E T A P Y P R A C Y P I L O T A W Y C I E C Z E K
Przed podjęciem decyzji pilota o prowadzeniu imprezy powinien on otrzymać od organizatora
wycieczki wszelkie dane i informacje a mianowicie:
- termin imprezy
- rodzaj imprezy
- charakterystykę grupy
- zakres obowiązków
- ewentualne przewidywane uprawnienia
- wynagrodzenie
Powyższe punkty powinny zostać omówione przed podjęciem imprezy turystycznej. Jeżeli pilot
zaakceptuje ww. dane ustalany jest termin odprawy.
Pracę pilota można podzielić na trzy etapy:
- odprawa u referenta imprezy
- realizacja imprezy
- rozliczenie imprezy
Odprawa pilota:
Odprawa jest to przekazanie pilotowi przez referenta wszystkich informacji i dokumentów
dotyczących imprezy. Podczas odprawy powinny zostać wyjaśnione informacje i ujawnione
dokumenty tj.
- program imprezy
- warunki uczestnictwa
- wzór umowy zawartej z klientami
- lista uczestników
- informacje o klientach
- bilety komunikacyjne
- umowa-zlecenie obsługi imprezy
- wzór sprawozdania
- zaliczka PLN, dewizy, czeki
- fundusz awaryjny
- adres biura i referenta
- adres placówek konsularnych kraju, z którego przyjeżdżają turyści
- zasady korzystania z pomocy medycznej dla obcokrajowców
1
- teczka imprezy do wglądu , kopie zamówień, usług
- materiały informacyjne i reklamowe
- lista akwizycyjna z dodatkowymi informacjami przesłanymi przez zleceniodawcę, takimi jak
wymagania klientów dotyczące zakwaterowania, diety, chorób itp.
Podczas odprawy wyjaśnienia powinny dotyczyć jeszcze:
- formy płatności za poszczególne świadczenia
- możliwości zmiany lub wzbogacenia programu
- zakres uprawnień i obowiązków pilota w trakcie realizowania danej imprezy
- wielkość limitów i możliwości ich wykorzystania i przenoszenia
Pilot powinien pamiętać o następujących zasadach rządzących odprawą:
- zarezerwować sobie wystarczająco dużo czasu na odprawę
- jeżeli do tej pory pilot nie podpisał umowy z biurem na wykonywanie obowiązków pilota,
powinien bezwzględnie dążyć do jej podpisania
- w pierwszej kolejności ma wysłuchać tego, co ma do powiedzenia referent
- powinien wstrzymać się do końca z pytaniami w kwestiach niejasnych
- ewentualne pytania i niejasności notować i pozostawić do wyjaśnienia pod koniec odprawy
- nie rozpraszać referenta-niech doprowadzi odprawę do zamierzonego przez siebie końca
- jeżeli referent traktuje pilota jako profesjonalistę i skraca odprawę gdyż wszystko jest
jasne, pilot powinien zachować szczególna ostrożność
- gdy referent zakończy swoją część odprawy, pilot winien wyjaśnić swoje wątpliwości, jakie
pojawiły się w trakcie odprawy
- pamiętać należy, że niedociągnięcie logistyczne referenta imprezy w fazie przygotowania
jest problemem pilota w fazie realizacji imprezy
- pilot po odprawie winien przeglądnąć teczkę imprezy, zwracając szczególną uwagę na
dokumentację związaną z rezerwacją i potwierdzeniem przyjęcia do realizacji zamówionych
przez biuro u kontrahenta świadczeń dla grupy, którą będzie prowadził
- na miejscu w biurze pilot powinien sprawdzić dokumenty komunikacyjne grupy
a) zlecenie pracy pojazdu
b) nazwisko i imię kierowcy (-ców) autokaru, numeru telefonu komórkowego
c) dokumenty graniczne grupy
d) bilety kolejowe lotnicze
- wyjaśnić zasady wydawania turystom świadczeń dodatkowych w sytuacjach awaryjnych
- wyjaśnić zasady dysponowania pieniędzmi pochodzącymi z funduszu awaryjnego imprezy
- wyjaśnić zasady kontaktu z przedstawicielami biura i kontrahenta w sytuacjach awaryjnych
2
- jeden z egzemplarzy podpisanej umowy winien otrzymać od referenta imprezy w trakcie
odprawy i przechowywać go poza biurem.
Referent powinien wyjaśnić pilotowi czy będzie taka sytuacja, że pilot będzie jednocześnie
pełnił obowiązki tłumacza i przewodnika. Jednak do tego może dojść tylko i wyłącznie gdy pilot
posiada uprawnienia przewodnickie. Następnie dochodzi do przygotowania się pilota do realizacji
imprezy. Od momentu odprawy do rozpoczęcia imprezy na ogół pilot ma czasu, powinien ten czas
poświęcić na przygotowanie się do imprezy, na zapoznanie się z przepisami celno-dewizowymi
Polski i kraju z którego pochodzą turyści, przestudiować mapy drogowe i samochodowe.
Realizacja imprezy:
Pierwszym punktem jest spotkanie pilota z grupą. Pilot powinien być ok. 30 min. wcześniej
przed umówioną godziną zbiórki z grupą. To pilot czeka na grupę a nie grupa na pilota.
Bardzo ważna jest tutaj znajomość numeru imprezy i nazwy kontrahenta, by móc prawidłowo
zidentyfikować grupę turystów. Jeżeli pilot umawia się z grupą na dworcu kolejowym to
przeważnie zamówiony jest autokar, który dowozi turystów do miejsca docelowego. Jeżeli przejazd
odbywa się samolotem pilot powinien być na hali 30 min wcześniej przed rozpoczęciem odprawy
pasażerów lotu i w umówionym miejscu czekać na turystów.
Po zakończeniu lotu pasażerowie udają się do hali przylotów gdzie zostaje zwrócony im ich
bagaż, następnie udają się do odprawy paszportowej. Pilot powinien upewnić się czy wszyscy
pasażerowie odebrali bagaż i pomyślnie przeszli odprawę paszportową.
W razie jakichkolwiek problemów pilot powinien dopełnić wszelkie formalności.
Obowiązki pilota zaczynają się dopiero po przekroczeniu granicy podobnie jak w przypadku gdy
podróż odbywa się promem.
Zakwaterowanie:
Gdy grupa dojeżdża do hotelu, pilot daje turystom kilka minut wolnego czasu a sam załatwia
formalności. Podczas załatwia formalności na recepcji procedura powinna wyglądać następująco:
pilot udając się do recepcji powinien zabrać ze sobą voucher, listę uczestników, poinformować
skąd grupa przyjechała (kraj, biuro podróży, numer imprezy), liczbę uczestników. Powinien ustalić
liczbę przydzielonych pokoi, zasady zakwaterowania, pobrać klucze, rozdać je turystom i wskazać
odpowiednie pokoje.
Po zakwaterowaniu pilot ustala w recepcji:
- godziny otwarcia punktów usługowych na terenie hotelu i ewentualną odpłatność za
korzystanie z nich
3
- możliwość korzystania z telefonu, formę opłat za rozmowy, położenie najbliższej poczty,
ceny biletów komunikacyjnych
- wydarzenia i imprezy kulturalne(...)
