IDZ DO
IDZ DO
PRZYKŁADOWY ROZDZIAŁ
PRZYKŁADOWY ROZDZIAŁ
Fotografia cyfrowa.
SPIS TRER
CI
SPIS TRER
CI
Przewodnik
KATALOG KSIĄŻEK
KATALOG KSIĄŻEK
Autor: Harold Davis
Tłumaczenie: Piotr CieS
lak
KATALOG ONLINE
KATALOG ONLINE
ISBN: 83-246-0356-5
Tytuł oryginału: Digital Photography Digital Field Guide
ZAMÓW DRUKOWANY KATALOG
ZAMÓW DRUKOWANY KATALOG
Format: B5, stron: 240
TWÓJ KOSZYK
TWÓJ KOSZYK
Kompendium dla początkujących amatorów fotografii cyfrowej
DODAJ DO KOSZYKA
DODAJ DO KOSZYKA
" Poznaj swój aparat
" Skorzystaj z rad eksperta i zrób doskonałe zdjęcia
" Wykorzystaj możliwoS
ci cyfrowej ciemni
CENNIK I INFORMACJE
CENNIK I INFORMACJE
Od kilku lat fotografia cyfrowa rozwija się niezwykle dynamicznie. Proste aparaty
o dużych i nieporęcznych obudowach zostały zastąpione wygodnymi w obsłudze
ZAMÓW INFORMACJE
ZAMÓW INFORMACJE
O NOWOR
CIACH urządzeniami mającymi ogromne możliwoS
ci. Jednak nawet najdoskonalszy aparat nie
O NOWOR
CIACH
zrobi zdjęcia sam  musi wykonać je użytkownik. Aby w pełni wykorzystać możliwoS
ci
aparatu, należy je poznać.
ZAMÓW CENNIK
ZAMÓW CENNIK
Książka  Fotografia cyfrowa. Przewodnik to poradnik dla tych, którzy rozpoczynają
przygodę z fotografią cyfrową. Zawiera najważniejsze informacje o budowie i działaniu
CZYTELNIA
CZYTELNIA
cyfrowego aparatu fotograficznego. Przedstawia zasady kompozycji obrazu, doboru
parametrów ekspozycji i wykorzystywania oS
wietlenia. Dzięki niej nauczysz się
FRAGMENTY KSIĄŻEK ONLINE
FRAGMENTY KSIĄŻEK ONLINE
wykonywać piękne fotografie w różnych miejscach oraz dowiesz się, jak korygować
mniej udane zdjęcia za pomocą programów Photoshop i Photoshop Elements.
" Elementy aparatu fotograficznego
" Tryby fotografowania
" Przygotowanie sprzętu do pracy
" Dobór parametrów ekspozycji
" Akcesoria i obiektywy do aparatów fotograficznych
" Wykonywanie zdjęć w różnych warunkach
" Korekcja zdjęć cyfrowych
" Publikowanie zdjęć
Wejdx
w magiczny S
wiat fotografii cyfrowej
Wydawnictwo Helion
ul. Chopina 6
44-100 Gliwice
tel. [phone]
e-mail: [e-mail]
Spis treści
O autorze 3 Rola parametru ISO 40
Podziękowania 7 Tryby fotografowania 42
Wstęp 17 Ekspozycja automatyczna 42
Ekspozycja półautomatyczna 44
Kompendium wiedzy: Twoja
Ekspozycja ręczna 44
pierwsza cyfrowa fotografia 21
Automatyka ostrości 46
Wybór trybu fotografowania 23
Rozdział 2: Przygotowanie
Ręczne i automatyczne nastawianie
i konfiguracja 49
ostrości 24
Podgląd głębi ostrości 24
Wybór formatu zdjęcia 24
Fotografowanie 25
Przeglądanie zdjęć 25
Drukowanie zdjęć 25
Część I: Obsługa cyfrowego
aparatu fotograficznego 27
Rozdział 1: Budowa
i funkcje aparatu 29 Jak zadbać o akumulatory w plenerze? 49
Konfiguracja aparatu 52
Jasność wyświetlacza LCD 53
Konfiguracja automatycznego
nastawiania ostrości 54
Wybór formatu zdjęć 55
Jakość zdjęcia 56
Karty pamięci 58
Zabezpieczanie aparatu 59
Pozwolenie na wykorzystanie zdjęcia 61
Jakie zdjęcia można, a jakich
nie należy robić? 61
Jakie zdjęcia wymagają
Różne aparaty  różne możliwości 29
specjalnego upoważnienia? 61
Budowa typowego aparatu
Jakie informacje powinno
kompaktowego 30
zawierać upoważnienie? 61
Budowa typowej lustrzanki cyfrowej 32
W jaki sposób uzyskać
Obiektywy zmiennoogniskowe 33
upoważnienie? 62
Głębia ostrości 37
Rozdział 4:
Część II: Sztuka fotografowania
Oświetlenie 91
aparatem cyfrowym 63
Rozdział 3: Podstawy
fotografii 65
Obserwacja światła 91
y
ródło i kierunek światła 92
Oświetlenie z przodu 93
Właściwa ekspozycja zdjęcia 65
Oświetlenie z boku 93
Trzy składniki ekspozycji 71
Oświetlenie z tyłu 95
Rola parametru ISO 71
Rodzaj, intensywność
i kolor światła 97
Znaczenie przysłony obiektywu 72
Zmiany oświetlenia 99
Zmiana trybu działania przysłony 73
Cienie 100
Jak wybrać przysłonę? 74
Światło rozproszone 101
Czas otwarcia migawki 74
Światło słoneczne 102
Tryby preselekcji czasu
naświetlania 79
Żarówki i jarzeniówki 103
Równoważne warianty ekspozycji 80
Lampa błyskowa 104
Kalibracja balansu bieli 81
Doskonała makrofotografia 84
Funkcja makro 86
Precyzyjne ostrzenie 87
Zasady poprawnej kompozycji ujęcia 87
Podsumowanie 90
Rozdział 6: Przepisy
Rozdział 5: Akcesoria i filtry
na wspaniałe ujęcia 121
fotograficzne 107
Fotografie abstrakcyjne 121
Inspiracja 122
Ćwiczenia w fotografii abstrakcyjnej 123
Wskazówki dotyczące fotografii
abstrakcyjnej 124
Sport i szybka akcja 125
Inspiracja 125
Ćwiczenia w fotografowaniu akcji 127
Wskazówki dotyczące
fotografii akcji 128
Fotografowanie zwierząt i dzikiej
przyrody 129
Inspiracja 129
Ćwiczenia w fotografowaniu
zwierząt i dzikiej przyrody 131
Wskazówki dotyczące
fotografowania zwierząt
i dzikiej przyrody 132
Architektura 133
Inspiracja 133
Ćwiczenia w fotografowaniu
architektury 135
Obiektywy 107 Wskazówki dotyczące
fotografowania architektury 136
Filtry optyczne 112
Miejskie krajobrazy 137
Dopasowanie filtrów 113
Inspiracja 137
Rodzaje filtrów 113
Ćwiczenia w fotografowaniu
Filtry ochronne 114
miejskich scenerii 138
Filtr polaryzacyjny najlepszym
Wskazówki dotyczące
przyjacielem fotografa 115
fotografowania miejskich scenerii 139
Soczewki makro 115
Chmury 139
Filtry korekcji koloru 116
Inspiracja 139
Filtry artystyczne i efektowe 117
Ćwiczenia w fotografowaniu chmur 141
Statywy 118
Wskazówki dotyczące
fotografowania chmur 142
