AKTUALIZACJA BIOS-U
Aktualizacja BIOS-u daje wiele korzyści, a w niektórych sytuacjach okazuje się wręcz
nieodzowna, choć z drugiej strony nie jest pozbawiona ryzyka. Podpowiemy ci w 10 etapach, jak
zaopatrzyć swój komputer w najnowszą wersję.
BIOS (Basic Input Output System) jest zapisany w oddzielnym układzie pamięciowym na płycie
głównej, a jego zawartość nie ulega utracie wraz z odłączeniem zasilania. Zawiera dane, które
komputer potrzebuje, aby prawidłowo odwoływać się do zainstalowanych podzespołów sprzętowych.
Jeśli dysponuje przestarzałymi informacjami, pecet nie mo\
e optymalnie wykorzystywać mo\
liwości
nowych urządzeń. Wprawdzie mo\
na zastąpić dane BIOS-u nowszymi, jednak kryje to pewne ryzyko.
Chciałbyś zwiększyć wydajność swojego peceta, zafundowałeś więc sobie zwycięzcę licznych testów
procesorów - model Intel Core 2 Extreme QX9650. Jak wielkie było zdziwienie, gdy w Mened\
erze
urządzeń znalazłeś wzmiankę, \
e w komputerze tkwi nie cztero- lecz jednordzeniowy układ,
a wydajność prawie nie uległa zmianie. Procesor nie został prawidłowo zidentyfikowany, bo jego
BIOS dysponuje przestarzałą listą układów i nie zna modeli o czterech rdzeniach. To tylko jeden
z wielu mo\
liwych scenariuszy. Podobne konflikty mogą pojawić się po wymianie innych
podzespołów. Na przykład, gdy wstawisz nową kartę graficzną, po włączeniu komputera ekran
monitora mo\
e pozostać czarny. A zmodyfikowanie ustawień wentylatorów mo\
e skutkować zbyt
częstymi zmianami ich prędkości obrotowej. W takich sytuacjach uda ci się rozwiązać problem,
wgrywajÄ…c najnowszÄ… wersjÄ™ BIOS-u.
Uwaga. W trakcie aktualizowania BIOS-u wszystko zostaną nadpisane podstawowe informacje, które
są potrzebne do rozruchu komputera. Gdy ich zabraknie, pecet nie będzie w stanie poprawnie się
uruchomić i wczytać zainstalowany w nim system operacyjny.
Etap 1 - zidentyfikuj płytę główną
Pliki wymagane do zaktualizowania BIOS-u otrzymasz w większości wypadków od producenta płyty
głównej. Jeśli jednak masz komputer markowego producenta (takiego jak np. Dell, Fujitsu-Siemens,
Optimus lub Vobis), powinieneś poszukiwać tych plików w pierwszej kolejności w internetowej
witrynie właśnie tego producenta. Dopiero w sytuacji, gdy nie uda ci się ich znalez
ć w tym miejscu,
powinieneś zajrzeć na internetowe strony producenta płyty głównej.
Nazwa producenta i model płyty głównej powinny być wyszczególnione w instrukcji obsługi. Jednak
być mo\
e zdałeś ju\
swoją na makulaturę. Jeśli tak, otwórz obudowę peceta. Nazwa modelu (np. P5E3
Deluxe), a w wielu wypadkach równie\
nazwa producenta sÄ… przewa\
nie nadrukowane bezpośrednio
na płycie głównej. Niekiedy mogą być podane na naklejce przylepionej do jednego z gniazd kart
rozszerzających. Koniecznie zwróć uwagę na numer wersji (np. REV 1.03G).
Cenne wskazówki, które pomagają ustalić producenta i model płyty głównej, a tak\
e bie\
Ä…cÄ… wersjÄ™ BIOS-u,
widnieją równie\
na ekranie rozruchowym, czyli tym, który pojawia się tu\
po włączeniu komputera. Aby
zaznajomić się w spokoju z jego treścią, naciśnij klawisz [Pause], zanim zniknie. Jeśli zamiast takiego ekranu
widać tylko logo producenta komputera, nale\
y nacisnąć klawisz [Delete], [Esc] lub [F2].
