ROZWÓJ WYDARZEŃ REWOLUCYJNYCH WE FRANCJI PO 1791 ROKU




ROZWÓJ
WYDARZEŃ REWOLUCYJNYCH WE FRANCJI PO 1791 ROKU

 

W
oparciu o Konstytucję podpisaną w październiku 1791 roku
zebrało się Zgromadzenie Prawodawcze (władza ustawodawcza -
Legislatywa). Wtedy rozwija się ostra walka polityczna tym
bardziej, że w Legislatywie zaznaczyły się duże podziały.
Dużą przewagę uzyskali tzw. żyrondyści, którzy byli
zwolennikami monarchii konstytucyjnej. Ugrupowanie to stanowiła
zamożna burżuazja. Lewicę Legislatywy stanowili jakobini,
będący zwolennikami republiki, dążący do dalszego
rozwinięcia rewolucji, nadania jej bardziej radykalnego
charakteru. Przywódcami ich był Maksymilian Robespierre, Jaun
Marad, Danton. Przy tej walce politycznej przyspieszenie rozwoju
rewolucji przyniosły czynniki zewnętrzne. Dwory europejskie
planowały interwencję w rewolucję francuską, szczególnie
Austria popierana przez inne państwa skoncentrowała swe wojska
na granicy z Francją. W dodatku w Nadrenii zgromadzili się
emigranci francuscy przeciwnicy rewolucji i liczący na pomoc
obcą. Można było przewidzieć że Francja stoi w obliczu
wojny. Państwo nie było do niej przygotowane, jednak
żyrondyści rozwinęli aktywnie agitację wojenną, uważali,
że zwycięstwo Francji w wojnie przyniesie utrwalenie
dotychczasowych zdobyczy rewolucji.

W
kwietniu 1792 roku Zgromadzenie Prawodawcze podjęło decyzję o
wypowiedzeniu wojny Austrii. Od tego momentu Francja znalazła
się w stanie wojny z Austrią popartą przez Prusy. Wybuch wojny
spowodował wzrost nastrojów patriotycznych ; powstawały
oddziały ochotnicze, ułożono Marsyliankę, lud Paryża
uaktywnił się, spowodowano uwięzienie króla, tworzono
nadzwyczajne trybunały dla zdrajców (ludzi przeciwnych lub
nielojalnych wobec rewolucji),konfiskowano majątki emigrantów.
Wreszcie Zgromadzenie Prawodawcze rozwiązało się, a w jego
miejsce w głosowaniu powszechnym powołano konwencję narodową
(konwent). Ogłosił on 22 września 1792 roku Francję
Republiką. Oznaczało to obalenie monarchii konstytucyjnej.
Króla skazano na śmierć. Wyrok wykonano w 1793 roku. Francja
cały czas prowadzi wojnę z Austrią i Prusami. Początkowo
wojska francuskie doznawały niepowodzeń, armia
austriacko-pruska wkroczyła w granice Francji. Dopiero bitwa pod
Valmy jesienią 1792 roku przyniosła poprawę sytuacji armii
francuskiej, która stopniowo przechodziła do kontrofensywy.
Mimo przejściowych sukcesów Francji na frontach wojny, sytuacja
wewnętrzna była złożona i skomplikowana. kraju toczyła się
ostra walka polityczna między żyrondystami i jakobinami.
Nasiliła się ona po egzekucji króla z początkiem 1793 roku.
Wtedy też wiele krajów Europy stanęło w stanie wojny z
Francją. Przeciwko niej oprócz Austrii i Prus wystąpiły
Anglia, Hiszpania, Holandia i Włochy. Tworzyła się cała
koalicja antyfrancuska. Wojska Francji znowu zaczęły ponosić
klęski. Z początkiem czerwca 1793 roku jakobini ostatecznie
zdobywają władzę, a żyrondystów masowo aresztowano.

