Postawa asertywna jako skuteczna strategia działania człowieka w dążeniu do celu.
Spis treści
1
 Wprowadzenie
1. Przedstawienie problemu postawy asertywnej w aspekcie autorów różnych
publikacji.
1.1Co się kryje za pojęciem asertywnym?
1.2Ogólny model asertywności
2. Koncepcja i istota zachowań asertywnych.
2.1A może kompromis pomiędzy agresją a uległością.
2.2Tabela porównawcza
żð Dlaczego zachowujemy siÄ™ asertywnie agresywnie czy ulegle?
żð Co ryzykujemy tak postÄ™pujÄ…c?
żð Zachowanie a brzmienie przekazu.
3. Prawa asertywności.
3.1 Ważność uświadomienia sobie swoich praw.
3.2Zasady demonstrowania swoich praw.
4. Podsumowanie badań własnych i wnioski.
Załączniki:
Test  Czy jesteÅ› asertrywny
Wprowadzenie
2
Praca niniejsza porusza problem postawy asertywnej jako skutecznej strategii
działania człowieka w dążeniu do celu mającej na uwadze ludzi.
Starałyśmy się pokazać w niej nasze pozytywne jak i negatywne poglądy na tą
problematykę. Uważamy, że zachowanie asertywne należy do najciekawszych
zachowań społecznych stawiających przed menedżerem największe wyzwania i
przynoszą największa satysfakcję gdy jest ona odzwierciedleniem tego co
czujemy i oczekujemy.
Niniejsza tematyka została obrana z myślą o dwóch podstawowych celach:
aby dostarczyć informacji przydatnych i wiążących się z problematyką postawy
asertywnej oraz zrozumienia założonej przez nas tezy. Postaramy się też
przybliżyć hasło jakim jest asertywność.
1. Przedstawienie problemu postawy asertywnej.
Asertywność to pojęcie stworzone przez psychologów amerykańskich (Wolpe,
3
Salter), uzyskuje ostatnio coraz większa popularność. Co się za nim kryje?
Pojęcie asertywność nie ma polskiego dobrego odpowiednika. Takie pojęcia jak
 pewność siebie ,  stanowczość ,  zdecydowanie nie oddają w pełni znaczenia tego
terminu. Możemy używać pojęcia  pewność siebie ale należy uświadomić sobie, że
nie chodzi o  upór czy  zarozumiałość lecz o umiejętność wyrażania własnych
przekonań, być sobą niezależnie od oczekiwań innych ludzi.
Asertywność to umiejętność, dzięki której ludzie otwarcie wyrażają swoje
myśli, uczucia i przekonania, nie lekceważąc uczuć i poglądów swoich rozmówców.
Teoria asertywności jest oparta na założeniu, że każda jednostka posiada pewne
podstawowe prawa. W sytuacjach konfliktowych umiejętności asertywne pozwalają
osiągnąć kompromis bez poświęcania własnej godności i rezygnacji z uznawanych
wartości. Ludzie asertywni potrafią też powiedzieć  nie bez wyrzutów sumienia,
złości czy lęku. Asertywność jest zatem umiejętnością kluczową, kiedy trzeba oprzeć
się naciskom m.in. w sprawie alkoholu i narkotyków.
Asertywne zachowanie oznacza bezpośrednie, uczciwe, stanowcze wyrażanie
wobec innej osoby swoich uczuć, postaw, opinii, ale w sposób respektujący uczucia,
opinie, prawa i pragnienia drugiej osoby. Mówiąc inaczej asertywność to umiejętność
adekwatnego wyrażania siebie bez naruszania praw i pragnień innych osób.
Koncepcja zachowań asertywnych realizuje się w konkretnych sytuacjach.