Kwiaty 143
Inspiracja 143
Ćwiczenia w fotografowaniu
kwiatów 145
Wskazówki dotyczące
fotografowania kwiatów 146
Pejzaże 147 Ćwiczenia w fotografowaniu
małych dzieci 167
Inspiracja 147
Wskazówki dotyczące
Ćwiczenia w fotografowaniu
fotografowania
pejzaży 150
małych dzieci 168
Wskazówki dotyczące
& i duże 169
fotografowania pejzaży 151
Inspiracja 170
Ćwiczenia w fotografowaniu
trochę starszych dzieci 171
Wskazówki dotyczące
fotografowania trochę
starszych dzieci 172
Domowe zwierzątka 172
Inspiracja 172
Ćwiczenia w fotografowaniu
domowych ulubieńców 173
Wskazówki dotyczące
fotografowania domowych
zwierzątek 174
Makrofotografia 152
Martwa natura 175
Inspiracja 153
Inspiracja 176
Ćwiczenia w makrofotografii 155
Ćwiczenia w fotografowaniu
Wskazówki dotyczące
martwej natury 178
makrofotografii 156
Wskazówki dotyczące
Góry 157
fotografowania martwej natury 179
Inspiracja 157
Wschody i zachody słońca 179
Ćwiczenia w fotografowaniu gór 159
Inspiracja 180
Wskazówki dotyczące
Ćwiczenia w fotografowaniu
fotografowania gór 160
wschodów i zachodów słońca 181
Fotografowanie nocą 161
Wskazówki dotyczące
Inspiracja 161
fotografowania wschodów
Ćwiczenia w fotografowaniu nocą 162
i zachodów słońca 182
Wskazówki dotyczące
Fotografowanie wody 183
fotografowania nocą 163
Inspiracja 184
Zdjęcia panoramiczne 163
Ćwiczenia w fotografowaniu wody 185
Inspiracja 164
Wskazówki dotyczące
Ćwiczenia w tworzeniu zdjęć
fotografowania wody 186
panoramicznych 165
Pogoda i zjawiska atmosferyczne 187
Wskazówki dotyczące tworzenia
Inspiracja 188
zdjęć panoramicznych 166
Ćwiczenia w fotografowaniu pogody
Ludzie: dzieci małe i duże 166
i zjawisk atmosferycznych 189
Dzieci małe& 166
Wskazówki dotyczące
Inspiracja 167
fotografowania pogody 190
Rozdział 7: Edycja
Część III: Dodatki 219
i publikacja prac 191
Przydatne informacje 221
Kilka słów o cyfrowej ciemni 191
Programy Photoshop Elements
Strona WWW towarzysząca
i Photoshop 196
tej książce 221
Filtry w cyfrowej ciemni 198
Producenci aparatów cyfrowych 221
Filtr fotograficzny 199
Akcesoria 222
Filtr Shadow/Highlight
Pokrowce 222
(Cień/Światło) 200
Filtry 222
Filtr Ink Outlines (Kontury tuszu) 201
Statywy 222
Filtr Unsharp Mask
(Maska wyostrzająca) 202
Oprogramowanie 222
Filtr Wind (Wiatr) 203
Strony internetowe 222
Filtr Liquify (Deformacja) 203
Popularne serwisy świadczące usługi
fotograficzne w internecie 223
Usuwanie efektu czerwonych oczu 205
Retusz 205 Publikowanie zdjęć w internecie 223
Korygowanie kontrastu, O fotografii 224
jasności i koloru 205
Książki o fotografii 224
Zakresy tonalne: światła i cienie 205
Strony internetowe 224
Fotomontaże 206
Przygotowanie zdjęć do
Słowniczek 225
opublikowania w internecie 208
Publikowanie zdjęć w internecie 210
Wysyłanie zdjęć pocztą elektroniczną 212
Drukowanie zdjęć 213
Odbitki z cyfrowych fotografii 213
Drukowanie na drukarce
fotograficznej 213
Zaawansowane drukarki do zdjęć 213
Laboratoria fotograficzne 214
Tworzenie pokazu slajdów 215
PowerPoint 216
Windows XP 217 Skorowidz 231
Podstawy
R O Z D Z I A A

3
3
fotografii
&' &' &' &'
W tym rozdziale:
paraty fotograficzne to wspaniałe urządzenia! Niewielkie, lecz
Awydajne komputery, które kryją się w obudowie każdego aparatu,
Właściwa ekspozycja
w większości przypadków doskonale radzą sobie z ustawianiem właściwej
zdjęcia
ekspozycji i ostrości. Niestety jedynie (a może aż?) w  większości przy-
padków  zdarzają się bowiem sytuacje, w których automatyka aparatu
Trzy składniki
zupełnie sobie nie radzi.
ekspozycji
Takie sytuacje należy umieć przewidywać, by można było w razie potrzeby
Rola parametru ISO
przejąć stery i samodzielnie wybrać poprawne ustawienia. (Tak, to nic
trudnego  przy odrobinie wprawy będziesz potrafił zrobić to znacznie
Znaczenie przysłony
lepiej, niż aparat)!
obiektywu
Poprawna ocena sytuacji wymaga jednak zrozumienia podstawowych
Równoważne warianty
prawideł fotografii. Tylko wówczas będziesz mógł nie tylko z góry prze-
ekspozycji
widzieć, kiedy aparat może mieć problemy z dobraniem właściwych
parametrów, lecz również będziesz miał możliwość samodzielnego skory-
Kalibracja balansu
gowania wyliczonych automatycznie wartości. Nie obawiaj się, wszystkie
bieli
niezbędne informacje zdobędziesz w tym rozdziale.
Doskonała
Oprócz poprawiania błędów aparatu, jest jeszcze przynajmniej jeden
makrofotografia
powód, dla którego warto zapoznać się z podstawowymi zasadami foto-
grafii: otóż, dobra fotografia to coś więcej niż wycelowanie i pstryknięcie.
Zasady poprawnej
Jeśli chcesz szlifować swój talent i umiejętności, to powinieneś już na
kompozycji ujęcia
samym początku zadbać o zdobycie choćby podstawowej wiedzy!
Podsumowanie
&' &' &' &'
Właściwa ekspozycja zdjęcia
Poprawna ekspozycja ujęcia to najpoważniejsze wyzwanie, przed jakim
stoi  cyfrowy fotograf. Jeśli zdjęcie nie zostanie dobrze naświetlone, to
nie ma żadnego znaczenia, że jego temat jest niecodzienny, a samo ujęcie
zagadnienia  nietypowe i nowatorskie. Równie dobrze mógłbyś w ogóle
go nie zrobić.
Na pierwszy rzut oka zagadnienia związane z ekspozycją zdjęcia nie
wydają się szczególnie skomplikowane. Przecież od razu widać, czy zdję-
cie jest naświetlone poprawnie, czy też niedoświetlone (zbyt ciemne) albo
prześwietlone (za jasne).
