Technika RTV
10 8/2000
Obwód wejS
ciowy jest w zasadzie filtrem
S
rodkowo przepustowym obejmującym
Konwerter UKF FM
pasmo częstotliwoS
ci wejS
ciowych od
Pomysł jest kontynuacją konwertera telewizyjnego opisywanego 87,5 do 108 MHz. Jego zasadniczym za-
daniem jest dopasowanie do wejS
cia
w poprzednim PE. Przestrajany warikapem konwerter umożliwia
tranzystora polowego.
przeniesienie całego pasma CCIR (87,5�108 MHz) na jedną czę-
Do mieszacza M doprowadzone są:
stotliwoS
ć odbiornika UKF FM OIRT np. 70 MHz. Pozwala to na
sygnał wejS
ciowy i napięcie heterodyny.
przestrojenie zakresu UKF bez koniecznoS
ci grzebania w głowicy
Sygnał wyjS
ciowy uzyskany w wyniku
UKF. Nadaje się tylko do odbiorników z głowicą przestrajaną za
przemiany podawany jest na wyjS
cie kon-
pomocą diod pojemnoS
ciowych.
wertera przez filtr wyjS
ciowy. Jest to filtr
dolnoprzepustowy, spełniający także rolę
układu dopasowującego. WyjS
cie filtru
dostosowane jest do podłączenia obcią-
żenia niesymetrycznego 75 W. Przy syme-
trycznym wejS
ciu odbiornika niezbędne
jest zastosowanie symetryzatora.
Heterodyna jest generatorem prze-
strajanym za pomocą diody pojemno-
S
ciowej. Zakres przestrajania częstotliwo-
S
ci od 155�180 MHz umożliwia odbiór
pasma CCIR przy częstotliwoS
ci wyjS
cio-
wej około 70 MHz. Napięcie przestraja-
nia heterodyny jak i napięcie zasilania
konwertera pobierane są z odbiornika.
Głowica odbiornika przy współpracy
z konwerterem musi być dostrojona do
jednej częstotliwoS
ci (około 70 MHz).
Schemat blokowy i działanie
Fs = Fh -Fwy
Schemat ideowy
Konwerter działa na zasadzie typowe-
go stopnia przemiany z własną heterody- CzęstotliwoS
ć wyjS
ciowa to inaczej Obwód wejS
ciowy składa się z C1,
ną. Dzięki przestrajaniu heterodyny możli- częstotliwoS
ć do jakiej zostanie jednora- L1, L2 i C2. C1 wraz z L1 tworzą filtr gór-
we jest uzyskanie stałej częstotliwoS
ci sy- zowo dostrojona głowica UKF odbiornika no przepustowy, a L2 i C2 filtr dolno
gnału wyjS
ciowego przy różnych częstotli- radiowego. CzęstotliwoS
ć ta pełni rolę przepustowy. Razem ich połączenie daje
woS
ciach sygnału wejS
ciowego do jakich pierwszej częstotliwoS
ci poS
redniej. Dru- filtr S
rodkowo przepustowy.
zostanie dostrojona heterodyna. Stopień ga częstotliwoS
ć poS
rednia to właS
ciwa Mieszacz iloczynowy zrealizowany
przemiany realizuje odejmowanie często- dla odbiornika częstotliwoS
ć 10,7 MHz jest na dwubramkowym tranzystorze po-
tliwoS
ci wg podanego niżej wzoru: uzyskiwana po przemianie częstotliwoS
ci lowym T1 (BF 961). Sygnał wejS
ciowy
w głowicy UKF. podawany jest do bramki G1. Bramka ta
Fwy = Fh - Fs Sygnał do wejS
cia konwertera może przez cewki L2 i L1 podłączona jest dla
być przekazywany przewodem koncen- prądu stałego do masy. Polaryzowana jest
CzęstotliwoS
ć odbierana Fs jest wy- trycznym (75 W) lub symetrycznym napięciem 0 V względem x
ródła.
znaczona przez częstotliwoS
ć heterodyny (300 W). W tym drugim przypadku nale- Bramka G2 polaryzowana jest napię-
Fh i częstotliwoS
ć wyjS
ciową Fwy. ży dodatkowo zastosować symetryzator. ciem około 2 V z dzielnika rezystorowego
R1 i R2. Do tej bramki doprowadzane jest
przez kondensator C12 i rezystor R3 na-
pięcie heterodyny.
