:: TEMAT ::
NASZE ŻABY
4
WPROWADZENIE
WPROWADZENIE
WPROWADZENIE
Na terenie Polski występują dwa rzędy płazów: ogoniaste i bezogonowe.
Do płazów ogoniastych zaliczymy cztery gatunki traszek oraz salamandrę
plamistą. Rząd bezogonowych reprezentuje kilka rodzin określanych potocz-
nie mianem żab i ropuch.
Wiosną najczęściej spotykanymi w czasie wędrówki do miejsc godów
CELE OGÓLNE:
CELE OGÓLNE:
są żaby zielone i brunatne. Ten umowny podział na dwie grupy ułatwia ich
kształtowanie umiejętności ruchowych
rozróżnianie. Żaby zielone związane są z wodami. To miano obejmuje żabę
dzieci,
jeziorkową, żabę śmieszkę i żabę wodną, będącą najprawdopodobniej mie-
doskonalenie umiejętności manualnych
szańcem obu wcześniej wymienionych gatunków. Żaby brunatne - czyli żaba
dzieci,
trawna, moczarowa i zwinka - większą część roku spędzają na lądzie, w wo-
wyposażenie uczniów w zakresie wie-
dach jedynie rozmnażają się. Z powodu zmienności cech morfologicznych
dzy dotyczącej ruchu drogowego.
poszczególnych osobników zarówno żaby zielone jak i brunatne niejedno-
krotnie trudno prawidłowo oznaczyć.
CELE OPERACYJNE:
Pomiędzy obiema grupami żab występują różnice nie tylko w wyglądzie.
Uczestnik wykona następujące czynno-
Żaby zielone do godów przystępują w kwietniu, maju i czerwcu, natomiast
ści:
brunatne wcześniej - od lutego do kwietnia. Płazy powracają co roku do
wymieni trzy cechy wyróżniające żaby
miejsca swego urodzenia. Stąd dużym zagrożeniem dla nich są likwidacje od innych zwierząt,
nawet niewielkich zbiorników wodnych. Miejsce godowe jest łatwo wykryć potrafi rozróżnić ropuchę i żabę,
dzięki głosom wydawanym przez samce. Skrzek o galaretowatej postaci jest
prawidłowo zachowuje się jako
uczestnik ruchu drogowego.
składany w dużych ilościach, do kilkunastu tysięcy jaj, w wodzie na dnie
akwenu lub przyczepiany do roślin wodnych. Wylęgłe z niego larwy noszą
nazwę kijanek i przechodzą przez kilka etapów przeobrażenia aż do postaci FORMA PRACY:
dorosłej, kiedy to mogą już żyć lądzie.
indywidualna, zbiorowa
Ściśle z lądem związane są żaby brunatne występując w lasach, parkach,
WIEK: 4 - 5 lat
ogrodach, a nawet na łąkach i polach. Natomiast żaby zielone napotkamy
zawsze w pobliżu zbiorników wodnych. Żaba śmieszka preferuje jeziora
MATERIAA
Y:
i rzeki, żaba jeziorkowa mniejsze sadzawki, oczka śródleśne, glinianki, Oba
Kartonowe kserokopie maski żaby, no-
gatunki bytują głównie w strefie litoralu. Natomiast żaba wodna może być
życzki, cienkie gumki, odtwarzacz CD,
spotykana w środowiskach typowo lądowych z dala od wody, co poniekąd
farby plakatowe, pędzle, duży arkusz
przeczy jej nazwie.
papieru pomalowany w czarno-białe
Wszystkie polskie żaby, ropuchy i traszki objęte są ochroną gatunkową. pasy, kartonowe znaki przejścia dla pie-
szych, latarka z czerwonym i zielonym
światłem, gumowe rękawiczki, wiadro
plastikowe.
1
WIOSNA
p
o
r
y
r
o
k
u
p
r
z
e
d
a
s
k
z
a
k
l
o
:: TEMAT ::
pory roku
przedszkolaka
4 NASZE ŻABY
ZAJ
CIA 1. WIOSENNE RECHOTANIE
MIEJSCE: SALA
PRZYGOTOWANIA WST
PNE
1. Zaproś dzieci do koła i zaproponuj zabawę w odgrywanie postaci różnych zwierząt. Na twoje hasło przedszko-
laki będą; chodzić jak koty, latać jak motyle, zbierać ziarno jak ptaki, pływać jak ryby, skakać jak żaby itp.
