Tomasz Kunda
Profilowanie fenyloacetonu (BMK)
Polska, Belgia i Holandia są głównymi producenta- wych 1-fenylo-2-propanon, znany jako benzylometylo
mi amfetaminy wytwarzanej laboratoryjnie metodą keton (BMK), główny prekursor przy produkcji amfeta-
Leuckarta. Co ważne, narkotyk ten pozyskiwany jest miny metodą Leuckarta, jest substancją bezbarwną lub
w laboratoriach nielegalnych, których likwiduje się kil- lekko żółtawą cieczą (BMK z nielegalnej produkcji ma
kanaS
cie w ciągu każdego roku. kolor od żółtego do brunatnego) o gęstoS
ci zbliżonej
Zabezpieczana w wyniku działań operacyjnych am- do gęstoS
ci wody i o przyjemnym zapachu. Jest to naj-
fetamina jest poddawana profilowaniu w Centralnym częS
ciej wykorzystywany prekursor do produkcji amfe-
Laboratorium Kryminalistycznym Komendy Głównej taminy.
Policji w Warszawie. Bardzo często oprócz amfetaminy Zestawienie właS
ciwoS
ci fizykochemicznych BMK
przy jej syntezie pozyskuje siÄ™ prekursor, czyli BMK. zamieszczono w tabeli 1, a widmo masowe BMK i jego
W związku z powyższym został on objęty ochroną wzór strukturalny ukazuje rycina 1.
prawnÄ… i wymieniony w wykazie  Substancji sklasyfiko-
wanych w rozumieniu art. 2 lit. a Kategorii I . Wykaz ten Produkcja, zastosowanie
stanowi Załącznik I do Rozporządzenia (WE) legalne i nielegalne BMK
Nr 273/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady Euro-
pejskiej z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie prekursorów Obecnie wskazanie krajów, które są legalnymi pro-
narkotykowych. ducentami BMK przysparza pewnych problemów, po-
Ze względu na prostą budowę chemiczną BMK nieważ różne x
ródła podają odmienne dane. Z informa-
można syntetyzować na wiele sposobów. Z uwagi cji Europejskiego Biura ds. Oszustw (OLAF) wynika, że
na różnorodnoS
ć próbek BMK, a tym samym możli- BMK legalnie produkują Francja, Indie, Japonia i Chiny.
woS
ć porównywania ich ze sobą i rozróżniania, opraco- Z kolei z danych przekazanych przez Międzynarodową
wano i wdrożono program jego profilowania. Radę ds. Kontroli Narkotyków (International Narcotics
Control Board  INCB) podczas spotkania implementu-
Charakterystyka BMK jÄ…cego Projekt PRISM w Waszyngtonie w 2002 r. wyni-
ka, że legalnym producentem BMK są również Stany
Uznany za substancję sklasyfikowaną w rozumieniu Zjednoczone Ameryki Północnej. Brak jedynie informa-
art. 2 lit. a RozporzÄ…dzenia (WE) nr 273/2004 Parla- cji dotyczÄ…cych rocznej produkcji BMK na S
wiecie.
mentu Europejskiego i Rady Europejskiej Na podstawie analizy sytuacyjnej dotyczÄ…cej niele-
z dnia 11.02.2004 r. w sprawie prekursorów narkotyko- galnej produkcji narkotyków syntetycznych można
Tabela 1
Zestawienie właS
ciwoS
ci fizykochemicznych BMK
Physical and chemical properties of BMK
Fenyloaceton (BMK, P2P)
Inne nazwy 1-fenylo-2-propanon; benzylometylo keton
CAS 103-79-7 temp. topnienia  15oC
Masa molowa 134,18 temp. wrzenia 214oC
Wzór sumaryczny C9H10O gęstoS
ć 1,0157 g/cm3
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 260 (kwiecień czerwiec) 2008
36
Ryc. 1. Widmo masowe i wzór strukturalny BMK
Fig. 1. BMK  mass spectrum and structural formula
przypuszczać, że legalna produkcja BMK (mimo braku ku. W związku z tym od wielu lat rozwijają się nielegal-
oficjalnych danych) odbywa się również na Ukrainie i w ne metody (znanych jest już kilkadziesiąt) syntezy BMK
Federacji Rosyjskiej. w nielegalnych laboratoriach.