Różne osoby są asertywne w różny sposób, gdyż każdy po swojemu przeżywa daną
sytuacje. Możemy śmiało powiedzieć, że wspólnym mianownikiem zachowań
asertywnych jest jednak określona postawa interpersonalna. Asertywna postawa
interpersonalna oznacza komunikowanie otoczeniu dwóch przekazów:
 ja jestem w porządku, mam prawo być sobą
 ty jesteś w porządku, masz prawo być sobą
Asertywność to umiejętność, a nie etykieta, którą można przykleić ludziom. To
zachowania, a nie ludzi, możemy określać jako  agresywne ,  uległe czy
 asertywne .
Model asertywności.
4
ASERTYWNO??
W?ASNE PRAWA
PRAWA INNYCH
LEKCEWA?ENIE
AGRESJA ULEG?O??
A
NIEASERTYWNO??
Uległość  respektowanie prawa innych, lekceważenie własnych praw
Agresja  respektowanie własnych praw, lekceważenie praw innych
Asertywność  respektowanie praw własnych, respektowanie praw innych
Zarówno w przypadku uległości, jak i agresji można mówić o braku szacunku: w
uległości dla samego siebie, w agresji - dla innych osób i dla samego siebie.
Asertywność a agresja.
5
Asertywność jest czasami mylona z agresją. W przypadku zachowań
agresywnych sytuacje sÄ… postrzegane w kategoriach  ja wygrywam ty przegrywasz .
Ton głosu w zachowaniu agresywnym różni się od tonu głosu w zachowaniu
asertywnym  często bywa hałaśliwy, pobrzmiewa w nim pogróżka lub sarkazm.
Towarzyszy mu odpowiednie zachowanie niewerbalne: mierzenie rozmówcy wrogim
spojrzeniem, grożeniem palcem, naruszanie granicy przestrzeni prywatnej. Często
myli się też pojęcia złości i agresji. Złość jest uczuciem, agresja zaś sposobem
wyrażania złości. Złość może być obecna także w zachowaniach uległych i
asertywnych. W tych pierwszych kumuluje się i może póz
niej wybuchnąć w postaci
agresji. W tych drugich jest wyrażana jako otwarty komunikat, np.  jestem na ciebie
zły , i dzięki temu uświadamiana rozmówcy.
Asertywność nie musi być stosowana w każdym przypadku sprzeczności
interesów; czasami wręcz nie należy jej stosować. Asertywność nie stanowi
gwarancji sukcesu, ale daje satysfakcję z wyrażania własnych uczuć po to, by konflikt
można było rozstrzygnąć bez poczucia winy czy nieszczerości.
2. Koncepcja i istota zachowań asertywnych.
Asertywność to właśnie  kompromis między agresją a uległością. To umiejętność
6
bycia sobą wyrażania swoich praw, uczuć i pragnień bez ingerowania w prawa
innych, bez naruszania sfery ich osobistej wolności.
Jak wiemy z własnego doświadczenia w świecie biznesu chodzi przecież o taka
strategię dążenia do celu, która nie koliduje z interesami innych. Nikt spośród
biznesmenów nie próbuje zmieniać świata w sielankę lub utopię, ale jeśli biznes
potraktujemy jako grę, to asertywność będzie zbiorem zasad fair  play, nie strategią
pięści, ale otwartej dłoni, wyciągniętej do podwładnych, partnerów firmy (klientów,
dostawców, kooperantów, itd.).
Mieści się w niej sztuka obrony własnego zdania, umiejętności przyjmowania
krytyki, nie frustrujÄ…cego oceniania innych, nie agresywnego rozwiÄ…zywania
konfliktów.
Wydawać by się mogło, że w sytuacjach zawodowych lepszy jest profesjonalny
chłód, niż wyrażanie swoich emocji. Tymczasem ludzie sprawiający wrażenie
pozbawionych emocji nie budzÄ… zaufania, wydajÄ… siÄ™ nie sympatyczni. Nie chodzi o
to oczywiście, aby nie wyrazić swych emocji, lecz o to by tym emocjom nadmiernie
nie ulegać, by nie zaczęły one rządzić naszym zachowaniem. Jedną z takich technik
która pomaga panować nad naszymi emocjami jest na przykład  czteroetapowa
procedura wdrażania złości. Zakłada ona, że każdy ma prawo ujawniać swą złość.
