieokreślony
unregelm��ig nieregularny
Verb n -s, -en czasownik
versetzte Wortfolge szyk przestawny
weiblich żeński, rodzaju żeńskiego
Vokal m -s, -e samogłoska
Wortbildung f - , -en słowotwórstwo
Wortfolge f -, -n szyk wyrazów
Zeit f -, -en czas

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Podstawy oceanografii opracowanie
anatomia człowieka podstawy moje opracowanie
,podstawy teorii automatów, opracowanie wykładu
Podstawa praca cywilnego opracowanie
Fizyczne Podstawy Czujników Opracowanie (Mroczka)

więcej podobnych podstron