Psychologia sądowa  opis przedmiotu
Autor: Prof. (UŚl) dr hab. Jan. M. Stanik
Koordynator projektu: Prof. (UŚl) dr hab. Jan. M. Stanik
Osoby prowadzące: Prof. (UŚl) dr hab. Jan. M. Stanik, dr hab. Hanna Przybyła Basista, dr Danuta Rode, dr Agnieszka
Roszkowska, dr Joanna Różanska  Kowal, dr Justyna Trepka  Starosta, dr Leszek Woszczek, mgr Magdalena Rode, mgr
Bartosz Wojciechowski
Profil zawodowy I: Psychologia sądowa
Rok azwa ogólna bloku Semestr Forma azwa szczegółowa przedmiotu
studiów przedmiotów studiów zajęć Treści kształcenia. Efekty kształcenia.
Bazowa literatura
III Obszar zastosowań 5 30 Psychologiczne mechanizmy kryminogenezy
psychologii sądowej (30W)
1. Paradygmat T. Tomaszewskiego   człowiek w sytuacji . Funkcjonowanie
Ćw.
mechanizmów osobowościowych, sytuacyjnych i motywacyjnych a rodzaje i typy
zachowań.
2. Pojęcie normy prawnej i jej regulacyjne funkcje w państwie.
2.1. y
ródła norm prawnych
2.2. Regulacyjna funkcja norm prawnych w świadomości społecznej i indywidualnej.
3. Osobowościowe mechanizmy poznawcze, emocjonalne i motywacyjne w okresie
adolescencji i ich różnicowe odniesienie do nieletnich.
4. Pojęcie nieletniego jako sprawcy czynu karalnego i jako adolescenta zagrożonego
 demoralizacją
5. Definicje i operacjonalizacja pojęć: zachowanie zaburzone,  demoralizacja
(termin prawny), niedostosowanie społeczne, asocjalność (oprócz literatury
studenci przygotowują materiał poglądowy na podstawie akt sądowych (opinii
biegłych) z Sądów Rodzinnych.
6. Wybrane kierunki teoretyczne kryminologii w aspektach psychologicznych.
7. Zaburzenia reaktywne osobowości w sterowaniu ludzkim zachowaniem (ICD -10;
DSM  IV).
8. Psychologiczne problemy psychopatii a czyny przestępcze.
9. Biologiczne korelaty osobowości jako czynniki ryzyka przestępczości nieletnich.
10. Kryminologiczno  psychologiczna typologia przestępstw i ich mechanizmy
motywacyjne.
11. Funkcjonowanie nieletnich w asocjalnych grupach podkulturowych
(paraprzestępczych i przestępczych).
11.1. Struktura i psychologiczne mechanizmy funkcjonowania małych grup (small
groups)
11.2. Podkultury dewiacyjne, rodzaje grup podkulturowych.
12. Kryminologiczne i psychologiczne problemy wiktymologii.
" Wiedza i rozumienie modelu zachowania  człowiek w sytuacji
" Wiedza i rozumienie pojęć dotyczących zachowań paraprzestępczych i przestępczych
" Wiedza i rozumienie psychospołecznych mechanizmów kryminogenezy
" Wiedza i rozumienie problematyki z zakresu wiktymologii
Literatura bazowa:
" T. Tomaszewski (1975), Człowiek w sytuacji, (w:) Psychologia, (red.:) T.
Tomaszewski, Warszawa, PWN
" J. M. Stanik (2007), Diagnozowanie niedostosowania społecznego i asocjalności (w:)
Resocjalizacja T.1. (red.:) B. Urban, J.M. Stanik, Warszawa, PWN
" Psychologia zaburzeń osobowości  DSM  IV, (2004), (red.:) L. Cierpiałkowska,
Poznań, Wyd. Naukowe UAM.
" Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD -10, (2000),
Kraków  Warszawa, Inst. Psychiatrii i Neurologii,  Vesalius .
" B. Hołyst (2003), Wiktymologia
6 30 Psychologia sądowa. Psycholog jako biegły sądowy i jego rola w procesie sądowym.