66 Część II &' Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym
I rzeczywiście: jeśli fotografowana scena charak- 1. Charakteryzują się dużą rozpiętością tonalną
teryzuje się umiarkowaną rozpiętością tonalną, co (rysunek 3.2).
oznacza, że poszczególne fragmenty ujęcia nie różnią
2. Są nierównomiernie oświetlone (rysunek 3.3).
się znacznie jasnością, jeśli oświetlenie kadru jest
jednorodne i spójne, a fotografowany obiekt  nie- 3. Przedstawiają obiekty w ruchu (rysunek 3.4).
ruchomy (rysunek 3.1), to ustawienie właściwych
Zdjęcie, pokazane na rysunku 3.3, jest
parametrów naświetlania nie jest rzeczą trudną.
interesujące, pomimo nierównomier-
(Warto przy okazji wspomnieć, że do popularyzacji
nego naświetlenia. Parametry ekspozycji
zagadnień, związanych z poprawnym wyborem para-
tego ujęcia zostały dobrane pod kątem
metrów ekspozycji, przyczynił się jeden z najsłynniej-
dobrze oświetlonego krajobrazu za
szych fotografików, znakomity Ansel Adams).
oknem, przez co sama okiennica i detale
okna pozostały w głębokim cieniu.
Uważny czytelnik dostrzegł jednak w poprzednim
akapicie solidną dawkę słówka  jeśli . W rzeczywi- W takich przypadkach przydają się podstawowe
stości nie wszystkie sceny (a wśród nich również
informacje dotyczące zasad prawidłowego naświet-
wiele takich, które szczególnie skłaniają do fotogra- lania, które umożliwią Ci uzyskanie najlepszego
fowania) spełniają wymienione wcześniej kryteria.
efektu, niezależnie od panujących warunków.
Zazwyczaj mamy do czynienia z ujęciami, które:
Oczywiście, posługiwanie się automatyką naświetla-
nia aparatu to nic złego, warto jednak zdawać sobie
sprawę z mechanizmów rządzących wyborem właś-
ciwych parametrów ekspozycji, choćby po to, by
przekonać się, czy wartości obliczone automatycznie
przez aparat pozwolą uzyskać zamierzony efekt.
Jeden ze sposobów na otrzymanie poprawnie
naświetlonego zdjęcia polega na wykonaniu kilku
wariantów zdjęć tej samej sceny, a ściślej mówiąc
 na sfotografowaniu jej przy różnych usta-
wieniach (najczęściej różnych wartościach przy-
słony). Technika ta nosi angielską nazwę bracketing
i w niektórych aparatach cyfrowych może być
zastosowana automatycznie.
Zróżnicowanie poszczególnych warian-
tów może przekraczać jedną liczbę przy-
słony w górę lub w dół. Nie zawsze należy
też zmieniać przysłony o pełną liczbę,
niektóre modele aparatów umożliwiają
różnicowanie ujęć o wartości ułamkowe
 najczęściej o połowę liczby.
W niektórych sytuacjach, automatyczne różnico-
wanie wartości przysłony może ułatwić zrobie-
nie poprawnego zdjęcia. Należy jednak pamiętać
o pewnych niedogodnościach tego rozwiązania:
Rysunek 3.1. Statyczna, przeciętnie jasna i niezbyt
1. Automatycznie zwiększa się liczba zapisywa-
zróżnicowana scena, taka jak ujęcie kwitnącego
nych zdjęć, a to oznacza, że karta pamięci
drzewa w japońskim ogrodzie, pokazane na
aparatu zapełni się znacznie szybciej.
rysunku, jest bardzo łatwa do sfotografowania
Rozdział 3 &' Podstawy fotografii 67
Rysunek 3.2. Ta fotografia przedstawia pnącze o wdzięcznej nazwie glicynia. Ze względu na spore różnice
w oświetleniu w obrębie kadru była ona dość trudna do poprawnego naświetlenia
2. Posortowanie i uporządkowanie nagroma- Właściwa ekspozycja bywa także do pewnego
dzonych fotografii może potem sprawiać stopnia rzeczą względną, a co za tym idzie, trudno
kłopoty. oczekiwać w tym względzie idealnych wskazówek
od algorytmów rządzących automatyką naświetla-
3. Co najważniejsze, w niektórych sytuacjach
nia aparatu czy też w pełni polegać na wartościach
po prostu nie da się zastosować omawianej
wyliczonych na podstawie wskazań światłomierza.
techniki, choćby dlatego, że fotografowany
obiekt jest w ciągłym ruchu. Posługując się
Poprawne naświetlenie oznacza bowiem, że ciemne
tą techniką, trudno też mówić o spontanicz-
i jasne fragmenty sceny będą prezentować się na
ności czy zabawie płynącej z fotografowania,
zdjęciu tak, jak tego oczekiwałeś. Oznacza to,
a są to przecież bardzo istotne aspekty,
że dużą rolę w ustawieniu właściwych parame-
które również mogą przekładać się na este-
trów ekspozycji gra własna interpretacja sceny,
tykę i ekspresję zdjęcia.
a każde ujęcie można przedstawić na wiele różnych
sposobów. Jednocześnie, dostępny zakres warto-
Wiele problemów związanych z niewłaś-
ści tonalnych jest w pewien sposób ograniczony,
ciwą ekspozycją czy zakresem tonalnym
co w niektórych przypadkach musi prowadzić do
zdjęcia można rozwiązać w  cyfrowej
kompromisów. Na przykład, jeśli fotografujesz
ciemni , czyli przy użyciu programów
scenę w lesie, nad strumieniem i chcesz popraw-
do edycji fotografii, takich jak Photoshop
Elements lub Photoshop. Więcej infor- nie naświetlić złociste, jesienne liście i odblaski
macji na ten temat znajdziesz w roz-
światła na wodzie, to zazwyczaj inne fragmenty
dziale 7.
zdjęcia pozostaną w cieniu, dokładnie tak, jak na
68 Część II &' Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym
rysunku 3.5. Taki efekt można osiągnąć stosun-
kowo łatwo nawet przy użyciu ustawień automa-
tycznych: wystarczy wycelować w obiekt, który
chcesz naświetlić poprawnie (w tym przypadku
strumyk), wcisnąć do połowy spust migawki, wyka-
drować scenę i ją sfotografować.
Tę metodę świetnie ilustruje zdjęcie słynnego
nowojorskiego drapacza chmur, pokazane na
rysunku 3.6. Jeśli zdecydowałbym się naświetlić ją
w taki sposób, by cały kadr był w miarę czytelny,
to uzyskana w ten sposób fotografia byłaby mało
interesująca. Znacznie lepszy sposób polegał na
ustawieniu takich parametrów, by znajdująca się
na drugim planie sylweta budynku Chryslera była
oświetlona poprawnie, zaś tworzące naturalne
ramy kadru budynki na pierwszym planie były
bardzo ciemne.
Jeśli miałbym wówczas pod ręką światłomierz
punktowy, to z łatwością określiłbym parame-
try naświetlania odpowiednie do takiej sytuacji.
Niestety, miałem przy sobie tylko aparat, lecz wie-
działem, że zamierzony efekt wymagał będzie nie-
doświetlenia zdjęcia. Wykonałem więc najpierw
pomiar automatyczny przy użyciu światłomierza
Rysunek 3.3. To było prawdziwe wyzwanie, aparatu, a następnie, posługując się wyliczonymi
jeśli chodzi o poprawne naświetlenie zdjęcia:
automatycznie wartościami jako punktem wyjścia,
pierwszy plan, czyli okno, jest bowiem bardzo
przełączyłem aparat w tryb ręczny i wykonałem
ciemne w porównaniu do drugiego planu, czyli
kilka coraz ciemniejszych ujęć. Na koniec wybra-
widoku za oknem
łem jedno  moim zdaniem najlepsze.
Naświetlaj na światła, a nie na cienie
Doświadczeni fotograficy wiedzą, że często warto jest naświetlić zdjęcie w taki sposób, by nie prze-
świetlić najjaśniejszych fragmentów sceny, choćby za cenę niedoświetlenia najciemniejszych obiektów.