Legalne wykorzystanie BMK w przemyS
le chemicz- BMK najczęS
ciej produkuje siÄ™ z:
nym i farmaceutycznym jest ograniczone do produkcji  kwasu fenylooctowego,
amfetaminy i metamfetaminy i ich pochodnych. BMK  cyjanku benzylu,
używa się także w syntezie organicznej do otrzymywa-  benzaldehydu (metoda nitrostyrenowa).
nia rodników benzylowych na drodze fotolizy  do pro-
dukcji propyloheksedryny. Z informacji przekazanych Synteza z kwasu fenylooctowego
przez Stany Zjednoczone i Turcję wynika ponadto, że W ostatnich latach jedną z najpopularniejszych me-
BMK jest również stosowane jako składnik w substan- tod produkcji BMK stosowanych w nielegalnych labora-
cjach czyszczÄ…cych oraz jako S
rodek do usuwania toriach stała się synteza z kwasu fenylooctowego
plam. W Polsce może być wykorzystywane legalnie je-  substancji kontrolowanej, która ze względu
dynie do badań naukowych. na powszechne zastosowanie w przemyS
le jest produ-
Nielegalnie BMK jest stosowane do produkcji amfe- kowana w olbrzymich iloS
ciach i stosunkowo Å‚atwo do-
taminy i metamfetaminy. Z tego prekursora produkuje stępna. W niektórych przypadkach nielegalne laborato-
się odpowiednio ok. 100% i 10% ww. narkotyków na ria wykorzystują zamiast kontrolowanego kwasu feny-
S
wiecie. Cena 1 kg BMK na rynku legalnym wynosi looctowego niekontrolowany chlorek kwasu fenyloocto-
ok. 100 euro, a na rynku nielegalnym w Europie, we- wego, który po zmieszaniu z wodą daje pożądany
dług danych Europolu, ok. 900 euro. kwas.
BMK można otrzymać w reakcji kwasu fenyloocto-
Metody syntezy BMK wego z kwasem octowym lub bezwodnikiem kwasu
octowego (obie te substancje są tanie i łatwo dostęp-
BMK jest substancją kontrolowaną, a ze względu ne). Istotnym utrudnieniem produkcji BMK z kwasu fe-
na brak możliwoS
ci szerszego, legalnego zastosowa- nylooctowego są niełatwe do spełnienia warunki reak-
nia owego prekursora trudno kupić go na legalnym ryn- cji i jej niezbyt duża wydajnoS
ć, mimo to jest to proces
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 260 (kwiecień czerwiec) 2008
37
opłacalny i stanowi ważny element nielegalnego rynku  tlenki toru lub manganu naniesione na pumeks
prekursorów.  katalizator.
Synteza z kwasu fenylooctowego i kwasu octowego Synteza z kwasu fenylooctowego i bezwodnika
Synteza BMK z kwasu fenylooctowego i kwasu octowego
octowego (ryc. 2) jest procesem jednoetapowym, wy- W odróżnieniu od syntezy BMK z kwasu fenyloocto-
magajÄ…cym jednak wykorzystania specjalistycznej apa- wego i kwasu octowego reakcja z bezwodnikiem octo-
ratury. wym (ryc. 3) nie wymaga zachowania tak drastycznych
Ryc. 2. Synteza BMK z kwasu fenylooctowego i kwasu octowego Ryc. 3. Synteza BMK z kwasu fenylooctowego i bezwodnika octowego
Fig. 2. BMK synthesis from phenylacetic acid and acetic acid Fig. 3. BMK synthesis from phenylacetic acid and acetic anhydride
WydajnoS
ć procesu wynosi około 50%. Z 1 kilogra- warunków. Proces jest prowadzony w temperaturze
ma kwasu fenylooctowego można otrzymać około 500 wrzenia mieszaniny reakcyjnej ok. 150oC i wymaga za-
ml BMK. stosowania podstawowej szklanej aparatury.