- ustalanie godzin posiłków
- możliwość wymiany dewiz, kursy walut
- czy należy zostawić klucze przy opuszczaniu hotelu
- ustalanie kary za ewentualne szkody np.za zgubienie kluczy
Spotkanie organizacyjne:
Na samym początku imprezy turystycznej pilot powinien zorganizować spotkanie z
uczestnikami podczas, którego powinien przedstawić następujące zagadnienia:
- omówić szczegółowo program
- przedstawić informacje o miejscu zakwaterowania
- przedstawić informacje o wycieczkach fakultatywnych
- przedstawić informacje o dostępnych imprezach i atrakcjach
- poinformować o dostępnej ofercie turystycznej
- poinformować o lokalizacji tablicy informacyjnej
- wysłuchać uwag i życzeń turystów dotyczących realizacji imprezy
Posiłki w restauracji:
Pilot powinien być w restauracji 10-15 min. przed grupą. Siada do posiłku jako ostatni , na
jednym z wolnych miejsc. Na koniec posiłku pilot informuje swoich turystów o najważniejszych
sprawach, o miejscu w którym będą się znajdować komunikaty na których powinny się znalez
ć
następujące informacje:
- nazwa biura podróży i numer imprezy
- nazwisko pilota, godziny i miejsca dyżurów
- adres i nazwa hotelu, nr telefonu
- ramowy program imprezy
- godziny posiłków
- lista wycieczek fakultatywnych
Program:
Najważniejszym obowiązkiem pilota podczas imprezy jest ciągłe kontrolowanie czasu,
miejsca, ilości i jakości świadczeń. Podczas imprezy pilot powinien przekazywać informacje
dotyczące kraju, regionu, aktualnej sytuacji społeczno-politycznej, waluty, języka narodowego.
Jeżeli w czasie realizacji imprezy pilot zauważy niezgodność między zaplanowanym czasem,
miejscem i jakością świadczeń a stanem faktycznym, powinien jak najszybciej zgłosić to
4
usługodawcy. Wszelkie uwagi pilot powinien notować w odpowiednich rubrykach voucheru. Pilot
powinien podczas realizacji programu pamiętać też o:
- realizowaniu programu przekazanego przez referenta
- towarzyszeniu grupie w czasie realizacji całego programu, braniu udziału we wszystkim
razem z grupą
- zgłaszaniu i zapisywaniu do książki życzeń wszystkich informacji dotyczących uwag zażaleń
turystów
- opisywaniu wypadków tj. choroby, kradzież
Rozliczenie imprezy:
Przeważnie to biuro wyznacza termin rozliczenia, jednak nie póz
niej niż 3 dni od
zakończenia imprezy. Pierwszą czynnością jest przedstawienie odpowiednich dokumentów tj.:
- voucher podpisany przez obu pilotów
- sprawozdanie i notatki służbowe
- wyliczenie kwot rachunków uczestników
- rachunki płacone przez pilota gotówką
- rachunek za pracę pilota
- rachunek za przejazdy służbowe i diety
- oświadczenia podatkowe
- rozliczenie zaliczki
Niezwłocznie po zakończeniu imprezy pilot sporządza szczegółowe sprawozdanie opisowe
imprezy, zawierające między innymi dokładane omówienie poziomu i jakości świadczeń, odchyleń
od założeń programowych i kalkulacyjnych oraz ich przyczyn, realizacje programu i wydarzeń
nadzwyczajnych.
Pilot sporządza także rozliczenie z pobranych czeków i gotówki, opartych na oryginałach
rachunków za usługi zapłacone czekiem lub gotówką. Rozliczenie to pilot przeprowadza w kasie
jednostki, w której otrzymał gotówkę i czek.
Pracownik merytoryczny biura sprawdza prawidłowość rozliczenia pod względem formalnym i
rachunkowym.
Pilot przedkłada następujące dokumenty:
a) oryginały rachunków za usługi zapłacone gotówka lub czekiem z załączeniem diagramów
pokojów do rachunków za zakwaterowania i paragonów (bonów kelnerskich) do rachunków
za wyżywienie,
b) kopie rachunków za zaświadczenia kredytowe,
c) wyliczenie kwot rachunków i limitów,
d) zestawienie wykorzystanych świadczeń,
e) potwierdzenie pracy przewodnika,
f) kartę ewidencyjną i zlecenie pracy pojazdu (dokładnie wypełnione i podpisane przez kierowcę
i pilota),
g) nie wykorzystane bilety kolejowe, teatralne itd.,
h) voucher podpisany przez obu pilotów,
5
i) sprawozdanie i notatki służbowe,
j) uaktualnioną listą uczestników,
k) rachunek za pracę pilota,
l) rachunek za przejazdy służbowe i diety,
m) oświadczenie podatkowe,
n) rozliczenie zaliczki.
Rozliczenie pilota z imprezy turystycznej odbywa się w dwóch przekrojach merytorycznym,
oraz finansowym. Zazwyczaj sprawozdanie merytoryczne liczy od 4 - 8 stron formatu A 4 i zawiera
niekiedy kilkadziesiąt pozycji i ma wygląd dość obszernego dokumentu. Jeśli w sprawozdaniu
pojawiają się informacje np. o niewykonaniu jakiegoś punktu programu (uprzednio planowanego )
oznacza to, iż pilot zrobił absolutnie wszystko, aby doprowadzić do jego realizacji. W sprawozdaniu
należy ująć następujące punkty: opis standardu hoteli, sprawność zakwaterowania, poziomu
serwisu, kultury i chęci pomocy ze strony recepcji hotelowej; jakość posiłków, poziom obsługi
kelnerskiej, jakość transportu i jego punktualność, sposób pracy kierowców, opis wypadków
losowych jakim ulegli turyści, dodatkowe usługi jakie otrzymała grupa, ogólne zachowanie się
turystów, ich zainteresowanie programem, ich opinia o wycieczce.
Wymienione punkty sprawozdania są różnie akcentowane - nieco inaczej dla grupy  out
(wyjazdowej), a nieco odmiennie dla grupy  in (przyjazdowej). Na przykład, w przypadku grupy
wyjazdowej ze sprawozdania powinno wynikać, czy dany kontrahent nadaj się do współpracy. W
zasadzie w tym sprawozdaniu nie ma punktów dotyczących podwykonawców, chociaż oczywiście
suma ich usług decyduje o obrazie partnera. W przypadku przyjęcia rozliczenia merytorycznego
pilot może przystąpić do rozliczenia finansowego, które jest tym bardziej skomplikowane im
dłuższy jest czas trwania imprezy, zróżnicowany program. Pilot przedkłada voucher podpisany
przez kontrahenta i przez siebie, do tego dołącza listę uczestników, którzy korzystali z usług
wyszczególnionych w voucherze. Następnie przystępuje do rozliczenia rachunków, które z kolei ma
podzielone na: programowe, dotyczące żywienia, zakwaterowania, transportu oraz tzw. inne
wydatki. Na końcu przedstawia rozliczenie swojego pobytu: zwrot kosztów dojazdu, należne diety,
wynagrodzenie za pilotowanie.
Po opisaniu wszystkich rachunków, w podziale na poszczególne grupy tematyczne (program
wyżywienie, zakwaterowanie, transport, wydatki inne), pilot dokonuje ich zsumowania,
jednocześnie sprawdzając czy sumowanie to zgadza się z założoną sumą kosztorysową,
przeznaczoną na dany rodzaj wydatków. Przekroczenie kosztorysu może nastąpić tylko w wypadku
uzasadnionym i po akceptacji biura. W przypadkach nieuzasadnionych pilot dopłaca różnicę z
własnej kieszeni. Po dokonaniu tego fragmentu rozliczeń finansowych pilot zdaje te bilety czy też
dokumenty, z których nie musiał korzystać np. nie wykorzystane bilety kolejowe, nie wykorzystane
czeki itp.
W celu pokrycia zobowiązań gotówkowych pilot pobiera w kasie zaliczkę do rozliczenia.
Dokumentem służącym do tego celu jest  wniosek o zaliczkę . Określa on poza danymi pilota
przeznaczenie zaliczki, kwotę oraz termin rozliczenia i podpis stanowiący pokwitowanie odbioru
oraz zobowiązanie do rozliczenia pobranej kwoty w określonym terminie. Rozliczenie zaliczki
odbywa się zazwyczaj na druku o tej samej nazwie. O ile wydatki były mniejsze niż kwota
pobranej zaliczki, różnica podlega wpłacie do kasy.