Etap 2 - pobierz pliki aktualizacyjne
Przywołaj internetową witrynę producenta płyty głównej lub producenta komputera (patrz wy\
ej). Jeśli nie
znasz jej adresu, wystarczy u\
yć dowolnej wyszukiwarki internetowej. Przeskocz do działu pomocy technicznej
(na stronach angielskojęzycznych nosi przewa\
nie nazwę Support lub Service). Podaj model swojej płyty, a
ujrzysz listę dostępnych plików - w tym plików aktualizacji BIOS-u. Przed ich pobraniem sprawdz
dokładnie,
1
czy wszystko się zgadza. Czy model płyty co do joty odpowiada temu, który ustaliłeś? Czy BIOS oferowany
w Internecie jest nowszy od tego, który tkwi w twojej płycie głównej?
Pakiety aktualizacyjne składają się zasadniczo z dwóch części - z programu wgrywającego nową wersję BIOS-u
i z danych, które mają zostać wgrane.
Większość takich pakietów jest przeznaczonych do u\
ytku w systemie operacyjnym DOS. Nie stanowi to
problemu w komputerach ze stacją dyskietek. Tymczasem w większości nowoczesnych komputerów brakuje
napędu tego typu. Wówczas mo\
esz u\
yć pendrive'a (patrz dalej).
Niektórzy producenci zapewniają obecnie programy aktualizujące, które działają w środowisku Windows.
Zastanów się, którą metodę preferujesz, a następnie zastosuj się zale\
nie od tego do poni\
szych wskazówek.
Aktualizowanie z poziomu Windows. Jeśli chcesz zaktualizować BIOS w środowisku Windows, bo jesteś
w nim dobrze obeznany, musisz zaopatrzyć się w program aktualizujący przeznaczony do twojej wersji systemu
operacyjnego. Poszukaj w dziale pobierania wpisu takiego jak LiveUpdate lub Install program for Windows
2000, 2003, XP. Pobierz program, zainstaluj go, a następnie spróbuj uruchomić, aby sprawdzić, czy działa
poprawnie. Nie musisz obawiać się, \
e omyłkowo zainicjujesz proces aktualizowania. Na \
yczenie równie\
to
narzędzie poda ci bie\
ącą wersję BIOS-u i model płyty głównej - wystarczy wybrać odpowiednie polecenie
(zale\
nie od wersji programu aktualizujÄ…cego). AktualizujÄ…c BIOS z poziomu systemu Windows, mo\
esz
pominąć etap 4 opisany poni\
ej.
Aktualizowanie z poziomu BIOS-u. Wiele nowoczesnych BIOS-ów jest wyposa\
onych w program
aktualizujący (znajduje się np. w menu Tools | EZ Flash 2). W tym wypadku wystarczy pobrać z witryny
producenta tylko plik aktualizacji (z rozszerzeniem BIN), a potem zapisać go na pustej dyskietce, dysku
pendrive lub na twardym dysku komputera. Aktualizacja zostanie zainicjowana z BIOS-u, a więc nie
potrzebujesz nośnika startowego i mo\
esz pominąć etap 4.
Aktualizowanie w DOS-ie. Aby mo\
na było aktualizować BIOS z pendrive'a lub przenośnego dysku
podłączanego do gniazda USB, napędy te muszą być prawidłowo wykrywane podczas rozruchu komputera i tak
samo obsługiwane jak stacja dyskietek (patrz etap 4). Pobierz z Internetu plik z nowym BIOS-em. W
większości wypadków jest to skompresowane archiwum w postaci zbioru ZIP lub EXE. Rozpakuj go do
nowego katalogu na twardym dysku. Oprócz programu aktualizującego powinien znalez
ć się w nim co najmniej
jeden plik - powinien on mieć rozszerzenie BIN (dotyczy BIOS-u Award), ROM (dotyczy BIOS-ów AMI
i Phoenix) lub rozszerzenie składające się z liter i cyfr (np. 3A0).