Cechy charakterystyczne zwiÄ…zane z produkcjÄ… WydajnoS
ć waha się w granicach od 50% do 70%,
 kwas fenylooctowy i kwas octowy mają charakte- co oznacza, że z 1 kg kwasu fenylooctowego można
rystyczny ostry zapach, otrzymać 500 700 ml BMK.
 niezbędny jest specjalny stalowy reaktor i urzą-
dzenia do ogrzewania i kontroli temperatury w za- Cechy charakterystyczne zwiÄ…zane z produkcjÄ…
kresie 300 400oC oraz butle z azotem do regene-  kwas fenylooctowy i bezwodnik octowy majÄ… cha-
racji katalizatora, rakterystyczny ostry zapach,
 duże zużycie prądu elektrycznego (proces prowa-  do produkcji zużywane są znaczne iloS
ci soli kwa-
dzony w wysokiej temperaturze), su octowego (octan sodu, octan potasu lub octan
 zamiast kwasu fenylooctowego może być stoso- ołowiu),
wany chlorek kwasu fenylooctowego (substancja  w trakcie syntezy wydzielają się duże iloS
ci gazu
niekontrolowana). (dwutlenek węgla).
Niezbędne wyposażenie Niezbędne wyposażenie
 stalowy reaktor umożliwiający pracę w wysokiej  zestaw do ogrzewania pod chłodnicą zwrotną,
temperaturze i pod zwiększonym ciS
nieniem (naj-  zestaw do destylacji,
częS
ciej wykonywany na zamówienie),  drobny sprzęt laboratoryjny.
 wyposażenie do ogrzewania i kontroli temperatury
w zakresie 300 400oC, Niezbędne chemikalia
 butla z azotem,  kwas fenylooctowy  prekursor (substancja kon-
 zestaw do destylacji, trolowana),
 zestaw do ekstrakcji,  bezwodnik octowy  prekursor,
 drobny sprzęt laboratoryjny.  octan sodu, octan potasu, octan ołowiu lub pirydy-
na (jedna z tych substancji)  reagenty.
Niezbędne chemikalia
 kwas fenylooctowy  prekursor (substancja kon- Synteza z cyjanku benzylu
trolowana), Cyjanek benzylu jest często stosowaną substancją
 kwas octowy  prekursor, w przemyS
le farmaceutycznym. Nie jest kontrolowany
 chlorek kwasu fenylooctowego  prekursor (za- ustawą o przeciwdziałaniu narkomanii i dlatego chętnie
miast kwasu fenylooctowego), wykorzystuje siÄ™ go do produkcji BMK. Synteza BMK
 wodorotlenek sodu, z cyjanku benzylu przebiega dwuetapowo (ryc. 4 5).
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 260 (kwiecień czerwiec) 2008
38
 alkohol etylowy bezwodny  reagent, rozpuszczal-
nik,
 kwas siarkowy  reagent (substancja kontrolowa-
na),
 kwas fosforowy  reagent,
 kwas octowy  reagent.
Ryc. 4. Pierwszy etap syntezy BMK z cyjanku benzylu  produkcja Ä…-fe-
nylo-acetonitrylu
Fig. 4. First stage of BMK synthesis from benzyl cyanide  production of
Synteza z benzaldehydu
Ä…-phenylacetonitrite
Produkcja BMK z benzaldehydu przebiega w dwóch
etapach, przy czym przerwa pomiędzy nimi może być
dowolnie długa (ryc. 6).