Takie rozwiązanie sprawdza się szczególnie dobrze w przypadku fotografii cyfrowej, ponieważ znacz-
nie łatwiej jest rozjaśnić niektóre fragmenty zdjęcia przy użyciu takich programów, jak Photoshop
czy Photoshop Elements, niż przyciemnić te, które zostały prześwietlone. Ponadto, zdjęcia zapisane
w formacie RAW umożliwiają przeprowadzenie wstępnych poprawek i korekcji w znacznie większym
zakresie, niż można tego dokonać w przypadku zwykłych fotografii. Jedno takie zdjęcie daje niemal
takie same możliwości eksperymentowania, jak kilka ujęć o celowo zróżnicowanej ekspozycji.
Rozdział 3 &' Podstawy fotografii 69
Rysunek 3.4. Szybko poruszające się obiekty, takie jak karuzela pokazana na tym zdjęciu, wymagają wielu
kompromisów, jeśli chodzi o parametry naświetlania
Rysunek 3.5. Jeśli chcesz uzyskać na zdjęciu efekt w postaci światła migoczącego na powierzchni wody
i prześwitującego przez jesienne liście, to jednocześnie wiele fragmentów fotografii zostanie ukrytych w cieniu
70 Część II &' Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym
Mechanizmy automatycznego nastawiania ekspo-
zycji niemal na pewno nie wyliczyłyby ustawień
takich, jakich użyłem do zrobienia zdjęcia na
rysunku 3.6. Ustawienia te spowodowały bowiem
pominięcie pewnych fragmentów kadru  cał-
kowite ich zaciemnienie. Ta świadoma decyzja
umożliwiła uzyskanie ciekawej fotografii i jed-
nocześnie zilustrowała znaczenie, jakie może
mieć samodzielny dobór właściwych ustawień
naświetlania podczas fotografowania w plenerze.
Niekiedy wręcz nie można opierać się wyłącznie
na automatyce aparatu.
Z drugiej strony, niekiedy należy również prze-
świetlić pewne fragmenty zdjęcia, by to, na czym
nam najbardziej zależy, zostało poprawnie naświet-
lone. Na przykład, zdjęcie na rysunku 3.7 przed-
stawia pąk kwiatu zaklęty w lodowej skorupce;
najwyraz
niej sprawił to spóz
niony wiosenny
przymrozek. Gdybym zdecydował się naświetlić
zdjęcie w taki sposób, że niebo w tle miałoby nor-
malny, szaroniebieski kolor, to roślina na fotografii
(czyli główny motyw sceny) byłaby zdecydowanie
zbyt ciemna.
Rysunek 3.6. Choć niektóre fragmenty tego zdjęcia
skryte są w głębokim cieniu, to cała kompozycja
sprawia bardzo dobre wrażenie
Rysunek 3.7. To zdjęcie jest interesujące, pomimo niemal zupełnie prześwietlonego tła
Rozdział 3 &' Podstawy fotografii 71
Prawdopodobnie będzie to najmniejsza wartość
Trzy składniki ekspozycji
obsługiwana przez Twój aparat. Zakres dostępnych
wartości jest jednak znacznie większy i w zależności
Trzy czynniki, które wpływają na ekspozycję zdję-
od modelu urządzenia może sięgać nawet 3200.
cia to:
Im wyższa wartość parametru ISO, tym lepiej
1. czułość przetwornika optoelektronicznego
będzie radzić sobie Twój aparat w złych warun-
aparatu (ISO);
kach oświetleniowych. Ceną za zwiększoną czu-
2. przysłona obiektywu;
łość jest jednak zwiększenie podatności matrycy
światłoczułej na zmiany niewynikające z naświetle-
3. czas otwarcia migawki aparatu.
nia (lub, jak mówią technologowie, zmiana wskaz
-
Oczywiście, każde ujęcie wymaga po-
nika określającego odstęp sygnału od szumu),
prawnego oświetlenia fotografowanego
czyli, mówiąc ludzkim językiem  szum cyfrowy.
obiektu.
Im wyższa wartość ISO, tym więcej będzie niepra-
widłowo naświetlonych pikseli na zdjęciu. Natura
Parametr ISO (International Standards Organization)
tego szumu sprawia, że w skali makro ma on
odnosi się do czułości przetwornika optycznego
praktycznie rozkład losowy, a jego intensyw-
aparatu. W tradycyjnych aparatach fotograficznych
ność rośnie wraz ze wzrostem parametru ISO.
parametr ISO oznaczał czułość błony filmowej
Warto zatem minimalizować wartość ISO, aby
(niekiedy czułość była też oznaczana skrótami ASA
móc robić zdjęcia o najwyższej możliwej jakości.
lub DIN).
Szczególnie w warunkach plenerowych, duża ilość
Apertura to wielkość otworu przysłony, czyli dia-
szumu cyfrowego może zepsuć najpiękniejszą
fragmy obiektywu aparatu. Pełne otwarcie przysłony
nawet fotografię. Ponadto, w plenerze wysokie
następuje wówczas, gdy ustawimy najmniejszą
wartości ISO zazwyczaj nie są konieczne. Z dru-
możliwą liczbę przysłony dla danego obiektywu.
giej strony, zwiększenie tego parametru może
stanowić ostatnią deskę ratunku w okolicznoś-
Czas otwarcia migawki określa, jak długo otwarta
ciach, w których nie możesz skorzystać z flesza,
będzie migawka aparatu podczas naświetlania.
a panujące warunki oświetleniowe nie sprzyjają
Zazwyczaj mierzy się go w ułamkach sekundy.
fotografowaniu.
Ogólnie rzecz biorąc, na ekspozycję ujęcia składa
Parametr ISO w aparatach cyfrowych może przyj-
się suma wszystkich wymienionych składników:
mować jedynie określone wartości z pewnego
parametru ISO, wielkości przysłony i czasu naświet-
zakresu; oznacza to, że nie możesz podać dowol-
lania. Niebagatelny wpływ na końcowy efekt ma
nej wielkości, lecz wybrać jedną z dostępnych,
również oświetlenie fotografowanej sceny i Twój
określonych przez producenta aparatu. Każda
pomysł na jej przedstawienie na fotografii. Jeśli
kolejna wartość teoretycznie powinna powodo-
wolisz zdać się na automatykę aparatu, to sposób
wać dwukrotnie zwiększenie czułości matrycy.
przedstawienia ujęcia będzie zależał wyłącznie od
bezdusznych algorytmów urządzenia, a nie od
Oto typowa skala wartości ISO, od najmniejszej
Twojej pomysłowości.
do największej czułości: 50, 100, 200, 400, 800
i 1600.
Jeśli Twój aparat oferuje zakres wartości od 50 do
Rola parametru ISO
1600, to powinieneś, przynajmniej teoretycznie,
móc wybrać jedną z podanych tutaj czułości. Wiele
Jeśli włączysz tryb automatycznego naświetlania
aparatów wyposażonych jest w funkcję automa-
i nie wprowadzisz żadnych zmian w ustawieniach
aparatu, to najprawdopodobniej wartość para- tycznej regulacji wartości parametru ISO, w zależ-
ności od panujących warunków oświetleniowych.
metru ISO zostanie określona na 100 lub 200.