Jeśli wśród rozpakowanych plików znajduje się zbiór o nazwie Autoexec.BAT lub Update.BAT, aktualizacja
oka\
e się wyjątkowo prosta. Skopiuj go wraz z pozostałymi plikami na nośnik, z którego uruchomisz system.
Plik wsadowy samoczynnie uruchomi program aktualizujący, dobierając właściwe parametry - pod warunkiem,
\
e wszystkie pliki będą na tym samym nośniku startowym. W ten sposób zaoszczędzisz sobie ręcznego
obsługiwania programu aktualizującego (patrz etap 8).
Etap 3 - rozwa\
konieczność i ryzyko
Nawet jeśli zastosujesz się do wszystkich wskazówek i wykonasz poprawnie wszystkie czynności, mo\
e siÄ™
wydarzyć, \
e twój komputer odmówi posłuszeństwa, a wszystkie próby reanimowania go spalą na panewce.
Dlatego zanim podejmiesz ryzyko, powinieneś sprawdzić, jakie korzyści przyniesie ci zaktualizowanie BIOS-u
- albo, czy wgranie nowej wersji spełni twoje oczekiwania (np. wprowadzi obsługę określonych podzespołów).
Szczegółowe informacje znajdziesz w dokumentacji. Przewa\
nie jest ona dołączana do archiwum w postaci
pliku tekstowego lub dostępna w postaci łącza internetowego.
Etap 4 - przygotuj nośnik startowy
Jeśli BIOS twojego komputera jest wyposa\
ony w program aktualizujący lub chcesz wgrać nową wersję BIOS-
u z poziomu systemu Windows, wystarczy zapisać na twardym dysku pobrany z Internetu plik BIN i przejść do
kolejnego etapu. W przeciwnym razie musisz przygotować nośnik startowy, a następnie skopiować nań plik
BIN i program aktualizujÄ…cy.
2
Dyskietka. Aby utworzyć dyskietkę startową w systemie DOS, wpisz polecenie format a: /s. Równie szybko
zrobisz to w Windows XP i Viście. Kliknij prawym przyciskiem ikonę napędu A: w Eksploratorze, wska\

polecenie Formatuj i zaznacz pole wyboru Utwórz dysk startowy systemu MS-DOS. Usuń z przygotowanej
w ten sposób dyskietki wszystkie pliki oprócz Command.com, Io.sys i Msdos.sys - równie\
te, które są ukryte.
Aby je odsłonić, otwórz aplet Opcje folderów w Panelu sterowania. Przeskocz na kartę Widok i zaznacz opcję
Poka\
ukryte pliki i foldery. Ponadto upewnij siÄ™, \
e nie jest zaznaczone pole wyboru Ukryj chronione pliki
systemu operacyjnego. Na koniec skopiuj pliki aktualizacyjne, w które zaopatrzyłeś się, wykonując czynności
opisane w etapie 2.
Napęd USB. Aby nadać napędowi USB właściwości dysku startowego, musisz sformatować go w systemie
plików FAT16, a ponadto umieścić wpis 0x80 w sektorze startowym. Funkcja formatowania dostępna w
systemie Windows nie potrafi tego zrobić. W tej sytuacji pomo\
e ci np. bezpłatny program PeToUSB (dostępny
pod adresem: petousb.en.softonic.com/ ). W rubryce Destination Drive pojawi siÄ™ nazwa twojego dysku
przenośnego. Zaznacz pola wyboru Enable Disk Format i Enable LBA (FAT16X). Pole wyboru Enable File
Copy powinno pozostać niezaznaczone. Gdy klikniesz przycisk Start, dysk USB zostanie sformatowany
i otrzyma właściwości dysku startowego, jednak nie będzie na nim jeszcze plików nieodzownych do
uruchomienia systemu. Uzyskasz je np. z adresu masterbootrecord.de/english/bootdisketten.php . Kliknij Å‚Ä…cze
DOS-Bootdisk mit einigen nützlichen Tools. Pobierz plik Wbootess.exe i przywoÅ‚aj go dwukrotnym
kliknięciem myszy. W oknie programu dekompresującego usuń zaznaczenie pola wyboru Writing on Floppy, za
to zaznacz pole File extraction. Kliknij przycisk Browse w rubryce File Extraction i wska\
swój dysk
przenośny, aby zostały nań rozpakowane pliki. Następnie usuń wszystkie, które są niepotrzebne, i wgraj pliki
aktualizacyjne, jak opisaliśmy w etapie 2.