Następnie pilot przystępuje do rozliczenia kosztów własnych: złotowego lub złotowo - dewizowego
w przypadku wyjazdu zagranicznego. W tym celu wypełnia : delegację, rachunek wynagrodzenia
za pilotowanie, oświadczenie podatkowe oraz w przypadku rozliczenia dewiz - druk rozliczenia
dewizowego. Kiedy już wszystkie poszczególne segmenty rozliczeń są wypełnione, pilot dokonuje
ich naniesienia na zbiorowy druk rozliczania grupy oraz na druk rozliczenia zaliczki.
Z tak przygotowaną dokumentacją pilot udaje się do działu finansowego, gdzie cała procedura
powtarza się od początku. To znaczy, wszystkie zatwierdzone merytorycznie wydatki są
sprawdzone pod kątem ich prawidłowości finansowej oraz poprawności wyliczenia, jak również ich
zgodności z założonym kosztorysem grupy. Procedurę tę powtarza się aż do skutku, kiedy to
finanse ostatecznie przyjmą rozliczenie.
6
Do dokumentów, z których pilot zobowiązany jest się rozliczyć należą:
- voucher,
- lista akwizycyjna z podpisami uczestników,
- lista paszportowa,
- paszporty uczestników i pilota,
- zaświadczenie NBP pozwalające na wywóz dewiz.
Rozliczenie powinno nastąpić w terminie określonym przez biuro, jednak nie póz
niej niż do 3
dni po zakończeniu imprezy.
Szczegółowe rozliczenie pilota z jego działalności jako przedstawiciela biura podróży jest
podstawą do ostatecznego rozliczenia z kontrahentami i ewentualnych reklamacji klientów,
pozwala też uniknąć reklamacji przez uprzedzające wystąpienie biura z własnej inicjatywy z
przeproszeniem za niedogodności wraz z ewentualną rekompensatą i zaproszeniem do ponownego
korzystania z usług biura.
SUGEROWANE DZIAA
ANIA PILOTA W OBSA
UDZE IMPREZ
a) autokarowych:
Pilot powinien pojawić się na wyznaczonym miejscu spotkania 30 min. wcześniej. Powinien
obserwować nadchodzących uczestników. Gdy podjedzie autokar, pilot powinien przedstawić się
kierowcy z imienia i nazwiska, moment pierwszego kontaktu odgrywa znaczącą rolę. Następnie
pilot czeka na zebranie się grupy po czym przedstawia się im oraz ogłasza o jaką wycieczkę chodzi
i podaje numer imprezy. Razem z kierowcą służą pomocą przy załadunku bagażu. Turyści
zgłaszają się do pilota podając mu swoje imiona i nazwiska, pilot zaznacza ich na swojej liście. Gdy
już wszystkie bagaże zostały umieszczone w bagażniku a lista turystów się zgadza zostają
zamykane drzwi autokaru i zaczyna się podróż do miejsca docelowego. Na początku podróży pilot
powinien przedstawić się turystom, krótko opisać swoją osobę oraz przybliżyć odbywana podróż.
Pilot w autokarze pełni rolę opiekuna, musi bezpiecznie, bez żadnych problemów dowiez
ć
turystów do miejsca w którym odbywa się impreza, pełniąc rolę opiekuna podczas jazdy.
Dodatkowym atutem pilota jest to, iż podczas podróży opowiada o miejscu przez które właśnie
przejeżdża autokar, przybliża krótko historię danego miejsca. Pilot w obsłudze imprezy
autokarowej pełni bardzo ważną funkcję, odpowiada za wszystkich turystów znajdujących się w
autokarze, za ich bezpieczeństwo, jego głównym zadaniem jest dowiez
ć ich na miejsce,
pozbywając się po drodze wszelkich problemów i przeszkód.
b)pociągowych:
Pilot tak samo jak w przypadku imprezy autokarowej powinien być 15 minut wcześniej
przed wyznaczonym spotkaniem z grupą. Pilot powinien wiedzieć na jakim peronie zatrzyma się
wagon przeznaczony dla jego grupy. W ten sposób po zebraniu grupy pilot bez problemu
doprowadzi turystów do wagonu. Gdy grupa wraz z pilotem znajduje się już w wagonie, pilot
zajmuje miejsce zarezerwowane pierwsze po lewej. W przypadku imprezy pociągowej jest
7
podobnie jak w przypadku imprezy autokarowej. Zadaniem pilota jest dowiez
ć turystów do miejsca
docelowego bez problemów, w przypadku powstania jakichkolwiek niedomówień pilota jest za
wszystko odpowiedzialny i to on jest tą osobą, która wszelkie niejasności powinna rozwiązać.
c) samolotowych:
W obsłudze imprez samolotowych najważniejsza jest odprawa, która odbywa się najpóz
niej
na 60-90 minut przed odlotem. Przeważnie około 30 minut wcześniej wyznaczony jest czas zbiórki
dla turystów. Pilot powinien pojawić się przed wyznaczonym czasem i czekać na hali poczekalni na
turystów. Gdy nadchodzi godzina umówionej zbiórki turyści powinni zgłaszać się do pilota według
alfabetycznej listy po odbiór imiennych biletów.
Najważniejszą częścią obsługi imprezy samolotowej przez pilota jest odprawa, która składa się z
następujących części:
a) odprawa biletowo-bagażowa
b) odprawa paszportowa
c) odprawa celna
d) odprawa bezpieczeństwa.
- Odprawa biletowo-bagażowa
Na samym początku odprawy pilot pokazuje turystom odpowiednie stanowisko odpraw. Pilot
podchodzi pierwszy, pokazując listy swoich turystów, których ma pod opieka. Jeżeli nastąpiła
zmiana liczby pasażerów, rezygnacja z udziału w locie, wszystkie te informacje pilot powinien
zgłosić. Wszystkich obecne nazwiska pilot powinien potwierdzić.
- Odprawa paszportowa
Przez stanowisko odprawy turysta przechodzi z bagażem podręcznym, biletem, kartą
pokładową i paszportem. Zadaniem Funkcjonariusza Straży Granicznej jest sprawdzenie:
a) czy turysta ma kartę pokładową
b) czy turysta posiada paszport i potrzebne wizy
c) czy paszport jest dokumentem oryginalnym
d) czy paszport jest dokumentem osoby posługującej się nim
e) czy zdjęcie w paszporcie jest opatrzone suchą pieczątką
f) czy ważna jest klauzula czasowa dokumentu
g) czy paszport jest podpisany przez jego posiadacza
- Odprawa celna
8
 Po odprawie bagażowo-paszportowej turysta uwalniany jest od bagażu. Bagaż poddawany
jest kontroli bez właściciela, kontrola ta polega na prześwietlaniu bagażu. Jeżeli pojawiają się
jakiekolwiek podejrzenia co do zawartości bagażu jest on wycofywany. W takiej sytuacji właściciel
jest zobowiązany pokazać zawartość bagażu odpowiednim jednostkom. W wyniku kontroli pasażer
jest wpuszczany do hali oczekiwań lub nie.