Ryc. 5. Drugi etap syntezy BMK z cyjanku benzylu (zamiast kwasu siar-
kowego i wody może być stosowana mieszanina kwasów siarkowego
i fosforowego)
Fig. 5. Second stage of BMK syntesis from benzyl cyanide (mixture of
sulfuric and phosphoric acid can be used in place of sulfuric acid and
water)
Ryc. 6. Pierwszy etap syntezy BMK z benzaldehydu; otrzymywanie feny-
lo-2-nitropropenu
Fig. 6. First stage of BMK synthesis from benzaldehyde: receiving of
WydajnoS
ć produkcji BMK tą metodą wynosi
phenyl-2-nitropropene
ok. 80%, tzn. że z 1 kg cyjanku benzylu można otrzy-
mać około 900 ml BMK.
Cechy charakterystyczne zwiÄ…zane z produkcjÄ… Drugi etap syntezy BMK, czyli redukcja fenylo-2-ni-
 do produkcji używany jest metaliczny sód, który tropropenu, może być przeprowadzony na dwa sposo-
zapala się w kontakcie z wodą (także reakcja so- by (ryc. 7 i 8).
du z etanolem przebiega gwałtownie), powodując
duże zagrożenie pożarowe, Uwaga. Zamiast kwasu octowego może być stoso-
 na etapie hydrolizy i dekarboksylacji może być wy- wany rozcieńczony kwas solny.
korzystywany kwas fosforowy, który nie ma innych
zastosowań w nielegalnych laboratoriach,
 niezbędne jest wyposażenie umożliwiające chło-
dzenie reakcji (lód lub suchy lód),
 ze względu na koniecznoS
ć pracy w warunkach
bezwodnych potrzebne sÄ… S
rodki suszÄ…ce, np. tle-
nek wapnia lub pięciotlenek fosforu,
 produkcję musi prowadzić chemik lub osoba do-
Ryc. 7. Redukcja fenylo-2-nitropropenu do BMK za pomocÄ… borowodorku
kładnie przeszkolona i doS
wiadczona w pracy
sodu
w warunkach bezwodnych.
Fig. 7. Reduction of phenyl-2-nitropropene to BMK by means of sodium
borohydride
Niezbędne wyposażenie
 zestaw do ogrzewania pod chłodnicą zwrotną,
 zestaw do destylacji,
 zestaw do schładzania mieszaniny reakcyjnej (lód
lub suchy lód),
 drobny sprzęt laboratoryjny.
Niezbędne chemikalia
Ryc. 8. Redukcja fenylo-2-nitropropenu do BMK za pomocą pyłu żelaza
 cyjanek benzylu  prekursor,
w S
rodowisku kwaS
nym
 octan etylu  prekursor,
Fig. 8. Reduction of phenyl-2-nitropropene to BMK by means of iron dust
in acid environment
 metaliczny sód  reagent,
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 260 (kwiecień czerwiec) 2008
39
Cechy charakterystyczne zwiÄ…zane z produkcjÄ… niezwykle istotnÄ… informacjÄ… jest ponadto stwierdzenie,
 do produkcji używane są mało popularne związki czy analizowane próbki BMK pochodzą z tego samego
chemiczne: nitroetan i butyloamina, x
ródła lub tej samej partii materiału, a także jaką meto-
 fenylo-2-nitropropen (produkt pierwszego etapu dą zostały wyprodukowane. Aby odpowiedzieć na te
syntezy) jest ciałem stałym o charakterystycznym pytania, opracowano metodykę profilowania BMK skła-
żółtym kolorze, dającą się z kilku etapów:
 z produktu pierwszego etapu można bezpoS
red-  przygotowania próbek do analizy,
nio otrzymać amfetaminę; wymagane jest wtedy  analizy próbek metodą chromatografii gazowej
zastosowanie silnego reduktora, takiego jak glino- z detektorem masowym,
wodorek litu,  identyfikacji zanieczyszczeń,
 drugi etap wymaga pewnego doS
wiadczenia  analizy statystycznej wyników,
od prowadzącego go chemika i musi być stale  wprowadzenia wyników do bazy danych.
nadzorowany.