(15W)
W. 1. Związki psychologii z prawem
1.1. Tradycje historyczne w Polsce i na świecie.
1.2. Ujęcia aktualne
2. Pojęcie i zadania psychologii sądowej w Polsce.
3. Status prawny biegłego sądowego psychologa w polskim procesie sądowym.
4. Pojecie  wiadomości i umiejętności specjalnych jako kryterium i potrzeba
powołania biegłego.
5. Pojęcie i rodzaje diagnozy psychologicznej: opisowo  etiologiczna, kliniczna,
aktuarialna.
6. Diagnoza, ekspertyza, opinia sądowa.
7. Metodologiczny model psychologicznego opiniodawstwa sądowego.
8. Typy opinii psychologiczno  sądowych.
9. Probalistyczny model diagnozowania i formułowania wniosków w opinii biegłego
sądowego psychologa.
10. Rola diagnostyczno  ekspertalna biegłego sądowego psychologa: konsultant,
laborant, technik, samodzielny biegły, członek tandemu (RODK) lub zespołu
biegłych.
11. Rodzaje współpracy biegłego psychologa z innymi ekspertami: psychiatrą,
pedagogiem, neurologiem, pediatrą, kryminalistykiem i in.
12. Typy opinii psychologiczno  sądowych.
13. Ocena dowodu z opinii biegłego psychologa przez organ procesowy.
14. Uczestnictwo biegłego sądowego psychologa w rozprawie sądowej: /a/
uczestnictwo samodzielne, /b/ uczestnictwo z innymi biegłymi.
15. Etyczno  zawodowe problemy biegłego sądowego psychologa.
" Wiedza i rozumienie związków psychologii z prawem.
" Wiedza nt. statusu biegłego sądowego psychologa.
" Wiedza nt. teoretycznego i metodologicznego modelu psychologicznego
opiniodawstwa sądowego.
" Wiedza i rozumienie ról biegłego psychologa i rodzajów opinii
psychologiczno  sądowych.
" Wiedza i rozumienie etyczno  zawodowe problemów sądowego psychologa.
Literatura bazowa:
" J.M. Stanik, Związki psychologii z prawe, Przegląd Psychologiczny, 1985, nr 4
" L. Tyszkiewicz, Psycholog jako uczestnik procesu stosowania prawa, (w:) M.
J. Lubelski, J.M. Stanik, L. Tyszkiewicz, Wybrane zagadnienia psychologii dla
prawników, Warszawa 1985, Wyd. Prawnicze.
" J. M. Stanik, Teoretyczne i metodologiczne przesłanki opiniodawstwa
psychologicznego w procesie sądowym, Postępy Psychiatrii i Neurologii,
2000, 9, suplement 4.
" Ekspertyza sądowa (red.:) J. Wójcikiewicz, Zakamycze 2002, Wyd. Kantor.
" J. M. Stanik, Współpraca psychiatryczno  psychologiczna w ekspertyzach
sadowych, (w:) Problemy psychologiczno  psychiatryczne w procesie
karnym, Katowice 1985, Wyd. UŚl.
" T. Widła, Ocena dowodu z opinii biegłego, Katowice, 1992, Wyd. UŚl.
" J.M. Stanik, Węzłowe problemy etyczno  zawodowe biegłego sądowego
psychologa, (w:) Etyczno  zawodowe problemy biegłego sądowego
psychologa i psychiatry w praktyce sądowej, (red.:) J.M. Stanik, Z. Majchrzyk,
Katowice 1995, Wyd. Anima.
6 30 Psychologia sądowa. Psycholog jako biegły sądowy i jego rola w procesie sądowym.
(15W) 1. Pojecie i aktualne zadania psychologii sądowej w Polsce.
Ćw. 2. Cele i zadania procesu sądowego a zagadnienia  prawdy sądowej
2.1.  prawda sądowa
 prawda epistemologiczna
 prawda biegłego
3. Metodologiczno  warsztatowe wymagania wobec biegłego psychologa a pojęcie
wiadomości i umiejętności specjalnych
4. Szczególne wymagania warsztatowe wobec biegłego psychologa przy opiniowaniu
małoletnich w różnych rolach procesowych.
5. Wykorzystanie eksperymentów psychologiczno  klinicznych na użytek ekspertyz
Sądowych.