72 Część II &' Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym
Praktyka dowodzi, że w zdecydowanej dobre, a do aparatu trafia większa ilość światła
większości przypadków w zupełności
(wówczas procesor obrazu dysponuje większą
wystarcza wybór jednej z dwóch wartości
ilością informacji, z której może  odsiać niepożą-
ISO: 100 lub 200.
dane przekłamania).
Zmianę bieżącej wartości parametru
Zjawisko szumu cyfrowego jest w pewnej mierze
ISO na inną, sąsiadującą, można trak-
losowe i zależy od wielu czynników, takich jak
tować jak zwiększenie lub zmniejszenie
typ i model aparatu, jakość matrycy światłoczu-
przysłony o jedną liczbę (lub podwojenie
łej i rodzaj fotografowanej sceny. Można jednak
albo dwukrotne skrócenie czasu naświet-
z powodzeniem przyjąć założenie, że przy czuło-
lania). Więcej informacji na ten temat
ści rzędu ISO 100 nie więcej niż jedna dziesiąta
znajdziesz w podrozdziale zatytułowa-
promila wszystkich pikseli obrazu zostanie prze-
nym  Znaczenie przysłony obiektywu .
kłamana. Po zwiększeniu wartości parametru ISO
Wiemy już zatem, że zwiększenie wartości para-
do 1600 ilość niepoprawnie zarejestrowanych
metru ISO umożliwia fotografowanie przy słab-
pikseli gwałtownie wzrasta i może sięgać nawet
szym oświetleniu, a ceną jaką za to płacimy, jest
5% wszystkich pikseli zdjęcia.
zwiększenie ilości szumu cyfrowego w obrazie.
Przy 5% zaszumieniu fotografia staje się
Skoro tak, to na ile widoczny jest spadek jakości
po prostu siedliskiem szumu cyfrowego
przy wyższej czułości matrycy?
i rudno potraktować ją jako udaną.
Wpływ szumu na jakość obrazu zależy od bardzo
Warto zatem pamiętać, że zwiększenie wartości
wielu czynników, począwszy od konstrukcji apa-
parametru ISO oznacza, iż nie należy spodziewać
ratu, na typie i wielkości matrycy skończywszy.
się idealnych fotografii. Trzeba też pamiętać o tym,
Olbrzymią rolę odgrywa tutaj również czynnik
by po zmianie tego parametru w jakiejś awaryjnej
losowy, którego nie można w precyzyjny sposób
sytuacji przywrócić jego pierwotną, niską wartość.
przewidzieć. Nawet dwa zdjęcia, wykonane tym
samym aparatem i przy tych samych ustawieniach
ISO, mogą różnić się jakością, rozumianą jako ilość
szumu cyfrowego.
Znaczenie przysłony
Niepoprawnie zarejestrowane piksele najczęściej obiektywu
są białe, niebieskie, purpurowe bądz
żółte, lecz
Liczba przysłony obiektywu decyduje o tym, jak
mogą być równie dobrze zupełnie innego koloru.
dużą średnicę ma otwór, przez który światło wpada
Jeśli błędny piksel pojawia się na więk- do aparatu. Średnica tego otworu regulowana jest
szości zdjęć w tym samym miejscu lub
przez specjalny mechanizm w obiektywie, zwany
za każdym razem, gdy fotografujesz
diafragmą (lub niekiedy przysłoną tęczówkową).
z długim czasem naświetlania, może to
Jeśli przysłona jest  szeroko otwarta , to znaczy,
oznaczać, że matryca Twojego aparatu
że mechanizm ten został ustawiony w taki sposób,
zawiera tzw. martwy piksel (nazywany
by do aparatu trafiła jak największa ilość światła.
też  wypalonym ). W takim przypadku
Jeśli przysłona jest  zamknięta , to znaczy, że
należy oddać aparat do autoryzowanego
została ustawiona tak, by do aparatu trafiła mini-
serwisu, szczególnie jeśli nadal jest on
malna ilość światła niezbędna do zrobienia prawid-
objęty gwarancją.
łowego zdjęcia w danych warunkach.
Większe przekłamania obrazu pojawiają się na
Podobnie jak parametr ISO, stopień otwarcia przy-
zdjęciach zrobionych przy słabym oświetleniu,
słony mierzy się przy użyciu specjalnej skali, skła-
ponieważ oprogramowanie aparatu znacznie lepiej
dającej się z szeregu wartości, zwanych liczbami
radzi sobie z filtrowaniem zjawiska szumu cyfro-
przysłony (f-stop). Im mniejsza jest liczba przysłony,
wego w sytuacji, gdy warunki fotografowania są
Rozdział 3 &' Podstawy fotografii 73
tym większa będzie średnica otworu, przez który Zmiana przysłony ma zatem bezpośredni wpływ
wpada światło. Minimalna liczba przysłony (czyli na głębię ostrości zdjęcia i pośredni na sposób,
taka, która zapewnia największą średnicę otworu) w jaki na zdjęciu ukazany zostanie ruch obiektów
może wynosić na przykład f/2,8, zaś maksymalna, (ponieważ korekcję przysłony należy skompen-
czyli przepuszczająca najmniej światła  na przy- sować odpowiednią zmianą czasu naświetlania).
kład f/32. Biorąc pod uwagę rodzaj fotografowanej sceny,
powinieneś zatem samodzielnie podjąć decyzje
Każda kolejna liczba przysłony powoduje zmniej-
dotyczące głębi ostrości i ewentualnego czasu
szenie ekspozycji o połowę w porównaniu do
naświetlania lub włączyć jeden z półautomatycz-
liczby poprzedniej. Pełna skala pomiędzy f/2,8
nych trybów działania aparatu.
a f/32 zawiera następujące wartości: f/2,8; f/4;
f/5,6; f/8; f/11; f/16; f/22 oraz f/32.
Zmiana trybu działania
Ponieważ każda liczba przysłony zmniejsza o po-
przysłony
łowę ilość światła wpadającego do obiektywu,
to przysłona f/8 przepuszcza ośmiokrotnie mniej
Zmianie przysłony może  a czasem wręcz powi-
światła niż f/2,8 (ponieważ na skali dzielą je trzy
nien  towarzyszyć wybór innego czasu naświet-
kolejne liczby). Zmiana przysłony na f/32 sprawia,
lania.
że do aparatu trafia zaledwie 1/64 ilości światła,
które wpada przy przysłonie ustawionej na f/2,8. Znaczenie czasu naświetlania zostanie
szczegółowo omówione w dalszej części
Jeśli potraktujesz liczby przysłony jak
rozdziału.
ułamki (którymi są one w rzeczywisto-
ści), to łatwiej będzie Ci zapamiętać, że
Zdecydowana większość aparatów cyfrowych
mniejsza liczba przysłony oznacza więk-
oferuje tryb preselekcji przysłony (zwany też prio-
szą średnicę otworu i zarazem większą
rytetem przysłony). Po włączeniu tego trybu zada-
ilość światła wpadającego do aparatu.
niem użytkownika jest wybór odpowiedniej liczby
przysłony, podczas gdy aparat zajmie się resztą,
W odróżnieniu od zmian parametru ISO, zmniej-
czyli ustaleniem właściwego czasu naświetlania.
szanie lub zwiększania przysłony nie ma wpływu na
(Istnieje też analogiczny tryb o odwrotnym dzia-
jakość obrazu. Zakładając, że zdjęcie jest prawid-
łaniu, w którym użytkownik wybiera czas naświet-
łowo naświetlone (naświetlone zgodnie z Twoimi
lania, zaś aparat automatycznie dobiera do niego
oczekiwaniami), to jedyna różnica dzieląca kolejne
poprawną wartość przysłony. Taki tryb nosi nazwę
liczby przysłony polega na zmianie głębi ostrości
preselekcji czasu otwarcia migawki).
fotografii.