Rzecz w tym, aby wyrażać ją stopniowo, adekwatnie do sytuacji. Jej istotą jest
stopniowanie środków aby konflikt z osobami, które wywołują nasza złość ograniczyć
do minimum, a swoje osiągnąć.
Możemy śmiało powiedzieć, że istotą zachowania asertywnego jest więc unikanie
otwartego konfliktu, ale oczywiście nie za wszelką cenę. Asertywność nie wymaga
od nas abyśmy zrezygnowali ze swoich interesów, lecz abyśmy wybrali jeden z
trzech sposobów traktowania partnera:
 moje interesy są najważniejsze (postawa agresywna)
 twoje interesy są ważniejsze niż moje (postawa uległa)
 moje interesy są dla mnie najważniejsze, ale rozumiem również twoje (postawa
asertywna)
Najlepszym wyborem jest oczywiście wybór postawy asertywnej.
Zwróćmy teraz uwagę na niektóre korzyści płynące z zachowania się asertywnego:
- wzrost świadomości własnych potrzeb i emocji,
- większa łatwość wyrażania swoich potrzeb,
- większa możliwość stawiania innym ludziom wymagań,
7
- większa możliwość ustalania granic tego co chcielibyśmy zrobić łącznie z
możliwością powiedzenia  nie jeśli to będzie konieczne.
Dlaczego zachowujemy siÄ™ agresywnie ?
- boimy się że nie dostaniemy tego, co chcemy,
- nie wierzymy w samych siebie,
- chcemy zwrócić na siebie uwagę,
- chcemy zademonstrować swoją władzę,
- chcemy wyładować złość ( będącą często wynikiem nierealnych oczekiwań ),
- chcemy manipulować innymi,
Co ryzykujemy ?
- konflikty w stosunkach z innymi ludz
mi (czują się zagrożeni ),
- utratÄ™ szacunku dla samego siebie,
- utratÄ™ szacunku dla innych,
- będziemy nie lubiani,
- poważny stres,
- dojdzie do przemocy,
- rezultaty przeciwne do zamierzonych.
Dlaczego zachowujemy siÄ™ ulegle ?
- boimy siÄ™ utraty aprobaty ze strony innych,
- boimy siÄ™ reakcji innych,
- uważamy, że jest to właściwe, grzeczne zachowanie,
- chcemy uniknąć konfliktów,
- chcemy manipulować innymi,
Co ryzykujemy ?
- utratę poczucia własnej godności,
- poczucie krzywdy, złość, frustrację,
- zachęcanie innych do dominacji,
- wybuch agresji spowodowany kumulacją uczuć.
Dlaczego zachowujemy siÄ™ agresywnie ?
- jesteśmy zadowoleni z siebie i z innych,
- mamy szacunek dla siebie i innych,
- pomaga nam to w osiągnięciu celów i realizacji naszych potrzeb,
- dzięki temu mniej ranimy innych,
8
- dzięki temu rośnie wiara w siebie,
- daje to poczucie kontroli nad własnym życiem,
- jesteśmy uczciwi w stosunku do samych siebie i innych.
Co ryzykujemy ?
- będziemy nie lubiani za to, że wyrażamy swoje odczucia,
- etykietkę człowieka idącego przez życie przebojem,
- zmiany w naszych realizacjach z innymi.
9
AGRESYWNOŚĆ
Zachowania:
Bronimy własnych praw lekceważąc innych,
Dominujemy nad innymi, czasami ich upokarzajÄ…c,
Nie słuchamy innych,
Podejmujemy decyzje nie uwzględniające praw innych,
Przyjmujemy postawy wrogie lub obronne,
Przekaz brzmi:
Ja tak uważam  a ty jesteś głupi skoro myślisz inaczej,
Takie sÄ… moje odczucia  twoje siÄ™ nie liczÄ… ,
Tak oto wyglÄ…da ta sytuacja. Nie obchodzi mnie, jak ty jÄ… widzisz.