6. Błędy warsztatowe i uchybienia etyczne w ekspertyzach i opiniach sądowych 
 biegłych psychologów.
7. Analiza różnego typu opinii psychologiczno  sądowych z materiałów
przygotowanych przez studentów z akt sądowych: spraw karnych i spraw nieletnich
 Sądów Rodzinnych. Analiza dotyczyć będzie wszystkich aspektów oceny opinii
przedstawionych w ramach wykładu i wcześniejszych ćwiczeń.
" Wiedza nt. zadań psychologii sądowej w Polsce.
" Wiedza i rozumienie pojęć, pojmowanie pojęcia prawdy w epistemologii, pojęcie
 prawdy sądowej i pojecie  prawdy biegłego .
" Rozumienie ogólnych i szczegółowych wymagań warsztatowych wobec psychologa
jako biegłego.
" Wiedza i rozumienie zakresu ryzyka uchybień zawodowych i etycznych w pracy
psychologa jako biegłego.
Literatura bazowa
" J. Wróblewski, Z zagadnień  prawdy sądowej , Studia Kryminologiczne,
Kryminalistyczne i Penitencjarne, 1975, T.2/
" R. Pawłowska, Teoria i praktyka eksperymentu klinicznego w psychologii stosowanej,
(w:) Wybrane techniki diagnostyczne w psychologii klinicznej (red.:) J.M. Stanik,
Katowice, 1980,Wyd. UŚl, wyd. II
" J.M. Stanik, B. Kowalczyk, Etyczne i warsztatowe uchybienia w psychologicznym
opinio dawstwie sądowym, (w:) Psychologia. Badania i Aplikacje, (red.:) Z.
Ratajczak, 1996, T.1. , Katowice, Wyd. UŚl.
6 30 Psychologiczne mechanizmy kryminogenezy nieletnich (zagadnienia szczegółowe)
(15W) Uwaga: do odpowiednich ćwiczeń studenci przygotowują materiał laboratoryjny z akt
Lab. sadowych  Sądów Rodzinnych.
1. Pojecie  nieletniego w świetle przepisów Ustawy z 26.X.1982 (w ujęciu prawnym)
a psychologiczne pojęcie okresu adolescencji; różnice w charakterystyce chłopców
 i dziewcząt w okresie adolescencji w ujęciu gender psychology.
2. Realizacja 8 Osobistych Zadań Rozwojowych (OZR) w okresie adolescencji (w
ujęciu Havighursta).
3. Warunki opiekuńczo  wychowawcze (WOWRN) w rodzinie a ryzyko zachowań
paraprzestępczych i przestępczych nieletnich.
4. Efekty Edukacyjno Wychowawcze w szkole a ryzyko zachowań paraprzestępczych
i przestępczych nieletnich (EEW).
5. Przejawy i formy przemocy uczniowskiej na terenie szkoły i ich uwarunkowania.
6. Funkcjonowanie w asocjalnych grupach podkulturowych (FAGP) a ryzyko
zachowań para przestępczych i przestępczych:
a) mechanizmy psychologiczno  kryminologiczne
b) diagnozowanie FAGP.
7. Wpływ massmediów na przejawy asocjalności adolescentów
8. Asocjalny styl życia nieletnich: pojęcie, operacjonalizacja, diagnozowanie.
9. Mechanizmy synergetyczne (synergizm) w kryminogenezie nieletnich.
" Wiedza nt. rozumienia prawnego pojęcia  nieletni w Ustawie  u.p.n. z 26.X.1982
" Wiedza nt. pojęcia i operacjonalizacji normatywnych Zadań Rozwojowych w okresie
adolescencji wg Havighursta.
" Wiedza nt. warunków opiekuńczo  wychowawczych w rodzinie, efektów
edukacyjnych w szkole.
" Wiedza nt. przejawów i form przemocy w szkole.
" Wiedza nt. funkcjonowania nieletnich w asocjalnych grupach podkulturowych i
umiejętność diagnozowania.
" Wiedza nt. mechanizmów synergetycznych w kryminogenezie nieletnich.
" Wiedza i rozumienie nt. asocjalnego stylu życia nieletnich.