2. Wyjaśnij przedszkolakom, że tematem zajęć są żaby. Zapytaj jakie cechy posiadają żaby (kolor, kształt ciała).
Gdzie najczęściej można spotkać żaby?
3. Posługując się planszą opowiedz o rozwoju żab. W wodzie żaby składają jajeczka nazywane skrzekiem. Jest ich
bardzo dużo. Po jakimś czasie z tych jajeczek wylęgają się kijanki przypominające ryby. Kijanki szybko roz-
wijają się i po pewnym czasie wyrastają im nogi. Najpierw z tyłu tułowia, potem z przodu. Następnie redukcji
ulega ogon. Cały czas również zachodzi szereg innych procesów mających przystosować je do życia nie tylko
w wodzie, ale też na lądzie. Tam bowiem dużą część życia spędzają dorosłe żaby odżywiając się drobnymi owa-
dami, dżdżownicami, larwami.
4. Zaznacz różnice w wyglądzie występujące pomiędzy żabami i ropuchami. Żaby na lądzie raczej skaczą, nato-
miast ropuchy kroczą. Skóra żab jest gładka, natomiast na skórze ropuch występują liczne brodawki.
PRZEBIEG ZAJ
Ć
A. PRZYGOTOWANIA
1. Wszystkim przedszkolakom wręcz arkusze kartonu z maską żaby. Poleć, aby posługując się nożyczkami wycieli
kształt maski.
2. Następnie pomóż w wykonaniu otworów w miejscu oczu oraz zamocowaniu gumek.
3. Kolejnym krokiem będzie pomalowanie masek na zielono farbami i pozostawienie do wyschnięcia.
B. ĆWICZENIA
1. Poleć dzieciom, aby założyły maski. Z płyty wyemituj głosy godowe żab. Wiosną i latem wydają je samce
w celu przekazania informacji o miejscu godów. Po wyłączaniu odtwarzacza grupa stara się naśladować recho-
tanie.
2. Głosy żab mogą być słyszane z dużej odległości. Z całej okolicy płazy wędrują w ich stronę. Poproś, aby dzieci
zaczęły skakać wokół sali jak podróżujące żaby.
3. Często wśród żab przemieszczają się także podobne do nich ropuchy. Jednak one nie skaczą lecz wolno kroczą.
Teraz przedszkolaki naśladują ropuchy maszerując jednocześnie na stopach i dłoniach.
4. Kiedy płazy docierają do wody zanurzają się w niej i pływają. Każdy z uczestników zajęć kładzie się na brzuchu
i stara się pływać  żabką .
5. Zanim jednak dotrą do jeziora czy sadzawki niektóre żaby i ropuchy muszą pokonać niebezpieczne przeszkody.
Jednym z największych dla nich zagrożeń jest ruch samochodowy. Co roku tysiące tych płazów ginie na drogach
pod kołami. Podobne niebezpieczeństwo grozi dzieciom, jeśli nie przestrzegają przepisów ruchu drogowego.
6. Ustaw na podłodze duży arkusz papieru z namalowanymi pasami. Stań za nim z dwoma latarkami o czerwonym
i zielonym świetle oraz rysunkiem na kartonie znaku drogowego oznaczającego przejście dla pieszych.
7. Najpierw wytłumacz przedszkolakom zasady przechodzenia na przejściu dla pieszych bez świateł. Pokaż jakie
4 PORY ROKU PRZEDSZKOLAKA
2
WIOSNA
:: TEMAT ::
pory roku
przedszkolaka
przedszkolaka
4
NASZE ŻABY
znaki informują o istnieniu takiego przejścia. Przestrzeż, iż najpierw należy popatrzeć w lewo, potem w prawo,
potem znowu w lewo i dopiero przejść.
8. Na przejściu z sygnalizacją świetlną patrzymy uważnie na sygnalizatory. Przechodzimy wyłącznie na świetle
zielonym, natomiast na czerwonym czekamy. Nie wbiegamy na drogę, gdy światło zielone miga.
9. Na koniec porozmawiaj z dziećmi o innych zasadach poruszania się wzdłuż jezdni.
ZAJ
CIA 2. ŻABY W
DROWNICZKI
MIEJSCE: TEREN (OKOLICA STAWU, SADZAWKI, OCZKA WODNEGO)
PRZYGOTOWANIA WST
PNE
1. Zlokalizuj miejsce w którym rozmnażają się żaby. Najlepiej wybierz płytki i bezpieczny zbiornik wodny, do
którego łatwo dotrzesz z grupą przedszkolaków.