Nazwy wymienionych trybów różnią się
Więcej informacji o głębi ostrości znaj-
w paratach pochodzących od różnych
dziesz w rozdziale 1.
producentów, choć sposób ich działania
jest zawsze taki sam. Sprawdz
w instrukcji
Jeśli zwiększysz liczbę przysłony, aby uzyskać więk-
obsługi Twojego aparatu, czy oferuje on
szą głębię ostrości zdjęcia, to zabieg ten należy
tryby preselekcji i jak brzmią ich nazwy.
skompensować przy użyciu innego parametru
w taki sposób, by zdjęcie mimo wszystko zostało
Niektóre modele aparatów oferują także inne tryby
dobrze naświetlone. Jeżeli wolałbyś uniknąć
związane z wyborem przysłony. Oprócz trybu pre-
zmiany wartości parametru ISO z obawy przed
selekcji przysłony, który polega na automatycznym
ewentualną utratą jakości obrazu, to tym  innym
dopasowaniu odpowiedniego czasu naświetlania
parametrem może być jedynie czas naświetlania.
przez aparat oraz trybów manualnych, w których
Trudno jednak znacznie wydłużyć czas naświetla-
całe zadanie ustawienia właściwych parametrów
nia w przypadku poruszających się obiektów.
ekspozycji spada na użytkownika, dostępny jest
też tryb programowalny. W trybie tym aparat
74 Część II &' Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym
wyświetla kilka możliwych kombinacji liczby przy- pomimo supernowoczesnych procesów technolo-
słony i czasu naświetlania, które umożliwią pra- gicznych, w jakich powstają współczesne soczewki,
widłową ekspozycję ujęcia. Wartości wyliczonych każda z nich jest jednak w pewnym sensie niepo-
w tym trybie można zazwyczaj użyć do automa- wtarzalna, nawet jeśli są one oznaczone w ten sam
tycznego różnicowania ekspozycji (bracketing); sposób i pochodzą od jednego producenta.
zagadnienie to omówię w dalszej części rozdziału.
W materiałach reklamowych producenta aparatu
Tryb ten można wykorzystać również do celo-
czy obiektywu nie znajdziesz informacji o tym,
wego niedoświetlenia bądz
prześwietlenia zdjęcia
przy jakich wartościach przysłony będzie on spisy-
o zadaną wartość, nie przejmując się wyliczaniem
wał się najlepiej. Jedyny sposób na to, by się o tym
i ustawieniem właściwych liczb przysłony.
przekonać, polega na zrobieniu mnóstwa zdjęć
Prawie wszystkie aparaty cyfrowe wyposa- i na uważnym śledzeniu ich jakości w odniesieniu
żone są w tryb całkowicie automatyczny,
do liczby przysłony, przy jakiej zostały wykonane.
który zwalnia użytkownika z dokony-
Z czasem na pewno uda Ci się dostrzec pewne
wania jakichkolwiek wyborów. W takim
różnice i dzięki temu poznać wady i zalety obiek-
trybie nie można wprowadzać żadnych
tywu w Twoim aparacie.
poprawek w ustawieniach obliczonych
przez aparat.
Najlepszą jakość zdjęć uzyskuje się zazwyczaj
przy przysłonach o średniej wartości dla danego
Właściwa ekspozycja to taka, którą za
obiektywu, najczęściej są to przysłony f/5,6, f/8
poprawną uzna fotograf, a nie aparat.
i f/11, jednak różnica jakości pomiędzy  najlep-
Ujęcia niedoświetlone lub prześwietlone
szą i  najgorszą liczbą przysłony może być bar-
z punktu widzenia aparatu stanowią
jedynie efekt pewnych założeń zaprogra- dzo niewielka, dlatego raczej warto skupić się na
mowanych w modelu działania proce- innych czynnikach, które mają większy wpływ na
sora obrazu tego urządzenia i oczywiście
wybór odpowiedniej przysłony  na przykład głębi
nie uwzględniają walorów artystycznych
ostrości czy odwzorowaniu ruchu.
fotografii. Oznacza to, że najlepsze
według Ciebie zdjęcie dla aparatu może
być zupełnie niepoprawne technicznie. Czas otwarcia migawki
Zakres dostępnych czasów naświetlania jest ściśle
Jak wybrać przysłonę?
uzależniony od modelu aparatu. Proste aparaty
kompaktowe wyposażone w wizjer LCD, takie jak
Konsekwencje wybrania określonej liczby przy-
Canon PowerShot czy Nikon COOLPIX, oferują
słony są dwojakie, a mianowicie:
zazwyczaj czasy naświetlania od 1/4 (najdłuż-
szy) do 1/2000 sekundy (najkrótszy). Lustrzanki
1. Zmiana głębi ostrości, czyli sposób odwzo-
cyfrowe, takie jak Nikon D70, oferują znacznie
rowania obiektów znajdujących się w pewnej
szerszy zakres czasów naświetlania, od 30 sekund
odległości od miejsca ostrzenia.
(najdłuższy) do 1/8000 sekundy (najkrótszy).
2. Wybór odpowiedniego czasu naświetlania,
który ma wpływ na to, w jaki sposób przed- Większość aparatów cyfrowych umożliwia także
stawione będą na zdjęciu obiekty porusza- fotografowanie przy nieograniczonym czasie
jące się oraz na to, jaki wpływ na jakość naświetlania, co oznacza, że możesz trzymać
zdjęcia będzie miała stabilność aparatu. migawkę otwartą tak długo, jak długo będziesz
uważał za konieczne. Może to być nawet kilka
Podstawowym elementem każdego obiektywu są
godzin, choć zdjęcia tego typu nie trafiają się
soczewki ułożone w odpowiedni sposób. Większość
często. Po pierwsze, rzadko jest taka potrzeba,
obiektywów przy pewnych wartościach przysłony
a po drugie, już kilkuminutowy czas naświetlania
spisuje się lepiej  a ściślej rzecz biorąc, ładniej
wymaga olbrzymiej cierpliwości.
 rysuje obraz i kolory  niż przy innych. Co więcej,
Rozdział 3 &' Podstawy fotografii 75
Posługując się nieograniczonym czasem naświet- jak i odległe obiekty w tle są ostre i wyraz
ne, zazwy-
lania, można jednak sfotografować obiekty, które czaj wymagają zastosowania statywu  tak jak
są nawet bardzo słabo oświetlone. Na przykład, w przypadku fotografii pokazanej na rysunku 3.9.
nocne zdjęcie łyżwiarzy na lodowisku, zrobione
Ryzyko poruszenia aparatem występuje
w świetle księżyca (rysunku 3.8), wymagało czasu
zawsze, gdy fotografujesz z czasem
naświetlania wynoszącego około 15 sekund.
naświetlania rzędu 1/125 sekundy lub
dłuższym, zaś przy 1/30 sekundy jest
Jeśli chcesz, aby jak największa część zdjęcia była
niemal pewne.
ostra, to powinieneś wybrać największą możliwą
Dopuszczalny czas naświetlania pod-
liczbę przysłony, na przykład f/16 lub nawet większą.
