Definicja wg. FP VI
Wyciągi  są preparatami o określonej
zawartości substancji czynnych,
WyciÄ…gi
otrzymywanymi przez wytrawianie
rozdrobnionych surowców roślinnych:
etanolem 95o, wodÄ…, ich mieszaninami lub
Extracta
innym określonym w monografii
szczegółowej rozpuszczalnikiem, metodą
perkolacji lub innymi metodami
pozwalajÄ…cymi na otrzymanie preparatu
odpowiadajÄ…cego wymogom
farmakopealnym.
Do wytrawiania stosuje siÄ™, o ile nie podano inaczej w
monografii szczegółowej, surowce rozdrobnione i
przesiane przez odpowiednie sita:
Podział wyciągów
liście, zioła, kwiaty - sito 5,6 mm wyciągi płynne (Extracta fluida)
wyciągi gęste (Extracta spissa)
- sito 3,15 mm
korzenie i kora wyciÄ…gi suche (Extracta sicca)
owoce, nasiona, surowce szczególnie
twarde - sito 1,6 mm
1
płyn wyciągowy uzyskany w drugim etapie
wyciągi płynne (Extracta fluida)
perkolacji zagęszcza się odparowując
rozpuszczalnik w warunkach zabezpieczajÄ…cych
przed rozkładem substancji czynnych do takiej
przygotowuje siÄ™ przez wytrawianie surowca
ilości, która po zmieszaniu z pierwszą częścią
mieszaninÄ… etanolu 760 g/l i wody tak, aby z 1,0
perkolatu da objętość wyciągu równą masie
części surowca uzyskać 1,0 część wyciągu
wytrawianego surowca
wytrawianie odbywa siÄ™ zwykle przez perkolacjÄ™
płyn pozostawia się na trzy dni w temperaturze
w dwu etapach: nie wyższej niż 15ºC i sÄ…czy
w pierwszym etapie zbiera się płyn wyciągowy w
ilości 85% masy wytrawianego surowca i pozostawia,
wyciąg płynny można też uzyskać z wyciągu
w drugim etapie do oddzielnego naczynia zbiera siÄ™
suchego lub gęstego przez ich rozpuszczenie
płyn wyciągowy uzyskany z wytrawiania surowca
w odpowiednim rozpuszczalniku
dalszymi objętościami rozpuszczalnika
w wyciągach płynnych, o ile nie podano inaczej
wyciągi gęste (Extracta spissa)
w monografii szczegółowej, należy oznaczać:
są to przeważnie preparaty wodne, w których
gęstość
rozpuszczalnik odparowano do uzyskania masy
o konsystencji plastycznej
zawartość etanolu
tożsamość  według monografii szczegółowej
zawartość wody w preparatach nie może
suchą pozostałość
przekraczać 30%
zanieczyszczenie metalami ciężkimi
zawartość substancji czynnych  według
wyciągi gęste są lepkie, maziste, ciemne, w
monografii szczegółowej
cienkich warstwach przeświecające, nie mogą
zawierać części stałych
wyciÄ…gi przechowuje siÄ™ w szczelnie
zamkniętych naczyniach, w temperaturze
pokojowej, chronić od światła
powinny rozpuszczać się w zastosowanym do
ich przygotowania rozpuszczalniku
2
wyciągi gęste są preparatami nietrwałymi i w wyciągach gęstych, o ile nie podano inaczej
posiadającymi szereg niedogodności w monografii szczegółowej, należy oznaczać:
trudne w odważaniu
tożsamość  według monografii szczegółowej
szybko wysychajÄ…
zanieczyszczenia metalami ciężkimi
wykazują tendencję do pleśnienia
zawartość substancji czynnych  według
najczęściej stanowią one półprodukt do
monografii szczegółowej
szybkiego dalszego przerobu na tabletki lub
granulaty  na skalę przemysłową
w wyciÄ…gach suchych, o ile nie podano inaczej
wyciÄ…gi suche (Extracta sicca)
w monografii szczegółowej należy oznaczyć:
uzyskuje się je po całkowitym odparowaniu
tożsamość  według monografii szczegółowej
rozpuszczalnika użytego do wytrawiania surowca i
sproszkowaniu pozostałości
popiół
zanieczyszczenie metalami ciężkimi
rozpuszczalnik usuwa się najczęściej przez destylację
próżniową lub suszenie rozpyłowe
stratÄ™ po suszeniu
zawartość substancji czynnych  według
o ile nie podano inaczej w monografii szczegółowej nie
monografii szczegółowej
powinny zawierać więcej niż 5% wilgoci
dla uzyskania w preparacie przewidzianych w monografii
szczegółowej zawartości substancji czynnych dodać
można odpowiednich ilości obojętnych substancji
rozcieńczających: skrobi, laktozy itp.