Przygotowanie próbek BMK do analizy
Niezbędne wyposażenie
 zestaw do ogrzewania pod chłodnicą zwrotną, Do opracowania metodyki profilowania BMK wyko-
 zestaw do destylacji, rzystano 80 próbek (pochodzących z konfiskat) otrzy-
 zestaw do schładzania mieszaniny reakcyjnej (lód manych różnymi metodami syntezy.
lub suchy lód)  tylko w pierwszym wariancie dru- Próbkę analityczną przygotowywano przez zmie-
giego etapu syntezy, szanie 100 µl BMK i 1 ml chloroformu ze standardem
 zestaw do ekstrakcji  tylko w drugim wariancie wewnętrznym  difenyloaminą o stężeniu 0,3 mg/ml.
drugiego etapu syntezy, Tak przygotowane próbki poddawano analizie chroma-
 drobny sprzęt laboratoryjny. tograficznej metodą opisaną poniżej.
Niezbędne chemikalia Dobór parametru analizy na GC/MS
 benzaldehyd  prekursor (substancja kontrolowa-
na), Badania wykonano metodÄ… chromatografii gazowej
 nitroetan  prekursor (substancja kontrolowana), z detekcjÄ… masowÄ… (GC/MS)  na GC HP-6890/MSD
 butyloamina (lub inna wyższa amina)  katalizator, HP 5973 firmy Hewlett Packard z zastosowaniem ko-
 alkohol etylowy  rozpuszczalnik, lumny kapilarnej HP5 MS 30 m x 250 µm x 0,25 µm.
 borowodorek sodu  reagent (wariant pierwszy Warunki analityczne:
drugiego etapu syntezy), 1. gaz noS
ny: hel,
 nadtlenek wodoru (perhydrol)  reagent (wariant 2. nastrzyk: 1 µl,
pierwszy drugiego etapu syntezy), 3. split: 20:1,
 węglan potasu  reagent (wariant pierwszy dru- 4. stały przepływ: 1,6 ml/min,
giego etapu syntezy), 5. program temperaturowy (Å‚Ä…czny czas anali-
 metanol  rozpuszczalnik (wariant pierwszy dru- zy: 15,67 min):
giego etapu syntezy),  70oC przez 0,5 min,
 pył żelazny  reagent (wariant drugi drugiego eta-  70oC 290oC z przyrostem 15oC/min,
pu syntezy),  290oC przez 0,5 min,
 kwas octowy lub kwas solny  reagent (wariant 6. detektor: MSD (TIC 40,5 550),
drugi drugiego etapu syntezy), 7. temperatura linii transferowej: 290oC,
 eter dietylowy, toluen, benzen (jedna z tych sub- 8. wyłączenie detektora: w czasie 4,35 4,65 min.
stancji)  rozpuszczalnik (wariant drugi drugiego W powyższej metodzie zastosowano czasowe wyłą-
etapu syntezy). czenie detektora (Time Events). Czyni siÄ™ to w chwili,
gdy BMK  ze względu na duże stężenie w przygoto-
Badania kryminalistyczne wywanym roztworze  daje sygnał analityczny
(4,35 4,65 min). Był to jedyny sposób pozbycia się
Identyfikacja BMK z analitycznego punktu widzenia owego dominującego sygnału, zakłócającego identyfi-
jest bardzo łatwa i nie sprawia żadnych kłopotów. Naj- kację niektórych substancji w profilu. Przykładowy pro-
lepsze i najszybsze wyniki daje analiza metodą chro- fil zanieczyszczeń BMK przedstawiono na rycinie 9.