Etap 5 - zarchiwizuj cenne zasoby
Aby być przyszykowanym na wszelkie ewentualności, powinieneś utworzyć zapasową kopię swoich
najwa\
niejszych plików na zewnętrznym, niezale\
nym nośniku danych, zanim zabierzesz się do wgrywania
nowego BIOS-u. Wprawdzie nieudana aktualizacja nie naruszy zasobów zgromadzonych na twardym dysku,
jednak gdy proces ten spali na panewce, musisz się liczyć z tym, \
e przez dłu\
szy czas nie będziesz mógł
korzystać z komputera. Mając w odwodzie zapasową kopię swoich danych (chocia\
by kontakty i bie\
Ä…ce
dokumenty), mo\
esz przynajmniej kontynuować pracę w innym komputerze.
Etap 6 - zabezpiecz siÄ™ na wszelki wypadek
Teoretycznie ka\
de aktualizowanie mo\
e się nie udać. Jeśli twój komputer słu\
y ci np. tylko za zasobnik na
zdjęcia robione swoją cyfrówką, awaria, która uniemo\
liwi ci korzystanie z niego przez pewien czas, nie będzie
miała przykrych następstw. Tymczasem unieruchomienie peceta, który jest ci nieodzowny do pracy, mo\
e mieć
opłakane skutki. W tej sytuacji zaleca się przygotować rezerwowy układ BIOS-u - np. za pomocą zestawu Bios
Savior RD1 (informacje: www.ioss.com.tw/web/English/RD1BIOSSavior.html ). Jest to mo\
liwe tylko
w wypadku układów BIOS-u zamontowanych na podstawce. Pamiętaj jednak, \
e ju\
w trakcie majstrowania
przy układzie BIOS-u, mo\
esz uszkodzić swój komputer, więc wykonuj wszystkie czynności nadzwyczaj
ostro\
nie.
Etap 7 - przygotuj podzespoły sprzętowe
Przed rozpoczęciem aktualizowania musisz dokonać odpowiednich zmian w konfiguracji BIOS-u.
Jak dostać się do BIOS-u? Tu\
po włączeniu komputera na ekranie pojawi się - zale\
nie od modelu - logo
producenta, parametry pamięci, nazwa procesora, częstotliwość zegara i inne informacje. Naciśnij wówczas
klawisz [F2] lub [Delete].
Usuń zabezpieczenie przed zapisem. Niektóre płyty główne chronią BIOS przed omyłkowym skasowaniem.
Jeśli znajdziesz w menu BIOS-u pole o nazwie Flash Bios Protection, Firmware Write Protect, Bios Guardian
lub BIOS-ROM Flash-Protect, ustaw w nim wartość Disabled. W niektórych płytach zabezpieczenie jest
zrealizowane za pomocÄ… zworki. Sprawdz
w instrukcji obsługi płyty lub w witrynie producenta, jak nale\
y
ustawić zworkę, aby umo\
liwić zapis w układzie BIOS-u.
3
Zabezpiecz bie\
ącą konfigurację. Jeśli dokonywałeś zmian w ustawieniach BIOS-u, powinieneś zanotować
aktualnÄ… konfiguracjÄ™.
Włącz ustawienia fabryczne. Przed rozpoczęciem aktualizowania wczytaj predefiniowaną konfigurację.
Zrobisz to za pomocÄ… menu Exit | Load Setup Defaults.
Kolejność skanowania napędów. Komputer uruchamia system operacyjny przewa\
nie z twardego dysku. W
menu określanym zazwyczaj jako Advanced Bios Features bądz
Boot | Boot Device Priority mo\
na zmienić
kolejność sprawdzania, na którym z podłączonych dysków jest zainstalowany system. Zdefiniuj stację dysków
lub swój przenośny dysk USB jako główny nośnik startowy (1st Boot Device), wybierając w tym polu nazwę
dysku lub wartość typu USB-HDD. Zachowaj ustawienia, a następnie zrestartuj system.