czas fotografowania  z ręki zależy od
W takim przypadku ujęcie będzie wymagało bardzo
umiejętności fotografa i od pozycji, jaką
długiego czasu naświetlania. Długi czas naświetlania
musi on przyjąć podczas robienia zdję-
zwiększa jednak ryzyko poruszenia aparatem pod-
cia. Jeśli będziesz zmuszony trzymać
czas fotografowania, a poruszone zdjęcie wygląda
ręce wysoko nad głową, to niewątpliwie
fatalnie: jest nieostre i rozmyte. Warto zatem
będą one drżeć znacznie bardziej, niż
dobrze przemyśleć kwestię zwiększania przysłony
wówczas, gdy możesz przykucnąć lub
aparatu, ponieważ troszczenie się o dużą głębię
się o coś oprzeć.
ostrości, jeśli w grę wchodzi możliwość zrobienia
Im dłuższa ogniskowa obiektywu, tym
rozmytego zdjęcia, można porównać do przejmo-
większym problemem stają się ewentu-
wania się chmarą komarów, podczas gdy tuż przed
alne wstrząsy i poruszenia, a co za tym
Tobą stoi rozjuszony niedz
wiedz
. Zdjęcia o dużej idzie  tym krótszy powinieneś dobrać
czas naświetlania.
głębi ostrości, na których zarówno pierwszy plan,
Rysunek 3.8. Nawet bardzo niewielka ilość światła wystarcza do zrobienia zdjęcia, jednak czas naświetlania
ujęcia bardzo się wówczas wydłuża
76 Część II &' Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym
Rysunek 3.9. Na tym zdjęciu zarówno pierwszy plan, jak i tło ujęcia są stosunkowo ostre. Zdjęcie zrobione
zostało przy użyciu statywu; przysłona wynosiła f/22
Podczas fotografowania w plenerze można osiąg- Efekt ten najłatwiej jest uzyskać postę-
pując niejako  od drugiej strony . Po włą-
nąć wspaniały efekt  zatrzymanego w kadrze
czeniu trybu preselekcji czasu otwarcia
ruchu. Szczególnie interesujące efekty można uzy-
migawki należy wybrać żądany (długi)
skać fotografując wodę, lecz równie dobrze można
czas naświetlania, a aparat sam auto-
eksperymentować ze zdjęciami drzew, trawy,
matycznie dobierze odpowiednio dużą
chmur i innych ciekawych obiektów. Obserwując
liczbę przysłony.
płynącą wodę, dostrzegasz mnóstwo drobnych
zdarzeń, nieustanny migotliwy blask i ruch. Jednak
Podsumowując te rozważania, należy podkre-
na zdjęciu zrobionym przy długim czasie naświet-
ślić, że zmiana przysłony może być podykto-
lania, jak to, które zostało pokazane na rysunku
wana chęcią zapewnienia najlepszych warunków
3.10, woda zastyga w bezruchu niczym abstrak-
działania obiektywu, zmianą głębi ostrości lub
cyjna rzez
ba.
czasu naświetlania (otwarcia migawki). Niewielka
apertura (czyli duża liczba przysłony) umożliwia
Celem tego wywodu jest zwrócenie uwagi na
zwiększenie czasu naświetlania zawsze wtedy, gdy
zależność pomiędzy czasem naświetlania a przy-
będziesz tego potrzebował.
słoną  w niektórych przypadkach, tak jak na
fotografii z rysunku 3.10, warto wybrać bardzo
dużą liczbę przysłony, by można było zrobić zdję-
cie przy dłuższym czasie otwarcia migawki.
Rozdział 3 &' Podstawy fotografii 77
Możesz też zdecydować się na pewien kompromis,
polegający na takim sfotografowaniu sceny, aby
 zatrzymać poruszający się obiekt jedynie częś-
ciowo, tak jak na zdjęciu pokazanym na rysunku
3.11, gdzie spadająca kaskada wody nie zastygła
w bezruchu, lecz wygląda bardzo naturalnie, prak-
tycznie tak, jak widzielibyśmy ją gołym okiem,
przystanąwszy na szlaku w Columbia Gorge. Jak
widać, woda jest częściowo rozmyta, lecz jedno-
cześnie nie sprawia wrażenia jednolitej, spójnej
rzez
by, tak jak na poprzednim zdjęciu, zrobionym
przy znacznie dłuższym czasie naświetlania.
Zdjęcie pokazane na rysunku 3.11 było naświet-
lane przez 1/125 sekundy i ten czas w zupełności
wystarczył, by przedstawić płynącą wodę w zamie-
rzony sposób. Przy czasie naświetlania wynoszącym
1/125 sekundy, należało ustawić przysłonę f/8.
Aby uzyskać efekt częściowego  zatrzy-
mania ruchu, zazwyczaj wystarczy
ustawić czas naświetlania rzędu 1/60
lub 1/125 sekundy.
W tabeli 3.1 znajdziesz poglądowe zestawienie
wpływu różnych czasów naświetlania na wygląd
Rysunek 3.10. Płynąca woda na zdjęciu zrobionym
poruszających się obiektów na fotografii.
przy długim czasie naświetlania zastygła i przypomina
Fotografia bywa nazywana sztuką  zatrzymaną
miękką, lejącą tkaninę
w kadrze , zaś cała tajemnica właściwego uchwy-
cenia poruszających się obiektów polega na dobra-
Analogicznie, jeśli będziesz chciał  zamrozić na
niu odpowiedniej kombinacji przysłony i czasu
zdjęciu szybko poruszający się obiekt lub zapo-
naświetlania. Te dwa elementy to podstawowe
biec ewentualnemu poruszeniu aparatem podczas
narzędzie pracy fotografika, który w niepowta-
fotografowania bez statywu, to powinieneś mak-
rzalny, artystyczny sposób chce ukazać i zinterpre-
symalnie skrócić czas otwarcia migawki. Bardzo
tować rozgrywającą się na jego oczach scenę.
często będzie wymagało to jednoczesnego zmniej-
szenia przysłony, na przykład do f/2,8.
W trybie preselekcji czasu otwarcia
migawki możesz wybrać żądany czas
naświetlania, a aparat automatycznie
dobierze wówczas odpowiednią przy-
słonę.
Czas naświetlania rzędu 1/500 lub
1/1000 sekundy pozwala  zatrzymać
nawet bardzo szybko poruszające się
obiekty.
78 Część II &' Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym
Rysunek 3.11. Dzięki dobraniu umiarkowanego czasu naświetlania  niezbyt długiego i niezbyt krótkiego
 ten wodospad wygląda na zdjęciu niemal tak samo, jak widziany gołym okiem
Tabela 3.1.
Wpływ czasu naświetlania na wygląd poruszających się obiektów
Zakres czasu naświetlania Wygląd poruszających się obiektów
(w ułamkach sekundy) na zdjęciu
1/500  1/1000 Niemal każdy, nawet bardzo szybki ruch zostaje
 zatrzymany
1/30  1/125 Umożliwia zachowanie naturalnej równowagi
pomiędzy  zatrzymaniem a nieznacznym
rozmyciem poruszającego się obiektu
Dłuższy niż 1/30 (długi czas naświetlania) Zdjęcie należy robić przy użyciu statywu;
fotografowanie z ręki na pewno spowoduje
rozmycie fotografii
Dłuższy niż 1/2 (długi czas naświetlania) Poruszające się obiekty  zastygają , tworząc
rozmyte, miękkie smugi (im dłuższy czas
naświetlania, tym bardziej widoczny będzie
ten efekt)
Rozdział 3 &' Podstawy fotografii 79
rze do niego właściwą liczbę przysłony  taką, by
Tryby preselekcji
zdjęcie było poprawnie naświetlone.
czasu naświetlania
Na przykład, by otrzymać zdjęcie pokazane na
Oprócz trybów, w których nadrzędną rolę pełni rysunku 3.12, na którym płynące na powierzchni
przysłona, większość aparatów cyfrowych oferuje wody liście zostały rozmyte, niektóre zaś, tkwiące
tryb preselekcji czasu otwarcia migawki czy  jak nieruchomo, są wyraz
ne i ostre, należało zamon-
mówią niektórzy  tryb automatyki przysłony. tować aparat na statywie i naświetlać ujęcie przez
1/4 sekundy.