Literatura bazowa:
" P. Górecki, S. Stachowiak, Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich,
Komentarz, Zakamycze 2005, Wyd. III
" B. Czarnecka - Dzialuk, Nieletni sprawcy czynów karalnych przed sądem rodzinnym,
Warszawa 1993, Wyd. Inst. Nauk Prawnych PAN
" R. Drwal, Percepcja ważności i realizacji zadań rozwojowych przez adolescentów (w:)
Badania nad rozwojem w okresie dorastania, (red:) Z. Smoleńska, Warszawa 1993,
Wyd. Instytut Psychologii PAN.
" A. Piekacz, Styl życia a poziom realizacji normatywnych zadań rozwojowych u
gimnazjalistów, Katowice, 2008 (niepubl. rozprawa doktorska) UŚl.
" I. Pospiszyl, Przemoc w szkole, Warszawa 2005.
" J. M. Stanik, Diagnozowanie niedostosowania społecznego i asocjalności, (w:)
Resocjalizacja T.1. (red.:) B. Urban, J. M. Stanik, Warszawa, 2007, PWN
IV Diagnoza i interwencja w 7 30 Poradnictwo i interwencje psychologiczne w sprawach sądowych
psychologii sądowej (30W)
Ćw 1. Poradnictwo psychologiczne dla rodziców (w RODK- ach) w sprawach o demoralizację
ich dzieci (nieletnich).
2. Poradnictwo psychologiczne (w RODK-ach) w sprawach o demoralizację nieletnich  w
stosunku do nieletnich.
3. Problemy stylu życia nieletnich i funkcjonowania ich mechanizmów obronnych.
Zagadnienia diagnostyczne i poradnictwo psychologiczne dla nieletnich (w RODK  ach).
4. Mediacje sądowe w sprawach nieletnich.
5. Mediacje sądowe w sprawach karnych.
6. Mediacje i negocjacje w sprawach rozwodowych.
7. Doradztwo i opinio dawstwo psychologiczne w sprawach o adopcje.
" Wiedza i elementarne umiejętności psychologiczne w zakresie poradnictwa
psychologicznego dla rodziców i nieletnich w sprawach o demoralizację.
" Wiedza i umiejętności diagnozowania stylu życia adolescentów ( i nieletnich) oraz
poradnictwo.
" Wiedza i umiejętności diagnozowania mechanizmów obronnych występujących u
nieletnich oraz elementy poradnictwa psychologicznego.
" Wiedza nt. mediacji i negocjacji w sprawach karnych i w sprawach nieletnich.
" Wiedza i elementarne umiejętności w zakresie opiniodawstwa i mediacji w sprawach
rozwodowych.
" Wiedza i elementarne umiejętności doradcze w sprawach o przysposobienie.
Literatura bazowa:
" B. Czarnecka  Dzialuk, D. Wójcik, Mediacja w sprawach nieletnich w świetle teorii i
badań, Warszawa 2001, Wyd.  Typografia
" A. Piekacz, Styl życia a poziom realizacji normatywnych zadań rozwojowych u
gimnazjalistów, Katowice, 2008 (niepubl. rozprawa doktorska) UŚl.
" H. Grzegołowska  Klarkowska, Mechanizmy obronne osobowości, Warszawa, 1986,
PWN
" H. Przybyła  Basista, Mediacje rodzinne w konflikcie rozwodowym, Katowice 2006,
Wyd. UŚl.
" J. Trepka  Starosta, Rodzaje motywacji do podjęcia decyzji o adopcji a treści
potrzeby sensu życia, Katowice 2003, (niepubl. rozprawa doktorska) UŚl.
" M. Rode, Instytucja mediacji w sprawach karnych osób dorosłych  charakterystyka i
funkcjonowanie (w:) Psychologiczne i interdyscyplinarne problemy w
opiniodawstwie sądowym w sprawach cywilnych, (red.:) J. M. Stanik, Kraków 2009,
Wyd. Impuls.
8 30 Psychologia zeznań świadków oraz wyjaśnień podejrzanych (oskarżonych)
(15W)
1 x 15 w
W
1. Świadek w procesie sądowym  wprowadzenie historyczne.
