Filozofia Umysłu
Wykłady 2006/7
Joanna Szwabe
Mind/body problem
- Mind/body problem jako problem
przyczynowości psychofizycznej
- Mind/body problem jako problem
świadomości
Mind/body problem jako problem
przyczynowości psychofizycznej
" Przyczynowość umysł-ciało
i szerzej: substancja mentalna substancja
materialna
Jan czuje się głodny i chce otworzyć lodówkę ręka
Jana unosi się w kierunku lodówki
Jan jest przekonany, że to jego mieszkanie i chce
wejść wkłada klucz do zamka i otwiera drzwi
" Przyczynowość ciało-umysł
substancja materialna substancja mentalna
Kostka masła spada Janowi na stopę czuje ból w
dużym palcu
Mieszkanie jest zalane Jan jest zaskoczony
Dualizm
" Kartezjusz i dualizm substancjalny
" Sceptycyzm metodologiczny
Kartezjusza
" Związek dualizmu z innymi elementami
filozofii Kartezjusza
Dualizm a metoda Kartezjusza
" Nie należy do wiedzy niewątpliwej, że jest coś
takiego jak materia, a więc także, że nasze ciała są
materialne
" Nie możemy jednak wątpić, że wątpimy
" Możemy więc być pewni, że myślimy, a zatem
jesteśmy
" Nasze ciała poddajemy w wątpliwość, a nasze
umysły nie
" Zatem umysł nie jest identyczny z ciałem (te dwa
obiekty nie dzielą wszystkich własności, są zatem
różnego rodzaju, patrz prawo Leibiza)
" Kontrargumenty dla powyższej interpretacji
Relacja umysł-ciało: Problemy
" Problem dualizmu: jeśli umysł jest innym, niż ciało
rodzajem substancji, to jak mogą zachodzić między
nimi jakiekolwiek interakcje?
" Przyjmijmy, że jest tylko jeden rodzaj substancji
" Problem przyczynowości psychofizycznej pozostaje,
ponieważ :
 Należy wyjaśnić w jaki sposób owo
przyczynowanie zachodzi
 Należy wyjaśnić, jak takie szczególne własności
umysłu jak świadomość i intencjonalność można
ostatecznie sprowadzić do stanów fizycznych
ciała.
Problem przyczynowości
mentalnej współcześnie
" Kwestia przyczynowości mentalnej
popularna w wątku naturalistycznym filozofii
umysłu
" Podmiot jest powiązany relacjami
przyczynowo-skutkowymi z obiektami w
jego otoczeniu
" Jakie skutki wywiera to powiązanie na:
1) Procesy poznawcze podmiotu
2) Działanie podmiotu
" Poszukuje się wyjaśnień stanów
mentalnych w języku fizykalnym
Problem przyczynowości
mentalnej: stanowiska
" interakcjonizm
" paralelizm
" epifenomenalizm
" eliminatywizm
Interakcjonizm
" Stany mentalne stany fizyczne
" Stany fizyczne stany mentalne
" Pogląd typowy dla dualizmu
Paralelizm
" Sfery mentalna i fizyczna są niezależne
 nie ma związków przyczynowych
między stanami mentalnymi a
fizycznymi
" Stany mentalne stany mentalne
" Stany fizyczne stany fizyczne
" Pogląd typowy dla dualizmu
Epifenomenalizm*
" Stany fizyczne stany mentalne
" Stany mentalne nie mają własności
przyczynowych
" Stany mentalne mogą być tylko
skutkami, nigdy przyczynami
*termin epifenomenalizm został ukuty przez Jamesa Warda,
wcześniej William James używał określenia epifenomen w
stosunku do zjawisk pozbawionych mocy sprawczej
Eliminatywizm
" Przyczynowość ma charakter wyłącznie
fizyczny
" Pojęcie stanów mentalnych należy
usunąć z naukowego opisu umysłu
" Podejście to jest z gruntu
materialistyczne
Wieloraka realizowalność
własności mentalnych
" O ile dualizm substancjalny nie jest obecnie popularny,
nadal pociągająca wydaje się idea, że stany mentalne i
fizyczne są pod istotnymi względami różne
" O ile własności mentalne mogą być własnościami
układów fizycznych, o tyle są to własności  wyższego
rzędu różnymi od własności  niższego rzędu
" Podejście typowe dla funkcjonalistycznych ujęć umysłu
" Wieloraka realizowalność stanów mentalnych np. ból.
Jeśli ból jest określony funkcjonalnie, nie można
przypisać jednej własności fizycznej przyporządkowanej
bólowi. Ból byłby tutaj własnością drugiego rzędu
realizowaną przez np. proces fizyczny (pierwszego
rzędu)
Którędy do funkcjonalizmu?