- Odprawa bezpieczeństwa
Po odprawie paszportowej turysta przechodzi odprawę bezpieczeństwa, podczas której
kontroli poddawany jest turysta razem ze swoim bagażem. Kontrola ta polega na tym, że
poszukiwane są wszelkie przedmioty mogące zakłócić bezpieczeństwo lotu. Następnie turysta
przechodzi do hali oczekiwań, gdzie spotyka się z pilotem. Następnie pasażerowie powinni usłyszeć
komunikat o swoim locie wraz z numer bramki do której powinni się udać. Po przylocie do danego
kraju pasażer poddawany jest podobnej kontroli. Rola pilota zawieszana jest na czas lotu, opiekę
nad pasażerami przejmuje obsługa pokładowa samolotu.
d) obsługa imprezy turystyki promowej
Po zgłoszeniu się w porcie na zbiórce pilot pojawia się w biurze przewoz
nika, informuje o
przybyciu grupy, odbiera karty pokładowe, na których wpisuje się nr imprezy, nazwisko i imię
uczestnika, nazwisko pilota, nr kabiny. Grupa podróżuje na podstawie biletów zbiorowych
(odprawa biletowa dokonywana jest przez pilota w biurze przewoz
nika). Do odprawy granicznej
grupa podchodzi razem jako jedna całość. Odprawa podzielona jest na dwie części:
1) odprawa paszportowa - na podstawie listy uczestników i biletu zbiorowego dostarczonego
przez pilota, turyści zgłaszają się z paszportami i kartami pokładowymi.
2) Odprawa celna  turyści zgłaszają się ze swoimi bagażami na stanowisko odprawy celnej.
Przed wejściem na prom pilot informuje pasażerów o godzinach posiłków i warunkach do ich
otrzymania, godzinie wyjścia z portu i przypłynięcia do portu docelowego. Obowiązki pilota
podczas rejsu przejmuje załoga promu.
Metodyka przygotowania się pilota do prowadzenia imprezy:
Pilot powinien przygotować się do prowadzenie imprezy od strony krajoznawczej.
Metodyka takiego przygotowania polega na tym, że jak tylko pilot dostaje zlecenie w biurze
podróży powinien upomnieć się o program imprezy, powinien posiadać wszystkie szczegóły
imprezy, informacje na temat: środka transportu, miejsca zakwaterowania, posiłkach, miejscach
przewidzianych do zwiedzania.
9
 Na początku pilot powinien bardzo dokładnie i szczegółowo przeanalizować program imprezy
turystycznej. Powinien omówić sobie każdy punkt z osobna, sprawdzając przy okazji swoją wiedzę
na poszczególne tematy. Jeżeli nie zna jakiś informacji musi dotrzeć do wiedzy na ten temat.
Pilot powinien korzystać z informatorów turystycznych, literatury turystycznej, czasopism,
filmów, map czy slajdów.
Po zakończeniu szkolenia i pomyślnym zdaniu egzaminu, poprawne przygotowanie się do
prowadzenia imprezy zarówno pod względem krajoznawczym jak i pod względem psychologicznym
powinno zawierać odpowiedzi na wszystkie pytania znajdujące się w programie wycieczki, to
wszystko stanowi prawidłowe przegotowanie się pilota do prowadzenia imprezy i należytej
współpracy z turystami.
Bardzo ważna jest metoda za pomocą jakiej pilot przekazuję wiedzę swoim uczestnikom.
Odpowiednio dopasowane i właściwie przekazane informacje a także pozytywny odbiór pilota
powinny nie tylko zwiększyć wiedzę krajoznawczą turystów ale także wpłynąć na ich
zainteresowania.
Wychowawczą wartość imprezy krajoznawczej ocenia się na podstawie wiedzy wynoszonej na
zakończenie imprezy przez turystów.
Na rozszerzenie zakresu wynoszonych wiadomości oraz osiągniętego efektu wychowawczego
wpływa stosowanie przez pilota zasad psychologii, pedagogiki i teorii wychowania, tak tez pilot
powinien przygotować się również i pod tym względem.
Aby pilot mógł zrealizować zakładane cele wymagana jest od niego znajomość procesu
poznawczego. W znajomości tego procesu najważniejszą rolę odgrywają wrażenia wzrokowe.
Proces odbywa się w umyśle turysty od pierwszego momentu zetknięcia się ze zwiedzanym
obiektem.
Zadaniem pilota jest zorganizowanie grupie wycieczkowej jak najbardziej korzystnych warunków
do obejrzenia i oceny zwiedzanego obiektu. Komentarz pilota powinien nastąpić po wstępnej fazie
oceny wzrokowej obiektu przez turystów. Komentarz słowny pilota powinien być krótki, oddający
najważniejsze informacje o zwiedzanym obiekcie.
Przekazywane informacje powinny być zwięzłe, rzeczowe, jasne i logiczne, przekazywane w
umiejętnej formie, dostosowane do wieku, wykształcenia czy pochodzenia odbiorców. Komentarz
ten jest dalszym etapem procesu poznawczego. Tutaj powinno nastąpić skojarzenie wrażeń
wzrokowych z ustnymi informacjami.
Ostatnia fazą procesu jest utrwalanie wrażeń wzrokowych i słuchowych. Końcowe pytania
zadawane przez turystów są potwierdzeniem, że cel poznawczy został osiągnięty i zrealizowany
przez pilota.
Przekaz ustny jest podstawową formą przekazywania informacji przez pilota. Do głównych zalet
przekazu ustnego należy sugestywność i elastyczność oraz łatwość dostosowania zakresu
wiadomości jak i przekazywania ich w odpowiedni sposób do odbiorców.
10
 Umiejętność przekazywania informacji turystom jest bardzo ważnym elementem podczas
odbywającej się wycieczki.
Z punktu widzenia metodyki prowadzenia wycieczki, każda grupa ma prawo wymagać
odpowiednio przygotowanego pilota, ukazywanie przez niego krajobrazu i innych elementów
powinno być dostosowane do aktualnej sytuacji, pogody, kondycji i wieku uczestników.
Objaśnienia zaczyna się zawsze od informacji ogólnych , obowiązuje zasada, że więcej się mówi
na początku wycieczki i miejscach zwiedzanych. Zadaniem pilota jest rozsądne wyjaśnianie zjawisk,
wydobywanie spraw najbardziej istotnych a nie gubienie się w szczegółach. Komunikacja pilota z
grupą jest bardzo ważnym elementem w prowadzeniu imprezy turystycznej.
Rozwiązywanie konfliktów.
Decydując się na pilotowanie grupą turystyczną pilot musi wziąć pod uwagę to, iż mogą
nastąpić konflikty pomiędzy turystami.
Powinien być przygotowany na zajście takiej sytuacji i posiadać umiejętność rozwiązywania
każdego poszczególnego konfliktu czy problemu. Prawdopodobieństwo wystąpienia konfliktu
wzrasta wraz ze zwiększeniem się ilości osób, pilot musi być przygotowany do prawidłowego
rozwiązania zaistniałych problemów.
W rozwiązywaniu konfliktów interpersonalnych bierze się pod uwagę dwa przeciwstawne
podejścia, z jednej strony pozytywne, racjonalne z drugiej strony negatywne, nieracjonalne.
Obawą przed konfliktem jest brak umiejętności kierowania ich przebiegiem oraz trudności w
znalezieniu prawidłowych rozwiązań zaistniałych problemów.
Głównym powodem powstawania konfliktów są gwałtownie powstające i szybko rosnące emocje,
które uniemożliwiają racjonalne myślenie i podejście do sprawy.
Pilot powinien być przygotowany do rozwiązania każdej sytuacji w której znajduje się jakiś
problem czy konflikt. Prawidłowe rozwiązywanie sytuacji konfliktowej utrudniają pewne
spostrzeżenia, które uruchomione przez osoby znajdujące się w konflikcie uniemożliwiają
porozumienie się obu stron i znalezienie pozytywnego rozwiązania problemu.
Pilot powinien o tym doskonale wiedzieć i brać pod uwagę, że może dojść do jednego z
następujących zjawisk:
- lustrzane odbicie, które polega na przypisywaniu przeciwnikowi złej woli,
- mechanizm zła i belki polegający na dostrzeganiu tych samych cech u siebie
- stosowanie podwójnych norm, w których osoba przyznaje tylko i wyłącznie sobie prawa do
określonych zachowań
- myślenie biegunowe, w którym odbywa się spostrzeganie własnych działań i zachowań jako
dobrych i poprawnych pod każdym względem natomiast spostrzeganie zachowań
przeciwnej strony jest odbierane jako błędne i wrogie
11
 Pilot powinien być przygotowany do wystąpienia wyżej wymienionych i opisanych sytuacji .
