PYTANIA NA EGZAMIN z WOS
1. Na czym polega interdyscyplinarny charakter przedmiotu Wiedza o społeczeństwie?
WOS jest to nauka o \
yciu społeczeństwa oraz o instytucjach związanych z jego funkcjonowaniem, a więc instytucjach
rządowych, organizacjach pozarządowych, organizacjach samorządu terytorialnego, instytucjach kulturalnych itp. Celem tej
nauki jest przygotowanie uczniów do \
ycia w społeczeństwie. Interdyscyplinarny charakter przedmiotu WOS polega na tym, \
e
obejmuje on szereg dziedzin począwszy od historii przez ekonomię, politykę, socjologię do nauki o kulturze i psychologię. W
ramach przedmiotu WOS podejmowane są badania problemów \
ycia społecznego ludności przy u\
yciu tradycyjnych i
nowoczesnych metod nauczania.
interdyscyplinarny charakteryzujący się udziałem a współpracą dwu a więcej dyscyplin naukowych, gałęzi wiedzy.
2. Czym charakteryzuje się indywidualistyczne i holistyczne pojmowanie zbiorowości?
stanowisko indywidualistyczne - społeczeństwo to tylko wielość jednostek, pojedynczych ludzi
stanowisko holistyczne - społeczeństwo to całość ponadjednostkowa, system niesprowadzalny do prostej sumy swoich
elementów
3. Czym charakteryzuje się więz
społeczna?
Więz
społeczna - pojęcie socjologiczne określające ogół stosunków społecznych, instytucji i środków kontroli społecznej
wią\
ących jednostki w grupy i kręgi społeczne i zapewniających ich trwanie. Pozwala na odró\
nianie grupy społeczne od takich
pojęć jak: zbiór społeczny, kategoria społeczna czy skład społeczny.
Zdaniem klasyków socjologii, na ró\
nych etapach rozwoju społeczeństw dominują ró\
ne rodzaje więzi społecznych. Pojęcie więzi
społecznej rozwinęło się jednak przede wszystkim w ramach polskiej socjologii (pojęcie to nie ma np. swojego odpowiednika w
socjologii amerykańskiej).
Jan Turowski definiował więz
społeczną jako: "fakt uzale\
nienia się bądz
zjednoczenia się członków danego zbioru ludzi wokół
określonych wartości czy pełnionych funkcji społecznych"
Typologia więzi społecznych wg Pawła Rybickiego:
- naturalny - wspólne pochodzenie, pokrewieństwo
- stanowiony - narzucony przez społeczeństwo
- zrzeszeniowy - w wyniku dobrowolnego zrzeszania się ludzi
4. Wymień formy zapisu z
ródeł informacji:
Oprócz tradycyjnej formy zapisu dokumentu - druku - coraz częściej informacja jest zapisywana w sposób wymagający u\
ycia
urządzeń odtwarzających. Dlatego - uwzględniając formę przekazu informacji - z
ródła dokumentalne mo\
emy podzielić na:
- piśmiennicze, w których informacja jest zapisana odręcznie (na papierze, tablicy, kamieniu itd.) lub w postaci wydruku;
- niepiśmienne, w których informacja jest zapisana jako dz
więk, obraz statyczny, obraz ruchomy lub we wszystkich tych
postaciach (formach) jednocześnie
5. Co to jest potrzeba?
Potrzeba - odczuwany przez jednostkę brak czegoś np. człowiek potrzebuje pokarmu, co oznacza, \
e mo\
e \
yć tylko wtedy, gdy
ma co jeść. Liczba potrzeb człowieka jest nieograniczona, stanowią one z
ródło aktywności ka\
dej jednostki, która dą\
y do ich
relatywnie szerokiego zaspokojenia.
6. Wymień kategorie podziału grup społecznych.
I kryterium wielkości: mała, du\
a
- mała to taka, w której kontakty między członkami mają charakter osobowy (twarzą w twarz),
- grupa du\
a - gdzie jednostki nie kontaktują się bezpośrednio a za pośrednictwem innych ludzi lub technicznych środków
przekazu.
II kryterium podziału to charakter więzi społecznej (Charles Cooley)
- grupy pierwotne - jako pierwsze w doświadczeniu jednostki wywierają największy wpływ na kształtowanie się jej osobowości
mamy ich trzy rodzaje:
a. rodzina,
b. grupa rówieśnicza
c. grupa sąsiedzka
III kryterium to charakter członkostwa w grupie;
a. grupy formalne - tworzą się za pośrednictwem instytucji społecznych,
b. grupy nieformalne to takie, w których jednostki utrzymują kontakty dzięki własnej woli i podobieństwa postaw, zainteresowań,
wartości itd.
- grupy spontaniczne, przymusowe, automatyczne
IV Kryterium podziału wg odniesienia - to takie układy społeczne wedle których jednostka ocenia własną sytuację i pozycję
\
yciową oraz kształtuje swoje postawy;
a. grupy odniesienia normatywnego - dostarczają jednostce wzorów zachowań i są przez nie przyswajane,
b. grupy porównawcze - czyli takie gdzie jednostka ocenia własną pozycję \
yciową wedle tamtej
V Grupy realistyczne i monalistyczne;
a. monalistyczne - grupa społeczna jest czymś niesprowadzalnym do jednostek ludzkich, do ich wzajemnych kontaktów jest więc
ponad jednostkowa,
b. realistyczne - istnieją tylko jednostki społeczne ich zachowania i działania a grupa jest fikcją.
7. Wymień rodzaje z
ródeł informacji.
ż dokumentalne z
ródła informacji: dokumenty;
ż nie dokumentalne z
ródła informacji: media , Internet , tv
ż instytucjonalne ( np. biblioteki, targi, wystawy..)
ż personalne : badacze, specjaliści, tak\
e uczestnictwo w ró\
nych zorganizowanych formach wymiany informacji i kontakty
nieformalne ( zjawisko tzw. niewidzialnych kolegiów "Invisible college")
8. Na czym polega proces socjalizacji.
Socjalizacja to proces (oraz rezultat tego procesu) nabywania przez jednostkę systemu wartości, norm oraz wzorów zachowań,
obowiązujących w danej zbiorowości. Socjalizacja trwa przez całe \
ycie człowieka, lecz w największym nasileniu występuje, gdy
dziecko rozpoczyna \
ycie w społeczeństwie. Największą rolę na tym etapie odgrywają jego rodzice, póz
niej tak\
e wychowawcy i
rówieśnicy oraz instytucje.
Na drodze socjalizacji człowiek uczy się podstaw instrukcji społecznych, poznaje społeczne normy postępowania, wartości,
nabywa umiejetność posługiwania się przedmiotami i kształtuje swoją osobowość.
9. Wymień formy zbiorowości, scharakteryzuj jedną z nich:
Zbiorowość społeczna w socjologii jest to zbiór osób, zajmujących w danym czasie, trwale lub nie, daną przestrzeń, między
którymi dochodzi do interakcji i pojawiać mogą się stosunki społeczne.
W przypadku gdy w danej zbiorowości społecznej wytwarza się struktura społeczna, a jej członkowie zaczynają wspólnie
realizować jakieś istotne dla wszystkich cele, wówczas zbiorowość taka mo\
e stawać się grupą społeczną.
W przypadku du\
ych zbiorowości społecznych, zajmujących trwale jakieś terytorium, u\
ywa się wobec nich określenia
zbiorowość terytorialna. W szczególnych przypadkach zbiorowość terytorialna mo\
e stawać się społecznością lokalną.
Ferdinand Tonnies u\
ył dla określenia ró\
nych typów zbiorowości społecznych przeciwstawnych w tym znaczeniu terminów
wspólnota i zrzeszenie (stowarzyszenie )
Do zbiorowości społecznych o krótkim czasie istnienia, gdzie nie wytwarzają się trwałe więzi społeczne zaliczane są tak\
e ró\
ne
formy tłumu.
Wyró\
niamy 5 etapów tworzenia się zbiorowości społecznej. Etapy te nazywamy stycznymi.
1. Styczne:
ż Styczność przestrzenna - (postrzeganie się wzajemne, rejestracja cech: płeć, wiek i ilość)
ż Styczność psychiczna - formowanie się sympatii
ż Styczność społeczna - wytworzenie się wzajemnego zainteresowania
2. Wzajemne oddziaływanie
3. Pobudzanie do stałych działań społecznych aby zaspokoić potrzeby grupy
4. Wytworzenie się stałych stosunków społecznych
5. Kształtowanie się wzajemnych zale\
ności wewnątrz grupy
10. Wymień rodzaje czasopism:
Czasopismo - publikacja periodyczna, wydawnictwo ciągłe, druk ukazujący się najczęściej w określonych terminach, pod nie
zmienionym tytułem, posiadający numerację ciągłą, zawierający ustaloną szafę graficzną, a tak\
e niezbyt często zmieniający się
format i objętość, zawierający materiały od wielu autorów i określoną tematykę, aczkolwiek mogący się ró\
nić wersjami
językowymi, mutacjami regionalnymi.
Rodzaje czasopism: ze względu na częstotliwość wydań wyró\
niamy najczęściej następujące rodzaje czasopism:
Dziennik - dwudnik - tygodnik - dwutygodnik - miesiecznik - dwumiesiecznik - kwartalnik , oraz szczególna postać
czasopisma - nie regularnik.
- wydawnictwa rzadsze ni\
kwartalne (np. pół rocznik, rocznik , annał) określa się często jako edycję kolejnych zeszytów, wydań
lub tomów;
-ponadto czasopisma mogą być: ogólno tematyczne - bran\
owe - reklamowe, a tak\
e: recenzowane
Potocznie za czasopisma uwa\
a się publikacje od tygodnika wzwy\
, te wydawane częściej nazywając gazetami
11. Co oznacza konformizm i nonkonformizm społeczny?
Konformizm społeczny - to zjawisko wywierania nacisku przez grupę na jej członków, by dostosowali się oni do obowiązujących
norm zachowania; grupa mo\
e stosować wobec jednostki wiele sankcji.
Nonkonformizm  odporność jednostki na naciski i wpływy grupy.
Przedkładanie własnego odmiennego zdania nad opiniami przewa\
ającymi w otoczeniu i odrzucenie potrzeby poddawania się
woli innych ludzi.
12. Co to jest UKD?
UKD - Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna - jest modyfikacją KDD (Klasyfikacja Dziesiętna Deweya) dokonaną przez dwóch
prawników belgijskich: Paula Otleta i Henriego La Fontaine a w latach 1897-1905. Twórcy UKD przejęli bez zasadniczych zmian
schemat KDD, natomiast znacznie rozbudowali poddziały pomocnicze i wprowadzili mo\
liwość tworzenia symboli zło\
onych.
Została zmieniona więc gramatyka, która zasadniczo odró\
niała KDD od UKD. W roku 1905 Międzynarodowy Instytut
Bibliograficzny wydał tablice tej klasyfikacji po raz pierwszy. UKD zyskała szerokie zastosowanie w bibliotekach na całym
świecie, a jej tablice publikowane są w 23 językach.
13. Podaj definicję zbiorowości.
Zbiorowość - jest to zbiór osób mających wspólne cele i zajmujących w danym czasie, trwale lub nie, daną przestrzeń
14. Co to jest ISBN?
Międzynarodowy Znormalizowany Numer Ksią\
ki (International Standard Book Number )  niepowtarzalny 13-cyfrowy
identyfikator ksią\
ki. System ISBN został utworzony w Wielkiej Brytanii w 1966 r. (został wtedy nazwany Standardowym
Numerowaniem Ksią\
ek - Standard Book Numbering, SBN) i przyjęty jako międzynarodowy standard ISO 2108 w 1970 r.
Obecnie 159 krajów i terytoriów jest oficjalnymi członkami ISBN.
15. Co to jest stereotyp?
Stereotyp - funkcjonujący w świadomości społeczeństwa uproszczony, skrótowy i zabarwiony wartościująco obraz
rzeczywistości, odnoszący się do grup społecznych, osób, sytuacji, instytucji, utrwalony wielokrotnym powtarzaniem.
Najczęściej stereotypy budowane są w odniesieniu do grup etnicznych (np. stereotyp pracowitych Niemców), zawodowych (np.
mądrego profesora), klasowych (np. stereotyp ciemnego chłopa) lub związanych z określoną płcią (np. stereotyp delikatnej
kobiety).
Stereotyp powstaje w rezultacie bezrefleksyjnego przyjmowania opinii rozpowszechnionych w danym środowisku; poniewa\

przekazywane treści są zawsze zabarwione ocenami i emocjami, powoduje to, \
e stereotyp jest przekaz
nikiem zarówno społ.
sympatii i aprobaty, jak i uprzedzeń, dezaprobaty lub antypatii.
16. Wymień rodzaje więzi, scharakteryzuj jedną z nich.
Więz
społeczna to ogół stosunków, relacji i zale\
ności wią\
ących jednostkę z grupą, zbiorowością. Więz
łącząca jednostki w
grupy opiera się przede wszystkim na świadomości przynale\
ności do grupy, wspólnocie wartości i interesów, przekładaniu
interesów grupy nad swoje własne, identyfikacji działań i przekonań z działaniami i przekonaniami grupy.
Rodzaje więzi :
- organiczna (rodzina, naród, kasta) - ma charakter naturalny, odziedziczony; ta więz
nazywa się wspólnotą,
- refleksyjna - świadomy wybór przynale\
ności do danej grupy; ta więz
nazywa się zrzeszeniem lub stowarzyszeniem.
17. Wymień rodzaje potrzeb Maslowe a:
1) Fizjologiczne - są one od siebie izolowane, mają swą określoną lokalizację w ciele. Zalicza się do nich potrzeby: po\
ywienia,
snu, pragnienia, aktywności, seksualne. Gdy nie są zaspokojone, dominują nad wszystkimi innymi potrzebami, wypierają je na
dalszy plan i decydują o przebiegu zachowania człowieka.
2) Bezpieczeństwa - nale\
ą do nich potrzeby: zale\
ności, opieki i oparcia, protekcji, wolności od lęku, niepokoju chaosu, ładu i
porządku. Pobudzają one do działania, zapewniając człowiekowi nienaruszalność, ujawniają się, gdy dotychczasowe nawyki
okazują się mało przydatne.
3) Przynale\
ności i miłości - występują one w usiłowaniach przezwycię\
enia osamotnienia, eliminacji i obcości, tendencji do
nawiązywania bliskich intymnych stosunków, uczestnictwa w \
yciu jakiejś grupy, w dą\
eniach do tworzenia gangów.
4) Szacunku uznania we własnych oczach i w oczach innych ludzi. Maslow wyodrębnił w nich dwie grupy:
a) w pierwszej występuje pragnienie potęgi, wyczynu i wolności,
b) w drugiej potrzeba respektu i uznania ze strony innych ludzi, dobrego statusu społecznego, sławy,
dominacji, zwracania na siebie uwagi.
5) Samorealizacji - wyra\
ają się w dą\
eniu człowieka do rozwoju swoich mo\
liwości. Stanowią one równie\
środek do
zaspokojenia potrzeb fizjologicznych lub reakcje kompensujące niezaspokojenie innych potrzeb.
6) Poznawcze(wiedzy i rozumienia rzeczywistości) - wyra\
ają się one w bezinteresownym poszukiwaniu wiedzy przez człowieka
w dą\
eniu do poznania rzeczy nie wyjaśnionych.
7) Estetyczne - znajdują wyraz w pozytywnych wzruszeniach dostarczanych człowiekowi przez wytwory kultury, zarówno w
postaci treści zmysłowych, jak i intelektualnych, określanych zwykle jako rzeczy ładne, piękne, harmonijne. W hierarchii potrzeb
Maslowa na dole znajdują się potrzeby fizjologiczne, a u szczytu potrzeby estetyczne. Hierarchia tych potrzeb opiera się na
dwóch podstawowych zało\
eniach: - zachowanie człowieka jest motywowane przez niezaspokojone potrzeby, - gdy dana
potrzeba została zaspokojona potrzeby wy\
szego rzędu.
18. Podaj definicję i cechy społeczeństwa.
Społeczeństwo - du\
a zbiorowość społeczna, zamieszkującą dane terytorium, posiadająca wspólną kulturę, wspólną
to\
samość oraz sieć wzajemnych struktur społecznych. Społeczeństwo ponadto posiada własne instytucje pozwalające mu na
funkcjonowanie oraz formę organizacyjną w postaci państwa, plemienia czy narodu.
Społeczeństwo obywatelskie - społeczeństwo charakteryzujące się aktywnością i zdolnością do samoorganizacji oraz
określania i osiągania wyznaczonych celów bez impulsu ze strony władzy państwowej. Podstawową cechą społeczeństwa
obywatelskiego jest świadomość jego członków potrzeb wspólnoty oraz dą\
enie do ich zaspokajania, czyli zainteresowanie
sprawami społeczeństwa oraz poczucie odpowiedzialności za jego dobro.
Społeczeństwo informacyjne  tym terminem określa się społeczeństwo, w którym towarem staje się informacja traktowana
jako szczególne dobro niematerialne, równowa\
ne lub cenniejsze nawet od dóbr materialnych. Przewiduje się rozwój usług
związanych z 3P (przechowywanie, przesyłanie, przetwarzanie informacji).