WE Fs Fwy Filtr WY
Obwód
WE WY
WyjS
ciem mieszacza jest dren T1. Do-
Symetryzator M Symetryzator
300W wejS
ciowy wyjS
ciowy 300W
75W 75W
łączony jest do niego filtr dopasowujący
70MHz
87,5�108MHz
typu P składający się z C4, L3 i C5. Jest to
Fh +12V
filtr dolnoprzepustowy. Zasilanie drenu
napięciem +12 V realizowane jest przez
H
dławik DŁ1 i cewkę L3. Do wyjS
cia kon-
155�180MHz
Us (5�25V)
wertera sygnał wyjS
ciowy przekazywany
jest przez kondensator C6.
Heterodyna zrealizowana na tranzy-
storze T2 (BF324) pracuje w układzie
Colppitsa. Tranzystor połączony jest
Rys. 1 Schemat blokowy
Konwerter UKF FM
08/2000 11
w układzie wspólnej bazy. Zastosowanie drutu . Mam na myS
li drut nawojowy ni płytki. Tranzystor T1 zamontować napi-
tranzystora PNP pozwoliło na dołączenie w emalii do nawijania cewek  może nie sami do płytki. Wyprowadzenie x
ródła po-
obwodu rezonansowego bezpoS
rednio koniecznie szpula, 2 mb powinny wystar- siada charakterystyczny wypust. Tranzystor
do masy ( zasilania). Poprawia to znacz- czyć. Cewki L1, L2, L3 i dławik DŁ1 nawi- T2 zamontować na wysokoS
ci 3 mm nad
nie warunki pracy generatora jak i upra- niemy drutem w emalii o S
rednicy płytką. Ekran wykonać z paska blachy cy-
szcza układ strojenia. 0,45�0,5 mm. Do nawinięcia cewki L4 nowanej o gruboS
ci 0,3�0,4 mm, szeroko-
Obwód rezonansowy heterodyny wystarczy 5 cm odcinek drutu srebrzonego S
ci 15 mm i długoS
ci 115 mm. R
cianki ma-
składa się z cewki L4, kondensatorów C8, o S
rednicy 0,7�0,8 mm. Do nawinięcia ją długoS
ć 20 i 35 mm. Po zagięciu S
cianek
C9 i diody pojemnoS
ciowej D1. Dzielnik cewek L1, L2 i L3 potrzebny będzie trzpień obwód ekranu zalutować. Ekran do płytki
pojemnoS
ciowy generatora wykorzystuje (wiertło) o S
rednicy 5 mm. Dławik DŁ1 na- przylutować odcinkami odciętych wypro-
kondensator C11 i pojemnoS
ć tranzystora winiemy na trzpieniu o S
rednicy 3 mm, wadzeń elementów w trzech miejscach po-
CBE. Heterodyna jest zasilana napięciem a cewkę L4 na pręcie o S
rednicy 4 mm. Ilo- kazanych na rysunku 3. W razie konieczno-
+12 V przez rezystor filtrujący R4. Na- S
ci zwojów i S
rednice trzpieni powinny być S
ci montujemy symetryzatory.
pięcie strojenia doprowadzane jest do D1 następujące: Po sprawdzeniu poprawnoS
ci monta-
przez rezystor R8. Kondensator C7 filtruje L1 5,5 zw. 5 mm DNE 0,45 mm, żu, a szczególnie braku zwarć przystępuje-
obwód napięcia strojenia zmniejszając L2 7,5 zw. 5 mm DNE 0,45 mm, my do montażu w odbiorniku i uruchomie-
przenikanie napięcia heterodyny. Napię- L3 14,5 zw. 5 mm DNE 0,45 mm, nia. Potrzebny do tego będzie multimetr,
cie strojenia powinno się zawierać w ty- L4 2,5 zw. 4 mm Dsm 0,8 mm, a pomocny generator sygnałowy UKF.
powym dla odbiorników UKF OIRT DŁ1 15,5 zw. 3 mm DNE 0,45 mm. Spróbujemy poradzić sobie bez niego.
przedziale od 5 do 25 V. Możliwe jest wy- Cewki nawijać S
ciS
le zwój przy zwoju. Po wyjęciu wtyczki sieciowej odbior-
korzystanie napięć niższych, ale wymaga Zwoje cewki L4 minimalnie rozchylić, aby nika z gniazda sieciowego zdejmujemy
to skorygowania elementów obwodu re- nie było zwarć między zwojami. Po nawi- obudowę. Ponieważ chwilę będziemy
zonansowego heterodyny. nięciu całkowitej liczby zwojów następne musieli zabawić we wnętrzu odbiornika
Konwerter zasilany jest napięciem  0,5 jest zwojem niepełnym. Dzięki te- podłączonego do sieci nie zawadzi zabez-
+12 V. Dopuszczalny zakres napięć zasila- mu nie trzeba specjalnie zaginać wypro- pieczyć obwodów sieciowych przez zaizo-
nia wynosi od 8 do 15 V. Wymagana jest wadzeń cewek. Wyprowadzenia cewek lowanie niebezpiecznych punktów. Wska-
stabilizacja napięcia. Przy niższym napię- obciąć na długoS
ć około 5 mm, oczyS
cić zana będzie asekuracja drugiej osoby.
