Zamach majowy
Na początku lat dwudziestych panował w polsce ustrój demokracji parlamentarnej.
Nie sprawdził się on ponieważ:-słaba władza wykonawcza,silna ustawodawcza
ciągłe zmiany rządu,potrzebne koalicje.Nie sprzyjało to stabilizacji
politycznej.
Zamach majowy obala system demokracji parlamentarnej.Przyczyny zamachu:
-zła sytuacja polityczna:niestabilny system sejmowy,nietrwałe
koalicje,korupcja,
bójki w sejmie.-zła sytuacja gospodarcza:pogorszenie koniunktury spowodowane
wojną celną.-zła sytuacja międzynarodowa polski.Miały na to wpływ:Polska sąsia
dowała z Rosją i Niemcami,wojna celna,układ o przyjażni Niemiec i Rosji 1928,
pogorszenie sytuacji w układzie w Rapallo sąsiedzi zaczynają współpracę,
a w Locarno 1925 Niemcy podpisują nie naruszalność granic Francji i Belgi ale
nie Polski i Czech.-Plan wzmocnienia sytuacji były wysuwane przez wszystkich.
Zdawano sobie sprawę że wszechwładny sejm nie jest kożystny(brak wniosków z
historii).Uświadomino sobie konieczność wzmocnienia władzy wykonawczej.
-rosnąca rywalizacja między ND i Piłsudzczykami.-pomocna w zamachu była
legenda Piłsudzkiego.Był w pamięci jako człowiek który walczył o niepodległość,
pokonał bolszewików,stworzył Polskę.Wiązano z nim swoje nadzieje:lewica
liczyła że rozszerzy sprawy socjalne,ludowcy chcieli reformy rolnej a ziemanie
liczyło że nie będzie tej reformy.-bezpośrednią przyczyną było utworzenie
10 maja 1926 rządu z Wincentym Witosem na czele.Zostawili oni po sobie opinię
najgorszego rządu(chienopiast-wszyscy bali się powrotu).Piłsudzki wie że to
dobry moment.
12 Maj 1926 Zamach Majowy.Piłsudzki wraz z wiernym wojskiem zgromadzonym
w Rembertowie rusza na Warszawę.Chciał dokonać tylko zbrojnego pokazu aby
zmusić do dymisji prezydenta i premiera.i powołać nowy rząd pozaparlamentarny
złożony z fachowców.Rozmowy z prezydentem Wojciechowskim na moście nie
udają się-prezydent nie zgadza się.Piłsudzki wycofać się już nie mógł więc
idzie
dalej.Dochodzi do trzydniowych walk,ginie 379 osób,cywili i żołnierzy.
14 maja prezydent i premier decydują się ustąpić,podają się do dymisji w imię
interesu
państwa.Zdawano sobie sprawę że dłuższe walki mogły przerodzić się w wojnę
domową
co mogły wykorzystać Niemcy-rewizja granic.Walki trwały by dłużej,Piłsudzki
miał
przewagę tylko w W-wie-rzeszta wojsk była wierna.
Piłsudzki decyduje się na powrót do konstytucyjnych zasad.Funkcje głowy państwa
obejmyje marszałek sejmu Maciej Rataj.Mianuje nowy rząd.Premierem został
wybrany przez Piłsudzkiego prof.Kazimierz Bartel.Piłsudzki został ministrem
spraw
wojskowych.Nie rozwiązał sejmu bo był mu na ręke-rozbity politycznie dał się
łatwo kierować a wynik nowych wyborów mógłbyć niekorzystny.Sejm musi wybrać
prezydenta-Piłs.ale on nie chce i wybiera Ignacego Mościckiego.
Zamach Pilsudzkiego odbył się bez programu polit.,pod tylko jednym
hasłem"Sanacja"
czyli uzdrowienie(życia polit,państwa,narodu,gosp).Miało to swoje zalety:nie
można
mu było postawić zarzutów nie wykonania programu.
Okres rządów od 1926 do 1939 to rządy sanacji(autorytaryzm).Piłsudzki nie objął
żadnego liczącego się stanowiska.Do 29 roku łagodny autorytaryzm.
Ci którzy poparli zamach zawiedli się.Piłs nie przeprowadził żadnych reform
społecznych.Nastąpiły jednak pewne zmany polityczne:>1sierpień 26 sejm uchwala
"Nowelę Sejmową"-umacniała pozycję prezydenta ale nie ograniczała demokracji
(prawo rozwiązania sejmu,prawo wydawania dekretów z mocą ustawy gdy sejm nie
obradował.>usprawniał działanie sejmu.Sejm musi w ostatecznym terminie uchwalić
budżet.>utworzono nowy organ:Generalny Inspektorat Sził Zbrojnych
GISZ.-podlegał
prezydentowi.Ispektor w czasie wojny był naczelnym wodzem(Piłsucki)
Piłs starał się być ponadpartyjny.
Pojawiły się czystki w armi, aresztowano generałów:Malczewski,Zagórski.,w
adminisracji
zminiono 11 z 17 wojewodów.Brak represji wobec przeciwników politycznych.Partie
komunistyczne stały się nielegalne.Cenzura.
Wobec zbliżających się wyborów w 1928 pułkownik Walery Sławek w 1927 tworzy
BBWR-bezpartyjny blok współpracy z rządem.Jest to organizacja
polityczna,komitet
wyborczy,grypował zwolenników sanacji.Wyborów nie wygrali 25% głosów, 30%
mandatów w sejmie.
Dlaczego Piłsudzkiemu się udało?-był legendą,ludzie w niego wierzyli-obawiano
sie
ponownych rządów chienopiasta-trudna sytuacja polski-ustąpienie prezydenta i
premiera
-był szybszy i bardzej konsekwentny od przeciwników-przewaga milit.w W-wie