(2 x
2. Pojęcie świadka w ujęciu prawnym  procesowym
15)
a) świadek  osoba dorosła, świadek w wieku podeszłym
b) świadek chory psychicznie, świadek upośledzony umysłowo a jego zdolność procesowa)
3. Świadek małoletni (dziecko jako świadek)
4. Kryteria oceny zeznań świadków
4.1. Kryteria badawcze: Dokładność, Kompletność, Ostrożność (D, K, O).
4.2. Kryteria procesowe (wiarygodność)
5. Kryteria oceny zeznań świadka - dziecka
6. Wiarygodność zeznań świadków (pojęcie prawne a ujecie psychologiczne)
7. Sposoby przesłuchań świadków w ujęciu procesowym.
8. Metody przesłuchań świadków w ujęciu psychologicznym: SR, PU, CE, PKW, PP.
9. Rodzaje pytań w przesłuchaniach świadków a efekty zeznań.
10. Rodzaje i przyczyny błędów w zeznaniach.
11. Przesłuchanie powtórne
12. Osobowościowe i sytuacyjne uwarunkowania postrzegania zdarzeń a
wiarygodność zeznań świadków. Psychologiczne problemy agrawacji; zemsta,
 przekupstwo, szantaż.
13. Zeznania niewiarygodne: świadek kłamiący, świadek mylący się, świadek
stronniczy. Sposoby weryfikacji zeznań niewiarygodnych.
14. Psychologiczny warsztat biegłego psychologa w odniesieniu do badania świadków
15. Rola biegłego psychologa w pozaprocesowym (policyjnym) i procesowym (przesłuchanie
prokuratorskie i sądowe) przesłuchanie małoletniego świadka.
16. Przesłuchanie podejrzanego i oskarżonego.
17. Psychologiczne podstawy interpretacji danych diagnostycznych poligrafu (wykrywanie
kłamstwa) w przesłuchaniu podejrzanego.
" Wiedza nt. prawnego statusu świadka.
" Wiedza nt. procesowych faz przesłuchań świadka.
" Wiedza i elementarne umiejętności w zakresie metod przesłuchań świadka.
" Wiedza nt. statusu świadka małoletniego.
" Wiedza nt. psychologicznych uwarunkowań wiarygodności zeznań świadków.
" Wiedza i elementarne umiejętności nt. przesłuchań świadka małoletniego w różnych
rolach procesowych.
" Wiedza nt. metod i taktyki przesłuchania podejrzanego i oskarżonego.
Literatura bazowa:
" J. M. Stanik, Wybrane problemy psychologii zeznań świadków (w:) Wybrane
zagadnienia psychologii dla prawników, warszawa 1986, Wyd. Prawnicze.
" J. M. Stanik, Psychologiczne problemy metod przesłuchań świadków, Przegląd
Psychologiczny, 2004, nr 2.
" V. Kwiatkowska  Dorul, Przesłuchanie dziecka, Zakamycze 2001, Wyd. Kantor.
" J. M. Stanik, Przesłuchanie poznawcze (cognitive interview): założenia, procedura,
wyniki, (w:) Psychologiczne i psychiatryczne opiniodawstwo sądowe w ramach
nowych uregulowań prawnych, (red.:) J. M. Stanik, Z. Majchrzyk, Katowice 2001,
Wyd. Anima.
" Z. Marten, Wstęp do psychologii (Przesłuchanie podejrzanego i oskarżonego),
Katowice 1990, Wyd. UŚl.
" T. Martyniak, Stres przesłuchania, Warszawa 1983.
1 x 15 W
Psychologiczne opinio dawstwo sądowe w sprawach szczególnych (karnych i cywilnych)
1. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach karnych  osób dorosłych
(art. 31,148,ż 3,149,150,151 kk)
2. Psychologiczne opinio dawstwo sądowe w sprawach przeciwko rodzinie (art. 207 kk).
3. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach przeciwko wolności i obyczajowości
(art. 197, 198, 199, 200, 201 kk).
4. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach o ubezwłasnowolnienie
(art. 13 i 16 kc) i w sprawach o zastosowanie środków zabezpieczających (art. 93  96 kk).
5. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach o nieważność oświadczenia woli ) art.
82 kc) i w sprawach testamentowych (art. 945 kc).