Cechy charakterystyczne społeczeństwa informacyjnego to m.in.:
- Wysoko rozwinięty sektor usług, przede wszystkim sektor usług nowoczesnych (bankowość, finanse , telekomunikacja ) .
W niektórych krajach w tym sektorze pracuje przeszło 80% zawodowo czynnej ludności, przy czym sektor usług tradycyjnych
przekracza nieznacznie 10%.
- gospodarka oparta na wiedzy
- Wysoki poziom scholaryzacji społeczeństwa.
- Wysoki poziom alfabetyzmu funkcjonalnego w społeczeństwie.
- Postępujący proces decentralizacji społeczeństwa.
- Renesans społeczności lokalnej.
- Urozmaicanie \
ycia społecznego.
19. Wymień typy zachowań konformistycznych, omów jeden z nich.
Istnieją trzy typy zachowań konformistycznych:
1. Uleganie - wynika z chęci uzyskania nagrody lub uniknięcia kary. Jest to zachowanie nietrwałe i powierzchowne, bo przy
cofnięciu nagrody lub kary człowiek powraca do poprzedniego zachowania. Podstawą ulegania jest władza, jaką dysponuje
osoba lub grupa.
2. Identyfikacja - powstaje, gdy jednostka pragnie być podobna do osoby, od której pochodzi oddziaływanie. Gwarantuje trwalsze
efekty zachowań (tzw. efekt wujka Karola, który trwa do momentu, gdy jego poglądy nie zostaną podwa\
one.
3. Internalizacja - to mechanizm najtrwalszy. Polega on na przyjęciu wzorów zachowań, bo jesteśmy przekonani o ich słuszności.
Du\
e znaczenie ma wiarygodność z
ródła informacji. Ludzie mają skłonność do pielęgnowania mitu o osobistej niezale\
ności. Nie
zdają sobie sprawy z silnego oddziaływania innych, tylko motywy swego zachowania traktują jak własne i niezale\
ne. W okresie
kształtowania się to\
samości ludzie muszą wybrać między wolnością, a więc postawą na "być , twórczą, spontaniczną, pełną
wyrzeczeń, ale dającą pełny rozwój lub bezpieczeństwem, czyli uniknięciem samotności przez podporządkowanie się innym,
postawę na "mieć , uzale\
nienie od rzeczy i idei, lecz bez rozwoju jednostki.
20. Podaj definicję społeczności.
Społeczność - połączony ze sobą więziami zbiór nale\
ący do danego środowiska społecznego lub zawodowego, zbiorowość
osób związanych ze sobą na przykład wspólnym terenem zamieszkania (społeczność lokalna), sposobem wzajemnej
komunikacji (społeczność u\
ytkowników Internetu) lub wyznawanymi wartościami (społeczność chrześcijańska). Jej istnienie
słu\
y zaspokajaniu potrzeb jej członków
21. Czym charakteryzuje się oportunizm?
Oportunizm - to postawa moralna człowieka polegająca na postępowaniu adekwatnym do zaistniałej sytuacji, warunków
(często politycznych lub społecznych), mającym na celu uzyskanie pewnych korzyści. Wią\
e się to jednoznacznie z brakiem
pewnych niezmiennych zasad, wg których postępowałoby się w \
yciu. Wiele wspólnego z oportunizmem ma konformizm.
Oportunista - osoba postępująca adekwatnie do zaistniałej sytuacji, warunków (często politycznych lub społecznych), mająca
na celu odniesienie pewnych korzyści; osoba bez zasad, naginająca się do panujących okoliczności dla własnego zysku.
22. Wymień funkcje rodziny, omów jedną z nich.
Rodzina w ujęciu socjologicznym jest definiowana jako zbiorowość o charakterze podstawowym, obecna we wszystkich znanych
kulturach i typach społeczeństw. W jej skład zaliczamy dwoje ludzi związanych węzłem mał\
eńskim oraz ich dzieci (naturalnych
lub przybranych), a tak\
e ich krewnych.
Funkcje rodziny:
1. funkcja prokreacyjna - dostarczenie społeczeństwu nowych członków
2. funkcja socjalizacyjna - przysposobienie do \
ycia
3. funkcja opiekuńcza - zapewnienie materialnego i emocjonalnego wsparcia
4. funkcja ekonomiczna - tworzenie wspólnego gospodarstwa domowego
5. funkcja emocjonalna - zaspokojenie potrzeb emocjonalnych
6. funkcja rekreacyjna - zaspokojenie potrzeb odpoczynku i zabawy
7. funkcja stratyfikacyjna - decydowanie o pozycji społecznej członków rodziny
8. funkcja kulturowa  przekazywanie dziedzictwa kulturowego, stylu \
ycia
ad 1) prokreacyjna  rodzina jako grupa społeczna powiększa się dzięki funkcjom biologicznym, dostarcza nie tylko członków dla
swojej (własnej) grupy, lecz dla całego społeczeństwa, równocześnie są zaspokajane potrzeby seksualne mę\
a i \
ony,
ad 2) socjalizacyjna  stosowana jest w stosunku do dzieci, które dzięki \
yciu w rodzinie wzrastają w społeczeństwo, ale i
współmał\
onków gdy\
proces dostosowania się ich w mał\
eństwie jest procesem socjalizacyjnym. Podobnie potrzeby
rodzicielskie wychowania dzieci, a tak\
e przekazywania im własnego języka, podstawowych wzorów zachowania obowiązujących
w danym społeczeństwie, obyczajów, wprowadza w świat wartości moralnych i w świat kultury kontrolując zachowania swych
członków
ad 3) opiekuńcza  zapewnia wszystkim członkom rodziny wy\
ywienie, czystość mieszkanie, odzie\
, itp., oraz opiekę tym
członkom, którzy nie są w pełni samodzielni z powodu wieku lub choroby, kalectwa bądz
innych przyczyn; rodzina zaspokaja
zarówno potrzeby bytowe oraz opiekuńcze członków, potrzeby troszczenia się o innych i doznawania opieki
23. Wymień warunki i zalety dobrego i skutecznego porozumiewania się.
ż gotowość do aktywnego wysłuchania się nawzajem
ż zainteresowanie opiniami innych - ciekawość tego, co inni myślą i mają do powiedzenia
ż otwartość - zdolność  mówienia wprost
ż zaufanie - gotowość do podejmowania ryzyka szczerości
ż wyra\
anie autentycznych opinii (pozytywnych i negatywnych) w sposób nie zagra\
ający innym
ż wyra\
anie własnego zdania i gotowość do oddania go pod dyskusję lub krytykę
ż konstruktywne wykorzystanie rozbie\
ności opinii
ż umiejętność odbierania i udzielania informacji zwrotnych
24. Kim są/będą/byli dla Ciebie zstępni?
Zstępnymi są potomkowie danej osoby fizycznej (dzieci, wnuki, prawnuki ). Podobnie jak w przypadku wstępnych, zstępni są
zbiorczym określeniem i nale\
y go u\
ywać do wszystkich potomków (chyba, \
e ponownie, ustawa ogranicza to do określonej
grupy zstępnych).
Do zstępnych zalicza się:
- naturalnych potomków osoby
- przysposobione (adoptowane) przez niego dzieci
- dzieci uznane przez niego jako własne
- dzieci pozamał\
eńskie.
25. Czym jest koicja, kto mo\
e ją zawrzeć?
Rodzaj stosunku genealogicznego zachodzącego pomiędzy dwiema osobami płci przeciwnej, a przejawiającego się w związku,
którego celem jest spłodzenie i wydanie na świat potomstwa. Koicja mo\
e przybrać formę mał\
eństwa, ale inne związki
(niemał\
eńskie) zawarte w takim celu lub posiadające wspólne dzieci  równie\
stanowią koicję. Co więcej, do przykładów koicji
nale\
y zaliczyć mał\
eństwa bezdzietne. W języku potocznym pojęcie "koicji" jest dość często błędnie uto\
samiane z pojęciem
"mał\
eństwa". Koicja jest pojęciem szerszym od mał\
eństwa. Mo\
e być przyczyną powstania powinowactwa, ale powinowactwo
nie występuje pomiędzy samymi współmał\
onkami. Koicja ustaje przy rozwodzie lub uniewa\
nieniu bezdzietnego mał\
eństwa,
co nie dotyczy ju\
powinowactwa (trwa dalej). Koicja w razie narodzin dziecka powoduje powstanie filiacji, a z nią pokrewieństwa.
26. Na czym polega konflikt norm?
Sytuacja, w której istnieje rozbie\
ność między normami idealnymi a normami zachowania, często ma to miejsce w przypadku
u\
ywania alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych, zachowań seksualnych, spraw majątkowych.
27. Czym ró\
ni się rodzina z filiacji od rodziny z koicji?
Relacje rodzinne mo\
na podzielić na relacje proste, wynikające z jednej filiacji (rodzice-dzieci) bądz
jednej koicji (między
mał\
onkami; ewentualnie między rodzicami nieślubnego dziecka), oraz relacje zło\
one z dwóch lub więcej filiacji i koicji, np.
probanta z dziadkiem dzielą dwie filiacje, a ze szwagrem  dwie filiacje i jedna koicja.
28. Czym jest anomia?
Oznacza pewnego rodzaju stan niepewności w systemie aksjonormatywnym spowodowany najczęściej jego transformacją.
Społeczeństwo w stanie anomii nie potrafi wytworzyć spójnego systemu norm i wartości, który stanowiłby dla jednostek klarowne
wytyczne działań. Jednostka egzystująca w takim społeczeństwie odczuwa niepewność i zagubienie. Dlatego te\
anomia mo\
e
przyczyniać się do zachowań samobójczych.
29. Kim są/będą/byli dla Ciebie wstępni?
Pojęcie u\
ywane w prawie oraz genealogii, oznaczające ka\
dego przodka danej osoby: jej rodzica (ojca, matkę), dziadków
(dziadka, babcię), pradziadków (pradziadka, prababcię), prapradziadków itd. Stosunek faktyczny pomiędzy daną osobą a jej
wstępnym polega na tym, \
e ta pierwsza pochodzi od tego drugiego. Osoby te są spokrewnione ze sobą w linii prostej. Z
bezpośrednim wstępnym (tj. rodzicem) łączy probanta stosunek filiacji.
30. Czym charakteryzuje się pokrewieństwo w linii prostej?
Krewnymi w linii prostej są osoby pochodzące jedna od drugiej. Rozró\
nia się tu linię wstępnych, czyli rodziców, dziadków itd.
oraz linię zstępnych, czyli dzieci, wnuków, prawnuków itd. Obliczanie stopni pokrewieństwa w tej linii jest łatwe. Ojciec i syn są
spokrewnieni w I stopniu linii prostej (liczy się tylko urodzenie syna). Mo\
na to równie\
wyrazić prostą regułą: ile pokoleń odjąć
jedno, tyle stopni. Pradziadek z prawnukiem są spokrewnieni w III stopniu linii prostej (cztery pokolenia odjąć jeden). Przykład:
dziecko (prawnuk dla pradziadka) - ojciec - dziadek - pradziadek.
31. Czym są instytucje społeczne, podaj ich rodzaje.
Pojecie instytucji społecznej odnosi się do osób lub grup osób, które wyłaniają się ze zbiorowości i są wyposa\
one w
odpowiednie atrybuty, które pozwalają na zaspakajanie potrzeb tej zbiorowości. Stanowi realizację takich wartości, jak wolność i
podmiotowość człowieka; realizowana jest poprzez taką organizację \
ycia społecznego, by jednostki i grupy
miały zagwarantowane prawo do aktywnego udziału w istniejących ju\
instytucjach społecznych i tworzenia nowych instytucji, w
celu skuteczniejszego zaspokajania potrzeb i realizowania interesów.
Ze względu na sposób powstania:
- formalne - jeśli działalność tej instytucji regulują przepisy prawne i została utworzona "odgórnie" np. sąd
- nieformalne - jeśli instytucja została utworzona spontanicznie przez grupę, którą łączą więzi emocjonalne lub zainteresowania
np. zespół muzyczny działający przy szkole.
Ze względu na spełniane zadania i realizowane potrzeby:
- ekonomiczne - jeśli organizacja zajmuje się produkcją i dystrybucją usług, np. zakłady przemysłowe banki itp.
- religijne - jeśli organizacja zaspakaja potrzeby duchowe człowieka np. kościoły i związki religijne
- wychowawcze - jeśli organizacja zaspakaja potrzeby edukacyjne i wychowawcze np. placówki i stowarzyszenia oświatowe itp.
- kulturalne - jeśli organizacja zaspakaja potrzeby kulturalne człowieka np. kina, teatry, muzea itp.
- socjalne - jeśli organizacja spełnia określone potrzeby społeczne np. organizacje charytatywne, fundacje, stowarzyszenia
- polityczne - jeśli organizacja ma na celu zdobycie bądz
utrzymanie władzy np. partie polityczne
32. Czym charakteryzuje się pokrewieństwo w linii bocznej?
Krewnymi w linii bocznej są pozostali krewni (rodzeństwo, ciotki, stryjowie, kuzynowie itd.). Najbli\
sze pokrewieństwo w linii
bocznej to pokrewieństwo II stopnia czyli rodzeństwo. Wuj i bratanek to pokrewieństwo III stopnia w linii bocznej. Liczy się
zgodnie z ogólną zasadą narodziny wuja, jego brata i bratanka. Bracia cioteczni są spokrewnieni w IV stopniu (narodziny ich i ich
dwojga rodziców pochodzących od wspólnego przodka).
Pokrewieństwo w linii bocznej w obrębie tego samego pokolenia jest zawsze parzyste (2, 4, 6 itd.); nie istnieje w linii bocznej
pokrewieństwo pierwszego stopnia. Nieparzysta liczba oznacza zawsze ró\
nicę przynajmniej o jedno pokolenie.
33. Wyjaśnij, czy istnienie subkultur jest zagro\
eniem dla ładu publicznego?
Subkultura nie jest patologią społeczną, gdy\
określa grupę społeczną i jej kulturę wyodrębnioną według jakiegoś kryterium np.
zawodowego, etnicznego, religijnego, demograficznego itp. Natomiast mylne określanie subkultury patologią społeczną, którą
jest odchylenie od reguł działania społecznego, postępowanie niezgodne z normami a tak\
e z wartościami przyjętymi w
społeczeństwie lub w grupie społecznej. Zachowania dewiacyjne nie są jednoznacznie interpretowane i ich określenie jest
zale\
ne od przyjętych systemów normatywnych w danym społeczeństwie. W niektórych ujęciach teoretycznych definiowane jest
relatywistycznie jako zachowanie, które zostało przez społeczność zdefiniowane jako dewiacyjne. Pojęcie to upowszechniło się
wpierw w socjologii amerykańskiej, dla odró\
nienia od określenia patologii. Jest stosowane przez  opiniotwórcze media, które w
ten sposób piorą mózgi odbiorcom i spłycają problem zmiatając go pod dywan.
34. Wymień i omów przyczyny i skutki przynale\
ności do subkultur.
Przyczyny to typowe korzyści psychospołeczne, a mo\
liwość samorealizacji, autentycznego, rzeczywistego działania, działania
zakorzenionego w pewnej wspólnocie, poczucie bezpieczeństwa, to\
samości z grupą, przynale\
ności do niej, "nie jest się ju\

samo tym i wyobcowanym", grupa daje poczucie pewności siebie, swojej wartości, siły.
Do skutków uczestnictwa w subkulturze licealiści zaliczają: wzrost agresji, zjawiska patologii społecznej - alkoholizm,
narkomania oraz przestępczość.
35. W jaki sposób mo\
na rozpoznać czy dana grupa jest sektą?
- Ju\
pierwszy kontakt z grupą otworzył całkowicie nowe widzenie świata (tzw. prze\
ycie kluczowe).
- Obraz świata jest bardzo prosty i wyjaśnia rzeczywiście ka\
dy problem.
- W grupie znajdziesz wszystko, czego do tej pory na pró\
no szukałeś.
- Grupa ma mistrza lub przywódcę, Ojca, Guru, lub największego myśliciela, który jedynie posiada całą prawdę i często jest
czczony jako Bóg.
- Świat zmierza nieuchronnie ku katastrofie i tylko grupa wie jak go uratować.
- Grupa odrzuca naukę w szkołach i uczelniach: Jedynie nauka grupy jest uwa\
ana za wartościową i prawdziwą.
- Grupa odrzuca racjonalne myślenie, umysłowe rozumienie, jako negatywne, sataniczne, nieoświecone.
- Krytyka i odrzucenie przez stojących z zewnątrz jest właśnie dowodem, \
e grupa ma rację.
- Grupa ocenia siebie, jako prawdziwą rodzinę lub wspólnotę.
- Grupa chce by wszelkie dawne relacje z rodziną, przyjaciółmi i środowiskiem zostały zerwane, poniewa\
przeszkadzają w
Twoim rozwoju
- Grupa oddziela się od reszty świata poprzez ubiór, \
ywienie, własny język, ograniczanie swobody w relacjach międzyludzkich.