matografii gazowej z detektorem masowym  identyfi- PowtarzalnoS
ci metody okreS
lono na podsta-
kacja BMK następuje na podstawie czasu retencji wie dziesięciu analiz dla jednej losowo wybranej prób-
i widma masowego. Z punktu widzenia potrzeb policji ki BMK. Badania wykonano w jednym dniu. Obliczono
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 260 (kwiecień czerwiec) 2008
40
W profilach próbek BMK synte-
tyzowanych z kwasu fenyloocto-
wego charakterystycznym zanie-
czyszczeniem jest pozostałoS
ć
nieprzereagowanego kwasu feny-
looctowego, a w profilach próbek
BMK syntetyzowanych z cyjanku
benzylu półprodukt powstający
w I etapie syntezy, czyli Ä…-fenylo-
acetonitryl.
Ryc. 9. Przykładowy profil zanieczyszczeń BMK
Niekiedy partie BMK sÄ… znako-
Fig. 9. Example of BMK impuriti profile
wane lub rozcieńczane acetofeno-
nem. Powstające wówczas zanie-
odchylenie standardowe i względne odchylenia stan- czyszczenie należy do elementów charakterystycz-
dardowe dla czasów retencji i powierzchni dla dwóch nych, nie ma jednak związku z syntezą. Z tego wzglę-
wybranych pików. Pierwszy pochodzący od standardu du nie zostało uwzględnione w profilu BMK.
wewnętrznego  difenyloaminy, drugi od kwasu fenylo- Podczas analizy 80 profili BMK zostały wyłonione
octowego. Uzyskane wyniki przedstawiono w tabeli 2. trzy charakterystyczne grupy profili, tzn. grupa z kwa-
OdtwarzalnoS
ć metody okreS
lono na podstawie 30 sem fenylooctowym, grupa z Ä…-fenyloacetonitrylem
analiz dla różnych losowo wybranych próbek BMK wy- oraz grupa bez wyżej wymienionych substancji. Wyni-
konanych w różne dni. Odchylenie standardowe ka z tego, że wybrane markery profilu BMK dobrze ob-
Tabela 2
Zestawienie wyników do obliczenia powtarzalnoS
ci metody
Collation of results for calculation of method repeatability
Difenyloamina Kwas fenylooctowy
Parametr
Czas retencji Powierzchnia piku Czas retencji Powierzchnia piku
R
rednia
8,7179 207165059 5,5688 203856669
Odchylenie standardowe
0,001853 10983337 0,001549 4653705,3
Względne odchylenie standardowe
0,02% 5,30% 0,03% 2,28%
i względne odchylenie standardowe obliczono dla stan-
Tabela 3
dardu wewnętrznego  difenyloaminy. Wyniki analiz
Zestawienie wyników do obliczenia
przedstawiono w tabeli 3.
odtwarzalnoS
ci metody
Otrzymane wyniki wskazują na to, że metoda jest
Collation of results for calculation of method reproducibility
powtarzalna i odtwarzalna.
Difenyloamina
Identyfikacja zanieczyszczeń
Nr analizy
Czas retencji Powierzchnia
W 80 próbkach BMK zidentyfikowano 37 zanie-
piku
czyszczeń, z których w dalszej drodze eliminacji wyty-
powano 13 markerów stanowiących profil dla całej po-
R
rednia 8,717867 224402574
pulacji próbek (ryc. 10 22).
Kryterium wyboru markerów:
Odchylenie 0,001737 21425609
 częstoS
ć występowania danego związku w róż-
standardowe
nych próbkach BMK  markery ogólne, niezależne
Względne
od metody syntezy BMK,
odchylenie 0,02% 9,55%
 metoda syntezy BMK  markery różnicujące, cha-
standardowe
rakterystyczne dla danej metody syntezy BMK.