30
6. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach rozwodowych.
(15W)
7. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach rodzinno  opiekuńczych.
W
8. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach dotyczących niezdolności do pracy.
(2 x
9. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach powypadkowych.
15)
10. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach z zakresu alkoholizmu i narkomani.
11. Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach wątpliwości co do zdolności osoby
fizycznej do czynności procesowych.
" Nabycie wiedzy z zakresu psychologicznej problematyki merytorycznej stosowanej w
opiniowaniu szczególnych spraw karnych i cywilnych.
Literatura bazowa:
" Zob. zakres literatury do ćwiczeń.
 1 x 15 ćw.
Psychologia zeznań świadków i wyjaśnień podejrzanych (oskarżonych)
UWAGA: Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest wykonanie przez studenta lub pary (2)
studentów pracy empirycznej z zakresu eksperymentalnej psychologii zeznań świadków.
Temat pracy (w porozumieniem z prowadzącym ćwiczenia) będzie zaczerpnięty z
podręcznika -  psychologia zeznań świadków (w ćwiczeniach), (red.:) J. M. Stanik, A.
Roszkowska, Katowice, 2009, Wyd. UŚl. Może też dotyczyć innej tematyki - w
uwzględnieniu z prowadzącym ćwiczenia.
1. Przesłuchanie świadków wg procedury procesowej.
2. Procedura procesowa a psychologiczne metody przesłuchań świadków.
3. Rodzaje zdawanych pytań a efekty zeznań.
4. Psychologiczna specyfika przesłuchań świadka małoletniego (fazy rozwojowe a sposób
przesłuchania).
30 5. Świadek małoletni w roli procesowej wobec innych.
(15W) 6. Świadek małoletni w roli procesowej w sprawach własnych (art. 200 i art. 201 kk).
Lab.
(2 x
" Nabycie wiedzy i umiejętności przeprowadzania badań eksperymentalnych z zakresu
15)
psychologii zeznań świadków.
" Nabycie wiedzy psychologicznej nt. metod przesłuchań świadków.
" Nabycie wiedzy psychologicznej nt. wpływu różnych rodzajów pytań na efekty
zeznań.
" Nabycie wiedzy nt. różnych uwarunkowań błędów w zeznaniach świadków).
Literatura bazowa:
Literatura podstawowa (i dodatkowe opracowania zalecane przez prowadzącego ćwiczenia
 zob. Wykład  Psychologia zeznań świadków i wyjaśnień podejrzanego (oskarżonego) a
ponadto 
" B. Hołyst, Psychologia kryminalistyczna (przesłuchanie dziecka, Warszawa 2004,
Wyd. Lexis Nexis.
1 x 15 ćw.
Psychologiczne opinio dawstwo sądowe w sprawach szczególnych (karnych i cywilnych)
1. Opiniodawstwo sądowe (wespół z dwoma psychiatrami) w sprawach o poczytalność
(art. 31 kk).
2. Opiniodawstwo sądowe w sprawach o zabójstwo z afektu (art. 148 ż 3kk).
3. Opiniodawstwo sądowe w sprawach o dzieciobójstwo (art. 149 kk).
4. Opiniodawstwo sądowe w sprawach przeciwko rodzinie (art. 207 kk).
5. Opiniodawstwo sądowe w sprawach o gwałty (art. 197 kk).
6. Opiniodawstwo sądowe w sprawach o pedofilię i kazirodztwo (art. 200 i 201 kk).
7. Opiniodawstwo sądowe w sprawach o przyczynienie się do cudzej śmierci (art. 151 kk).
8. Opiniodawstwo sądowe (wespół z psychiatrą) w sprawach o zastosowanie środków
zabezpieczających (art. 93  96 kc).
9. Opiniodawstwo sądowe (wespół z psychiatrą) w sprawach o ubezwłasnowolnienie
(art. 13 i 16 kc).
10. Opiniodawstwo sądowe w sprawach rozwodowych (prawne kategorie orzecznicze a
psychologiczne zadania opiniodawcze).