- Grupa \
ąda ścisłego posłuszeństwa regułom, albo dyscypliny, poniewa\
jest to jedyna droga do zbawienia
- Grupa narzuca sposób zachowań seksualnych, np. kontakt z partnerami za zgodą kierownictwa, seks grupowy, całkowity zakaz
kontaktów seksualnych dla osób z ni\
szych w hierarchii grupy
- Cały czas jest wypełniony zadaniami, np. sprzeda\
ą ksią\
ek, czasopism, werbowaniem nowych członków, udziałem w
kolejnych kursach, medytacją
- Je\
eli obiecany przez grupę sukces, bądz
uzdrowienie nie nastąpią, grupa uzna, \
e Ty sam jesteś za to odpowiedzialny,
poniewa\
nie zaanga\
owałeś się dostatecznie, lub nie wierzyłeś wystarczająco silnie.
- Członkiem grupy powinieneś zostać natychmiast, ju\
dzisiaj.
- Nie istnieje mo\
liwość uzyskania obiektywnego obrazu grupy, gdy\
wa\
niejsze od refleksji jest prze\
ycie, zgodne z zasadą:
Tego nie da się po prostu wyjaśnić. Proszę przyjść do nas i wziąć udział w spotkaniu. Kiedy prze\
yjecie, zrozumiecie.
36. Jak rozpoznać, \
e dana osoba ma kontakt z sektą?
Zmiana diety, zmiana stylu ubierania, zmiana przyzwyczajeń, zmiana aspektów religijnych, zmiana starych zwyczajów i
zachowań.
37. Jakie mogą być przyczyny i skutki uzale\
nień?
Przyczyny: medyczne, psychologiczne, pedagogiczne, socjologiczne.
Skutki: fizyczne, psychologiczne, pedagogiczne, społeczne.
38. Wymień i krótko omów problemy współczesnego społeczeństwa polskiego.
Ubóstwo, bezrobocie, patologie, prostytucja, handel ludz
mi, kradzie\
e, rozboje, gwałty i wszelkiego rodzaju przestępczość,
wykroczenia drogowe, wykroczenia drogowe, jazda pod wpływem.
39. Wska\
wady i zalety kultury popularnej (masowej).
Zaletą jest to, \
e dociera do środowisk, których uczestnictwo w tzw. kulturze wy\
szej jest nieosiągalne.
Wadami zaś niski poziom treści, komercjalizacja, oraz to, \
e zmusza ona do jednakowego myślenia i szufladkuje wszystkich
odbiorców. Niektórym ludziom trudno odnalez
ć się w gąszczu mediów propagujących kulturę popularną, poniewa\
cenią oni
sobie cechy i wartości, które aktualnie tracą na znaczeniu w dobie mediów i komputerów.
40. Jakie czynniki decydują o kształtowaniu się narodów?
Sposoby kształtowania się narodów były niezwykle zró\
nicowane zale\
nie od okoliczności historycznych i tzw. proces
narodotwórczy nie przebiegał według \
adnego jednolitego wzoru: inaczej tam, gdzie jego ramami było państwo, inaczej zaś tam,
gdzie był pozbawiony oparcia w państwie, inaczej tam, gdzie punktem wyjścia była wspólnota etniczna, jeszcze inaczej tam,
gdzie ludzie przybywający ze wszystkich stron świata, tworzyli  nowy naród (USA, Kanada, Australia); inaczej tam, gdzie istniały
od dawna wielorakie powody do wyodrębnienia, inaczej tam, gdzie kwestia narodowa pojawiła się nagle jako następstwo zmian
politycznych, przychodzących z zewnątrz i nie przygotowanych przez dotychczasowy rozwój danej społeczności (sytuacja w wielu
krajach postkolonialnych). Dodatkową komplikację stanowi istnienie narodów  piętrowych (np. Brytyjczycy, będący zarazem
Anglikami, Walijczykami lub Szkotami) lub podwójnej to\
samości narodowej (franc. Quebec). Zdarzają się te\
narody, których
odrębność pozostaje długo niepewna (np. Austriacy) i podlega okresowo regresom
41. Co to jest etyka?
Etyka - wyznacza ogól norm i zasad postępowania uznanych w danym środowisku. Etykę \
ycia społecznego określają
ogólnie rozumiane idee sprawiedliwości społecznej, które odnoszą się do poszanowania praw innych ludzi.
42. Wymień pozytywne i negatywne aspekty lobbingu .
Lobbing to elitarna, a zarazem najbardziej skomplikowana wersja public relations. By móc wpływać na decydentów i proces
legislacyjny, trzeba być idealnym dyplomatą, specjalistą PR, doradcą, rzecznikiem i taktykiem w jednej osobie. Lobbing to
tak\
e rzemiosło - aby odnosić sukcesy "w bran\
y", nale\
y poznać wiele technik i strategii działania. Tak\
e :
" analizę procesu decyzyjnego
" politykę danego organu
" własne cele strategiczne
" własną analizę SWAT
" bie\
ący monitoring wydarzeń
Lobbysta to  rzemieślnik pracy .Na dzień pracy "rzeczników interesów" składa się monitoring procesów legislacyjno-
decyzyjnych, prognozowanie zmian politycznych, społecznych i gospodarczych, zajmują się równie\
doradztwem i
wyborem najbardziej korzystnych rozwiązań. Wszystkie ich działania sprowadzają się głównie do nawiązania i
podtrzymania korzystnych relacji z władzami państwa, rządem oraz parlamentem.
43. Czym jest nacjonalizm?
Nacjonalizm jest ideologią, w której za wartość nadrzędną uznawany jest własny naród, a wszelkie działania polityczne są
podejmowane i oceniane przez pryzmat dobra i interesów tego narodu. Nacjonalizm zwykle wią\
e się z ksenofobią, czyli
wrogością wobec obcych, etnocentryzmem, czyli skoncentrowaniem uwagi na własnej grupie etnicznej, zaś skrajną formą
nacjonalizmu jest szowinizm narodowy doktrynie nacjonalistycznej najwy\
szą wartością jest własny naród, a co za tym idzie
zwolennik tej doktryny uznaje jego wy\
szość wobec innych narodów. Dbanie o dobro interesu własnego narodu jest
priorytetem dla nacjonalisty (tzw. zasada egoizmu narodowego).
44. Co to jest kosmopolityzm?
Kosmopolityzm jest postawą wskazująca na osobę, która akceptuje warunki we wszystkich państwach świata i wszędzie
czuje się dobrze. Jednocześnie postawa ta prowadzi do zaniku patriotyzmu
46 Wymień modele relacji miedzy większością a mniejszością narodową , scharakteryzuj jeden z nich.
Mniejszości Narodowe :
Terytoria Polski są zamieszkiwane przez obywateli wielu państw. Najliczniej zamieszkują tereny Polski: Białorusini, Niemcy,
Ukraińcy, Litwini, Tatarzy oraz Czesi. Pojawienie się obcokrajowców na ziemiach polskich związane jest z migracją
obcokrajowców z państw ubogich i gorzej rozwiniętych gospodarczo ni\
Polska. Jednak powodów migracji jest mnóstwo nie
jest to tylko dą\
enie do poprawy warunków socjalnych, ale równie\
powody religijne oraz państwowe.
Konstytucja Rzeczpospolitej Polski gwarantuje obywatelom polskim przynale\
ącym do grup mniejszości narodowych oraz
etnicznych prawo do zachowania i rozwoju ojczystego języka, tradycji oraz rozwoju kultury. Mniejszości narodowe mają
prawo do tworzenia własnych placówek edukacyjnych, rekreacyjnych oraz instytucji słu\
ących ochronie to\
samości
narodowej lub religijnej.
Ordynacja wyborcza zwalnia komitety utworzone przez mniejszości narodowe z konieczności przekroczenia
pięcioprocentowego progu wyborczego.
Ustawa o systemie oświaty zapewnia naukę ojczystego języka, historii oraz kultury w szkołach publicznych i podtrzymanie
to\
samości narodowej.
Ustawa o języku polskim , zawiera deklarację, \
e zawarte w niej przepisy nie naruszają praw mniejszości narodowych.
Kodeks karny zapewnia pełną i rzetelną analizę przestępstw na tle etnicznym.
Najwa\
niejszym dokumentem zapewniającym prawo i ochronę mniejszością narodowym przebywającym w Polsce jest
ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych. Mówi ona o tym \
e wszyscy obywatele nale\
ący do mniejszości
narodowych mają prawo do podjęcia samodzielnej decyzji dotyczącej przynale\
ności do mniejszości narodowej. Nikt nie
mo\
e być zmuszony, wbrew swojej woli do ujawnienia pochodzenia, języka lub religii.
Ustawa ta pozwala u\
ywać języka mniejszościowego, w wybranych gminach jak języka pomocniczego w kontaktach z
organami gminy oraz w postępowaniach sądowych.
Mniejszości narodowe mają mo\
liwy, swobodny dostęp do wszystkich placówek państwowych. Konstytucja i poszczególne
kodeksy zapewniają szereg praw ułatwiających \
ycie w Polsce mniejszością narodowym. Obywatele przynale\
ący do wy\
ej
wymienionej grupy społecznej mogą w pełni korzystać z przysługujących im praw gospodarczych. Mogą równie\
zwrócić się
o pomoc do władz państwa i mają prawa tą pomoc otrzymać.
47. Czym jest megalomania Narodowa?
Megalomania narodowa - twierdzenie o wy\
szości, niezwykłości danego narodu, a przez to jego szczególnej misji dziejowej
i posłannictwa wobec innych narodów.
Wyra\
a się ona w takich opiniach jak:
" przekonanie o zajmowaniu centralnego miejsca w świecie (etnocentryzm),
" przekonanie o pochodzeniu od sławnych ludów historycznych (np. pochodzenie Polaków od Sarmatów),
" przekonanie o wy\
szości własnej kultury, języka, obyczajów itp.,
" przekonanie o szczególnym stosunku Boga do danego narodu (śydowski Naród Wybrany, polski mesjanizm),
" przypisywanie swojemu narodowi wyłącznie cech pozytywnych.
48. Co to jest atrofia? BRAK ============================================
49. Co to jest ksenofobia?
Ksenofobia - dosłownie oznacza strach przed obcymi. Taka postawa oznacza niechęć do innych w tym do innych ras, nacji
50. Wymień trzy przykłady postaw obywatelskich ,scharakteryzuj jedna z nich.
Ka\
dy obywatel państwa demokratycznego winien być świadom mo\
liwości, jakie daje mu ten ustrój. Dlatego te\
ka\
dy
powinien podejmować działania, które będą miały na celu zmianę otoczenia wokół niego.
Najwa\
niejsza jest dyscyplina wewnętrzna obywatela. Wymaga ona narzucenia sobie pewnych planów działania, i
określonych kroków, które mamy zrealizować. Dyscyplina jest potrzebna by skutecznie działać chocia\
by w ramach
organizacji politycznych i społecznych, których jesteśmy członkami.
Inną wa\
ną obywatelska cnotą jest tolerancja. Demokracja oraz konstytucja państwa są gwarantami poszanowania praw i
wolności obywatela, ale tak\
e i praw mniejszości narodowych i etnicznych (oraz wszelkich innych mniejszości). Musimy
szanować odmienność poglądów i przekonań innych ludzi. Tak jak oni szanują nasze.
Tolerancja nie wyklucza innej postawy, a mianowicie postawy krytycyzmu. Pod jej pojęciem będziemy rozumieć
umiejętność dokonywania sprawiedliwych ocen oraz wydawania sądów.
Jeśli wypowiadamy swoje krytyczne uwagi na jakiś temat musimy pamiętać, \
e obowiązuje nas odpowiedzialność za
własne słowa. W \
yciu publicznym obywatel demokratycznego państwa winien być aktywny. W kręgu naszego
zainteresowania powinny się znajdować społeczne i polityczne problemy. To wymaga od nas otwartości i współdziałania w
przezwycię\
aniu ich.
Cenioną cnotą w społeczeństwie demokratycznym jest uspołecznienie. Mo\
emy podejmować ró\
ne inicjatywy społeczne,
na rzecz osób potrzebujących pomocy.
51. Wyjaśnij pojęcia :
Lobbing to elitarna, a zarazem najbardziej skomplikowana wersja public relations. By móc wpływać na decydentów i proces
legislacyjny, trzeba być idealnym dyplomatą, specjalistą PR, doradcą, rzecznikiem i taktykiem w jednej osobie. Lobbing to
tak\
e rzemiosło - aby odnosić sukcesy "w bran\
y", nale\
y poznać wiele technik i strategii działania.
Lobbysta to  rzemieślnik pracy .Na dzień pracy "rzeczników interesów" składa się monitoring procesów legislacyjno-
decyzyjnych, prognozowanie zmian politycznych, społecznych i gospodarczych, zajmują się równie\
doradztwem i wyborem
najbardziej korzystnych rozwiązań. Wszystkie ich działania sprowadzają się głównie do nawiązania i podtrzymania
korzystnych relacji z władzami państwa, rządem oraz parlamentem.
52. Czym jest szowinizm ?
Szowinizm skrajny nacjonalizm, wyra\
ony przeciw innym nacjom. Mo\
e oznaczać nienawiść do innych narodów lub
postrzeganie ich przez pryzmat jedynie złych cech. Szowinista nie dostrzega wad własnego narodu
53. Czym jest internacjonalizm?
Internacjonalizm - ideologia wyra\
ająca dą\
enie do przyjaz
ni i współpracy narodów. Dą\
y do równouprawnienia i zakłada,
\
e ka\
dy kraj ma swój wkład w rozwoju ogólnoludzkiej kultury.
54. Na czym polega federacja państw?
Federacja państw - to państwo zło\
one, którego części składowe (Np. stany, landy, kantony) posiadają samodzielność i
autonomię polityczną; terytorium państwa federacyjnego nie stanowi jednej całości; ka\
da z części państwa tego typu
rozporządza władzą wykonawczą i ustawodawczą (prawo do przyjęcia własnej konstytucji czy uchwalenia własnych ustaw;
jednak akty te muszą być zgodne z ustawodawstwem stworzonym przez federację); istnieje oddzielny system prawny i
sądowy w poszczególnych częściach państwa zło\
onego; obywatele mają podwójne obywatelstwo ( obywatelstwo związku i
odpowiedniej części składowej państwa); parlament federacji ma dwie izby, a interesy jednostek administracyjnych
reprezentuje jedna z izb; przykładami państw federacyjnych są: Stany Zjednoczone, Austria, Niemcy, Belgia, Szwajcaria,
Kanada czy Rosja.
55. Na czym polega kolegialność i konwencyjność urzędów w Atenach?
Kolegialność - zasada organizacyjna w procesie podejmowania decyzji przez ciała zbiorowe w organizacjach społecznych lub w
wieloosobowych organach państwa. Działające zgodnie z zasadą kolegialności ciało zbiorowe (np. kolegium zarządu, komitetu)
podejmuje decyzje, odpowiednią ilością głosów, w formie uchwały.
Kolegialność wprawdzie sprzyja kojarzeniu ró\
nych poglądów oraz interesów, zarazem jednak wydłu\
a proces podejmowania
decyzji, co mo\
e negatywnie wpływać na sprawność danego organu.
Demokracja Ateńska była formą demokratycznego rządu w państwie-mieście Ateny le\
ącym w Greckiej Attyce. Zazwyczaj
uwa\
a się \
e trwała od początków VI do połowy IV wieku p.n.e.. W V wieku populacja Aten liczyła około 300 tys. ludzi. Ateny są
przykładem pierwszej i najwa\
niejszej w czasach staro\
ytnych demokracji.
Podstawą demokracji ateńskiej były rządy większości. Zgromadzenie wszystkich obywateli płci męskiej brało udział w głosowaniu
(demokracja bezpośrednia). Wybrani urzędnicy podejmowali decyzje - staro\
ytni nie uwa\
ali takiego systemu za demokrację,
lecz oligarchię. Demokracja znaczyła (i dla niektórych wcią\
znaczy) równość w podejmowaniu decyzji, nie wybór osób mających
takie zadanie (demokracja pośrednia). Istniało kilka przepisów i ograniczeń dotyczących władzy zgromadzenia, z wartym
odnotowania Graphe Paranomon (tak\
e ustalonym przez zgromadzenie), które nie pozwalało na przyjęcie prawa sprzecznego z
innym.
Przeciwnicy tej wczesnej demokracji nazywali ją ochlokracją (gr. ochlos - tłum).
Głosowanie odbywało się w miejscach publicznych, czasem przez fizyczny podział ("Wszyscy którzy są za, idą na lewo"), a
czasem na piśmie. Głosować mogli tylko dorośli mę\
czyz
ni. Kobiety, dzieci oraz obcokrajowcy nie mieli prawa głosu.
56. Wymień 6 doktryn współczesnego świata, scharakteryzuj jedna z nich.
Doktryny polityczne zwykle wskazują metody realizacji celów i poglądów związanych ze społeczeństwem i państwem. We
współczesnym świecie mamy do czynienia z wieloma doktrynami politycznymi, ich klasyfikacja przedstawia się następująco:
Doktryny rewolucyjne związane są z propagowaniem zmian w rzeczywistości społecznej na drodze rewolucji, często przy
u\
yciu siły. Przykładami tego typu doktryn są doktryny: marynizm, leninizm, maoizm. Przykładami zdarzeń są rewolucja
paz
dziernikowa w Rosji oraz rewolucja kulturalna w Chinach, jak równie\
współcześnie rewolucja islamska w Iranie.