10
ULEGA
OŚĆ
Zachowania:
Lekceważymy własne prawa, pozwalając innym je naruszać
Nie przedstawiamy własnych potrzeb, poglądów i odczuć,
Zachowujemy się nie uczciwie  nasze działania nie pokrywają się ze słowami, co
powoduje nagromadzenie się złości i urazów
Przekaz brzmi:
Liczy się to, co ty myślisz nie to co ja myślę,
LiczÄ… siÄ™ twoje odczucia nie moje,
Ważne jest jak ty widzisz tę sytuację
11
ASERTYWNOŚĆ
Zachowania:
Bronimy własnych praw, uznając jednocześnie prawa innych,
Wyrażamy swoje potrzeby, poglądy i odczucia,
Nasze stosunki z innymi ludz
mi cechuje wiara w siebie
Przekaz brzmi:
Takie jest moje zdanie,
Tak to odczuwam,
Tak oto widzÄ™ tÄ™ sytuacjÄ™,
Chciałbym usłyszeć, jak się z tym czujesz,
Może uda się nam znalez
ć rozwiązanie zadowalające nas oboje.
3. Prawa asertywności.
Jak stwierdziłyśmy w poprzednim rozdziale, że przy typie zachowania się
określonego jako asertywne ważne jest uznanie praw obu partnerów jako
jednakowo ważne.
12
Zanim więc zastanowimy się jak być osobą bardziej asertywną w róznych
sytuacjach życiowych należy zastanowić się jakie są nasze prawa.
A oto lista praw:
1. Prawo domagania się tego, czego chcemy (ze świadomością, że partner
może odmówić).
2. Prawo do własnego zdania, uczuć myśli i emocji i do odpowiedniego ich
wyrażania.
3. Prawo wypowiadania opinii, które nie mają logicznej podstawy i których nie
musimy uzasadniać (intuicyjne myśli, uwagi).
4. Prawo do podejmowania własnych decyzji i radzenia sobie ze skutkami.
5. Prawo wyboru kwestii angażowania się w cudze problemy.
6. Prawo do niewiedzy i nie rozumienia czegokolwiek.
7. Prawo do popełniania błędów.
8. Prawo do odnoszenia sukcesów.
9. Prawo do zmiany zdania.
10.Prawo do prywatności.
11.Prawo do samotności i niezależności.
12.Prawo do własnej przemiany i bycia asertywnym.
Należy podkreślić, że prawa są po to, by z nich korzystać oraz, że prawo
do niestosowania asertywności jest równie ważne, jak prawo do jej stosowania.
Należy zawsze zadawać sobie pytanie:
 czy postępowanie, które szkodzi innemu człowiekowi jest właściwe? ,  czy
często korzystasz ze swoich praw? ,  z ilu z tych praw naprawdę korzystasz? .
Jeśli nie korzystasz z tych praw to tak jakbyś faktycznie nie był asertywnym.
Ważną pomocą w tym, aby stać się bardziej asertywnym, obok
uświadamiania sobie swoich praw jest tzw.  monolog wewnętrzny .
Poniżej spróbujemy przedstawić kilka ogólnych zasad demonstrowania swojej
asertywności wynikające z dokonanej do tej pory charakterystyki zachowań
asertywnych:
Przyznaj siÄ™ przed samym sobÄ… do swoich emocji  bÄ…dz
świadomy swoich
emocji. Jeśli jesteś zły, dobrze jest przyznać się do tego przed samym sobą, nawet
jeśli decydujesz się nie ujawniać swej złości wobec innych. Mów jasno i w sposób
13
bezpośredni to co masz do powiedzenia. Jeśli informacja, którą przekazujesz jest nie
jasna wzrasta prawdopodobieństwo, że zostanie z
le zrozumiana. BÄ…dz
konkretny.
Zamiast mówić podwładnemu:  zawrzyj w tym tygodniu tyle transakcji, ile potrafisz ,
powiedz lepiej :  chciałbym abyś zawarł w tym tygodniu 10 transakcji sprzedaży .