Powinien potrafić je rozwiązać, powinien rozróżniać konflikty, wiedzieć, że mogą problemy
pomiędzy turystami na płaszczyz
nie:
- komunikacyjnej
- wynikające z różnic kulturowych
- wynikające z odgrywanych ról
- konflikty potrzeb
- konflikty osobowości
Pilot powinien bezproblemowo rozwiązać zaistniały problem robiąc to w następujący sposób.
Na początku pozwolić opaść emocjom, następnie sformułować rzeczywistą przyczynę konfliktu,
powinien oddzielić problem od osoby, powinien rozpatrywać problem nie jako  ja przeciwko tobie
tylko  ja i ty przeciwko problemowi . Powinien poszukać rozwiązań i zrealizować podjęte
postanowienia.
Rozwiązywanie problemów jest tym trudniejsze, że bardzo często pilot stanowi osobę
pośredniczącą (tzw. rolę mediatora) w procesie rozwiązywania problemu. Musi on jednocześnie
trzymać stronę dwóch przeciwników znajdujących się w konflikcie i podchodzić do nich na
neutralnej płaszczyz
nie, nie wywyższając żadnego z nich. Musi pamiętać o zachowaniu
następujących zasad i warunków :
- obie strony muszą wyrazić wolę wezwania mediatora
- musi on być zaakceptowany przez obie strony konfliktu
- nie może być pod żadnym względem powiązany z którąkolwiek ze stron
- musi pozostać neutralny wobec stron, przedmiotu i przebiegu rozwiązywanych spraw
- musi zachować pełną dyskrecję wobec osób postronnych
- nie może wdawać się w dyskusję po zakończeniu konfliktu z żadną ze stron
Przestrzeganie przez pilota wyżej wymienionych zasad jest jedynym kluczem do znalezienia
rozwiązania konfliktu powstałego w grupie turystów.
Metodyka przygotowania się pilota do prawidłowej pracy z grupą polega również na
rozwoju osobistym samego pilota. Prowadzeniu wycieczki powinna towarzyszyć refleksja i
samoocena pilota.
Pilot powinien być świadomy swoich zalet i umiejętności jak i swoich wad i słabych stron.
Powinien umieć przyznać się do błędu i starać się go naprawić. Po każdej zrealizowanej
wycieczce powinien zastanowić się nad jej przebiegiem, ocenić jakie popełnił błędy i wyciągnąć
odpowiednie wnioski z nich.
Proces samodoskonalenia powinien mieć dwa wymiary:
- działań skierowanych na siebie (na pilota), na nabywanie nowych umiejętności a
eliminowanie wad i braków
- działania skierowanego na modyfikację zachowania, czyli na relację z innymi ludz
mi.
12
 Metodyka pracy pilota jest ważna zarówno z punktu widzenia przygotowania się pilota do
pracy z grupą jak i samodoskonalenia się pilota.
Pilot a grupa - zasady funkcjonowania grupy turystycznej
Pilot musi posiadać profesjonalne przygotowanie także pod względem pracy z grupą, musi z
nią współpracować, podczas trwania imprezy turystycznej turyści wraz z pilotem stanowią jedność,
są jedną grupą turystyczną:
a) grupa turystyczna jest grupa małą:
Grupa turystyczna składa się najczęściej z 30-50 osób, związane jest to z pojemnością
autokaru, najczęściej grupa jest pod opieką jednego pilota.
Zachodzi tutaj zjawisko bezpośrednich kontaktów pomiędzy uczestnikami imprezy, oznacza to, że
nie potrzeba pośredników aby uczestnicy imprezy zdobyli informacje na temat swojej osoby.
b) grupa turystyczna jest grupą społecznie ograniczoną
Pilot przed rozpoczęciem imprezy ma podaną ilość uczestników i jest to ilość stała, po
rozpoczęciu imprezy nie można zmienić liczby uczestników. Grupa turystyczna jest ograniczona
danym środkiem transportu, czyli niedopuszczalne jest podwożenie  obcej osoby autokarem
przeznaczonym tylko i wyłącznie do potrzeb realizowanej imprezy turystycznej. Grupa turystyczna
ograniczona jest również pod względem posiadania specyficznego miejsca zakwaterowania o
specyficznego miejsca wyżywienia. Osoby trzecie nie mogą korzystać z noclegu i spożywać
posiłków przeznaczonych dla grupy turystycznej. Zwiedzanie miasta i obiektów turystycznych
odbywa się również po uprzednim ustaleniu trasy wycieczkowej.
c) grupa turystyczna jest grupą anonimową
Grupa wraz z pilotem powstaje tylko i wyłącznie na czas trwania wycieczki. Grupę turystyczną
stanowią osoby, które wcześniej się nie znały, każda osoba ma inny charakter, inny sposób bycia,
zachowywania się , postępowania, każdy dla siebie stanowi osobę anonimową. Pilot podczas
trwania imprezy turystycznej musi doprowadzić do współpracy ze sobą uczestników, postępować
tak aby nie doszło do jakichkolwiek kłótni i konfliktów.
d) grupa turystyczna jest krótkotrwała
Grupa powstaje na czas trwania imprezy. Uczestnicy stanowią jedną grupę turystyczną od
momentu spotkania się z pilotem przed wyjazdem do powrotu i zakończenia imprezy turystycznej.
Podczas trwania imprezy turyści razem z pilotem realizują program, stanowią jedność, natomiast
po zakończeniu każdy wraca do swoich miejsc i pełnionych ról w życiu codziennym.
13
d) grupa turystyczna jest niepowtarzalna
Pilot musi zdawać sobie sprawę z kilku zasad, które powinien przestrzegać podczas realizacji
imprezy, które mają znaczący wpływ na zachowanie się pojedynczych turystów jak i całej grupy
turystycznej.
Pilot musi pamiętać o zasadzie jednomyślności, która funkcjonuje już na samym początku
imprezy, ponieważ każdy uczestnik z osobna przed rozpoczęciem imprezy zaakceptował wszystkie
warunki uczestnictwa w niej. Fakt ten decyduje o tym, że aby zmienić jakikolwiek program
wycieczki, grupa musi jednogłośnie, wywierając większa presje na osoby sprzeciwiające się
proponowanym zmianom. Aby nie doszło do proponowanych zmian wystarczy tylko jedna
sprzeciwiająca się temu osoba.
Pilot w sytuacji próby zmiany programu powinien kontrolować sytuację, dążyć do realizacji
zakładanego programu imprezy, który stanowi integralną część umowy. Jeżeli nastąpi sytuacja, że
któryś z uczestników odstąpi od programu i zrezygnuje na własny koszt z realizacji dalszej części
imprezy, z opłaconych przez siebie świadczeń, obowiązkiem pilota jest poinformowanie
uczestników, że istnieje taka możliwość, że turysta może zrezygnować, natomiast obowiązkiem
uczestnika imprezy jest poinformowanie pilota o podjętej decyzji przez turystę.
Pilot powinien pamiętać również o istniejącej zasadzie emocyjności. Zasada ta stosowana jest
w grupie turystycznej wtedy gdy istnieje sytuacja zagrożenia, sytuacja awaryjna oraz gdy istnieje
presja czasu. Jeżeli dojdzie do którejś z sytuacji obowiązkiem pilota jest poinformowanie turystów
o tym, że każdy uczestnik ma takie same prawa i obowiązki a reguła zadawalania większości przez
działanie na szkodę mniejszości w tej sytuacji nie ma i nie może mieć zastosowania.