Etap 8 - przeprowadz
aktualizacjÄ™
Aktualizacja bezpośrednio w BIOS-ie. Zamiast uruchamiać środowisko DOS, jak opisujemy dalej, przywołaj
ustawienia BIOS-u (patrz wy\
ej) i przejdz
do menu Tools | EZ Flash 2. Narzędzie to mo\
esz u\
yć tak jak
przedstawiony poni\
ej program aktualizujÄ…cy.
Aktualizacja w DOS-ie. Włó\
dyskietkę startową do napędu lub podłącz do komputera przygotowany
uprzednio dysk USB i włącz go. Poczekaj, a\
uruchomi się system i na ekranie pojawi się znak zachęty. Teraz
wpisz nazwÄ™ programu aktualizujÄ…cego (np. awdflash w wypadku BIOS-u Award) i potwierdz
klawiszem
[Enter]. Program ten zostanie uruchomiony, a na ekranie pojawiÄ… siÄ™ takie informacje jak identyfikator BIOS-u
i data jego wydania.
Zrób zapasową kopię bie\
ącej zawartości układu BIOS-u. Sposób wykonania tej czynności jest opisany przy
dolnej krawędzi ekranu. W większości wypadków wystarczy nacisnąć klawisz [B]. Następnie wybierz plik z
nowÄ… wersjÄ… BIOS-u. Program sprawdzi, czy pasuje on do bie\
Ä…cej wersji, po czym spyta, czy na pewno chcesz
dokonać aktualizacji. Potwierdz
, naciskajÄ…c klawisz [Y].
Program aktualizujący wyświetli postęp aktualizowania. Białe pole oznacza, \
e zapis sektora został uwieńczony
sukcesem, zaś czerwone pole symbolizuje błąd zapisu. Operacja aktualizowania powinna trwać około minuty.
Po jej zakończeniu wyjmij dyskietkę z napędu i zrestartuj system.
Aktualizacja w Windows. Uruchom program aktualizujący - zilustrujemy to na przykładzie programu
ASUSUpdate, jednak sposób postępowania jest podobny we wszystkich narzędziach tego rodzaju. Zasadniczo
wystarczy przywołać funkcję aktualizowania BIOS-u poprzez Internet, jednak znacznie lepiej wyjdziesz na
metodzie opisanej poni\
ej. Wska\
polecenie zachowania aktualnej wersji BIOS-u i kliknij przycisk Dalej. Po
podaniu katalogu docelowego program odczyta zawartość układu BIOS i utworzy kopię zapasową. W dalszej
kolejności przywołaj polecenie pobrania nowszej wersji BIOS-u z Internetu. Jeśli program nie będzie w stanie
nawiązać połączenia z predefiniowanym serwerem, kliknij przycisk Auto Select. Jeśli zostanie znaleziony
nowszy program aktualizacyjny od tego, który jest obecnie zainstalowany, pobierz go i zainstaluj - pamiętaj
jednak, aby przedtem odinstalować poprzednią wersję. Najpóz
niej za drugim podejściem powinieneś otrzymać
listę dostępnych aktualizacji. Pobierz \
Ä…danÄ… wersjÄ™.
Właściwe aktualizowanie. Teraz wska\
polecenie aktualizowania BIOS-u z pliku, wybierz pobrany plik
i potwierdz
przyciskiem OK. Na ekranie pojawi siÄ™ zestawienie starych i nowych danych BIOS-u. Sprawdz
, czy
zgadzają się m.in. takie parametry jak model płyty i numery wersji BIOS-u. Następnie zainicjuj aktualizowanie.
Jeśli program wyświetli komunikat potwierdzający udane zaktualizowanie BIOS-u, mo\
esz zrestartować
komputer.
Etap 9 - wykonaj porzÄ…dki w BIOS-ie
Jeśli program aktualizacyjny uporał się z wgraniem nowej wersji BIOS-u, mo\
esz powrócić do pracy w
systemie, powinieneś jednak wykonać uprzednio trzy czynności.