11. Opiniodawstwo sądowe w sprawach rodzinno  opiekuńczych;
11.1. sprawy o zezwolenie na zawarcie małżeństwa przez kobietę, która ukończyła 16 lat;
11.2. sprawy z zakresu stosunków między rodzicami a dziećmi;
11.3. sprawy o przysposobienie;
11.4. sprawy z zakresu opieki nad małoletnimi;
11.5. sprawy kurateli nad małoletnimi.
" Nabycie wiedzy z zakresu problematyki merytorycznej oraz wymagań (umiejętności)
warsztatowych i etycznych w psychologicznym opiniowaniu szczególnych spraw
sądowych.
Literatura bazowa:
" Postępowanie karne i cywilne wobec osób zaburzonych psychicznie, (red.:) J. K.
Gierowski, A. Szymusik, Kraków 1996, wyd. CM. UJ.
" J.K. Gierowski, T. Jaśkiewicz  Obydzińska, M. Najda, Psychologia w postępowaniu
karnym.
" J. M. Stanik Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach o zabójstwo z afektu,
( w:) Wybrane obszary praktyki biegłego sądowego psychologa, (red.:) J. M. Stanik,
Katowice, 1997, Wyd. UŚl.
" J. M. Stanik, Przestępstwo dzieciobójstwa w świetle psychologiczno 
psychiatrycznego opinio dawstwa sądowego, (w:) Psychologia. Badania i Aplikacje
T.5. (red.:) J. M. Stanik, Katowice 2002, Wyd. UŚl.
" D. Rode, Przemoc w rodzinie, Katowice, Wyd. UŚl (w druku).
" T. Gordon, Udział psychologa w opiniowaniu zastosowania (bądz
uchylenia) środków
zabezpieczających (art. 93  99 kc).
" L. K. Paprzycki, Psychologiczno  neurologiczno  psychiatryczne aspekty
postępowania cywilnego w sprawach o ubezwłasnowolnienie (art. 13 i 16 kc), (w:)
Psychologiczne i interdyscyplinarne problemy w opiniodawstwie sądowym w
sprawach cywilnych. (red.:) J. M. Stanik, Kraków 2009, Wyd. Impuls.
" Z. Marten, Wstęp do psychologii, Katowice 1990, Wyd. UŚl. (ss. 241  264).
" J. M. Stanik, Psychologiczne opinio dawstwo sądowe w sprawach rodzinno 
opiekuńczych (w:) M. J. Lubelski, J. M. Stanik, L. Tyszkiewicz, Wybrane zagadnienia
psychologii dla prawników, Warszawa 1986, Wyd. Prawnicze.
" J. M. Stanik, Prawne i psychologiczne przesłanki opinio dawstwa psychologicznego w
sprawach o nieważność oświadczenia woli (art. 82 kc) i (w:) Psychologiczne i
interdyscyplinarne problemy w opinio dawstwie sadowym w sprawach cywilnych.
(red.:) J. M. Stanik, Kraków 2009, Wyd. Impuls.
" R. Cibor, Motywacja do leczenia odwykowego jako przedmiot opinio dawstwa
psychologicznego, (w:) Psychologiczne i interdyscyplinarne problemy w opinio
dawstwie sadowym w sprawach cywilnych. (red.:) J. M. Stanik, Kraków 2009, Wyd.
Impuls.
" J. M. Stanik, Ekspertyza psychologiczna w sprawach z zakresu ubezpieczeń
społecznych, (w:) M. J. Lubeski, J. M. Stanik, L. Tyszkiewicz, Wybrane zagadnienia
psychologii dla prawników, Warszawa 1986, Wyd. Prawnicze.
" J. M. Stanik, D. Rode, K. Gocman, Opiniodawstwo sądowo  psychologiczne w
sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych (w:) Psychologiczne i interdyscyplinarne
problemy w opiniodawstwie sądowym w sprawach cywilnych. (red.:) J. M. Stanik,
Kraków 2009, Wyd. Impuls.
V Promocja - profilaktyka - 9 30 Psychologia resocjalizacyjna
korekcja (30W)
Ćw. 1. Pojecie i cele resocjalizacji.