Pilot musi być profesjonalnie przygotowany do pracy z grupą. Podczas realizacji imprezy
stanowi jedność z nią i na wszystkie powyższe sytuacje powinien być odpowiednio przygotowany i
przeszkolony.
Współpraca pilota z grupą turystyczną jest bardzo trudną rzeczą. W grupie znajdują się osoby,
każda o innym charakterze i sposobie bycia. Podstawowe zagadnienia z zakresu pracy pilota z
grupa jakie powinny być omówione na kursie to:
- podstawy komunikowania się pilota z grupą
- procesy grupowe i techniki negocjacji
- rozwiązywanie konfliktów, z
ródła i objawy stresu
- program osobistego rozwoju pilota, w tym asertywność, autoprezentacja
- animacja grupy
Pilot współpracując z grupą powinien przede wszystkim brać pod uwagę szereg potrzeb jakie
posiada każdy indywidualny turysta. Do potrzeb tych zalicza się:
- potrzebę posiadania wolnego czasu
14
- potrzebę posiadania środków pieniężnych
- potrzebę posiadania informacji organizacyjnych
- potrzebę posiadania środka transportu
- potrzebę posiadania dokumentów
- potrzebę posiadania sprzętu turystycznego
- potrzebę gwarancji noclegu
- potrzebę gwarancji wyżywienia
Potrzeby te są przeważnie warunkami koniecznymi aby mogło dojść do realizacji imprezy
turystycznej. Pilot powinien o nich pamiętać i potrafić je zrealizować w jak największym stopniu.
Impreza turystyczna jest wydarzeniem mającym swoje miejsce w czasie i przestrzeni. Jest
parę czynników, które decydują o charakterze imprezy, zalicza się do nich:
- liczbę uczestników
- wiek i płeć uczestników
- czas trwania i termin imprezy
- rodzaj i jakość udzielanych świadczeń
- program imprezy
- inwencję organizatora i realizatora imprezy
Pełna realizacja świadczeń przez pilota jest jego podstawowym obowiązkiem. Przygotowując
imprezę turystyczną organizator musi brać pod uwagę potrzeby turystów i w jakiej kolejności będą
one odczuwalne. Podczas wyjazdu zbiorowego turystów, pilot musi pamiętać, że turysta posiada
potrzeby fizjologiczne, potrzebę bezpieczeństwa, przynależności. W grupie głównymi potrzebami są
potrzeby miłości i uznania. Podczas realizacji programu każdy uczestnik odczuwa potrzebę wiedzy i
rozumienia oraz potrzeby estetyczne.
Pilot powinien być profesjonalnie przygotowany do realizacji odczuwanych potrzeb przez
turystów. Obowiązki pilota można podzielić na trzy grupy:
a) obowiązki obywatelskie
b) obowiązki handlowe
c) obowiązki opiekuńcze
Pilot w sytuacjach przewodnika.
Bardzo często się zdarza, że pilot pełni jednocześnie funkcje przewodnika. Najczęściej
następuje to gdy pilot:
- odbiera grupę zagraniczną i ma ja przewiez
ć do miejsca docelowego, podczas podróży
powinien udzielać grupie informacji krajoznawczych zgodnie z zasadami pracy przewodnika,
15
- w czasie wyjazdu grupy za granicę do momentu spotkania się z kontrahentem pilot jest
jednocześnie przewodnikiem,
- w czasie pobytu grupy w zwiedzanej miejscowości w obecności lokalnego przewodnika,
pilot powinien zachęcić osoby pozostające pod jego opieką do zwiedzania innych form
zagospodarowania czasu co wiąże się ze zwiedzeniem dodatkowych atrakcji turystycznych a
rola pilota jest ich bliższe przedstawienie i omówienie uczestnikom,
Pilot powinien posiadać cechy odpowiednio podobne do cech pożądanych dla przewodnika tj:
- być pogodnym, aby swoim przykładem wprowadzić uczestników w dobry nastrój,
- być sympatycznym, grzecznym, troskliwym, cierpliwym, wyrozumiałym, po prostu
zwyczajnie lubić ludzi i przebywanie z nimi,
- być inteligentnym, z szerokim horyzontem intelektualnym, z usystematyzowaną wiedzą
profesjonalną,
- być punktualnym, uprzejmym i kulturalnym,
- chętnie udzielać odpowiedzi na pytania
- przeznaczyć odpowiednią ilość czasu na wypoczynek, nie przemęczać turystów zbyt dużym
wysiłkiem fizycznym,
- mówić żywo, obrazowo, głośno i wyraz
nie,
- być elastycznym, umieć zmieniać program, o ile zajdzie taka potrzeba,
- posiadać umiejętność dostosowania się do poziomu prowadzonej grupy.
Pilot podobnie jak przewodnik popełnia błędy, do najczęstszych błędów należą:
- niepunktualność,
- nietaktowne zachowanie,
- niedbały wygląd zewnętrzny,
- nieprzystępność, oschłość, zbytnia pewność siebie,
- brak zaangażowania emocjonalnego,
- niedostatek wiedzy profesjonalnej i ogólnej,
- mówienie zbyt prędko, niewyraz
nie,
- niechęć odpowiadania na pytania turystów,
- zanudzanie,
- nieracjonalne tempo zwiedzania,
- słaba znajomość języka polskiego lub obcego.
Metodyka prowadzenia wycieczek w sytuacji pilot-przewodnik:
16
 Wycieczki można podzielić na miejskie, terenowe, górskie, zakładowe, po muzeach.
Pilot najczęściej spotyka się z wycieczkami miejskimi i terenowymi. W przypadku wycieczki
terenowej, która obywa się przeważnie autokarem, pilot-przewodnik zajmuje miejsce obok
kierowcy, udziela wszelkich informacji za pomocą mikrofonu, decyduje o trasie, nie naruszając przy
tym przepisów drogowych co wiąże się ze znajomością kodeksu drogowego.
Dobra współpraca pilota z kierowcą wpływa na prawidłowy i sprawny przebieg wycieczki.
Na początku trasy pilot-przewodnik powinien podać ogólny przebieg i szacowany czas podróży,
miejsca i czas ich postojów.
Podczas jazdy pilot-przewodnik powinien udzielać informacji o przejeżdżanych miejscach,
udzielać informacji na temat charakterystyki regionu, o miejscach które widać za oknami. Jeżeli
pilot widzi oznaki zmęczenia powinien skrócić omawiany program i pomyśleć o przerwie
rekreacyjnej.
Często zdarza się tak, że przy ważniejszych obiektach następuje postój, wtedy grupę prowadzi
pilot a zamyka ją wcześniej wskazana przez niego odpowiedzialna osoba.
Pilot powinien dostosować tempo marszu do możliwości grupy.
Przy zwiedzaniu obiektu powinien powiedzieć najważniejsze informacje bez zbędnych szczegółów
i w ten sam sposób grupa powinna wrócić do autokaru.
Niektórzy piloci chcąc  upiększyć wycieczkę swojej grupie, organizują jej zwiedzanie z
miejscowym przewodnikiem. Pilot przy spotkaniu z przewodnikiem ustala program zwiedzania,
informuje go o zainteresowaniach grupy. Po uzgodnieniu wszelkich informacji z przewodnikiem,
pilot przedstawia go swojej grupie i w tym czasie główną rolę pełni przewodnik.
Obowiązkiem pilota jest pozostanie z grupą, pomoc przy oprowadzeniu grupy przez przewodnika
i dbałość o zachowanie porządku.
Często zdarza się, że pilot-przewodnik wraz z grupą chcą zwiedzić miejsce widokowe znajdujące
się na górze.
Obowiązkiem pilota jest wcześniejsze podanie tej informacji, aby turyści mogli się do tego
precyzyjnie przygotować. Odpowiednie przygotowanie polega tutaj na przede wszystkim założeniu
odpowiedniego obuwia.