3
Extractum Belladonnae fluidum
(z korzeni pokrzyku)  tabula  B
Przykłady wyciągów
powinien zawierać nie mniej niż 0,35% i nie więcej niż
0,4% alkaloidów obliczonych jako atropina
stosowanych w technologii
siła działania:
postaci leków
10 × wiÄ™ksza niż nalewki
4 × mniejsza niż wyciÄ…gu suchego
działanie: spazmolityczne
Extractum Thymi fluidum
Extractum Colae fluidum
(z ziela tymianku)
(z zarodków Cola)
zawiera: olejki eteryczne, garbniki, saponiny, glikozydy
zawartość: nie mniej niż 1,2% kofeiny i teobrominy
flawonoidowe,
działa pobudzająco na OUN  analeptycznie składnik
zastosowanie: do przygotowywania syropu
preparatu Cardiol C
tymiankowego i innych preparatów
Extractum Colae siccum
Extractum Polygonii hydropiperis fluidum
(z zarodków Cola)
(z ziela rdestu ostrogorzkiego)
działa pobudzająco na ośrodkowy układ nerwowy
preparat o działaniu przeciwkrwotocznym
Extractum Rhei siccum
Extractum Strychni siccum
(z korzeni rzewienia)
(z nasion kulczyby)  tabula  B
działanie przeczyszczające
działa pobudzająco na ośrodkowy układ nerwowy
4
Extractum Aurantii amari fluidum Extractum Belladonnae siccum
(z owocni pomarańczy gorzkiej) (z liści lub korzeni pokrzyku)  tabula  B
działa pobudzająco na wydzielanie soków żołądkowych zawartość: nie mniej niż 1,4 % i nie więcej niż 1,6%
alkaloidów obliczonych jako atropina
uwaga!
Extractum Cinchonae fluidum
wyciąg ten niecałkowicie rozpuszcza się w wodzie, dlatego do
(z kory chinowej)
przygotowywania płynnych postaci leków należy stosować
Extractum Belladonnae fluidum w iloÅ›ci 4 × wiÄ™kszej,
działa ogólnie wzmacniająco i pobudzająco łaknienie
w aptece preparat przechowuje siÄ™ w formie tryturacji z
cukrem mlecznym w stosunku 1:1, zapobiega to silnemu
Extractum Opii siccum
pochłanianiu wody z powietrza i zbrylaniu wyciągu, a ponadto
ułatwia odważanie niewielkich ilości preparatu,
(z opium)  tabula  N
rozcierka taka musi być zawsze odpowiednio oznakowana
działanie: przeciwbólowe
działanie: spazmolityczne
Extractum Gentianae spissum
Extractum Glycyrrhizae siccum
(goryczkowy)
(lukrecjowy)
jedyny preparat z tej grupy wyciągów zamieszczony w
wyciÄ…g lukrecjowy jest bardzo dobrze rozpuszczalny w
FP IV
wodzie, ma bardzo słodki smak
działanie  pobudzający łaknienie, goryczowy
zastosowanie:
jako środek o działaniu silnie wykrztuśnym wynikającym
Extractum Frangulae siccum
z obecności glicyryzyny (składnik Mixt. Solvens),
et Extractum Frangulae fluidum
działa spazmolitycznie ze względu na obecność
izolikwirtygeniny  podobnie do papaweryny, ale o
(z kory kruszyny)
połowę słabiej,
działa przeczyszczająco ze względu na zawartość
przeciwzapalne w chorobie wrzodowej żołądka i
antrachinonów
dwunastnicy (w prep. Gastro)
5
Zawartość substancji czynnych w [%]
Tinctura Extr. fluidum Extr. siccum
Belladonnae 0,030  0,035 0,35  0,40
1,4  1,6
W przypadku niektórych preparatów istnieje
(alkaloidy obliczone jako (1×) (10 × tinctura)
(4 × fluidum)
atropina)
możliwość ich zamiany na inne postacie
Ipecacuanhae 0,19  0,21 -
1,95  2,05
leków uwzglÄ™dniajÄ…c zawartość procentowÄ… (alkaloidy obliczone jako (1×)
(10 × tinctura)
emetyna)
substancji czynnych.
Opii
0,97  1,03 19,7  20,3
-
(alkaloidy obliczone jako
(1×) (20 × tinctura )
morfina)
Cinchonae
0,8 3,5
-
(alkaloidy obliczone jako
(1×) (4 × tinctura)
chinina i cynchonina)
Strychni
0,24  0,26 15,5  16,5
-
(alkaloidy obliczone jako
(1×) (60 × tinctura)
strychnina)
6