Doktryny konserwatywne, inaczej nazywa się zachowawczymi. Propagują one dostosowanie się i utrzymanie panujących
stosunków społecznych oraz politycznych. Ten typ doktryn jest obecny niemal\
e we wszystkich ruchach oraz programach partii
politycznych.
Doktryny reformistyczne propagują z kolei zmiany i reformy społeczne oraz polityczne o charakterze ewolucyjnym. Przykładem
są tutaj: reformizm, będący podstawą współczesnej socjaldemokracji oraz nurt zwany rewizjonizmem.
Doktryny reakcyjne natomiast nawiązują do starego, tradycyjnego porządku społecznego oraz politycznego. Często z tego typu
doktrynami mo\
na się spotkać we Współczesnej Europie Środkowo-Wschodniej, gdzie niektórzy nawołują do powrotu porządku
związanego z realnym socjalizmem. Styl myślenia oraz sposoby działania poszczególnych ruchów mogą się zmieniać w
zale\
ności od istniejącej sytuacji politycznej oraz społecznej.
Oprócz zaprezentowanej klasyfikacji równie\
stosuje się podział, wywodzący się z tradycji rewolucji bur\
uazyjnej we Francji, na:
Doktryny lewicowe przyjmują w swych zało\
eniach idee sprawiedliwości społecznej, twierdząc ze wszelkie nierówności
społeczne nie są czymś naturalnym. Propagują więc prawa kobiet, mniejszości narodowych i etnicznych oraz domagają się
zniesienia segregacji rasowej i wszelkiej dyskryminacji. Zwolennicy doktryn lewicowych wywodzą się z ugrupowań
komunistycznych, socjalistycznych oraz socjaldemokratycznych.
Doktryny centrowe propagują utrzymanie stanu równowagi między interesami przeró\
nych warstw oraz grup społecznych.
Reprezentanci tych\
e doktryn twierdzą ,\
e nierówności społeczne, chocia\
nie są czymś naturalnym, to państwo nie powinno
interweniować w ich zacieranie; powinny być one niwelowane przez samo społeczeństwo. Doktryny centrowe stanowią jakby
środek sceny politycznej, a uosabiają je współcześnie najczęściej partie o charakterze liberalnym.
Doktryny prawicowe z kolei twierdzą ,\
e nierówności są czymś naturalnym, opowiadają się one za społeczeństwem
zhierarchizowanym. Przedstawiciele tych\
e doktryn są zwolennikami utrzymania takiej struktury społecznej, w której podział na
grupy i warstwy społeczne jest czymś naturalnym. Dla nich istotne znaczenie maja takie kwestie jak: kultura, tradycja narodowa i
państwowa oraz religia. Przykładem zwolenników tej doktryny są partie konserwatywne.
57. Co to jest państwo?
Państwo - jest przymusową organizacją, wyposa\
oną w atrybuty władzy zwierzchniej po to, by ochraniać przed zagro\
eniami
zewnętrznymi i wewnętrznymi ład, zapewniający zasiedlającej jego terytorium społeczności, składającej się ze współzale\
nych
grup o zró\
nicowanych interesach, warunki egzystencji korzystne odpowiednio do siły ich ekonomicznej pozycji i politycznych
wpływów.
Państwo jest organizacja polityczną społeczeństwa, posiadającą suwerenną władzę. To tak\
e organizacja
przymusowa i terytorialna W państwie zadaniem władzy jest organizowanie współpracy pomiędzy ró\
nymi grupami
społecznymi, oraz rozwiązywanie konfliktów pomiędzy nimi. Państwo i władza są po to, aby zabezpieczyć obywatelowi jego
wolności i prawa oraz strzec porządku publicznego Suwerenność.
58. Na czym polega czynne i bierne prawo wyborcze?
Prawo wyborcze czynne - oznacza uprawnienie do udziału w głosowaniu
Prawo wyborcze bierne - zdolność do tego, by móc zostać wybranym
59. Wyjaśnij pojęcia:
Autorytaryzm - system rządów bezpartyjnych, opartych na autorytecie charyzmatycznego przywódcy, a często tak\
e na
armii. Szczególnie rozpowszechniony w Europie w pierwszej połowie XX wieku, powstawał najczęściej wskutek
nieefektywnego funkcjonowania systemów demokratycznych. W przeciwieństwie do systemów totalitarnych, nie opiera się
na uniwersalnej ideologii, ani na masowym terrorze, a ogranicza się do represjonowania tych, którzy otwarcie go krytykują i
dą\
ą do jego obalenia
Autorytarny system rządów często posiada pewne cechy i instytucje demokracji jak na przykład wybory, które jednak -
podobnie jak w totalitaryzmie - nie mają większego znaczenia prawnego i politycznego. Z drugiej strony brak tu
charakterystycznej dla totalitaryzmu ścisłej kontroli państwa nad wszystkimi aspektami \
ycia społecznego, kulturalnego i
gospodarczego obywateli - władza istnieje niejako "obok" społeczeństwa, realizując swoje cele.
Totalitaryzm (dawniej totalizm) - charakterystyczny dla XX-wiecznym re\
imów dyktatorskich system rządu dą\
ący do
całkowitej władzy nad społeczeństwem za pomocą monopolu informacyjnego i propagandy, ideologia państwowej, terroru
tajnych słu\
b, akcji monopolowych i masowej monopartii.
Indoktrynacja - proces korzystający z propagandy w celu wpajania określonych ideologii, poglądów lub przekonań.
Określenie to stosowane jest na przykład w odniesieniu do działań systemu państwowego w krajach totalitarnych, czasem
innych w sensie negatywnym (np. przez otoczenie i rodziców wpajanie "jedynej słusznej" religii). Istotną cechą indoktrynacji
jest świadome pozbawianie wiedzy o kierunkach przeciwnych do promowanych.
60. Na czym polega suwerenność wewnętrzna i zewnętrzna państwa ?
Suwerenność wewnętrzna polega na tym, \
e władza sama mo\
e decydować o zakresie swojego działania.
Władza państwowa jest niezale\
na od organizacji działających na terytorium państwa, jak na przykład organizacje
pozarządowe, krajowe organizacje związków zawodowych, Kościoła.
Suwerenność zewnętrzna gwarantuje, \
e państwo jest niezale\
ne od innych państw w podejmowaniu decyzji.
Suwerenność ta polega tak\
e na braku mo\
liwości wpłynięcia na państwo za pośrednictwem organizacji
międzynarodowych , międzynarodowych grup nacisku i sojuszy politycznych.
61. Kim są apatrydzi?
Apatrydzi - osoba nie posiadająca obywatelstwa \
adnego państwa
62. Omów krótko rolę liberum veto w polskich tradycjach demokratycznych.
Budowanie demokracji szlacheckiej rozpoczęło się od przywilejów szlacheckich. Formowanie się ustroju demokracji szlacheckiej
zakończyło się w 1505 r kiedy to na Sejmie Walnym ogłoszono konstytucje nihie novi-  nic o nas, bez nas nic , nic nowego nie
mo\
e wprowadzić król bez zgody szlachty.
Wprowadzenie instytucji liberum veto (walne nie pozwalam) poło\
yło kres demokracji szlacheckiej w państwie. Konstytucja 3
maja 1791 r  zniosła liberum veto, wolną elekcję, wprowadziła trójpodział władzy.
63. Co to jest terytorium państwa?
Terytorium państwowe - część powierzchni Ziemi nale\
ąca do określonego państwa, ograniczona wytyczoną
granica państwową. Terytorium obejmuje zarówno ląd (z wodami wewnętrznymi), jak i przybrze\
ne wody
terytorialne wraz z przestrzenią poło\
oną pod powierzchnią i nad powierzchnią lądu i wody. W skład terytorium
państwa wchodzą niekiedy wyspy, enklawy lądowe, a tak\
e grunt pod ambasadami danego kraju. Za ruchomą część
terytorium państwa uwa\
a się statki morskie i pokłady samolotów.
64. W jakim celu tworzy się próg wyborczy?
Próg wyborczy zwany równie\
klauzurą zaporową jest to minimalny procent poparcia wyborców uprawniający
komitet wyborczy do uczestniczenia w rozdziale mandatów.
Najwa\
niejszym z celów wprowadzenia progu wyborczego do ordynacji wyborczej jest uniemo\
liwienie uzyskania
mandatów przez ugrupowania marginalne, a co za tym idzie zapobieganie rozdrobnieniu politycznemu w
parlamencie.
65. Czym jest obywatelstwo ?
Obywatelstwo  więz
prawna łącząca jednostkę (osoba fizyczną) z państwem, na mocy której jednostka ma określone prawa i
obowiązki wobec państwa, a państwo  analogicznie  ma obowiązki i prawa wobec jednostki. Określenie spraw związanych z
obywatelstwem, a w szczególności sposobów jego nabycia i ewentualnie tak\
e utraty, nale\
y do samego państwa  jest to jego
kompetencja wyłączna. Istnieją tak\
e regulacje prawa międzynarodowego dotyczące spraw związanych z obywatelstwem, a w
szczególności unikania sytuacji bezpaństwowości i wielokrotnego obywatelstwa.
Do podstawowych sposobów nabywania obywatelstwa nale\
y urodzenie  z samego faktu przyjścia na świat jednostka staje się
obywatelem państwa. Sposób ten nazywany pierwotnym nabyciem obywatelstwa.
Obywatelstwo mo\
na nabyć poprzez:
- zasadę krwi (dziecko nabywa obywatelstwo, które posiadają jego rodzice, bądz
jedno z nich),
- zasadę ziemi (dziecko nabywa obywatelstwo państwa, na terytorium którego następują narodziny).
Sposoby nabycia obywatelstwa inne ni\
poprzez urodzenie się określane są jako wtórne. Nale\
ą do nich:
- naturalizacja ( legalne zamieszkiwanie na terenie jakiegoś kraju przez określony czas mo\
e uprawniać do starania się o jego
obywatelstwo. Dodatkowo mogą się pojawiać wymogi dotyczące znajomości języka, kultury, historii kraju)
- urodzenie (w przypadku znalezienia dziecka gdy rodzice są nie znani lub nie określone jest ich obywatelstwo)
- reintegracja ( odzyskanie obywatelstwa utraconego wskutek zawarcia mał\
eństwa z cudzoziemcem)
- repatriacja ( powrót do kraju ojczystego osób, które wskutek ró\
nych przyczyn niezale\
nych od siebie znalazły się poza jego
granicami. Dotyczy to na przykład jeńców wojennych, przesiedleńców )
- prawo opcji (w przypadku dzieci, które utraciły obywatelstwo polskie na skutek oświadczenia woli rodziców)
Przy wtórnym nabywaniu obywatelstwa, część państw wymaga zrzeczenia się poprzedniego obywatelstwa, ale niektóre
dopuszczają podwójne obywatelstwo.
66. Omów funkcje wewnętrzne i zewnętrzne państwa.
Działalność państwa w określonym wymiarze \
ycia społeczeństwa, określa się mianem funkcji państwa. Ka\
de ze
współczesnych państw wypełnia funkcję zewnętrzną i wewnętrzną.
*Funkcja zewnętrza*
Związana jest z prowadzeniem polityki zagranicznej i z utrzymywaniem kontaktów i stosunków międzynarodowych z innymi
państwami oraz organizacjami. W realizacji swojej funkcji zewnętrznej państwo winno nastawiać się na ochronę swoich
interesów. Rozwijać korzystne dla siebie kontakty zarówno o charakterze politycznym, gospodarczym jak i kulturalnym, ale tak\
e
zapewnić poczucie bezpieczeństwa swoim obywatelom. Za politykę zagraniczną państwa, a tym samym za wypełnienie funkcji
zewnętrznej, odpowiadają słu\
by dyplomatyczne oraz organy konstytucyjne, wskazane do jej wykonywania.
*Funkcja wewnętrzna*
Funkcja wewnętrzna państwa będzie się koncentrowała na zapewnieniu bezpieczeństwa i porządku obywatelom, a więc na
wszelkich działaniach które organy władzy będą wykonywać na terenie państwa. W jej ramach mo\
emy wyró\
nić kilka obszarów
państwowej działalności.
Mowa tutaj o funkcji:
prawodawczej państwa - Do jednych z głównych zadań aparatu państwowego nale\
y tworzenie norm prawnych i systemu
prawnego, który obowiązuje na całym jego terytorium. Określa reguły prawne, na podstawie których rozwiązywane są konflikty
pomiędzy obywatelami oraz karane są te osoby, które państwowe prawa złamią. Państwo zapewnia i gwarantuje im m. in. prawo
do wolności, do wyra\
ania swoich przekonań i chroni posiadaną przez nich własność prywatną.
porządkowej - Podstawową funkcją jest tak\
e zapewnienie bezpieczeństwa i porządku wewnątrz kraju. Obywatele danego
państwa winni być chronieni przed ingerencją z zewnątrz, ale tak\
e na obszarze państwa.
administracyjnej - W państwie funkcjonują tak\
e określone organy, które zarządzają odpowiednimi sferami \
ycia
społeczeństwa, na przykład oświatą czy finansami. Pełnią więc funkcję administracyjną.
gospodarczej - Zadaniem państwa jest tak\
e organizowanie państwowej gospodarki, a tak\
e dbanie o jej rozwój. W ramach
funkcji gospodarczej mo\
emy wyró\
nić dwa sposoby oddziaływania państwa na gospodarkę.
*w liberalnym państwie - państwie celem władzy państwowej staje się stworzenie określonych ram prawnych, dla funkcjonowania
gospodarki.
*W socjalistycznym ustroju - państwo ma udział w kształtowaniu gospodarki
socjalnej - Państwo pełni tak\
e funkcję socjalną. Obejmuje ona działania zmierzające do zabezpieczenia minimum
egzystencjalnego obywatelom. Organy państwowe będą tworzyć nowe miejsca pracy, zapewniać odpowiednie warunki
bezpieczeństwa i higieny pracy. W ramach funkcji kulturalnej państwo będzie wspierać rozwój oświaty, badań naukowych,
ochraniać zabytki i miejsca pamięci narodowej.
wychowawczej - Mo\
emy mówić jeszcze o funkcji wychowawczej państwa, które jednak dziś nie jest rozumiana jako wpajanie
określonego światopoglądu. Obecnie ta funkcja koncentruje się na uczeniu patriotyzmu i szacunku dla własnego narodu i
państwa, oraz przestrzegania zasad demokracji.
Państwo w realizacji funkcji mo\
e się ograniczać do dwóch spośród nich. Wówczas mo\
emy mówić o państwie
minimalistycznym (tzw. koncepcja państwa nocnego stró\
a). W przypadku natomiast gdy mamy do czynienia z organami
państwowymi ingerującymi w gospodarkę, aktywnie działającymi na rzecz porządku publicznego i bezpieczeństwa, mówimy o
państwie opiekuńczym (tzw. państwo dobrobytu).
67. Wymień i omów podstawowe zasady nabycia obywatelstwa .
Do podstawowych sposobów nabywania obywatelstwa nale\
y urodzenie  z samego faktu przyjścia na świat jednostka staje się
obywatelem państwa. Sposób ten nazywany pierwotnym nabyciem obywatelstwa.
Obywatelstwo mo\
na nabyć poprzez:
- zasadę krwi (dziecko nabywa obywatelstwo, które posiadają jego rodzice, bądz
jedno z nich),
- zasadę ziemi (dziecko nabywa obywatelstwo państwa, na terytorium którego następują narodziny).
Sposoby nabycia obywatelstwa inne ni\
poprzez urodzenie się określane są jako wtórne. Nale\
ą do nich:
- naturalizacja ( legalne zamieszkiwanie na terenie jakiegoś kraju przez określony czas mo\
e uprawniać do starania się o jego
obywatelstwo. Dodatkowo mogą się pojawiać wymogi dotyczące znajomości języka, kultury, historii kraju)
- urodzenie (w przypadku znalezienia dziecka gdy rodzice są nie znani lub nie określone jest ich obywatelstwo)
- reintegracja ( odzyskanie obywatelstwa utraconego wskutek zawarcia mał\
eństwa z cudzoziemcem)
- repatriacja ( powrót do kraju ojczystego osób, które wskutek ró\
nych przyczyn niezale\
nych od siebie znalazły się poza jego
granicami. Dotyczy to na przykład jeńców wojennych, przesiedleńców )
- prawo opcji (w przypadku dzieci, które utraciły obywatelstwo polskie na skutek oświadczenia woli rodziców)
Przy wtórnym nabywaniu obywatelstwa, część państw wymaga zrzeczenia się poprzedniego obywatelstwa, ale niektóre
dopuszczają podwójne obywatelstwo.
68. Wymień teorie genezy państwa i omów jedna z nich.
Geneza państwa - ściśle określony zespół przyczynowo-skutkowy, który doprowadził do powstania nowego państwa na świecie.