Opró\
nij pamięć CMOS. CMOS to układ pamięciowy zasilany bateryjnie, który przechowuje ustawienia
BIOS-u. Nowa wersja BIOS-u być mo\
e zapisuje określone ustawienia w innym rejestrze CMOS-u ni\
stara.
Wówczas mogą występować konflikty, które w najgorszym wypadku mogą uniemo\
liwiać prawidłowy rozruch
4
komputera. Dlatego po zaktualizowaniu BIOS-u nale\
y usunąć zawartość tego układu pamięciowego. Sposób
wykonania tej czynności jest opisany w instrukcji obsługi płyty. W większości wypadków trzeba odłączyć
komputer od zasilania i przeło\
yć określoną zworkę.
Przywróć własne ustawienia. Po zaktualizowaniu lub zresetowaniu do ustawień fabrycznych trzeba odtworzyć
własną konfigurację BIOS-u na podstawie sporządzonych notatek. Przed opuszczeniem BIOS-u pamiętaj
o zachowaniu ustawień poleceniem Save & Exit.
Wykonaj porzÄ…dki w Mened\
erze urządzeń. W trakcie aktualizowania BIOS-u mo\
e się zdarzyć, \
e zostanÄ…
odblokowane nowe elementy na płycie głównej bądz
elementy płyty zostaną uło\
one w innym porzÄ…dku
logicznym. Przywołaj Mened\
er urządzeń i sprawdz
, czy wszystkie podzespoły działają poprawnie i są
zaopatrzone w sterowniki. Ewentualne wykrzykniki przed nazwami urządzeń wskazują na problemy.
Etap 10 - w razie awarii odtwórz poprzedni stan
Mimo najbardziej starannego wykonywania zalecanych czynności i zachowania maksymalnej ostro\
ności
proces wgrywania nowego BIOS-u mo\
e się nie udać. Wówczas program aktualizacyjny przerwie działanie
i zasygnalizuje błąd odpowiednim komunikatem.
Nie wyłączaj komputera. Niezale\
nie od tego, w którym środowisku wykonywałeś aktualizację, nie restartuj
go, lecz zamknij tylko program aktualizujący. Ponów czynności aktualizacyjne, jednak tym razem u\
yj
przygotowanej uprzednio kopii zapasowej. Dopiero póz
niej zrestartuj system. Jeśli próba rozruchu komputera
zakończy się fiaskiem, postaraj się przywrócić jego funkcjonowanie, opró\
niając układ CMOS (patrz etap 9).
Jeśli operacja ta nie przyniesie oczekiwanego efektu, a nie masz rezerwowego układu (patrz etap 6), musisz
oddać komputer do punktu serwisowego.
Na co zwrócić uwagę podczas aktualizowania BIOS-u?
Oszacuj zysk, nakład pracy i ryzyko. Jeśli twój pecet działa bez zarzutu, lepiej zrezygnuj z modernizowania
BIOS-u. Nie powinieneś go aktualizować tylko po to, aby mieć wersję o kilka numerów wy\
szÄ….
Lepiej sprawdzić dwa razy. Upewnij się, \
e pobierasz właściwą wersję BIOS-u. Jeśli wgrasz inną, ni\

potrzeba, na dobre sparali\
ujesz swój komputer.
Kopia zapasowa zasobów. Aby zapobiec najgorszemu, powinieneś zarchiwizować swoje cenne pliki przed
rozpoczęciem aktualizowania. W razie nieprzewidzianych okoliczności będziesz mógł kontynuować pracę przy
innym komputerze.
Kopia zapasowa BIOS-u. Zanotuj nazwę pliku zawierającego aktualizację. Utwórz zapasową kopię zawartości
układu CMOS.
Nie panikuj. Jeśli w trakcie aktualizowania BIOS-u pojawią się komunikaty alarmowe, nie popadaj w panikę.
Nie wolno ci wówczas wyłączać komputera, bo ponowne uruchomienie oka\
e siÄ™ niemo\
liwe. W większości
wypadków mo\
na przywrócić poprzedni stan BIOS-u z pliku kopii zapasowej.1
1
Na podstawie artykułu PC WORLD
5