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 260 (kwiecień czerwiec) 2008
41
Ryc. 10. Marker nr 1, czas retencji 3,44 min Ryc. 15. Marker nr 6, czas retencji 6,25 min
Fig. 10. Marker No. 1, retention time 3.44 min. Fig. 15. Marker No. 6, retention time 6.25 min.
Ryc. 11. Marker nr 2, czas retencji 4,00 min Ryc. 16. Marker nr 7, czas retencji 6,29 min
Fig. 11. Marker No. 2, retention time 4.00 min. Fig. 16. Marker No. 7, retention time 6.29 min.
Ryc. 12. Marker nr 3, czas retencji 4,98 min Ryc. 17. Marker nr 8, czas retencji 6,80 min
Fig. 12. Marker No.3, retention time 4.98 min. Fig. 17. Marker No. 8, retention time 6.80 min.
Ryc. 13. Marker nr 4, czas retencji 5,40 min Ryc. 18. Marker nr 9, czas retencji 7,00 min
Fig. 13. Marker No. 4, retention time 5.40 min. Fig. 18. Marker No. 9, retention time 7.00 min.
Ryc. 14. Marker nr 5, czas retencji 5,57 min Ryc. 19. Marker nr 10, czas retencji 7,31 min
Fig. 14. Marker No. 5, retention time 5.57 min. Fig. 19. Marker No. 10, retention time 7.31 min.
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 260 (kwiecień czerwiec) 2008
42
Ryc. 20. Marker nr 11, czas retencji 9,87 min Ryc. 21. Marker nr 12, czas retencji 10,46 min
Fig. 20. Marker No. 11, retention time 9.87 min. Fig. 21. Marker No. 12, retention time 10.46 min.
WiększoS
ć zastosowanych metod daje podział 80
próbek BMK na trzy klastry, jednak najlepiej widoczne
jest to w przypadku odległoS
ci 1-Pearson r z zastoso-
waniem metody Warda (ryc. 23).
Analiza danych statystycznych
Analizowane próbki BMK otrzymano trzema meto-
Ryc. 22. Marker nr 13, czas retencji 11,39 min
dami syntezy: z kwasu fenylooctowego, z cyjanku ben-
Fig. 22. Marker No. 13, retention time 11.39 min.
zylu oraz inną nieznaną metodą. Każda z nich odpo-
wiada trzem klastrom będącym wynikiem analizy sku-
razują podobieństwa i różnice pomiędzy poszczególny- pień (ryc. 24).
mi próbkami BMK.
Analiza statystyczna
Analizie statystycznej poddano profile 80 próbek
BMK pochodzących z różnych konfiskat, stosując kom-
binację wielu metod tworzenia skupień (complete linka-
ge, single linkage and Ward methods) i różnych miar
odległoS
ci (odległoS
ć euklidesowa, kwadrat odległoS
ci
euklidesowej, city-block Manhattan distance, odległoS
ć
Czebyszewa, 1-Pearson r, odległoS
ć potęgowa, pro-
cent niezgodnoS
ci) pomiędzy poszczególnymi obiekta-
Ryc. 24. Wynik analizy skupień 80 próbek BMK. Kolor czerwony oznacza
mi (próbkami BMK). Obliczenia wykonano, korzystając
próbki otrzymane z kwasu fenylooctowego, kolor zielony z cyjanku benzy-
z pól powierzchni wybranych 13 markerów po ich stan- lu, a kolor niebieski BMK wyprodukowane nieznaną metodą. Kolorem
czarnym zaznaczono próbki BMK zawierające acetofenon.
daryzacji.
Fig. 24. Result of cluster analysis of 80 BMK samples. Red colour means
samples obtained from phenylacetic acid, green  samples obtained from
benzyl cyanide, blue  BMK produced with unknown method. Black
indicates BMK samples containing acetophenone.
W każdej podgrupie dają się wyróżnić grupy profili.