Jeśli to konieczne powtórz przekazaną wcześniej informację. Nie zakładaj z góry, że
jeśli coś powiedziałeś odbiorca informację usłyszał i zrozumiał ją dobrze. Jeśli sam
nie rozumiesz poproś o wyjaśnienie. Wskazuj to, że aktywnie słuchałeś i jesteś
zainteresowany. Wykorzystaj w sposób właściwy język ciała aby wyrazić swoją
stanowczość, zdecydowanie. Wykorzystaj  otwartą świadczącą o zrelaksowaniu
postawę ciała. Utrzymaj bezpośredni kontakt wzrokowy z partnerem (patrz mu prosto
w oczy). Twój głos powinien być mocny, stanowczy. Respektuj prawa drugiej osoby.
Może to oznaczać konieczność poszukiwania kompromisu i koncentrację na
obserwacji zachowania drugiej osoby.
4. Podsumowanie badań i wnioski własne.
Na zakończenie niniejszej pracy, możemy postawić sobie pytanie: czy
człowiek przebojowy, przytłaczających innych swoją energią i działaniem to idealny
menedżer?
Jakby się wydawało na pierwszy rzut oka wbrew pozorom  nie. Wprawdzie
ktoś taki może być w swoim działaniu skuteczny, ale psychologowie dowodzą, że
14
strategia działania jest krótkowzroczna. Można śmiało powiedzieć, że ten kto zmierza
do zdominowania partnerów zwykle w krótkim czasie pozostaje bez partnerów.
Osoba taka zwana w języku teorii asertywności jest osobą intruzywną zwykle z
trudnością przyjmuje rolę podwładnego. Jako przełożony z kolei tłumi inicjatywę
innych i często dostaje od podwładnych wymuszone strachem obietnice bez
pokrycia. Jej przeciwieństwem jest osoba uległa, która nie potrafi samodzielnie
podejmować decyzji, mówić zdecydowanie  tak postanowiłem . Zawsze szuka
wsparcia innych i tłumaczy się przed innymi. Ma skłonności do  bycia
manipulowaną . Jako przełożony nie stwarza podwładnym poczucia bezpieczeństwa,
nie budzi zaufania.
Dlatego w biznesie, który opiera się na długotrwałej współpracy z ludz
mi,
najbardziej właściwa byłaby postawa asertywna, znajdująca się na skali ludzkich
postaw pomiędzy agresywnością, a uległością.
Należ zawsze zadać sobie pytanie kiedy i w jakich warunkach używać
umiejętności asertywnych w dążeniu do celu.
Jeżeli pragniemy zachowywać się asertywnie najpierw zastanówmy się nad:
1. SytuacjÄ…  czy ta sytuacja ci nie odpowiada lub grozi naruszeniem twoich praw?
2. Miejscem  najlepiej jest stosować asertywnośc w kontaktach prywatnych.
Jednakże jeśli twoje prawa zostały zagrożone wobec ludzi, na których ci zależy, nie
wahaj się publicznie użyć umiejętności asertywnych.
3. Czasem  najlepiej jest stosować asertywność tuż po pojawieniu się problemu.
Jednakże należy wziąć pod uwagę swój stan emocjonalny, a także zastanowić się
nad tym, czy rozmówca nie jest pod wpływem stresu. Należy pamiętać o tym, że
rozważenie problemu i dojść do odpowiedniego rozwiązania lub kompromisu
wymaga czasu.
4. Relacjami łączącymi cię z rozmówcą  w jakiej relacji jesteś z rozmówcą? Do
sprzedawcy w sklepie może wystarczyć zwykłe  nie , ale z przyjacielem jest już
inaczej. Czasami mądrzej jest nie być asertywnym w stosunku do ludzi, którzy mają
nad tobą władzę, jak np. rodzice czy dyrektor szkoły. Jednak wiele zależy od
konkretnej sytuacji.