ciu zasilania konieczne może być skorygo- z emalii i pocynować. Korzystne jest sto- Włączamy odbiornik na zakresie UKF.
wanie dzielnika R1, R2 dla utrzymania na- sowanie drutu nawojowego w emalii sa- Wskazówkę skali ustawić na częstotliwoS
ć
pięcia około 2 V na bramce G2 tranzysto- mo oczyszczającej się pod wpływem tem- 70 MHz. Multimetrem zmierzyć napięcie
ra T1. Pobór prądu nie przekracza 15 mA. peratury spoiwa (DNEul). strojenia podawane do głowicy  wartoS
ć
Po dostosowaniu otworów w płytce najlepiej zapisać. Następnie sprawdzić za-
drukowanej do posiadanych elementów kres zmian napięcia strojenia. W razie
Montaż i uruchomienie
przystępujemy do montażu. Generalną za- koniecznoS
ci (i możliwoS
ci) wyregulować
Oprócz elementów zakupionych i z za- sadą są jak najkrótsze wyprowadzenia na 5�25 V. Znalex
ć napięcie zasilania
pasów własnych potrzebna będzie  szpula a więc elementy muszą leżeć na powierzch- +12 V. W odbiornikach diorowskich
będzie to 14,5 V.
Po wyłączeniu odbiornika, odłączyć
+12V
napięcie strojenia od głowicy (przeciąć
C3
S
cieżkę na płytce drukowanej). Do pełne-
R1 1n
DŁ1
100k
WY
T1 L3 go napięcia strojenia (najczęS
ciej stabili-
C6
G2 D
zowane 33 V lub ustawione 25 V) podłą-
WE
L2
C1
BF961
27p
czyć rezystor nastawny 100 kW (drugim
G1 S
C4 C5
22p
końcem do masy). Suwak rezystora połą-
R2 3,9p 27p
C2
L1
22k
czyć z odciętą S
cieżką od strony głowicy.
4,7p
Po włączeniu odbiornika ustawić rezysto-
rem zapisaną wczeS
niej wartoS
ć napięcia
R3 R4
dla odbioru częstotliwoS
ci 70 MHz.
100W 100W
Ponownie wyłączyć odbiornik. Zna-
C12
C11
lex
ć miejsce do zamontowania konwerte-
D1 C8 4,7p
1,8p
C13
BB104 3�10p
R5 R7
ra w pobliżu wejS
cia UKF (gniazdka ante-
1n
2,2k 390W
nowego). Odłączyć gniazdko od wejS
cia
T2
głowicy. Podłączyć gniazdko antenowe
Us
R8
BF324
L4
do wejS
cia konwertera. WyjS
cie konwer-
C9
47k
4,7p
C7
R6
C10
tera połączyć z wejS
ciem głowicy. Do po-
1n
10k
1n
łączeń używać krótkie odcinki przewodu
EKRAN
koncentrycznego lub symetrycznego. Ma-
sę konwertera ( 12 V) połączyć z masą
odbiornika jak najkrótszym odcinkiem
Rys. 2 Schemat ideowy
Konwerter UKF FM
12 8/2000
Wykaz elementów
Półprzewodniki
543
T1  BF 961 (BF 964)
T2  BF 324 (BF 414)
D1  BB 104 (BB 204)
Rezystory
R3, R4  100 W/0,125 W
R7  390 W/0,125 W
R5  2,2 kW/0,125 W
R6  10 kW/0,125 W
R2  22 kW/0,125 W
R8  47 kW/0,125 W
R1  100 kW/0,125 W
Kondensatory
C11  1,8 pF/50 V ceramiczny
C4  3,9 pF/50 V ceramiczny
C2, C9, C12  4,7 pF/50 V ceramiczny
C1  22 pF/50 V ceramiczny
C5, C6  27 pF/50 V ceramiczny
C3, C7,
Rys. 3 Płytka drukowana i rozmieszczenie elementów
C10, C13  1 nF/50 V ceramiczny
przewodu (najlepiej srebrzanką). Podłą- mu. Napięcie na bramce G2 powinno C8  3�10 pF trymer
Inne
czyć zasilanie konwertera (+12 V) i na- wynosić około 2 V. Napięcie na emiterze
pięcie strojenia (Us) z odciętej S
cieżki, tym T2 względem masy powinno wynosić L1, L2, L3,
razem od strony potencjometru strojenia. około 10 V. Na bazie T2 powinno być L4, DŁ1  patrz opis w tekS
cie
Po włączeniu odbiornika i podłącze- około 9,5 V. JeS
li napięcia są poprawne płytka drukowana numer 543
niu anteny powinno uzyskać się odbiór to sprawdzić podłączenie sygnału
stacji z zakresu UKF CCIR. Brak odbioru i ewentualnie wymienić kondensatory Zamocować konwerter i po zamonto-
przy szumie w głoS
niku S
wiadczy o niepo- sprzęgające. waniu obudowy sprawdzić działanie
prawnej pracy konwertera. Brak szumu Po uzyskaniu odbioru trymerem C8 odbiornika.