W tym
momencie rozpoczynają się rządy jakobinów, określane potem
jako rewolucyjna dyktatura jakobinów. W tym okresie obok ciągle
istniejącej konwencji jakobini powołali tzw. Komitet Ocalenia
Publicznego. Kierował nim Maksymilian Robespierre, Danton,
Carnot. Jakobini jeszcze w czerwcu 1793 roku ogłosili
konstytucję jakobińską. Mówiła ona o powszechnym prawie
wyborczym, miała demokratyczne, chlubne założenia, nie
została wprowadzona w życie. Jakobini w ramach polityki
wewnętrznej chcieli znieść pozostałości feudalne,
wprowadzili tzw. ceny maksymalne na zboże, zwalczali spekulacje,
drożyznę, wprowadzili płacę maksymalną w zakładach,
ogłosili zakaz strajków. Podkreślali rozdział kościoła od
państwa, co w praktyce wiązało się z zamykaniem kościołów,
wprowadzili nowy republikański kalendarz. W celu poprawienia
sytuacji Francji na frontach wojny przeprowadzono reorganizację
armii. Oparto ją o powszechną służbę wojskową.
Przeprowadzono szeroką konfiskatę zapasów różnych metali w
tym szlachetnych. W oparciu o to wystawiano nowe fabryki
zbrojeniowe. W tej sytuacji wiosną 1794 roku, Francja zaczęła
odnosić kolejne sukcesy. Jej wojska wkroczyły do Belgii,
Holandii. (Sytuacja Francji poprawiała się również z tego
powodu, że z wojny z Francją wycofały się Prusy, które
przystąpiły do współpracy z Rosją w celu szybszego
opanowania powstania kościuszkowskiego na ziemiach polskich.)
Prowadząc ciągle walkę z przeciwnikami politycznymi i ze
zdrajcami jakobini stosowali metody krwawego terroru. Wyroki ich
sądów z reguły albo uniewinniały, lub (co spotykano
częściej) skazywały na śmierć. Często ofiarami terroru
były osoby niewinne, tylko podejrzane o brak lojalności wobec
jakobinów. W tej sytuacji wzrosło niezadowolenie żyrondystów,
szerokich grup mieszczan, rzemieślników, chłopstwa. Ofiarą
terroru był przywódca - Danton. W atmosferze wyjątkowego
zastraszenia społecznego, gdy Robespierre zapowiedział
zdemaskowanie spisku w samym Komitecie Ocalenia Publicznego
zdecydowano się na tzw. Przewrót 9 thermidora (27 lipca) 1794
roku. Przewrót polegał na aresztowaniu Robespierre i jego
współpracowników. Dwa dni później Robespierre został
zgilotynowany.

Powyższe
wydarzenia kończą zasadniczy etap rewolucji burżuazyjnej we
Francji, władzę przejęła bogata burżuazja. W 1795 roku
Konwent ogłosił nową konstytucję; na jej podstawie władza
ustawodawcza należała do Rady Pięciuset oraz do Rady
Starszych. Wykonawcza do pięcioosobowego dyrektoriatu. Będzie
on utrzymywał się do zamachu 18 brumaireła 1799 (7
października) w następstwie tego kształtuje się system
władzy zwany konsulatem, który utrzyma się do koronacji
Napoleona I na cesarza Francji i króla Włoch - 2 grudnia 1804
roku.

Wielka
rewolucja burżuazyjna w zasadniczej fazie kończy się na
dyktaturze jakobińskiej i przewrocie termidoriańskim. Z
wydarzeniami tej rewolucji pośrednio w przyszłości wiąże
się okres Dyrektoriatu i Konsulatu, aż do powstania pierwszego
cesarstwa we Francji.

Rewolucja
zburzyła we Francji feudalną monarchię absolutną i tym samym
stanową strukturę społeczeństwa , która opierała się na
przywilejach duchowieństwa i szlachty. Rewolucja ogłosiła
zasady wolności gospodarczej, tym samym torowała drogę do
rozwoju kapitalizmu. Rewolucja zniosła dotychczasowe
ograniczenia w wykonywaniu rzemiosła, przemysły, handlu, ale
ustaliła poszanowanie własności prywatnej burżuazji. Zrywała
ostatecznie więzy feudalne chłopów . Ci poza wolnością
osobistą uzyskiwali na własność ziemię. Rewolucja
wprowadzała też równość wszystkich obywateli wobec prawa.
Masom robotników, chłopstwa przynosiła uprawnienia polityczne.
Wciągała masy do szerszej działalności politycznej. Tym samym
przyczyniła się do wykształcenia się pojęcia narodu i
świadomości obywatelskiej, narodowej, a także pogłębiła
patriotyzm. Przyniosła zasady suwerenności narodu
(zwierzchnictwa narodu w miejsce dotychczasowej zasady władzy
absolutnej - królewskiej).