Pilot powinien wytworzyć pozytywne nastawienie psychiczne, zachęcić do marszu uczestników, w
sposób interesujący opisać piękne widoki oraz obiekty, które można zobaczyć na trasie.
Pilot-przewodnik powinien prowadzić tak grupę żeby nikt z uczestników nie był zmęczony i
wszyscy razem doszli zadowoleni do celu.
Podczas wycieczek miejskich, które też dosyć często występują, pilot-przewodnik ma
również wyznaczony szereg zasad metodyki prowadzenia tego typu imprez.
Tego typu rodzaj wycieczek odbywa się w mieście, pilot ma obowiązek zapewnić turystom
bezpieczeństwo w każdej sytuacji ( przechodząc przez jezdnie, plac powinien korzystać tylko i
17
wyłącznie z miejsc do tego przeznaczonych, pilot-przewodnik zobowiązany jest do szczególnej
uwagi przy korzystaniu ze środków miejskiej lokomocji.
Nie należy korzystać z tłocznych środków w godzinach szczytu, wiąże się to z
niebezpieczeństwem zagubienia się turystów. Pilot powinien głośno poinformować uczestników na
jaki numer pojazdu oczekują i na którym przystanku wysiadają, pilot-przewodnik zawsze wsiada i
wysiada ostatni.
Pilot powinien ustalić z grupą dokładne miejsce spotkania w razie gdyby których z uczestników
zagubił się na trasie. Wycieczki piesze pilot-przewodnik powinien oprowadzać po obiektach
znajdujących się w centrum, powinien dostosować odpowiednie tempo dopasowane do wszystkich
turystów, powinien przewidzieć przerwę na wypicie kawy czy herbaty, zorganizować czas wolny dla
turystów na zakup pamiątek i upominków.
Prowadząc grupę zagraniczną pilot-przewodnik powinien pamiętać o opowiedzeniu uczestnikom
o kulturze o obyczajach naszego kraju, opowiedzieć im o najważniejszych wydarzeniach
historycznych, zwrócić uwagę na aspekt społeczny, gospodarczy i polityczny.
Turystom zwiedzającym nasz kraj powinien przekazać wiedzę dzięki której będą spostrzegać
nasz kraj jako atrakcyjny turystycznie o dogodnych warunkach do wypoczynku i poznania.
Pilot pełni funkcje przewodnika, wychowawcy, nauczyciela.
Rola pilota, jak tez funkcje, które zostały mu przypisane, zmieniały się z biegiem czasu. I to nie
tylko w polskim przewodnictwie ale także zagranicznym, zmiany te polegały na nowych wymogach
związku z rozwijającą się turystyką i krajoznawstwem.
Współczesna turystyka i krajoznawstwo stawia przed pilotem nowe zadania. Pilot pełniąc funkcje
przewodnika musi posiadać  wszechstronna wiedzę krajoznawcza jak i polityczną, gospodarczą,
kulturalną, społeczną w kraju i za granicą. Nie ma wątpliwości w określeniu poziomu wymaganej
kultury osobistej i predyspozycji organizatorskich. Z racji swej bliskości z grupą turystyczną
przewodnik jest poddawany ciągłej obserwacji i bacznej ocenie, a jego zachowanie bywa wzorem
reakcji lub postaw.
Pilot nie powinien doprowadzać do sztucznego podziału na kierownictwo i uczestników, lecz
wspólnie dzielić wszelkie trudy podróży. Jeść te same posiłki i o tej samej porze, nie pozostawiać
grupy bez nadzoru, nocować razem z uczestnikami, pierwszy wstawać a ostatni kłaść się spać,
dawać na każdym miejscu dowody taktu i kultury.
Powszechna troską pilota powinna być dbałość o bezpieczeństwo i dobre samopoczucie
uczestników. Świadoma dyscyplina jest narzuceniem sobie określonego stylu postępowania,
wymagającego pewnych wyrzeczeń, rezygnacji z własnej wygody, gdy jest to niezbędne do
osiągnięcia celu. Punktualność, zgłaszanie odejścia, przestrzeganie ustalonej trasy, zachowanie
ostrożności, unikanie lekkomyślności  są nie tylko warunkiem bezpieczeństwa, są również
wyrazem szanowania czasu i dobrego samopoczucia innych.
18
 Uczestnicy wycieczki oczekują od przewodnika przykładu także w dziedzinach wykraczających
poza jego kwalifikacje przedmiotowe. Stąd też wynika podstawowa funkcja przewodnika jako
wychowawcy, wyznacza on, bowiem prowadzonym grupom wycieczkowym ich działania,
rozstrzyga w ich interesie różne wątpliwości albo trudności organizacyjne. Przewodnik jest
opiekunem turystów.
Zapewnia bezpieczeństwo uczestników w oparciu o znajomość przepisów i zasad
bezpieczeństwa. Posiada umiejętność niesienia pierwszej pomocy i korzystania z pomocy
zorganizowanej. Jest równocześnie nauczycielem wiedzy o Polsce i współczesnym świecie. Tę jego
wiedzę musi cechować rzetelność, aktualność, autentyczność.
Przewodnik spełnia rolę w czasie wycieczki wobec powierzonej mu grupy turystów. Przekazując
im wiedzę o kraju, regionie, mieście czy o jednym tylko obiekcie, interpretując jednocześnie
wydarzenia historyczne, stosunki społeczno-polityczne związane z danym okresem czy obiektem.
Wymaga to rzetelnej wiedzy, która umożliwi prawidłową i obiektywną interpretację zjawisk i
faktów oraz pozwoli na udzielenie rzeczowych odpowiedzi na interesujące uczestników
zagadnienia.
Przewodnik w roli pilota ma do czynienia z wybitnie zróżnicowanymi uczestnikami imprezy,
wymagana jest od niego wszechstronność wiedzy  i to przekazanej w formie na tyle atrakcyjnej,
by nie zainteresować słuchaczy, ale równocześnie zaspokoić ich ciekawość. Przewodnik musi być
dobrym i wszechstronnym informatorem z zakresu wszystkich niezbędnych turystom informacji
praktycznych, przekazanych rzeczowo i rzetelnie.
Pilot może poprowadzić wycieczkę, że będzie ona interesująca, pobudzi ciekawość,
zainteresowania, będzie sprzyjać pozytywnym nastawieniom między ludz
mi, zachęci do aktywnego
udziału, dostarczy przeżyć emocjonalnych. Może także osiągnąć efekt krańcowo odmienny, nie
uzyskując żadnego pozytywnego efektu wychowawczego.
Wiedza przewodników oraz ich umiejętności organizacyjne to jeden, ale nie jedyny element
właściwego oddziaływania zwłaszcza na młodzież.
Olbrzymią rolę odgrywają umiejętności nawiązania z nią kontaktu, świadomość własnej woli
wychowawczej i płynących stąd konsekwencji.
Pilot-przewodnik powinien być także kwalifikowanym turystą, w zależności od rodzaju
przewodnictwa i obszaru, po którym oprowadza. Dotyczy to głównie przewodnictwa górskiego, ale
również terenowego, a nawet miejskiego(strój, ekwipunek, orientacja w terenie, zasady
biwakowania).
Osoba podejmująca się zawodowego i społecznego obowiązku prowadzenie imprez
turystycznych, powinna dla zapewnienia uczestnikom należytych warunków bezpieczeństwa i
zdrowia, umiejętnie docierać obciążenia fizyczne, normując długość dziennych etapów, czasokres
trwania przerw wypoczynkowych i snu.