natomiast S
wiadczy o niesprawnoS
ci należy ustawić górną częstotliwoS
ć odbie- Płytki drukowane wysyłane są za zalicze-
odbiornika, który przed montażem kon- raną na większą od 108 MHz. Sprawdzić niem pocztowym. Płytki można zama-
wertera należało sprawdzić. najniższą częstotliwoS
ć odbieraną. JeS
li wiać w redakcji PE.
W konwerterze trzeba sprawdzić na- jest większa od 87,5 MHz to można Cena: płytka numer 543  3,05 zł
pięcia zasilające na tranzystorach T1 i T2 zmniejszyć minimalne napięcie strojenia + koszty wysyłki.
względem masy. Napięcie na drenie T1 np. do 4 V. Pozostałe elementy konwerte-
ą R.K.
powinno być równe napięciu zasilające- ra nie wymagają strojenia.
dnio z naszego magazynu. Posiada- POSIADAMY TAKŻE W SPRZEDAŻY
my w sprzedaży między innymi:
EPROM
PAMIĘCI EPROM, EEPROM, RAM PODZESPOŁY KOMPUTEROWE:
(S-RAM; D-RAM) NOWE I UŻYWANE (NA TELEFON)
UKŁADY SCALONE SERII:
CZĘR
CI ELEKTRONICZNE
74LS..., 74HCT..., 74HC..., PŁYTY GŁÓWNE, PROCESORY, PA-
ul. Parkowa 25
C-MOS (40..., 45...). MIĘCI SIMM/DIMM, WENTYLATO-
51-616 Wrocław
MIKROPROCESORY, np.:80.., 82.., RY, KARTY MUZYCZNE, KARTY VI-
tel. [phone]
Z80.., ICL71.., ATMEL89.., DEO, MYSZY, FAX-MODEM-y,
fax [phone]
UKŁADY PAL, GAL, WZMACNIACZE FLOPP-y, DYSKI TWARDE, CD-
tel. kom. 0-90 398-646
OPERACYJNE, KOMPARATORY, TIME- ROMy, KLAWIATURY, OBUDOWY,
e-mail: [e-mail]
RY, TRANSOPTORY, KWARCE, STABI- ZASILACZE, GŁOR
NIKI I INNE.
LIZATORY, TRANZYSTORY, PODSTAW- Programujemy EPROMy, FLASH/
Czynne od poniedziałku do KI BLASZKOWE, PRECYZYJNE, PLCC, EEPROMy, GALe, PALe, procesory
piątku w godz. 9.00 - 15.00 LISTWY PIONOWE, LISTWY ZACISKO- 87.., 89.. oraz inne układy progra-
WE, PRZEŁĄCZNIKI SWITCH, ZŁĄ- mowalne.
Oferujemy Państwu bogaty wybór CZA, OBUDOWY ZŁĄCZ, HELITRYMY,
elementów elektronicznych uznanych LEDY, PRZEKA NIKI, GALANTERIA Na życzenie przeS
lemy ofertę.
(zachodnich) producentów bezpoS
re- ELEKTRONICZNA. MożliwoS
ć sprzedaży wysyłkowej.
S
WY
C3
C6
C5
DŁ1
12V
+

L3
R3
R7
R5
C13
C4
R6
D
G2
C12
T2
T1
S
C10
G1
R2
R1
C11
C2
C9
L2
D1
L4
L1
C7
C1
S
WE
C8
s
U
543
R4
R8