2. Rola i zadania psychologa w zakładzie resocjalizacyjnym.
2.1. Rola diagnosty.
2.2. Rola doradcy.
2.3. Role psychokorekcyjne.
2.4. Rola w ocenianiu efektów resocjalizacyjnych.
3. Zasady organizacyjno- penitencjarne Zakładu Karnego.
4. Deprywacyjny charakter Zakładu Karnego.
5. Socjopsychologiczne zasady organizacji społeczności zamkniętego zakładu
resocjalizacyjnego.
6. Przejawy podkultury przestępczej z zakładzie resocjalizacyjnym.
7. Główne kierunki oddziaływań resocjalizacyjnych a rola i zadania psychologa.
.
" Uzyskanie wiedzy z zakresu działalności resocjalizacyjnej z zakładach zamkniętych.
Uzyskanie wiedzy nt. roli i zadań psychologa w zakładzie poprawczym i w zakładzie
karnym.
Literatura bazowa:
" J. M. Stanik, Psychologiczne aspekty działalności resocjalizacyjnej (w:) . J. Lubelski,
J. M. Stanik, L. Tyszkiewicz, Wybrane zagadnienia psychologii dla prawników,
Warszawa 1986, Wyd. Prawnicze.
" J. M. Stanik, Wybrane zagadnienia psychologii dla prawników, Warszawa 1986, Wyd.
Prawnicze.
" A. Lewicki, L. Paryzek, B. Waligóra, Podstawy psychologii penitencjarnej (w:)
Psychologia kliniczna, (red.:) A. Lewicki, Warszawa 1978, PAN.
" M. Ciosek, Psychologia sądowa i penitencjarna, Warszawa 2001, Wyd. Prawnicze.
" H. Machel, Wprowadzenie do pedagogiki penitencjarnej, Gdańsk 1994, Wyd. UG.
" B. Urban, J. M. Stanik (red.:) Resocjalizacja T.1, R.6, Warszawa 2007, PWN.
" J.M. Stanik, Psychologiczne problemy :drugiego życia w warunkach dyscyplinarnej
izolacji, (w:) Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego,  Prace psychologiczne , nr 8,
Katowice 1976, Wyd. UŚl.
" M. Szaszkiewicz, Tajemnice grypserki, Kraków 1997, Wyd. Instytut Ekspertyz
Sądowych.
" H. Sęk, A. Brzezińska, Podstawy pomocy psychologicznej (w:) Psychologia, (red.:)
" J. Strelau, D. Doliński, Gdańsk 2008, GWP.
9 30 Psychologiczne problemy profilaktyki społecznej
(30W)
1. Pojecie i rodzaje profilaktyki społecznej.
Lab.
2. Wczesna profilaktyka społeczna na terenie szkoły podstawowej i gimnazjum
3. Metody i formy oddziaływań profilaktycznych.
4. Środki probacyjne.
5. Psychologiczne problemy kurateli sądowej.
Zdobycie wiadomości na temat psychologicznej problematyki profilaktyki społecznej
" Typy profilaktyki społecznej 1,2,3,
" Metod oddziaływań profilaktycznych
" Pomiaru rezultatów profilaktyki społecznej
" Roli i form wykonania środków probacyjnych.
Literatura bazowa:
" J. M. Stanik, Psychologiczno  pedagogiczne przesłanki systemu zintegrowanej
profilaktyki społecznej w środowisku lokalnym, Chowanna 1990, nr 3 -4 .
" J. M. Stanik, Proces kryminogrnezy a perspektywy i możliwości profilaktyki
społecznej w środowisku lokalnym(w:) Psychospołeczne uwarunkowania i
mechanizmy kryminogenezy, (red.:) J. M. Stanik, Warszawa 2007, Wyd. WSP. TWP
" I. Pospiszyl, Patologie społeczne, Warszawa 2008, PWN.
" M. Szpringer, Profilaktyka społeczna, Kielce 2004, Wyd. Akademii Świętokrzyskiej.
" A. Bałandynowicz, Profilaktyka i środki probacyjne w praktyce resocjalizacyjnej (w:)
Resocjalizacja T.1. (red.:) B. Urban, J.M. Stanik, Warszawa 2007, PWN.
" J.M. Stanik, Problemy profilaktyki oraz interwencji społecznej i prawnej wobec
zjawisk paraprzestępczych i przestępczych, Warszawa 2007, Wyd. WSP.TWP.