2. Przygotuj atlas do oznaczania żab, gumowe rękawiczki i plastikowe wiaderko.
PRZEBIEG ZAJ
Ć
A. PRZYGOTOWANIA
1. W czasie wędrówki w kierunku zbiornika wodnego uważnie obserwujcie pobocze drogi. Celem jest zauważenie
wędrujących wśród traw żab. Opowiedz o przywiązaniu żab do miejsc przyjścia na świat i ich corocznych
wędrówkach.
2. Wskaż dzieciom przeszkody, na które mogą natrafić żaby i ropuchy np. betonowe krawężniki, studzienki kana-
lizacyjne itp.
3. Zaznacz, że dużym zagrożeniem dla żab wędrujących wiosną jest wypalanie traw.
B. ĆWICZENIA
1. W pobliżu zbiornika zatrzymaj grupę i razem posłuchajcie wydawanych przez żaby odgłosów. Jakie inne dz
wię-
ki są słyszane w okolicy? Czy ktoś potrafi je naśladować?
2. Przyjrzyjcie się tafli wody. Wśród wodnej roślinności będziecie mogli dostrzec pływające żaby. Mają one tak
ukształtowaną głowę, aby nad wodą pozostawał jedynie nos i oczy. To pozwala bezpiecznie obserwować okoli-
cę, a samemu być maksymalnie niewidocznym.
3. Nabierz do wiadra wody tak aby pływał w niej skrzek. Pozwól, aby wszyscy obejrzeli go z bliska. Są to jajeczka
żab z których wylęgają się kijanki. Ostrożnie wylej wodę z powrotem do zbiornika wodnego.
4. W gumowych rękawiczkach złap jedną z żab i wpuść do wiadra. Opowiedz o budowie ciała żab z silnie rozwi-
niętymi tylnymi kończynami służącymi do przemieszczania się po lądzie (skoki) oraz sprawnego pływania.
5. Zadaj pytanie: jakie elementy krajobrazu są potrzebne, aby żaby i ropuchy czuły się dobrze? Czy jest to trawa,
woda, drzewa, kamienie?
6. Po powrocie do przedszkola poproś dzieci, aby namalowały swoje wrażenia z wycieczki.
4 PORY ROKU PRZEDSZKOLAKA
3
WIOSNA
:: TEMAT ::
pory roku
przedszkolaka
4
NASZE ŻABY
ZADANIE DLA PRZEDSZKOLAKÓW
Wraz z rodzicami wybierz się na spacer, w czasie którego będziesz mógł sprawdzić swoją wiedzę dotyczącą prze-
chodzenia przez jezdnię. Kilka razy pokonajcie przejścia z sygnalizacją świetlną oraz pozbawione jej. Zwróćcie
uwagę na znaki drogowe jakimi są oznakowane.
CIEKAWOSTKI
1. Ropuchy są zwierzętami raczej ociężałymi i dlatego narażonymi na częste ataki drapieżników. Ich obroną
są znajdujące się za uszami gruczoły zwane parotydami. W momencie mocnego ich potarcia lub zranienia
wydzielają one jad którego piekący smak odstręcza napastnika. Jad ten nie jest groz
ny dla człowieka, jednak
trzeba pamiętać, by po kontakcie z płazami myć ręce by nie dostał się on np. do naszych oczu.
2. Rzekotki drzewne posiadają zdolność przypisywaną jedynie kameleonom do zmiany barwy swego ciała w
zależności od kolorystyki otoczenia. Przez biologów jest to określane mianem mimetyzmu. Naturalny
jasnozielony kolor tych nadrzewnych żab może być zmieniany w różnych odcieniach do jasnożółtego i pra-
wie czarnego.
3. Od 2002 roku w Kudowej Zdroju funkcjonuje Muzeum Żaby. Prezentowane są w nim najróżniejsze przed-
mioty wyobrażające żaby lub z nimi związane. Kolekcja liczy ponad 3000 eksponatów. Głównym celem
muzeum jest zainteresowanie odwiedzających płazami i ich ochroną.
SA
OWNICZEK TRUDNIEJSZYCH POJ
Ć
Cechy morfologiczne - inaczej cechy budowy zewnętrznej, wygląd.
Litoral - strefa przybrzeżna porośnięta częściowo przez roślinność wynurzoną i zanurzoną, licznie zamieszkała
przez zwierzęta.