Od czasu pojawienia się na arenie dziejów pierwszych państw rządzący starali się uzasadnić poddanym swoje prawo do
rządzenia. Tak powstały pierwsze teorie pochodzenia państwa. W miarę rozwoju nauk społecznych zostały one wzbogacone o
teorie aspirujące do naukowego wyjaśnienia genezy państwa.
Teorie genezy państwa:
*teoria umowy społecznej*
teoria prawno-polityczna występująca w doktrynach prawa natury, wg której powstanie społeczeństwa i państwa nastąpiło w
wyniku łączenia się jednostek - \
yjących poprzednio w "naturalnej" wolności - w drodze porozumienia się (umowy).
Umowa społeczna zapewnia autorytet władzy państwowej niezale\
nie od formy rządów. Istnieją koncepcje traktujące umowę
społeczną jako fakt historyczny lub (bardziej liczne) jako konstrukcję myślową, uzasadniającą określony ustrój polityczny.
Wszystkie doktryny umowy społecznej łączy zało\
enie, \
e władza polityczna wynika z woli jednostek, nie zaś z
nadnaturalnego autorytetu prawa Boskiego.
Dą\
enie do upodmiotowienia społeczeństwa spowodowało pojawienie się teorii umowy społecznej. Sformułował ją w Anglii w
XVII wieku Thomas Hobbes. W swoich rozwa\
aniach wyszedł od opisu stanu naturalnego (przed państwowego), który
charakteryzował się jego zdaniem wszechogarniającym chaosem i wojną wszystkich ze wszystkimi. Aby przezwycię\
yć sytuację,
w której nikt nie czuł się bezpiecznie, ludzie postanowili zawrzeć między sobą, na zasadzie  ka\
dy z ka\
dym , umowę społeczną,
na mocy której podporządkowali swą wolność władzy państwowej w zamian za zapewnienie im bezpieczeństwa. Władca nie był
stroną umowy, więc nie mo\
na mu jej było wypowiedzieć. Umowa przestawała automatycznie obowiązywać, gdy suweren nie był
w stanie rządzić. Władza w koncepcji Hobbesa była jednolita i scentralizowana. Nie miała jednak prawa pozbawiać jednostkę
swobody działalności gospodarczej oraz własności. Taka koncepcja teorii umowy społecznej słu\
yła uzasadnieniu silnego
państwa. Hobbes nie przesądzał, czy miała to być jednoosobowa władza monarchy, czy zgromadzenia, podkreślał jednak jej
niepodzielność.
W duchu liberalnym o umowie społecznej pisał angielski myśliciel przełomu XVII i XVIII wieku John Locke,
uwa\
any za ojca angielskiego oświecenia.
Trzeci z twórców teorii umowy społecznej, francuski filozof Jan Jakub Rousseau, twierdził, i\
ludzie byli naprawdę
szczęśliwi w epoce pierwotnej, gdy nie istniała jeszcze własność prywatna i pogoń za dobrami materialnymi.
Zró\
nicowanie majątkowe stało się przyczyną wybuchu wojen i wszechogarniającej anarchii. By zapewnić sobie choć
na minimalnym poziomie poczucie bezpieczeństwa, członkowie społeczeństwa zawarli między sobą umowę, i\

przekazują część swojej wolności na rzecz władzy państwowej, w zamian za ochronę. W koncepcji Rousseau władza
państwowa pochodzi więc od ludu i musi realizować jego interesy. To właśnie ta teoria dała początek idei
suwerenności ludu. Rousseau twierdził, \
e społeczeństwo ma niezbywalne prawo zbuntowania się przeciwko władzy,
która ignoruje jego interesy.
*teoria patriarchalna*
Teoria patriarchalna pojawiła się wówczas, gdy - wobec stopniowej laicyzacji kultury europejskiej - argumentacja
teistyczna stała się zbyt mało nośna. Jej prekursorem był Arystoteles, jednak szczególną popularność zyskała ona w
dobie umacniania się monarchii absolutnych. Głosiciele tej teorii twierdzili, \
e tak jak w rodzinie władzę absolutną i
niepodwa\
alną sprawuje ojciec, tak w państwie analogiczną pozycję zajmuje władca. Państwo jest więc wielką
rodziną, a władca - ojcem narodu. Jego władza jest ograniczona tylko wymogami moralności i przywilejami części
poddanych. Takie ujęcie pochodzenia państwa słu\
yło uzasadnieniu nowo\
ytnego europejskiego absolutyzmu.
Najwybitniejszym zwolennikiem tej koncepcji był Jean Bodin, \
yjący w XVI wieku francuski myśliciel i teoretyk
prawa.
*teoria teologiczne ( teistyczna)*
Najstarsza jest teoria teistyczna. Uzasadniała ona powstanie państwa boskim pochodzeniem władzy. W staro\
ytnym Egipcie
faraon uwa\
any był za wcielenie boga Horusa. W sumeryjskich miastach-państwach król był  wielkim człowiekiem rządzącym w
imieniu lokalnego boga. Równie\
w chrześcijaństwie obowiązywało zało\
enie, \
e władca jest pomazańcem bo\
ym. Uznawanie
takiej teorii miało bardzo praktyczne konsekwencje: ka\
dy bunt przeciwko władzy państwowej traktowany był jako bunt przeciwko
bogu bądz
bogom, a więc mógł być bez \
adnych skrupułów surowo tłumiony. Przekonanie o boskim pochodzeniu władzy bardzo
umacniało jej prawomocność w społeczeństwie silnie przywiązanym do wartości religijnych.
*teoria podboju*
W XIX wieku dość popularna była teoria podboju. Jej najbardziej znany przedstawiciel, polski socjolog i prawnik Ludwik
Gumplowicz, głosił, \
e historycznie rzecz biorąc państwa powstały w wyniku podboju osiadłych plemion rolniczych przez
szukające nowych terenów ekspansji plemiona koczownicze. Przykładem na poparcie tej teorii miało być powstanie Rusi
Kijowskiej w rezultacie ekspansji szwedzkich Wikingów (zwanych Waregami), czy powstanie państwa bułgarskiego w wyniku
podbicia przez koczowniczych Bułgarów osiadłej ludności południowosłowiańskiej.
*teoria socjologiczna (funkcjonalna)*
Dzisiaj w socjologii zdecydowanie dominuje funkcjonalna teoria pochodzenia państwa: pojawiło się ono na pewnym etapie
rozwoju ludzkości, gdy\
tylko w takiej formie organizacyjnej mo\
na było zapewnić społeczeństwu sprawne funkcjonowanie.
Państwo istnieje, bo nie wymyślono \
adnej innej struktury, która by sprawniej zaspokajała realizację potrzeb społecznych. Teoria
ta akcentuje instrumentalny charakter państwa.
*teoria patrymonialna*
*teoria psychologiczna*
69. Na czym polega konfederacja państwa ?
Konfederacja  grupa utworzona przez partię, państwa albo miasta dla osiągnięcia określonych celów. Taka forma
stowarzyszenia zakłada zachowanie pełnej równości.
Konfederacja państw czyli związek kilku państw, które ograniczyły część swej suwerenności na rzecz wspólnej polityki.
Konfederacja państw mo\
na nazwać Unię Europejską. Konfederacja państw Unijnych obecnie za główny cel stawia:
prowadzenie wspólnej zewnętrznej polityki ekonomicznej, zniesienie w państwach członkowskich wszelkich ograniczeń w kwestii
swobodnego przepływu ludności, towarów i usług oraz kapitałów, a tak\
e wprowadzenie wspólnego obywatelstwa umo\
liwiające
udział w wyborach do władz Unii Europejskiej.
70. Wymień i scharakteryzuj ró\
nice między public relations a reklamą.
Reklama jako część strategii sprzeda\
y i instrument jej urzeczywistniania, ma wzbudzić zaufanie do produktu, ukierunkować
zachowania nabywców i w efekcie prowadzić do wzrostu obrotów i zysków.
W przypadku Public Relations (PR) nadawca komunikatu marketingowego nie kontroluje w pełni jego treści. To dziennikarze i
media określają ostateczną zawartość informacyjną komunikatu i kontekst w jakim się on pojawia. W zamian za utratę kontroli
nad komunikatem, nadawca zyskuje jednak rzecz bezcenną  wiarygodność.
Ró\
nice:
" reklama ukierunkowana jest na sprzeda\
(działania krótkookresowe), natomiast public relations na kształtowanie
pozytywnych relacji z otoczeniem (działania długookresowe).
" Reklama jest odpłatną formą komunikacji, podczas gdy PR wykorzystuje mo\
liwość bezpłatnego przekazywania
informacji.
" Reklama odbierana jest jako mało wiarygodna forma promocji, która manipuluje uczuciami odbiorcy. Informacje public
relations uwa\
ane są za obiektywne i du\
o bardziej wiarygodne.
" Reklama często bezkrytycznie zachwala firmę, jej produkty i usługi. PR informuje o opiniach innych, aby w ten sposób
zyskać akceptację otoczenia.
" W reklamie przepływ informacji jest jednostronny, podczas gdy PR stara się, aby był dwustronny (reklama to monolog,
PR - dialog z otoczeniem)
" Przekaz
nikami informacji w reklamie są prasa, radio, telewizja, Internet . W Public Relations - dziennikarze i liderzy opinii
publicznej.
" Reklama informuje o istnieniu produktów i usług oraz nakłania do ich zakupu. PR edukuje odbiorców na temat
korzystania z istniejących produktów i usług.
" Zamieszczanie w mediach informacji PR jest trudniejsze (np. w odniesieniu do kontrolowania ich treści) ni\

zamieszczanie reklam (które po prostu się kupuje).
" Działania PR rozpoczynają się ju\
w otoczeniu wewnętrznym firmy, podczas gdy reklama  uderza od razu na zewnątrz.
71. Jakie wolności i prawa ekonomiczne , socjalne i komunalne moja obywatele Rzeczpospolitej Polskiej ?
1) prawo do własności i dziedziczenia oraz ochrony innych praw majątkowych. Własność
mo\
e być ograniczona jedynie w drodze ustawy
2) wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. Obowiązek pracy
nało\
yć mo\
e tylko ustawa. Konstytucja zakazuje stałego zatrudniania nieletnich poni\
ej
16 roku \
ycia. Nakłada te\
obowiązek ustawowego określania płacy minimalnej w
drodze ustawy
3) prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz corocznych płatnych
urlopów, a tak\
e ustawowego określania dni wolnych od pracy i maksymalnych norm
czasu pracy
4) prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na
chorobę lub inwalidztwo albo osiągnięcie wieku emerytalnego. Daje tak\
e bezrobotnym
pozostającym  bez pracy nie z własnej woli" prawo do zabezpieczenia społecznego
5) prawo do ochrony zdrowia, równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej
finansowanej przez państwo. Szczególną opiekę władze publiczne zapewniać powinny
dzieciom, kobietom cię\
arnym, osobom niepełnosprawnym oraz osobom w podeszłym
wieku. Do obowiązków władz publicznych nale\
y zwalczanie epidemii i zapobieganie
negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska naturalnego
6) prawo do nauki, która do 18 roku \
ycia jest obowiązkowa. Nauka w szkołach publicznych
jest bezpłatna, jednak\
e mo\
na wprowadzić w szkołach wy\
szych odpłatność za niektóre
usługi edukacyjne. Rodzice mają prawo wyboru szkoły innej ni\
publiczna dla swoich
dzieci. Gwarantuje się prawo obywateli i instytucji do zakładania szkół oraz zakładów
wychowawczych. Władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy dostęp
do wykształcenia. Konstytucja zapewnia autonomię szkół wy\
szych
7) prawo rodziny (zwłaszcza wielodzietnej i niepełnej), znajdującej się w trudnej sytuacji
materialnej i społecznej do pomocy ze strony władz publicznych. Podobne prawo do
pomocy posiada matka przed i po urodzeniu dziecka
72. Jakie mogą być przyczyny zjawiska \
e w krajach w których przywrócono demokracje , społeczeństwo
nie zawsze się w nią anga\
uje ?
Władza, która nie liczy się z obywatelem, nie tylko traci wiarygodność, ale podwa\
a fundamenty samej demokracji rozumianej
jako  władza ludu , zaprzepaszcza ideę władzy stanowiącej emanację społeczeństwa.
Państwo zarządzane przez taką władzę staje się jedynie marionetką prawdziwej demokracji. Obywatel odsuwa się od takiego
państwa, nie chce z nim współpracować, nie chce z nim współdziałać, nie jest skłonny do podejmowania jakichkolwiek działań
społecznych czy obywatelskich.
Postawa wycofania i swoistej alienacji charakteryzuje obywateli państw, w których demokracja stała się tylko przykrywką dla
procedur, które niejednokrotnie nie mają z demokracją nic wspólnego.
Brak zrozumienia procedur  które mimo i\
są demokratycznymi, lecz nazbyt skomplikowanymi dla przysłowiowego  prostego
obywatela  budzić mo\
e nieufność i niechęć ze strony społeczeństwa.
Aktywność obywatelska przestaje być postrzegana jako cnota, a jedynie jako forma współpracy z  obcą ,  niezrozumiałą
władzą. Współczesne demokracje coraz częściej postrzegane są przez swoich obywateli właśnie jako  podejrzane , co owocuje
malejącą frekwencją wyborczą, brakiem współdziałania mieszkańców z samorządami lokalnymi, niechęcią do uczestniczenia w
inicjatywach społecznych.
Brak silnej motywacji do naciskania na władzę, aby ta doprowadziła do du\
ej zmiany społecznej bądz
przeprowadziła w
jakiejś sferze gruntowne reformy, sprawia, \
e ludzie zamykają się we własnych domach i skupiają na własnych sprawach.
Zadowolenie z poziomu \
ycia sprawia, \
e nie istnieje konieczność znacznej społecznej mobilizacji pod hasłami
przeprowadzenia zmiany u sterów rządów. Społeczną apatię w państwach dojrzałych demokracji liberalnych wią\
e się często z
wzrastającym poziomem dobrobytu i społecznego zadowolenia. Solidne funkcjonowanie mechanizmów państwa prowadzi
natomiast do tego, \
e rola organizacji społecznych w niektórych sferach \
ycia nie jest a\
tak istotna i nie wymaga tak du\
ego
obywatelskiego zaanga\
owania.
73. Omów genezę Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej .
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej  najwa\
niejszy akt prawny (ustawa zasadnicza) Rzeczpospolitej Polskiej
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej stoi na czele aktów prawnych w Polsce. Zasada ta wią\
e się z koniecznością zgodności
wszystkich pozostałych aktów prawnych z ustawą zasadniczą. Oznacza to, \
e Konstytucja determinuje charakter systemu
prawnego całego państwa i stąd wynika jej szczególna rola i znaczenie dla porządku prawnego. W momencie gdy przyjęto
Konstytucję przez Zgromadzenie Narodowe Prezydent w ciągu 14 dni od daty jej uchwalenie zarządzał ogólnonarodowe
referendum konstytucyjne, które musiało się odbyć w dniu wolnym od pracy przypadającym w czasie nie dłu\
szym ni\
4
miesiące od dnia jego zarządzenia. Konstytucja była przyjęta je\
eli uzyskano poparcie więcej ni\
połowy obywateli biorących
udział w głosowaniu. Spełnienie określonej frekwencji nie było wymagane dla wa\
ności referendum
1 ) *Prace nad przygotowaniem konstytucji rozpoczęły się ju\
w 1989 roku*
Zostały wymuszone przez głębokie zmiany ustrojowe, jakie rozpoczęły się w Polsce pod koniec lat osiemdziesiątych.
Konstytucja PRL z 1952 roku poprzez ciągłe jej zmiany (których szczególnie wiele dokonano po zwycięstwie obozu Solidarności
w 1989 roku) stała się aktem wewnętrznie niespójnym i ze względu na swój rodowód społecznie nieakceptowanym, nie
odpowiadając potrzebom prze\
ywającego głębokie przemiany państwa.
Zdecydowane działania w kwestii zmiany Konstytucji podjął dopiero Sejm I kadencji (1991-1993).
23 kwietnia 1992 r uchwalono ustawę o trybie przygotowania i uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
2 ) *Akt prawny uchwalony 2 kwietnia 1997 roku przez Zgromadzenie Narodowe*
Zasadnicze zmiany polityczne w Polsce zapoczątkowane w latach osiemdziesiątych XX wieku rozpoczęły wieloletni proces
mający na celu uchwalenie nowej, demokratycznej konstytucji. Zwieńczeniem tego procesu było uchwalenie Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej przez Zgromadzenie Narodowe 2 kwietnia 1997 roku i jej zatwierdzenie 25 maja tego roku przez naród
w referendum ogólnonarodowym.
3 ) *Zatwierdzony w ogólnonarodowym referendum 25 maja 1997 roku*
Zgodnie z ustawą , Prezydent RP zarządził referendum na dzień 25 maja 1997. Za przyjęciem Konstytucji opowiedziało się
52,70% głosujących. Frekwencja w referendum wyniosła 42,86%.
4 ) *Podpisanie Konstytucji 16 lipca 1997*
Prezydent RP Aleksander Kwaśniewski podpisał tekst konstytucji i zarządził jej opublikowanie w Dzienniku Ustaw.