" Próby ominięcia 1) dualizmu Kartezjusza
2) pierwszosobowego charakteru badań
umysłu drogą introspekcji
" Behawioryzm: zachowania i dyspozycje do
zachowań
Co to znaczy, że Jana boli stopa?
Być w stanie mentalnym bólu to przejawiać
zachowanie bólowe lub mieć dyspozycję do
takiego zachowania
" kontrargumenty
Którędy do funkcjonalizmu?
" Kontrargumenty dla behawioryzmu
Pewne stany mentalne nie dają się opisać jako
dyspozycje do zachowań
Dwa osobniki mogą nie różnić się pod względem
zachowania, a wydaje się, że mogą mieć
odmienne stany mentalne (por. odwrócone
spektrum)
Osobnik może przejawiać prawidłowe zachowanie
podporządkowane relacji bodziec-reakcja, a nie
posiadać w ogóle stanów mentalnych
Którędy do funkcjonalizmu?
" Kontrargumenty dla behawioryzmu
" Teoria identyczności (Smart i Place)
" Przynajmniej niektóre stany mentalne są
wewnętrzne i epizodyczne, nie są
utożsamiane z dyspozycjami do zachowań
(kontra behawioryzm)
" Jednak są ostatecznie neurofizjologiczne
(kontra dualizm)  są identyczne z
określonymi stanami mózgu, np.
Co to znaczy być w stanie mentalnym bólu?
To znaczy, że następuje odpowiednia
aktywacja neuronów
Którędy do funkcjonalizmu?
" Teoria identyczności
Putnam i Fodor zwrócili uwagę na pewną
implikację teorii identyczności typów stanów
mentalnych: typ stanu mentalnego jak np. ból
ma zawsze i wszędzie przywiązaną o niego
tę samą charakterystykę neurofizjologiczną
Kontrargument: dlaczego z góry zakładać, że
nie może być bólem stan spełniający te samą
funkcję, a jednak o innym podłożu
neurobiologicznym, czy też niebiologicznym
w ogóle?
Funkcjonalizm a
przyczynowość mentalna
" Stany mentalne przyczynowo pośredniczą
pomiędzy odbieranymi przez podmiot,
poprzez zmysły, danymi wejściowymi i jego
zachowaniem
" Tym, co odróżnia jeden typ stanu mentalnego
od drugiego, np. ból od przekonania, jest
funkcja jaką pełni w relacji do np. zachowań
podmiotu lub innych stanów mentalnych tego
podmiotu.
Funkcjonalizm
" Funkcjonalizm maszynowy
" Teleofunkcjonalizm
Funkcjonalizm maszynowy
Putnama
" Stany mentalne, podobnie jak programy
komputerowe mogą być wielorako
realizowane
" Ten sam typ stanu mentalnego może
być realizowany przez różnorakie stany
fizjologiczne u różnych gatunków
" Istotna jest funkcja jaką pełnią, nie
medium
Funkcjonalizm maszynowy
Być w stanie mentalnym M oznacza
znajdować się w stanie fizjologicznym
(lub innym), pełniącym rolę R w
odpowiednim programie, który
pośredniczy między stanami
wejściowymi podmiotu a jego stanami
wyjściowymi.
Funkcjonalizm maszynowy
Putnama
Umysł można opisać na każdym z trzech
poziomów:
1) Biologicznym
2) Obliczeniowym
3) Mentalnym (w kategoriach psychologii
potocznej)
Trzy poziomy opisu umysłu:
biologiczny, obliczeniowy, mentalistyczny
" W tym sensie  mentalne jest różne od  fizycznego ,
są to różne perspektywy opisu, choć ostatecznie nie
ma substancji innej niż fizyczna.
" Jednak własność  bycia bólem nie jest tutaj
charakteryzowana jako  bycie taką-a-taką
aktywnością neuronalną, a jest opisana w
kategoriach funkcji, jaką pełni.
" Funkcjonalizm maszynowy nie przesądza o
biologicznym podłożu umysłu  ujęcie to opisuje
równie dobrze dowolne umysły, o ile są realizowane
przez odpowiedni program
Funkcjonalizm maszynowy a
teleofunkcjonalizm
" Pojęcie funkcji w funkcjonalizmie
maszynowym i w teleofunkcjonalizmie
" Wyjaśnienie intencjonalności poprzez
odwołanie do funkcji wymaga zaangażowania
teleologicznego ujęcia tejże, pojęcie funkcji w
ujęciu funkcjonalizmu maszynowego nie
wystarcza do rozwiązania kwestii
intencjonalności