15
5. Załącznik.
Test   Czy jesteÅ› asertywny?
ZADANIA CZ
STO CZASAMI RZADKO NIGDY
1. W czasie trudnego, pełnego napięć
spotkania potrafię mówić spokojnie i z
pewnością siebie
2. Gdy mam z czymś kłopot, z łatwością
umiem poprosić kogoś o pomoc.
16
3. Gdy ktoÅ› zachowuje siÄ™ agresywnie i
nie fair w stosunku do mnie, potrafiÄ™
sobie z tym poradzić, nie tracąc pewności
siebie
4. Kiedy ktoÅ› kpi sobie ze mnie, ironizuje,
potrafię z nim rozmawiać, nie stając się
tak samo złośliwy.
5. Gdy jestem poniżany lub traktowany
protekcjonalnie, potrafię otwarcie wyrazić
swoje oburzenie, nie stajÄ…c siÄ™
agresywny.
6. Jeśli wydaje mi się, że ktoś chce
decydować za mnie, nie pyta mnie o
zdanie, to potrafię zaprotestować bez
okazywania zdenerwowania i niechęci.
7. Gdy ktoś mnie pyta, czy może zrobić
coś czego ja sobie nie życzę, umiem
stanowczo powiedzieć  nie nie czują się
winny.
8. A
atwo, bez skrępowania nawiązuję
rozmowy z osobami obcymi.
9. Jeśli ktoś chce znać moja opinię na
jakiś temat, to wyrażam ją swobodnie,
bez obaw, nawet gdy wiem, że nie jest
ona popularna i akceptowana.
10.Gdy w sklepie lub restauracji
otrzymuję wadliwy towar lub usługę,
potrafię złożyć reklamację nie atakując
osoby.
11. Kiedy trzeba umiem walczyć o swoje.
12. Kiedy widzę, że moje sprawy z
le siÄ™
układają, to umiem wcześnie i szybko
reagować, nie czekając aż nastąpi
klęska.
13. Gdy mam komuś do przekazania złe
wiadomości potrafię zrobić to w sposób
opanowany i spokojny bez przesadnego
niepokoju.
14. Kiedy czegoÅ› potrzebujÄ™, umiem o to
poprosić w sposób bezpośredni i otwarty.
15. Gdy ktoś nie słucha mnie uważnie,
umiem dobitnie wyrazić to, co chcę bez
uczucia przykrości, ale też bez
17
przesadnej ostrości.
16. Jeśli uważam, że mnie ktoś z
le
zrozumiał, umiem to spokojnie wyrazić
bez poczucia winy i bez pretensji do tej
osoby.
17. Gdy nie zgadzam siÄ™ z powszechnÄ…
opiniÄ… na jakiÅ› temat, potrafiÄ™
przedstawić swój punkt widzenia, bez
usprawiedliwiania siÄ™, ale bez narzucania
swojego zdania.
18. Dobrze znoszę zasłużoną krytykę.
19. Umiem mówić komplementy bez
zakłopotania, ale też tak, że nie brzmią
one jak puste pochlebstwa.
20. Gdy złoszczę się na kogoś, umiem
wyrazić swój punkt widzenia, nie czując
siÄ™ ani lepszy ani gorszy, robiÄ™ to bez
 wymÄ…drzania siÄ™ i pouczania kogoÅ›.
Interpretacja wyniku globalnego:
75  100 punktów
Jesteś asertywny, pewny siebie, śmiały. Podchodzisz do różnych sytuacji w sposób
stanowczy i zdecydowany.
50  74 punktów
Choć potrafisz być asertywny i stanowczy, możesz mieć mieć więcej sukcesów i
korzyści, gdy trochę popracujesz nad swoją asertywnością.
25  49 punktów
Nie potrafisz być konsekwentny w swoim asertywnym zachowaniu.
0  24 punktów
Jeśli chcesz być asertywny musisz poświęcić sporo czasu na ćwiczenie się w tym.
Asertywność nie jest wrodzona, można się jej nauczyć
18
19