5 ) *Konstytucja wchodzi w \
ycie 17 paz
dziernika 1997*
17 paz
dziernika 1997 roku Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej weszła w \
ycie po 3 miesiącach od daty jej
ogłoszenia. Jednocześnie straciły moc obowiązujące nadal niektóre przepisy Konstytucji PRL z 22 lipca 1952 roku,
Mała Konstytucja i Ustawa Konstytucyjna z dnia 23 kwietnia 1992 roku o trybie przygotowania i uchwalenia
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Konstytucja zło\
ona jest z preambuły i 13 rozdziałów, w tym 243 artykułów.
74. Omów uprawnienia Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej.
- podpisuje ustawy, które uchwalane są przez Sejm i Senat, ma te\
prawo skierowania ich do Trybunału Konstytucyjnego albo
z powrotem do Sejmu (jest to tzw. weto, wówczas ustawa musi być ponownie uchwalona większością 3/5 głosów)
- ratyfikuje (jeden ze sposobów wyra\
enia ostatecznej zgody na związanie umowy międzynarodowej) a tak\
e wypowiada
umowy międzynarodowe
- mianuje oraz odwołuje ambasadorów a tak\
e innego rodzaju przedstawicieli Polski w innych krajach oraz przy
międzynarodowych organizacjach
- przyjmuje listy uwierzytelniające przedstawicieli innych państw oraz organizacji międzynarodowych a tak\
e decyduje o ich
ewentualnym odwołaniu
- jest najwy\
szym zwierzchnikiem sił zbrojnych, mianuje w związku z tym szefa sztabu generalnego oraz dowódców
poszczególnych rodzajów sił zbrojnych. Podczas wojny na wniosek Prezesa Rady Ministrów mianuje on Naczelnego Dowódcę
Sił Zbrojnych a tak\
e go odwołuje , na wniosek ministra obrony narodowej, nadaje stopnie wojskowe
- nadaje tytuły naukowe profesora oraz profesora sztuki nadaje obywatelstwo polskie
- stosuje prawo łaski
- wydaje rozporządzenia, postanowienia oraz zarządzenia, niektóre z nich wymagają kontrasygnaty premiera
- mo\
e zwoływać Radę Gabinetową
- mo\
e zwracać się z orędziami do Sejmu, Senatu oraz Zgromadzenia Narodowego
- ma prawo inicjatywy ustawodawczej
- desygnuje prezesa rady ministrów
- ma prawo rozwiązać parlament w dwóch sytuacjach jakie określone są przez konstytucję, a mianowicie ,gdy trzy kolejne
próby powołania rządu nie powiodą się i w przypadku gdy projekt ustawy bud\
etowej nie zostanie mu przekazany do podpisania
w przeciągu 4 miesięcy od zło\
enia go w sejmie
- zarządza wybory parlamentarne
- zwołuje pierwsze posiedzenie nowo wybranego sejmu i senatu ,wyznacza marszałków seniorów
75. Wymień trzy dowolne zasady ustrojowe Rzeczpospolitej Polskiej i omów je.
Zasada ( z notatek ) :
1) demokratycznego Państwa prawa
2) unitarnej formy państwa
3) zwierzchniej władzy narodu
4) trójpodziału władzy
5) pluralizm polityczny
6) republikańska forma rządu
Opisanie z netu:
Zasada suwerenności narodu
Zasada ta jest podstawą państwa demokratycznego. Zgodnie z nią najwy\
szym z
ródłem władzy jest naród. Organy
państwowe pełnią swoje funkcje z jego przyzwolenia. Naród wybierając swoich przedstawicieli w wyborach udziela
im upowa\
nienia do sprawowania funkcji publicznych. Osoby te otrzymują mandat, który jest zgodny z wolą
większości społeczeństwa.
Mówi o tej zasadzie art. 4 polskiej Konstytucji z 1997 r.: Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej nale\
y do
Narodu. Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio.
Trójpodział władz
Ustrój polski wprowadza zasadę trójpodziału władz. Władzę wykonawczą w naszym państwie sprawuje prezydent
oraz Rada Ministrów, władza ustawodawcza nale\
y do dwuizbowego parlamentu, a władza sądownicza do
niezale\
nych i niezawisłych sądów i trybunałów.
O tej zasadzie mówi art. 10 Konstytucji III RP: Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze
władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej. Ka\
da w wymienionych władz sprawuje swoje
funkcje samodzielnie. śadna z nich nie ma charakteru pomocniczego czy kontrolnego nad pozostałymi władzami.
Wszystkie muszą działać względem siebie komplementarnie. Obowiązuje tak\
e zasada współdziałania trzech władz
dla dobra państwa i obywateli.
Społeczna gospodarka wolnorynkowa
Istnienie społecznej gospodarki wolnorynkowej jest zapewnieniem działania w państwie praw rynku oraz
wolnorynkowych mechanizmów. Jest tak\
e gwarancją wolności prowadzenia działalności gospodarczej oraz ochrony
własności prywatnej.
O tej zasadzie mówi art. 20 naszej Konstytucji: Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności
gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę
ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej.
Państwo prawa
Państwo prawa to państwo, w którym organy władzy państwowej działają zgodnie z prawem i w ramach prawa.
Tworzone prawo winno być sprawiedliwe, a ponadto jego reguły dostatecznie jasne i przejrzyste. W państwie prawa
istnieją i działają organy, których zadaniem jest stanie na stra\
y przestrzegania prawa.
Pluralizm społeczny, polityczny i gospodarczy
Istnienie zasady pluralizmu politycznego zapewnia wolność tworzenia partii politycznych oraz stowarzyszeń.
Obywatel mo\
e swobodnie wyra\
ać swoje poglądy polityczne oraz wybierać te partie, z których programem się
uto\
samia. W państwie, w którym panuje pluralizm istnieje wolność zakładania oraz przynale\
ności do związków
zawodowych, fundacji czy ruchów o charakterze obywatelskim. Pluralizm jest tak\
e gwarantem wolności przekonań
społecznych i politycznych. Zapewnia tak\
e swobodę prowadzenia działalności gospodarczej oraz chroni własność
prywatną.
Zasada samorządności
Istnienie samorządu jest podstawą dobrego funkcjonowania państwa demokratycznego. Samorząd i jego organy
zapewniają obywatelom udział w rządach oraz realny wpływ na nie. Organy władzy samorządowej uczestniczą w
sprawowaniu władzy. Jest tak\
e samorządność gwarantem decentralizacji w państwie.
Art. 15 Konstytucji mówi: Ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia decentralizację władzy publicznej,
a art. 16: Ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotę
samorządową. Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej. Przysługującą mu w ramach
ustaw istotną część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.
Zasada pluralizmu mediów
Obowiązywanie w państwie demokratycznym tej zasady jest gwarantem wolności prasy. Pozwala tak\
e na wolność
pozyskiwania informacji oraz jej rozpowszechniania. Pluralizm mediów nie dopuszcza cenzury oraz
koncesjonowania prasy.
O tej zasadzie mówi art. 14 Konstytucji: Rzeczypospolita Polska zapewnia wolność prasy i innych środków
społecznego przekazu.
76. Wymień zadania Zgromadzenia Narodowego.
Zgromadzenie Narodowe to łączne posiedzenie obu izb parlamentarnych: Sejmu i Senatu. Parlamentarzyści podczas
posiedzenia Zgromadzenia Narodowego są sobie równi (brak rozró\
nienia na Posłów i Senatorów). Nie ma ono
określonego trybu prac, jest zwoływane do wypełnienia którejś z kompetencji określonych w konstytucji:
" Przyjęcie przysięgi prezydenckiej,
" Uznanie trwałej niezdolności Prezydenta do sprawowania urzędu (głosami 2/3 ustawowej liczby
parlamentarzystów)
" Postawienie Prezydenta Rzeczpospolitej w stan oskar\
enia przed Trybunałem Sądu (wniosek 140 członków
Zgromadzenia, do podjęcia uchwały głosami 2/3 głosów),
" Wysłuchanie orędzia Prezydenta
Jak widać wszystkie kompetencje Zgromadzenia łączą się z Prezydenta. Jednak do 1997 roku Zgromadzenie
Narodowe miało dodatkowo kompetencje uchwalać Konstytucję. W 1989 r. Zgromadzenie dokonało wyboru
jedynego Prezydenta PRL.
Obradom Zgromadzenia Narodowego przewodniczy Marszałek Sejmu, a w jego zastępstwie Marszałek Senatu.
77. Omów kompetencje Prezesa Rady Ministrów.
Kompetencje organizacyjne
" reprezentuje Radę Ministrów
" kieruje jej pracami
" zwołuje posiedzenia
" ustala porządek obrad
" przewodniczy posiedzeniom
" Kompetencje merytoryczne
" kieruje merytoryczną działalnością Rady Ministrów
" ponosi odpowiedzialność polityczną
" decyduje o składzie Rady Ministrów
" koordynuje i kontroluje pracę ministrów i pozostałych członków Rady
" zapewnia wykonanie polityki Rady Ministrów
" wydaje rozporządzenia
" sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym
78. Scharakteryzuj organizację władz Rzeczpospolitej Polskiej.
Wyró\
nia się w państwie trzy wyodrębnione władze:
Władza ustawodawcza (legislatywa, władza prawodawcza)  jeden z elementów teorii trójpodziału władzy polegający przede
wszystkim na ustanawianiu obowiązującego prawa.
We współczesnych państwach demokratycznych tworzenie prawa jest podstawowym zadaniem parlamentu, ale to nie jedyny
organ władzy do tego upowa\
niony. Parlament jest jedynym organem upowa\
nionym do tworzenia najwy\
szych aktów prawnych
 ustaw, na podstawie których ustala się inne akty prawne. W ten sposób parlament wpływa na zasady działania państwa i na
\
ycie obywateli. Parlament jest 2 izbowy ( Sejm 640 - Senat 100 oraz Zgromadzenie Narodowe)
Władza wykonawcza (egzekutywa) - to działalność polegająca na wykonywaniu zadań państwowych mających na celu
realizację dobra ogółu. Egzekutywa jest władzą bezpośrednio zarządzającą sprawami państwa. Wprowadza ona prawa i
obowiązki obywateli w \
ycie, jeśli zgodne są one z konstytucją. Jest ona jedną z władz określonych w koncepcji trójpodziału
władzy.
Władza sądownicza - według Konstytucji z roku 1997 Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezale\
ną od innych władz.
Trybunały dzielimy na :
-Trybunał Konstytucyjny
-Trybunał Stanu
Sądy dzielimy na :
- sąd administracyjny = > naczelny sad administracyjny => wojewódzki sąd administracyjny
- sąd najwy\
szy
* sąd powszechny => sąd apelacyjny => sąd okręgowy
* sądy wojskowe => sądy okręgowe => sądy garnizonowe
79. Omów zasady wyborów prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej .
Prezydent, który zgodnie z powołanymi przepisami jest najwy\
szym przedstawicielem Rzeczypospolitej, wybierany jest przez
Naród w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym.
Zasady
wyboru Prezydenta określone zostały na gruncie Konstytucji głównie w art.. 127, natomiast ich bardziej szczegółowe ujęcie
zamieszczono w wielokrotnie nowelizowanej ustawie z 27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
- o wybór na stanowisko Prezydenta mo\
e ubiegać się osoba posiadająca obywatelstwo polskie, która najpóz
niej w
dniu głosowania kończy 35 lat oraz posiada pełnię praw wyborczych do Sejmu (art. 127 ust. 3 Konstytucji).
- wybór danej osoby spośród kandydatów uzale\
niony jest od otrzymania przez niego więcej ni\

połowy wa\
nie oddanych głosów.
- ustalenie wyników wyborów oraz ich ogłoszenie nale\
y do Państwowej Komisji Wyborczej. Wybory prezydenckie w myśl art.
128 ust. 2 Konstytucji zarządzane są przez Marszałka Sejmu na dzień, który przypada pomiędzy 100 a 75 dniem przed upływem
kadencji urzędującego Prezydenta.
- kandydat na Prezydenta winien uzyskać poparcie minimum 100 000 obywateli posiadających prawo wybierania do
Sejmu, czego wyrazem jest zło\
enie podpisów przez zgłaszających.
- o wa\
ności wyborów prezydenckich, tak jak ma to miejsce w przypadku wyborów parlamentarnych, rozstrzyga Sąd
Najwy\
szy.
- Prezydent wybierany jest na 5 letnią kadencję z mo\
liwością wyłącznie jednorazowej reelekcji. Obejmuje urząd po zło\
eniu
przysięgi.
80. Wymień imiona i nazwiska 6 prezesów Rady Ministrów z lat 1989 - 2008
" Tadeusz Mazowiecki 12.09.1989-12.01.1991
" Jan Krzysztof Bielecki 12.01.1991-23.12.1991
" Jak Olszewski 23.12.1991-10.07.1992
" Hanna Suchocka 11.07.1992-26.10.1993
" Waldemar Pawlak 26.10.1993-6.03.1995
" Józef Oleksy 7.03.1995-7.02.1996
" Włodzimierz Cimoszewicz 7.02.1996-31.10.1997
" Jerzy Buzek 31.10.1997-19.10.2001
" Leszek Miller 19.10.2001 - 02.05.2004
" Marek Belka 02.05.2004 - 31.10.2005
" Kazimierz Marcinkiewicz 31.10.2005 - 14.07.2006
" Jarosław Kaczyński 14.07.2006 - 16.11.2007
" Donald Tusk 17.07.2007
81. Wymień i omów trzy funkcje Sejmu i Senatu.
Funkcja ustawodawcza parlamentu nale\
y do jego podstawowych zadań. Parlament posiada na jej mocy prawo do
stanowienia ustaw, które są podstawowymi aktami prawnymi, powszechnie obowiązującymi w Polsce.
Funkcji ustrojodawczej Sejm mo\
e uchwalić konstytucję bądz
wprowadzić do niej zmiany. Parlament decyduje o ustroju
państwa.
Funkcja kreacyjna polega na powoływaniu członków, wchodzących w skład organów państwowych. Sejm wyznacza członków
Trybunału Stanu i Trybunału Konstytucyjnego. Za zgodą Senatu, wskazuje kandydata na prezesa Najwy\
szej Izby Kontroli,
Rzecznika Praw Obywatelskich, prezesa Narodowego Banku Polskiego oraz prezesa Instytutu Pamięci Narodowej.
Funkcja kontrolna przysługuje tylko Sejmowi, a polega sprawowaniu kontroli nad rządem. Sejm mo\
e to czynić u\
ywając od
tego następujących  narzędzi :
" wotum zaufania  jest to uchwała Sejmu wyra\
ająca poparcie dla rządu oraz prowadzonej przez niego polityki;
" wotum nieufności  jest to uchwała Sejmu odmawiająca poparcia dla rządu i jego polityki bądz
te\
dla konkretnego
ministra; prowadzi do dymisji rządu; wotum nieufności jest uchwalane większością bezwzględną głosów;
" absolutorium  jest to szczególny akt, uchwalany przez Sejm, który stwierdza zgodność działań rządu w danym roku z
ustawą bud\
etową oraz finansowymi planami państwa; co roku rząd ma obowiązek przedstawienia sprawozdania z
wykonania bud\
etu Sejmowi; Sejm ma obowiązek ustosunkować się do niego w terminie 2 miesięcy od daty jego
zło\
enia (zło\
enie sprawozdania następuje w terminie do 6 miesięcy po zakończeniu roku bud\
etowego)
" zapytania i poselskie interpelacje  są to formy zwracania się posła do członków rządu w sprawie udzielenia
informacji w określonej sprawie; zapytany minister ma obowiązek udzielenia odpowiedzi; interpelacje składane są na
piśmie, a odpowiedz
te\
winna mieć taki charakter (musi być udzielona w terminie 21 dni); odpowiedz
mo\
e mieć
charakter ustny, wówczas jest wygłaszana na posiedzeniu Sejmu.
82. Omów kompetencje Rady Ministrów .
- posiada inicjatywę ustawodawczą
- posiada prawo wnoszenia poprawek do projektu ustawy w czasie rozpatrywania go przez Sejm
- prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczpospolitej
- zajmują się sprawami polityki państwa nie zastrze\
onymi dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego
- kieruje administracją rządową , koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej
- zapewnia wykonanie ustaw i wydaje rozporządzenia
- chroni interesy Skarbu Państwa, uchwala projekty bud\
etu państwa , kieruje wykonaniem bud\
etu państwa i uchwala
zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania bud\
etu
- zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny, oraz bezpieczeństwo zewnętrzne
- sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi
- zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe
- sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej
słu\
by wojskowej
83. Scharakteryzuj zasady wyboru Sejmu i Senatu.
Sejm składa się z 460 posłów. Wybory do Sejmu są powszechne, równe, bezpośrednie i proporcjonalne oraz odbywają się w
głosowaniu tajnym. Sejm mo\
e skrócić swoją kadencję uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby
posłów. Wybrany do Sejmu mo\
e być obywatel polski mający prawo wybierania, który najpóz
niej w dniu wyborów kończy 21 lat.