19
 Niezwykle ważne jest dostosowanie tempa wędrówki do możliwości uczestników, zwłaszcza ludzi
starszych wiekiem. Nasz stosunek do nich, oparty na życzliwości szacunku, winien być nie tylko
miernikiem naszej osobistej kultury, turystycznej także, ale powinien stać się celem każdego
przewodnika turystycznego, a ich stosowanie  powinnością każdego spotkanego na szlaku
turysty. Środki oddziaływania, jakimi dysponuje pilot (przewodnik turystyczny), nawiązują do
najstarszej formy komunikowania, jaka jest bezpośredni kontakt mówcy ze słuchaczami. Daje to
możność modyfikowania form argumentacji drogą udzielania z miejsca wyjaśnień, co niedostępne
jest klasycznym środkom przekazu (prasa, radio telewizja).
Bezpośredni, żywy kontakt odbiorcy z człowiekiem przekazującym atrakcyjną informację
decyduje o sile przeżycia artystycznego. Nakłada to na przewodnika indywidualną
odpowiedzialność za istotny wpływ na tworzenie kultury i wychowanie  odpowiedzialność moralną
i artystyczną. Przewodnik jest bowiem twórca własnego spektaklu, od którego jakości zależy, czy
wywrze on pożądany skutek. Kadra przewodników, pilotów, kierowników imprez turystycznych i
organizatorów turystyki  to osoby, które mają być nośnikami wartości, jakie dzięki turystyce
osiąga się i realizuje.
20
ZAKOC
CZENIE I WNIOSKI
Główną tezą pracy było wykazanie iż pilot w obsłudze imprezy turystycznej odgrywa bardzo
ważną i znaczącą rolę. Profesjonalne przygotowanie się pilota do poszczególnych etapów pracy z
grupa turystyczną ma bardzo duży wpływ na przebieg imprezy. Praca pilota podlega ocenie przez
uczestników imprezy turystycznej, którzy oceniając poziom obsługi pilockiej oceniają również
organizatora imprezy czyli biuro podróży.
Na podstawie powyższych rozdziałów zostało przedstawione, że aby zostać pilotem wycieczek
należy spełnić kilka warunków, należy przejść szkolenie, przystąpić do egzaminu kończącego dane
szkolenie. Zdobycie licencji pilota wiąże się z powyższymi zagadnieniami. Pozytywne zdanie
egzaminu i otrzymanie licencji pilota wycieczek jest podstawą do rozpoczęcia pracy w tym
kierunku, ale pilot do prawidłowego prowadzenia imprezy turystycznej przygotowuje się sam przed
imprezą i także w trakcie jej trwania. Prawidłowe przygotowanie się pilota to także odpowiedni
kontakt pilota z biurem turystycznym, w którym została zawarta umowa, oraz także odpowiednie
dopilnowanie przez pilota realizacji zamówionych przez organizatora turystycznego świadczeń. i ich
realizacji.
Praca pilota wycieczek jest bardzo ważnym elementem produktu turystycznego jakim jest
wakacyjny wyjazd i pobyt w ośrodkach turystycznych oraz coraz bardziej rozwijającej się turystyki
zarówno w Polsce jak i zagranicą. Pilot reprezentuje turoperatora i zapewnia opiekę nad pobytem
podczas realizowanej imprezy turystycznej. W całej rozciągłości praca pilota wycieczek posiada
obowiązki opiekuńcze, handlowe, informacyjne oraz tłumaczeniowe.
Środowisko pilotów w ostatnich latach bardzo dynamicznie się rozwija, coraz więcej osób
przystępuje do szkoleń i egzaminów co wiąże się z uzyskaniem licencji pilota.
Znaczenie przygotowania się pilota do pracy ma bardzo wielkie znaczenie, pilot musi wiedzieć
jak ma się zachować w każdej sytuacji, co należy do jego obowiązków a jakie są jego prawa. Całą
wiedzę na ten temat powinien zdobyć na kursie podczas którego powinien się profesjonalnie
przygotować do pełnienia roli pilota wycieczek, ale swojej wiedzy nie powinien kończyć na zdaniu
21
egzaminu kończącego szkolenie, powinien się kształcić cały czas, zarówno przed wycieczką
turystyczna jak i też po jej zakończeniu. Na szkoleniu pilot powinien poznać jak najszerszą wiedze
krajoznawcza o Polsce jak i o świecie. Opanowanie takiej wiedzy jest procesem długotrwałym i
zarówno trudnym, obliczonym na wiele lat i tak naprawdę do końca pilot nigdy nie może być
pewien, że już zna odpowiedzi na wszystkie zadawane mu pytania. Kluczowym zagadnieniem dla
pilota jest nie tylko encyklopedyczna wiedza krajoznawcza o Polsce ale znajomość z
ródeł tej
wiedzy, umiejętność korzystania z niej. y
ródeł wiedzy potrzebnych do profesjonalnego
przygotowania się pilota do prowadzenie imprezy turystycznej jest bardzo wiele, umiejętne
korzystanie z nich, kompletowanie i kolekcjonowanie tworzy  bank informacji turystycznej
każdego pilota.
W pracy pilota najważniejszy jest jego profesjonalizm, jego wysokie kwalifikacje praktyczne jak i
teoretyczne. Pilot jest przedstawicielem biura, dlatego zatrudnianie niedoświadczonych pilotów bez
wiedzy i profesjonalnego przygotowania się jest nieopłacalne dla organizatorów wycieczek, może
być głównym powodem zepsucia imprezy turystycznej co wiąże się z utratą klientów oraz może
doprowadzić do bankructwa biura.
W obecnej dobie gospodarka nabiera coraz większego znaczenia. Do niedawna jeszcze
najważniejszym czynnikiem decydującym o zakupie wycieczki przez klientów była cena, wygrywał
ten, kto oferował wycieczkę tej samej jakości za niższą cenę. Natomiast teraz wygrywają klienci,
gotowi są zapłacić więcej za wyższą gwarancję jakości produktu oraz profesjonalizm obsługi.
Celem pracy było przedstawienia pilota jako osoby dynamicznej, energicznej, szybkiej, osoby,
która jest wizytówka biura podróży dla którego pracuje, osoby, która zapewnia wysoki poziom
obsługi turystów poprzez rozpoznawanie ich potrzeb i oczekiwań oraz rozwiązywanie ich
problemów. Traktuje każdego uczestnika imprezy indywidualnie, przyjaz
nie, jest wrażliwy na jego
potrzeby. Wszystko to łączy się z profesjonalnym przygotowaniem się pilota do pracy w tym
zawodzie. W dobie ogromnej konkurencji gdy toczy się wielka walka o pracowników oraz o klienta,
odpowiednie przygotowanie się do pracy ma bardzo istotne znaczenie.
Pilotaż wycieczek jest to trudny biznes, jednak pozwala on połączyć przyjemne z pożytecznym.
W obecnych czasach bardzo wyraz
nie wzrasta liczba turystów wyjeżdżających jak i
przyjeżdżających, w związku z tym piloci muszą się ciągle dokształcać, wprowadzać coraz to
nowsze metody prowadzenia grup turystycznych i pracy z turystami. Najważniejsza jest
umiejętność nawiązywania kontaktów i przyciągnięcia klientów oraz ich zatrzymania.
22
BIBLIOGRAFIA
1) Ustawa o usługach turystycznych z dnia 29.08.1997
2) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28.06.2001 r. w sprawie pilotów i przewodników
turystycznych
3) Kompendium pilota wycieczek Z. Kruczek Kraków 2005
4) Vademecum pilotażu wycieczek i obsługi turystycznej E. Jarosz Wrocław 2005
5) Poradnik pilota wycieczek Alicja Lipska Warszawa 1992
6) Pilotaż wycieczek Z. Kruczek Kraków 1995
7) Vademecum pilota grup turystycznych G. Gołembski Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej
w Poznaniu 2003
8) Internet: www.turystyka-ekspert.pl, www.it.pl, www.travel.webmedia.pl, www.podróże.pl.,
23