R
wiadczy to o tym, że analiza skupień rozróżnia nie tyl-
ko profile pod względem metody syntezy, lecz także
partie syntezy lub x
ródła. Dla grupy  cyjanek benzylu
widocznych jest np. kilka skupień (ryc. 25).
Diagram dla próbek z grupy  kwas fenylooctowy
przedstawiono na rycinie 26.
W tym przypadku widać także podgrupy profili różni-
cujące próbki. Przedmiotem dalszych badań będzie
okreS
lenie granicznej wartoS
ci odległoS
ci, dla których
Ryc. 23. Wynik analizy skupień 80 próbek BMK
Fig. 23. Result od cluster analysis of 80 BMK samples próbki BMK będą przypisywane do tej samej partii (te-
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 260 (kwiecień czerwiec) 2008
43
licyjnych i laboratoryjne, miejsce i data konfiskaty, oko-
licznoS
ci konfiskaty, wielkoS
ć konfiskaty i informacja
o podobieństwie do innych badanych wczeS
niej próbek
BMK.
Druga baza danych zawiera szczegółowe informa-
cje na temat konfiskaty, między innymi: imiona i nazwi-
ska osób związanych z konfiskatą, numery telefonów,
adresy, modus operandi, powiÄ…zania z innymi konfiska-
tami. Znajdują się w niej także informacje zawarte
w bazie kryminalistycznej, w tym numery spraw policyj-
nych umożliwiające połączenie obu baz.
Bazy BMK umożliwiają między innymi monitorowa-
nie rynku BMK w Polsce, identyfikacjÄ™ pochodzenia
Ryc. 25. Wynik analizy skupień dla grupy  cyjanek benzylu
BMK (produkcja legalna czy nielegalna), znajdowanie
Fig. 25. Result of cluster analysis for  benzyl cyanide group
powiązań pomiędzy poszczególnymi konfiskatami oraz
łączenie postępowań policyjnych dotyczących BMK
pochodzÄ…cego z tego samego x
ródła.
Tomasz Kunda
ryc. i tabele: autor
Autor publikacji dziękuje dr. Waldemarowi Krawczy-
kowi za pomysł i pomoc w opracowaniu niniejszego ar-
tykułu oraz za długoletnią owocną współpracę.
BIBLIOGRAFIA
1. Krawczyk W., Kunda T., Perkowska I., Dudek D.: Im-
purity profiling/comparative analyses of samples of 1-phenyl-
-2-propanone,  Bulletin on Narcotics 2005, t. 57, nr 1 2.
Ryc. 26. Wynik analizy skupień dla grupy  kwas fenylooctowy
Fig. 26. Result of cluster analysis for  phenylacetic group
2. Background information on precursors used in the illicit
manufacture of the Amphetamine-type Stimulants (ATS),
1-Phenyl-2-Propanone (P-2-P) and 3,4-Methylenedioxyphe-
go samego rzutu syntezy) lub do tego samego x
ródła, nyl-2-Propanone (3,4-MDP-2-P); INCB/ATS-P/2002/B. 1,
ale różnych rzutów syntezy. 7 May 2002.
Wyniki badań BMK znajdują się w dwóch bazach 3. Krawczyk W.: Nielegalne laboratoria narkotykowe,
danych  kryminalistycznej, prowadzonej przez CLK Wyd. CLK KGP, Warszawa 2005.
KGP, i policyjnej, prowadzonej przez CBR
KGP. W ba- 4. Krawczyk W., Perkowska I., Parczewski A.: Propaga-
zie kryminalistycznej umieszczane są profile BMK, cja błędu w profilowaniu amfetaminy. Monografia (materiały
szczegółowe wyniki badań analitycznych (czystoS
ć, konferencyjne) II Konferencji Chemometria  metody i zasto-
dodatki, główne zanieczyszczenia), numery spraw po- sowania, Zakopane 2003.
e-mail: [e-mail]
e-mail: [e-mail]
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 260 (kwiecień czerwiec) 2008
44