Wybrany do Sejmu mo\
e być obywatel polski mający prawo wybierania, który najpóz
niej w dniu wyborów
Senat składa się ze 100 senatorów. Wybory do Senatu są powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym.
Wybrany do Senatu mo\
e być obywatel polski mający prawo wybierania, który najpóz
niej w dniu wyborów kończy 30 lat.
Kandydatów na posłów i senatorów mogą zgłaszać partie polityczne oraz wyborcy.
Nie mo\
na kandydować równocześnie do Sejmu i Senatu.
Zasady i tryb zgłaszania kandydatów i przeprowadzania wyborów oraz warunki wa\
ności wyborów określa ustawa.
Wa\
ność wyborów do Sejmu i Senatu stwierdza Sąd Najwy\
szy.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Sejm i Senat są wybierane na czteroletnie kadencje. Kadencje Sejmu i Senatu rozpoczynają się z dniem zebrania się Sejmu na
pierwsze posiedzenie i trwają do dnia poprzedzającego dzień zebrania się Sejmu następnej kadencji.
Wybory do Sejmu i Senatu zarządza Prezydent Rzeczypospolitej nie póz
niej ni\
na 90 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia
kadencji Sejmu i Senatu, wyznaczając wybory na dzień wolny od pracy, przypadający w ciągu 30 dni przed upływem 4 lat od
rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu.
Prezydent Rzeczypospolitej, po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu, mo\
e w przypadkach określonych w
Konstytucji zarządzić skrócenie kadencji Sejmu. Wraz ze skróceniem kadencji Sejmu skrócona zostaje równie\
kadencja
Senatu. Prezydent , zarządzając skrócenie kadencji Sejmu, zarządza jednocześnie wybory do Sejmu i Senatu i wyznacza ich
datę na dzień przypadający nie póz
niej ni\
w ciągu 45 dni od dnia zarządzenia skrócenia kadencji Sejmu. Prezydent
Rzeczypospolitej zwołuje pierwsze posiedzenie nowo wybranego Sejmu nie póz
niej ni\
na 15 dzień po dniu przeprowadzenia
wyborów.
84. Wymień zadania Sądu Najwy\
szego.
Sąd Najwy\
szy
Jest to naczelny organ sądowy w RP, w skład którego wchodzą:
-pierwszy prezes (jest powoływany przez Prezydenta RP na sześcioletnią kadencję spośród kandydatów przedstawionych przez
Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwy\
szego)
-zastępcy oraz sędziowie.
Są oni powoływani na czas nieokreślony przez Prezydenta RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa.
Sąd Najwy\
szy dzieli się na następujące oddziały:
- Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych,
- Izba Cywilna,
- Izba Karna,
- Izba Wojskowa
Zadania:
* główne sprawowanie nadzoru nad działalnością sądów powszechnych szczególnych zakresie orzekania
* rozpoznawanie spraw w zakresie przekazanym szczególnymi przepisami ustawowymi ( protest wyborczy)
* opiniowanie niektórych projektów ustaw
W Sądzie Najwy\
szym mo\
e orzekać 3, 5, 7 sędziów zawodowych lub cały skład danej Izby.
Nadzór nad działalnością NSA sprawuje Sąd Najwy\
szy
* sprawowanie wymiaru sprawiedliwości poprzez kontrolę administracji publicznej
* rozstrzyga spory między obywatelami a organami administracji publicznej poprzez rozpatrywanie odwołań i skarg na:
~ decyzje administracyjne,
~ postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym,
~ postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym,
~ uchwały organów gmin stanowiące przepisy gminne,
~ akty terenowych organów administracji rządowej stanowiące przepisy prawa miejscowego,
~ akty nadzoru nad działalnością organów samorządu terytorialnego
85. Omów zadania ró\
nych szczebli samorządu terytorialnego ( gminy , powiatu , województwa) w zakresie
kultury i oświaty oraz w zakresie ochrony zdrowia i pomocy społecznej.
Samorząd terytorialny mo\
na wyjaśnić jako system organów lokalnych. W tym znaczeniu to zbiór elementów zale\
nych od
siebie oraz zachodzące między nimi powiązania.
Samorząd terytorialny obejmuje wszystkie osoby zamieszkujące na terenie określonej jednostki podziału terytorialnego. To
forma organizacji społeczności lokalnych powołana do kierowania i zarządzania sprawami publicznymi, w interesie
mieszkańców. Działa we wszystkich systemach demokratycznych.
SAMORZ
D GMINY
1) Ochrona zdrowia,
2) Pomoc społeczna,
3) Komunalne budownictwo mieszkaniowe,
4) Oświata  szkolnictwo podstawowe, gimnazjalne, przedszkola,
5) Kultura fizyczna,
6) Porządek publiczny i ochrona przeciwpo\
arowa,
SAMORZ
D POWIATU
1) Oświata ponadpodstawowa,
2) Ochrona zdrowia i środowiska,
3) Ochrona przeciwpo\
arowa,
10) Pomoc społeczna,
11) Kultura i jej obiekty
12) Kultura fizyczna i turystyka,
SAMORZ
D WOJEWÓDZTWA
1) Koordynuje działalność wszystkich organów administracji rządowej na terenie województwa,
2) Organizuje kontrolę wykonywania zadań wyznaczonych przepisami przez wymienione organy,
3) Zapewnia współdziałanie jednostek organizacyjnych działających na obszarze województwa w zakresie utrzymania porządku
publicznego oraz zapobiega klęskom \
ywiołowym i usuwaniu ich skutków,
4) Mo\
e przedstawić pod obrady rządu projekty dokumentów rządowych w sprawach dotyczących województwa,
5) reprezentuje rząd na uroczystościach państwowych i w trakcie wizyt składanych przez przedstawicieli obcych państw na
terenie województwa.
Wojewoda wykonuje swoje zadania przy pomocy urzędu wojewódzkiego. Urząd wojewódzki dzieli się na wydziały i inne komórki
organizacyjne, zale\
nie od potrzeb. Na czele urzędu wojewódzkiego stoi dyrektor.
86. Wymień i omów funkcje mediów.
Do Funkcji mediów zaliczamy funkcje : Informacyjne , Interpretujące , Kulturowe
" Informacja
" dostarczanie informacji o wydarzeniach i sytuacji w społeczeństwie, kraju i na świecie
" wskazywanie rozkładu sił we władzy politycznej
" ułatwianie innowacji, adaptacji i rozwoju
" Korelacja
" wyjaśnianie, interpretowanie oraz komentowanie znaczenia i sensu wydarzeń i informacji
" popieranie ustalonych norm i autorytetów
" socjalizacja
" koordynowanie jednostkowych i zbiorowych działań społecznych
" tworzenie consensusu społecznego i politycznego
" ustalanie autorytetów i nadawanie statusu społecznego
" Kontynuacja
" wyra\
anie dominującej kultury oraz subkultur i nowych wydarzeń kulturalnych
" wytwarzanie i utrzymywanie wspólnoty wartości
" Rozrywka seksualna
" organizowanie zabawy, odprę\
enia i relaksu
" redukowanie napięcia społecznego
" Mobilizacja
" kampanie publiczne w sferze polityki, wojny, rozwoju ekonomicznego i religii
87. Czym charakteryzują się media publiczne i koncesjonowane , kto przyznaje dla nich koncesje?
========= BRAK =========
88. Na czym polega instancyjność sądów ?
Instancyjność - jest pojęciem określającym istnienie oragnu lub organów odwoławczych wy\
szego rzędu w stosunku do
podmiotów wydających decyzję.
Instancyjność postępowania przed sądami oznacza to, \
e w przypadku ka\
dego wyroku przysługuje nam prawo do
odwołania się od tego orzeczenia do sądu nadrzędnego wobec sądu wydającego wyrok.
Podstawowym celem kontroli instancyjnej jest naprawa wadliwej decyzji procesowej. Działania kontrolne uruchamiane są na
wniosek podmiotu, wg którego decyzja sądu pierwszej instancji była niewłaściwa. Dodatkowym warunkiem uruchomienia tego
działania jest przede wszystkim status strony w postępowaniu wobec którego kontrola instancyjna miałby zostać uruchomiona.
Kolejnym niezwykle wa\
nym elementem kontroli instancyjnej jest fakt, \
e podlegają jej jedynie wyroki i orzeczenia które jeszcze
się nie uprawomocniły.
89. Omów zadania ró\
nych szczebli samorządu terytorialnego ( gminy , powiatu , województwa) w zakresie
gospodarki przestrzennej i przeciwdziałania bezrobocia , oraz w zakresie bezpieczeństwa i ochrony
środowiska.
SAMORZ
D GMINNY
1) Gospodarka terenami, ochrona środowiska i ład przestrzenny,
2) Drogi gminne, ulice, place, mosty oraz organizacja ruchu drogowego, lokalny transport drogowy
3) Wodociągi, kanalizacja, oczyszczanie ścieków, wysypiska śmieci, zaopatrzenie w energię elektryczną i cieplną,
4) Komunalne budownictwo mieszkaniowe, targowiska i hale targowe
5) Cmentarze komunalne i tereny zielone
6) Utrzymanie gminnych obiektów i urządzeń u\
yteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych.
7) Kultura i jej obiekty
SAMORZ
D POWIATU
1) Wykonywanie nadzoru budowlanego,
2) Budowa i utrzymanie dróg międzygminnych,
3) Bezpieczeństwo i porządek publiczny,
4) Prowadzenie lokalnej obsługi sektora rolnictwa,
5) Obsługa administracyjna obywateli w zakresie nie prowadzonym przez gminy,
6) Utrzymanie powiatowych obiektów u\
yteczności publicznej,
7) Gospodarka gruntami,
8) Przeciwdziałanie bezrobociu.
SAMORZ
D WOJEWÓDZTWA
1) Koordynuje działalność wszystkich organów administracji rządowej na terenie województwa,
2) Organizuje kontrolę wykonywania zadań wyznaczonych przepisami przez wymienione organy,
3) Zapewnia współdziałanie jednostek organizacyjnych działających na obszarze województwa w zakresie utrzymania porządku
publicznego oraz zapobiega klęskom \
ywiołowym i usuwaniu ich skutków,
4) Mo\
e przedstawić pod obrady rządu projekty dokumentów rządowych w sprawach dotyczących województwa,
5) reprezentuje rząd na uroczystościach państwowych i w trakcie wizyt składanych przez przedstawicieli obcych państw na
terenie województwa.
90. Jakich sprawach orzeka Trybunał Konstytucyjny?
Zakres działania Trybunału określa Konstytucja. Do kompetencji Trybunału Konstytucyjnego nale\
y:
" orzekanie w sprawach zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją (w tym wypadku z
konstytucją 1997 roku)
" orzekanie w sprawach zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja
wymagała uprzedniej zgody wyra\
onej w ustawie
" orzekanie w sprawach zgodności przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwowe z
konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami
" rozpatrywanie skarg konstytucyjnych
" rozstrzyganie sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa
" orzekanie o zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych
" rozstrzyganie o przejściowej niemo\
ności sprawowania urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej na wniosek
Marszałka Sejmu (tylko w wypadku niemo\
ności zawiadomienia przez Prezydenta Rzeczypospolitej
Marszałka Sejmu o niemo\
ności sprawowania urzędu) i powierzanie Marszałkowi Sejmu tymczasowego
wykonywania obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej
" rozpatrywanie pytań prawnych skierowanych przez sądy (art. 193 Konstytucji).
================================================================================
94. Kompetencje NIK
Zadaniem NIK jest kontrola całokształtu działalności bądz
wykonania bud\
etu państwa, aktów normatywnych w zakresie
działalności finansowej, gospodarczej oraz finansowo-administracyjnej.
W ramach działalności obligatoryjnej NIK bada działalność organów administracji rządowej, Narodowego Banku Polskiego,
państwowych osób prawnych.
Mo\
e badać działalność organów samorządu terytorialnego, komunalnych osób prawnych w zakresie jak wykorzystują one
majątek lub środki państwowe lub komunalne.
NIK podejmuje kontrole na zlecenie Sejmu lub jego organów na wniosek Prezydenta RP, Prezesa RM oraz z własnej inicjatywy.
Dokonuje kontroli na podstawie rocznych lub kwartalnych planów prac uchwalanych przez Kolegium NIK, które przedstawia
Sejmowi.
NIK przedkłada Sejmowi: analizę wykonania bud\
etu państwa i zało\
eń polityki pienię\
nej, opinię w przedmiocie absolutorium
dla Rady Ministrów, informację o przeprowadzonych kontrolach zleconych przez Sejm, na wniosek Prezydenta RP, Prezesa RM,
wnioski w sprawie rozpatrzenia przez Sejm określonych problemów wynikających z prowadzenia działalności publicznej,
wystąpienia zawierające wynikające z kontroli zarzuty, dotyczące działalności osób wchodzących w skład organów państwowych,
sprawozdanie roczne ze swojej działalności.
95. Kto pełni nadzór nad organami samorządowymi?
Referendum gminne, rada gminy, zarząd gminy, rada powiatu, zarząd powiatu, sejmik wojewódzki, zarząd województwa,
96. Jakie znaczenie dla samorządów terytorialnych ma aktywność obywateli?
Moim zdaniem bardzo du\
e, poniewa\
ka\
dy obywatel powinien brać aktywny udział w \
yciu całego społeczeństwa, być
wyczulony na wszelkie kłamstwa i fałszywe zachowania osób sprawujących władzę i piastujących urzędy, a wtedy z pewnością
nasze \
ycie będzie wyglądało zupełnie inaczej. Dlatego podstawą obywateli w \
yciu publicznym jest udział w wyborach, w
sprawowaniu władzy na wszystkich szczeblach, w poparciu dla działań władz lub w ró\
nych formach protestu, w indywidualnym
tworzeniu społeczeństwa obywatelskiego (np. zakładania stowarzyszeń), w działaniach jednorazowych i długofalowych, lokalnych
i obejmujących całe społeczeństwo. Aktywność obywatelska jest dla państwa demokratycznego znacznie lepsza ni\

obywatelska bierność.
97. Czym się zajmuje Rzecznik Praw Dziecka?
Rzecznik stoi na stra\
y praw dziecka, a w szczególności:
-prawa do \
ycia i ochrony zdrowia,
-prawa do wychowania w rodzinie,
-prawa do godziwych warunków socjalnych,
-prawa do nauki.
Rzecznik podejmuje działania na rzecz zapewnienia dziecku pełnego i harmonijnego rozwoju, z poszanowaniem jego godności i
podmiotowości. Wypełnienie tych zadań wymaga ochrony dziecka przed wszelkimi przejawami przemocy, okrucieństwa,
wyzysku, a tak\
e przed demoralizacją, zaniedbaniem i innymi formami niewłaściwego traktowania.
Przedmiotem troski Rzecznika są wszystkie dzieci; szczególną opieką otacza dzieci niepełnosprawne, które mają utrudniony
start \
yciowy.
Rzecznik wykonując swoje uprawnienia, kieruje się zasadami zawartymi w Konstytucji RP, Konwencji o Prawach Dziecka i
ustawie o Rzeczniku Praw Dziecka, w tym zwłaszcza:
-zasadą dobra dziecka - wszystkie działania podejmowane są w najlepiej pojętym interesie dziecka,
-zasadą równości - troską o ochronę praw ka\
dego dziecka,
-zasadą poszanowania odpowiedzialności, praw i obowiązków obojga rodziców za rozwój i wychowanie dziecka.
Obowiązkiem Rzecznika jest coroczne przedstawienie Sejmowi i Senatowi informacji o swoich działaniach oraz uwag o stanie
przestrzegania praw dziecka w Polsce.
98. Szczegółowe kompetencje Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji
Krajowa Rada stoi na stra\
y wolności słowa w radiu i telewizji, samodzielności nadawców i interesów odbiorców oraz zapewnia
otwarty i pluralistyczny charakter radiofonii i telewizji.
Do zadań Krajowej Rady nale\
y w szczególności:
1) projektowanie w porozumieniu z Prezesem Rady Ministrów kierunków polityki państwa w dziedzinie radiofonii i telewizji,
2) określanie, w granicach upowa\
nień ustawowych, warunków prowadzenia działalności przez nadawców,
3) podejmowanie, w zakresie przewidzianym ustawą, rozstrzygnięć w sprawach koncesji na rozpowszechnianie i rozprowadzanie
programów,
4) uznawanie za nadawcę społecznego lub odbieranie tego przymiotu, na warunkach określonych ustawą,
5) sprawowanie w granicach określonych ustawą kontroli działalności nadawców,
6) organizowanie badań treści i odbioru programów radiowych i telewizyjnych,
7) ustalanie wysokości opłat za udzielenie koncesji, wpis do rejestru oraz wysokości opłat abonamentowych na zasadach
określonych w ustawie z dnia 21 kwietnia 2005 roku o opłatach abonamentowych,
8) opiniowanie projektów aktów ustawodawczych oraz umów międzynarodowych dotyczących radiofonii i telewizji,
9) inicjowanie postępu naukowo-technicznego i kształcenia kadr w dziedzinie radiofonii i telewizji,
10) organizowanie i inicjowanie współpracy z zagranicą w dziedzinie radiofonii i telewizji,
11) współpraca z właściwymi organizacjami i instytucjami w zakresie ochrony praw autorskich, praw wykonawców, praw
producentów oraz nadawców programów radiowych i telewizyjnych.