WYBRANE POZYCJE LITERATURY
1. Beregr L. Płazy i gady Polski  Klucz do oznaczania. PWN . Warszawa-Poznań 2000.
2. Juszczyk W. Płazy i gady krajowe. PWN. Warszawa 1974.
3. Pałczyński Z. Przez knieje i moczary. Warszawa 2007.
4. http://www.gadyiplazypolski.amend.pl/
5. http://oczkowodne.net/article/bufo.php
6. http://oczkowodne.net/article/rana.php
7. http://oczkowodne.net/article/ranae.php
8. http://www.herpetologia.waw.pl/
4 PORY ROKU PRZEDSZKOLAKA
4
WIOSNA
:: TEMAT ::
pory roku
przedszkolaka
przedszkolaka
4
OWADY WOKÓA
NAS
NASZE ŻABY
NASZE ŻABY I ROPUCHY - TABLICA 1
Cykl rozwojowy żaby trawnej Rana temporaria
Przedstawicielka żab brunatnych. Wczesną wiosną budzi się ze snu zimowego, który spędza
w mule, na dnie zbiorników wodnych i przystępuje do godów jako pierwsza z wszystkich
gatunków żab. Resztę sezonu przebywa na lądzie. Jest niezwykle wierna miejscom godowym,
do których powraca pokonując niejednokrotnie kilkukilometrowe odległości.
4 PORY ROKU PRZEDSZKOLAKA 5
WIOSNA
:: TEMAT ::
pory roku
przedszkolaka
4
NASZE ŻABY
NASZE ŻABY I ROPUCHY - TABLICA 2
Żaba jeziorkowa Rana lessonae
Spotykana nad niewielkimi zbiornikami wodnymi: gliniankami, torfiankami, oczkami wodnymi
ale na terenach wilgotnych także w pewnym od nich oddaleniu. Aktywna w ciągu dnia. Jej
pożywieniem są, podobnie jak innych żab, bezkręgowce.
4 PORY ROKU PRZEDSZKOLAKA
6
WIOSNA
:: TEMAT ::
pory roku
przedszkolaka
przedszkolaka
4
OWADY WOKÓA
NAS
NASZE ŻABY
NASZE ŻABY I ROPUCHY - TABLICA 3
Kumak górski Bombina variegata
Spotykany w Polsce w Karpatach i na Pogórzu Karpackim. Często w przydrożnych rowach,
koleinach wypełnionych wodą, gliniankach. Skrzek składa od wiosny aż do lipca. Kijanki roz-
wijają się stosunkowo szybko, co umożliwia mu rozmnażanie się także w zbiornikach okreso-
wych. Póz
nym latem kumaki opuszczają środowisko wodne i rozpoczynają intensywnie żero-
wać na lądzie. Zimę spędzają zagrzebane pod ziemią.
4 PORY ROKU PRZEDSZKOLAKA 7
WIOSNA
:: TEMAT ::
pory roku
przedszkolaka
4
NASZE ŻABY
NASZE ŻABY I ROPUCHY - TABLICA 4
Rzekotka drzewna Hyla arborea
Jedyna polska żaba nadrzewna. Swoim kształtem i kolorem przypomina liść, co dobrze masku-
je ją w koronach drzew i krzewów przed wrogami. Pozwala także niezauważonym czatować
na ofiary którymi są owady. Wiosną samce rzekotek zbierają się i urządzają bardzo donośne
koncerty. Żaby te rozmnażają się składając na dnie zbiorników wodnych z wodą stojącą. Zimują
zagrzebane pod warstwą liści.
4 PORY ROKU PRZEDSZKOLAKA
8
WIOSNA
:: TEMAT ::
pory roku
przedszkolaka
przedszkolaka
4
OWADY WOKÓA
NAS
NASZE ŻABY
NASZE ŻABY I ROPUCHY - TABLICA 5
Ropucha szara Bufo bufo
Ropucha szara jest największym płazem występującym w Polsce. Często można ją spotkać
w pobliżu zabudowań, w których szuka dla siebie odpowiednich dziennych kryjówek.
Występuje także w lasach i parkach. Typową dla ropuch jest aktywność nocna, w czasie której
polują one intensywnie na gąsienice, larwy i ślimaki. Żyjące na polach i w ogrodach ropuchy
szare są nieocenionym sprzymierzeńcem człowieka.
4 PORY ROKU PRZEDSZKOLAKA
9
WIOSNA