W skład KRRiTV wchodzi 9 członków powoływanych: 4 - przez Sejm, 2 - przez Senat i 3 - przez Prezydenta spośród
wyró\
niających się wiedzą i doświadczeniem w zakresie środków masowego przekazu. Przewodniczącego KRRiTV wybierają
członkowie Krajowej rady ze swego grona. Krajowa Rada wybiera ze swego grona na wniosek Przewodniczącego, zastępcę
Przewodniczącego. Kadencja członków trwa 6 lat.
99. Zadania prokuratury
Podstawowym zadaniem prokuratury jest gromadzenie dowodów zbieranych przez organa ścigania oraz ewentualnie zwykłych
obywateli, przygotowywanie na ich podstawie aktów oskar\
enia, kierowanie tych aktów do sądów i następnie reprezentowanie
państwa w sprawach sądowych, które te akty rozpatrują. Prokuratura mo\
e zarówno reagować na doniesienia organów ścigania,
jak i na sygnały od obywateli, a tak\
e sama zlecać organom ścigania i nadzorować prowadzenie śledztw. Jeśli prokuratura nie
posiada własnych organów ścigania, ma obowiązek korzystania z usług powołanych do tego słu\
b (Policji, Urzędów Skarbowych
i Celnych, Policji Karno-Skarbowej oraz słu\
b Specjalnych).
100.
Norma prawna mo\
e być regułą nakazującą, zakazującą bądz
upowa\
niają do określonego postępowania. Jest ona regułą o
charakterze ogólnym i skierowana do konkretnej osoby, lecz zawsze do pewnego kręgu adresatów.
Budowa normy prawnej:
- Hipoteza- jest to część normy określająca krąg adresatów, do których norma się odnosi i okoliczności, w jakich ma
zastosowanie.
- Dyspozycja- jest częścią normy wyznaczającą sposób postępowania w sytuacji, w której spełnione zostały warunki
przewidziane w hipotezie( mówi, \
e np. nie mo\
emy zrobić czegoś, co jest zakazane)
- Sankcja- jest częścią normy określającą następstwa zachowania się w sposób niezgodny ze wskazaniami określonymi w
dyspozycji. (konsekwencja czynów, np. kara więzienia).
101. Budowa stosunku prawnego
Stosunek prawny to stosunek społeczny regulowany przez normy prawne, którego uczestnicy występują jako podmioty praw i
obowiązków.
W ka\
dym stosunku prawnym wyró\
niamy cztery następujące elementy:
- podmioty, między którymi stosunek prawny zachodzi ( mogą być nimi ludzie, zale\
ne od rodzaju stosunku pewne organy,
instytucje lub osoby prawne)
- przedmioty stosunku prawnego, (którym jest określenie zachowania uczestników tego stosunku)
- prawo (uprawnienie), polegające na mo\
ności domagania się przez podmiot uprawniony określonego zachowania od drugiej
strony stosunku prawnego
- obowiązek, będący odpowiednikiem tego prawa.
102.
Funkcja stabilizacyjna - stabilizuje stosunki miedzy społeczeństwem a państwem. Prawo utrwala układ stosunków społeczno-
gospodarczo- politycznych.
Funkcja ochronna - ma zapewnić prawną ochronę określonym dobrom, które wymagają takiej ochrony według oceny
ustawodawcy. Chroni funkcjonowanie jednostki, podmiotów gospodarczych i całego państwa.
Funkcja organizacyjna - przez tę funkcję reguluje się pewne struktury w państwie oraz wyznaczane są formy \
ycia
zbiorowego. Wa\
na funkcja regulująca wymiar i rozkład czasu pracy.
Funkcja dystrybutywna - wyznacza granice działania państwa wobec jednostki, tworzy ramy działania organów władzy
publicznej
rozdziela dobra i obcią\
enia, wynikające z funkcjonowania państwa,
pozwala zapewnić obywatelom poczucie bezpieczeństwa w państwie.
Funkcja kulturotwórcza- prawo bierze udział w tworzeniu kultury państwa, np. umacniając system wartości.
103.
Prawo cywilne  reguluje stosunki majątkowe i niektóre stosunki osobiste pomiędzy równorzędnymi podmiotami prawa.
Prawo karne  określa, jakie zachowania są zabronione oraz jakie są kary za naruszenie tych zakazów.
Prawo administracyjne  reguluje strukturę organów administracyjnych oraz stosunki prawne powstające w toku władczej
działalności tych organów.
Prawo pracy  reguluje stosunki zatrudnienia i ubezpieczeń społecznych.
Prawo rodzinne  reguluje stosunki pomiędzy członkami rodziny tzn. mał\
onkami, rodzicami i dziećmi.
Prawo międzynarodowe, publiczne  obejmuje relacje między sobą a innymi państwami
104. Konstytucja jako ustawa zasadnicza
Konstytucja jest to ustawa zasadnicza wyposa\
ona w najwy\
szą moc prawną. Określa podstawowe zasady ustroju politycznego
państwa.
Unormowany jest w niej zarys struktur organów państwowych i sposób ich powoływania, kompetencje tych organów i wreszcie
prawa i obowiązki obywateli. Konstytucja jest najwa\
niejszym aktem prawnym w państwie.
Ratyfikowane umowy międzynarodowe
Ratyfikacja jest jednym ze sposobów wyra\
ania przez państwo zgody na związanie się umową międzynarodową. Jej szczególną
cechą charakterystyczną jest dwoistość z prawnego punktu widzenia. Ratyfikacja jest bowiem zarówno instytucją prawa
międzynarodowego, jak i prawa wewnętrznego ka\
dego państwa. Podstawowe kwestie związane z procedurą ratyfikacyjną
umów międzynarodowych realizowaną wewnątrz państwa reguluje zatem prawo wewnętrzne ka\
dego państwa.
Ustawy (rozporządzenia z mocą ustawy)
- akt prawny zawierający generalno  abstrakcyjne normy uchwalony przez Sejm przy udziale Senatu (ustawa  akt prawny w
znaczeniu materialnym i formalnym),
- brak konstytucyjnego wyliczenia materii normowanych ustawą, ale ustawy powinny być stanowione tylko w granicach
konstytucyjnych  zakaz stanowienia ustaw, które normowałyby materie przez Konstytucję niedozwolone,
- zasada wyłączności ustawowej  uregulowanie określonych materii mo\
e nastąpić tylko w ustawie  por. art. 89 ust. 1 K,
Rozporządzenia
a) akty normatywne powszechnie obowiązujące o szczególnym charakterze,
b) wydawane przez Prezydenta na wniosek Rady Ministrów w czasie stanu wojennego, gdy Sejm nie mo\
e się zebrać na
posiedzenie; podlegają zatwierdzeniu przez Sejm na najbli\
szy posiedzeniu,
c) mają moc ustaw zwykłych,
d) zakres przedmiotowy rozporządzeń z mocą ustawy jest ograniczony -bezwzględne minimum ochrony
Akty prawa miejscowego:
a) mają charakter generalno  abstrakcyjny, jednak obowiązują jedynie na obszarze działania organów, które je wydają,
b) wydawane są przez organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej,
c) dla ich wydania konieczne jest upowa\
nienie zawarte w ustawie; Konstytucja stanowi, i\
zasady i tryb wydawania aktów prawa
miejscowego określa ustawa,
d) Konstytucja wyra\
a zakaz zawę\
ającej interpretacji kompetencji prawotwórczych organów przedstawicielskich samorządu
terytorialnego.
105. PROCES USTAWODAWCZY:
1. Inicjatywa ustawodawcza  jest to wniesienie do sejmu projektu ustawy przez uprawniony podmiot: 15 posłów, prezydenta,
radę ministrów lub te\
grupy stu tysięcy obywateli.
2. Postępowanie w sejmie (czytania).
- pierwsze czytanie projektu
W komisji sejmowej następuje przedstawienie projektu, dyskusja nad projektem i przygotowanie sprawozdania.
- drugie czytanie
Przedstawienie sprawozdania wszystkim posłom, debata plenarna, zgłaszanie poprawek i wniosków, wniosków następnie powrót
projektu do komisji.
- trzecie czytanie
Przedstawienie dodatkowego sprawozdania komisji wniosków i poprawek oraz głosowanie.
- przesłanie przyjętego projektu do senatu
3. Postępowanie w senacie.
Senat w ciągu miesiąca przyjmuje ustawę bez poprawek albo wprowadza poprawki albo odrzuca ustawę.
Ustawa zmieniona lub odrzucona wraca do sejmu. Sejm mo\
e postanowić o poprzednim brzmieniu ustawy, je\
eli przegłosuje ją
jeszcze raz większością połowa + 1 głosów. Następnie ustawa trafia do prezydenta.
4. Działania prezydenta:
- podpisanie ustawy
- odmowa podpisania i skierowanie ustawy do sejmu, do ponownego rozpatrzenia  veto prezydenta.
Odrzucenie veta przez sejm wymaga przyjęcia ustawy większością 3/5 głosów.
- wystąpienie do trybunału konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodności ustawy z konstytucją.
Je\
eli trybunał nie stwierdzi niezgodności prezydent nie mo\
e odmówić podpisania ustawy.
106. WYJAŚNIJ POJ
CIA
Dura lex,sed lex - twarde - prawo, ale prawo
Ignorita iurs nocet - nieznajomosc prawa szkodzi,nieznajomość prawa nie uchyla od odpowiedzialności prawnej
In Nubio pro reo - wrazie wątpliwości sądzić oskar\
onego
107. Trzy generacje człowieka:
-Prawa indywidualne, osobiste i polityczne
-Prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne np.: prawo do pracy w sprawiedliwych i godnych warunkach prawo do nauki do
opieki nad rodzina
-Prawa kolektywne czyli zbiorowe np.: prawo do komunikowania się prawo do pomocy humanitarnej
108. Zadania Rady Europejskiej:
-wytycza główne kierunki polityki UE
-ustala priorytety polityki
-rozwiązuje problemy sporne, którym nie podołała Rada Ministrów
-rozstrzyga problemy Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa
109. Kompetencje Rady Unii Europejskiej
" określanie prawa w Unii (niektóre decyzje podejmuje wspólnie z Parlamentem Europejskim),
" ustala politykę wewnętrzną i zagraniczną Unii,
" koordynuje politykę gospodarczą państw członkowskich,
" zawiera porozumienia międzynarodowe w imieniu UE.
110. Kompetencje Komisji Europejskiej:
" ma wyłączne prawo inicjatywy ustawodawczej,
" wydaje samodzielne akty prawne (mogą być anulowane przez Radę UE),
" czuwa nad przestrzeganiem prawa Unii (mo\
e wszcząć działania prawne przeciw państwom członkowskim lub firmom;
nakłada grzywny na osoby prawne lub fizyczne),
" wciela w \
ycie politykę Unii (realizuje postanowienia Rady UE),
" zarządza bud\
etem Unii i funduszami strukturalnymi.
111. WYMIEC
O OMÓW FUNKCJE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO
Parlament Europejski jest wyrazicielem woli politycznej narodów Unii Europejskiej i największym wielo narodowym parlamentem
na świecie. Pełni on trzy funkcje:
Przyjmuje akty prawa europejskiego  w wielu obszarach polityki wspólnie z Radą. Fakt, \
e członkowie Parlamentu są
wybierani bezpośrednio przez obywateli, jest jednym z czynników gwarantujących demokratyczne umocowanie prawa
europejskiego.
Parlament sprawuje nadzór demokratyczny nad pozostałymi instytucjami UE, w szczególności nad Komisją. Do jego
kompetencji nale\
y zatwierdzanie lub odrzucanie kandydatur komisarzy. Parlament dysponuje te\
prawem odwołania Komisji na
podstawie wotum nieufności
Kompetencje bud\
etowe. Parlament sprawuje pieczę nad bud\
etem UE.Wraz z Radą przyjmuje on bud\
et UE, a zatem
wywiera wpływ na wydatki Unii. Zwieńczeniem procedury bud\
etowej jest całkowite przyjęcie lub odrzucenie bud\
etu przez
Parlament.
112. WSKAZ PODSTAWY PRAWNE UE
Prawo europejskie jest swoistym systemem prawa; odrębnym od prawa międzynarodowego a tak\
e ró\
niącym się od prawa
poszczególnych państw członkowskich.
Prawo europejskie rozumiemy jak dotychczasowe prawo Unii Europejskiej wraz z ukształtowanymi zasadami, w których kładzie
się nacisk na rozumienie i stosowanie norm prawnych; zwraca się uwagę na politykę wspólnotową, orzecznictwo sądowe,
zwyczaje a tak\
e wartości, które tkwią w funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Prawo Europejskie dzielimy na:
prawo pierwotne jest stanowione przez państwa członkowskie za pośrednictwem umów międzynarodowych
- prawo wtórne stanowią organy wspólnotowe; na podstawie i w granicach prawa pierwotnego.
114. DROGA POLSKI DO UNII
1990 Polska składa wniosek do Unii Europejskiej
10.XII.91r podpisanie układu miedzy Polska a Wspólnotą Europejską
8.IV.84r Wniosek formalny o przynale\
ność
8.VIII.96r Powstaje w Polsce komitet integracji Europejskiej
31.III.98r Bruksela- negocjacje na jaki warunkach ma Polska przystąpić do Unii
7-9.XII.2000r Nicea-Traktat Nicejski mówi na jakich warunkach ma polska przystąpić do Unii
12-13.XII 2002r Kopenhaga- koniec negocjacji
16.IV.2003r Ateny- podpisanie traktatu do przystąpienia Polski do Unii
1.V.2003r Polska przystąpiła do Unii.
116. PRAWA Z KTÓRYCH MOG
KORZYSTAC OBYWATELE UNIIEUROPEJSKIEJ
Korzyści prawne obywatela w Unii.
Prawo do \
ycia, prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego, prawo do własności, prawo do wolności sumienia i religii,
prawo wolności zrzeszania się, prawo do prywatności, prawo do sprawiedliwego procesu, prawo do pracy i wynagrodzenia za
nie, prawo do nauki, prawo do udziału w \
yciu kulturalnym
118. JAKIE ZAGROśENIA DLA A
ADU MI
DZYNARODOWEGO NIESIE TERRORYZM
Terroryzm- pojęcie to oznacza u\
ywanie siły i przemocy, organizowanie i stosowanie zamachów zbrojnych na ludzi powiązanych
z władzą, przeciwników politycznych, religijnych, osoby innej narodowości w celu zdobycia władzy, wyra\
enia protestu, uzyskania
okupu, wymuszenia określonych zachowań i zastraszenia opinii publicznej. W XX wieku, doszło do nasilenia działań
terrorystycznych. Wpływ na rozwój terroryzmu w drugiej połowie XX wieku miał przede wszystkim dwubiegunowy układ sił w
powojennym świecie, wyścig zbrojeń, eksport idei rewolucyjnych zwłaszcza przez ZSRR, oraz realizowana przez USA doktryna
powstrzymywania. Jednak najsilniejsze bodz
ce do powstania zjawiska terroryzmu dały procesy dekolonizacyjne, ruchy
separatystyczne, czy radykalizacja ruchów religijnych. W efekcie pojawiały się liczne organizacje terrorystyczne o ró\
nym
podło\
u ideologicznym. Do największych zalicza się terroryzm islamski, etniczny i lewacki.
119. WYMIEC
POZYTYWNE I NEGATYWNE KONSEKWENCJE ROZWOJU CYWILIZACYJNEGO
Pozytywne konsekwencje:
wzrost produkcji i dobrobytu wprowadzanie nowych rozwiązań ułatwiając kontakty międzyludzkie, poprawiających organizacje
w pracy, nieskrępowany rowoj handlu międzynarodowego międzynarodowego i zagranicznego
Negatywne konsekwencje:
Likwidacja miejsc pracy, masowa emigracja, terroryzm
120. OCEN ZASADY FUNKCJONOWANIA ONZ
. Zasady funkcjonowania ONZ opierają się na następujących zało\
eniach:
suwerenna równość (wszystkie państwa są równe i suwerenne)
nieinterwencji (zakaz interwencji jednego państwa w wewnętrzne sprawy innego państwa. Zakaz ten dotyczy równie\
ONZ,
która ma zakazane interweniowanie w sprawach nale\
ących do kompetencji wewnętrznej któregokolwiek państwa)
wykonywania zobowiązań międzynarodowych (państwa zobowiązują się \
e będą wykonywać zobowiązania przyjęte zgodnie z
duchem Karty)
pokojowe załatwianie sporów (wszyscy członkowie ONZ są zobowiązani do załatwiania sporów międzynarodowych takimi
środkami, aby nie dopuścić do zagro\
enia pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego)
wyrzeczenie się siły (państwa zobowiązały się do wyrzeczenia się groz
by lub u\
ycia siły we wzajemnych stosunkach)
bezpieczeństwo zbiorowe (wszyscy członkowie oka\
ą organizacji wszelką pomoc w ka\
dej akcji podjętej zgodnie z Kartą)