W trybie tym użytkownik powinien wybrać żądany
czas naświetlania, zaś aparat automatycznie dobie-
Rysunek 3.12. To zdjęcie zostało zrobione przy przysłonie wynoszącej f/22, zaś jego czas naświetlania
wynosił 1/4 sekundy. Dzięki temu płynące liście zostawiły na powierzchni wody półprzejrzyste ślady
80 Część II &' Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym
obrazu ze względu na właściwości konstrukcyjne
Równoważne warianty
obiektywu.
ekspozycji
Fotograf, który zaryzykuje przejęcie sterów od
automatycznego pilota aparatu będzie miał moż-
Zapewne domyślasz się już, że przy zadanej war-
liwość samodzielnego wybrania jednego z warian-
tości parametru ISO zawsze istnieje wiele różnych
tów ekspozycji. Takiego wariantu, który w jak
wariantów  poprawnego naświetlenia każdego
najwierniejszy sposób pozwoli zrealizować jego
ujęcia. Każdy z tych wariantów polega na dopa-
pomysł na przedstawienie fotografowanej sceny.
sowaniu liczby przysłony i odpowiedniego czasu
Posłużę się tutaj pewnym przykładem.
otwarcia migawki.
Przypuśćmy, że fotografujesz w plenerze w sło-
 Poprawna ekspozycja  to znaczy
neczny, jasny dzień. Standardowe wartości przy-
taka, którą zamierzasz uzyskać: wszystko
zależy bowiem od tego, co i w jaki sposób słony i czasu naświetlania w takie dni to zazwyczaj
chcesz wyrazić na fotografii. Jeśli pozo- około f/8 i 1/250 sekundy. W tabelach 3.2 oraz
stawisz aparat w trybie automatycznym,
3.3 znajdziesz różne poprawne warianty parame-
w którym wystarczy wycelować i pstryk-
trów naświetlania, pozwalające dostosować eks-
nąć fotkę, to ta  poprawna ekspozycja
pozycję zdjęcia do rodzaju fotografowanej sceny
obliczana jest automatycznie, zgodnie
 na przykład po to, by odpowiednio zobrazować
z pewnym modelowym rozwiązaniem
poruszające się obiekty lub, by uzyskać odpowied-
zaprogramowanym przez producenta
nią głębię ostrości. Wszystkie te warianty są odpo-
aparatu. Jeśli zdecydujesz się na samo-
wiednikami podanych przed chwilą ustawień.
dzielne ustawienie wszystkich parame-
trów zdjęcia (na przykład po to, by dobrze
Różnice pomiędzy fotografiami, zrobionymi przy
naświetlić jakiś fragment sceny kosztem
użyciu sąsiadujących par ustawień, nie są zbyt
niedoświetlenia innego), to właśnie ta
znaczące. Na przykład, zdjęcie zrobione w 1/125
niepełna ekspozycja będzie poprawna
sekundy i przy przysłonie f/11 oraz fotografia
 zakładając oczywiście, że uda Ci się
naświetlana 1/250 sekundy przy przysłonie f/8
dzięki temu uzyskać odpowiedni efekt.
byłyby bardzo podobne do zdjęcia zrobionego
Wybierając dowolny z wariantów poprawnej eks-
w 1/500 sekundy i przy przysłonie f/5,6 (choć
pozycji, otrzymasz dobrze naświetlone zdjęcie.
jednocześnie trzeba podkreślić, że przysłona f/11
Różnice pomiędzy tymi wariantami polegają na
pozwala na uzyskanie znacznie większej głębi
wpływie przysłony i czasu naświetlania na różne
ostrości niż przysłona f/5,6, zaś czas naświetlania
aspekty fotografii, takie jak głębia ostrości czy
rzędu 1/500 sekundy eliminuje ryzyko poruszenia
ukazanie ruchu. Zapewne pamiętasz, że liczba
aparatem znacznie skuteczniej, niż czas wynoszący
przysłony może mieć również wpływ na jakość
1/125 sekundy).
Tabela 3.2.
Równoważne warianty ekspozycji (krótki czas naświetlania)
Czas naświetlania (w ułamkach sekundy) Liczba przysłony
1/250 f/8
1/500 f/5,6
1/1000 f/4
1/2000 f/2,8
Rozdział 3 &' Podstawy fotografii 81
Tabela 3.3.
Równoważne warianty ekspozycji (duża przysłona)
Liczba przysłony Czas naświetlania (w ułamkach sekundy)
f/8 1/250
f/11 1/125
f/16 1/60
f/22 1/30
f/32 1/15
Jeżeli porównamy skrajne wartości z obydwu świetle oznaczało się na opakowaniu. I tak, błona
tabel, to różnica płynąca z wybrania odpowiednich filmowa przeznaczona do fotografowania w dzień
parametrów naświetlania będzie od razu rzucała oznaczona była wartością 5000�K.
się w oczy. Przy 1/2000 sekundy i przysłonie f/2,8
Jeśli na kliszy, której odwzorowanie kolorów było
głębia ostrości jest niesamowicie płytka, zaś każdy,
optymalne dla określonego oświetlenia, zrobiono
nawet najszybszy ruch będzie zatrzymany z lase-
zdjęcia w zupełnie innych warunkach, to kolory-
rową ostrością. Z drugiej strony, czas naświetlania
styka otrzymanych fotografii znacznie odbiegała
rzędu 1/15 sekundy i przysłona f/32 zapewnią Ci
od oczekiwań fotografa. Na przykład, zdjęcie zro-
bajeczną wręcz głębię ostrości, jednak do takiej
bione w pomieszczeniu oświetlonym tradycyjnymi
fotografii musisz przygotować solidny statyw, by
żarówkami (3000�K) na kliszy przeznaczonej do
uniknąć niepożądanego poruszenia aparatem.
fotografowania w dzień (5000�K) byłoby poma-
rańczowe, zdjęcie na tej samej kliszy, lecz zrobione
w cieniu (10000�K), byłoby niebieskie, zaś ana-
Kalibracja balansu bieli
logiczna fotografia przy oświetleniu jarzeniowym
(20000�K) byłaby całkiem zielona.
Balans bieli to wspaniałe narzędzie umożliwia-
jące uzyskanie właściwej kolorystyki cyfrowych
Lampy jarzeniowe i fluorescencyjne cha-
fotografii. Tradycyjna fotografia nie oferuje tak
rakteryzują się bardzo dużą rozpiętością
wygodnego w użyciu narzędzia, którego możliwo-
temperatur, sięgającą od 10000�K do
ści można byłoby porównać z funkcjami korekcji 20000�K, choć zazwyczaj ich kolor mie-
ści się bliżej dolnej granicy tego zakresu.
balansu bieli w aparatach cyfrowych.
Funkcje korekcji balansu bieli umożliwiają takie
Kolor światła mierzony jest w stopniach Kelwina.
skompensowanie temperatury oświetlenia, by
Im mniejsza jest wartość opisująca kolor światła
kolorystyka zdjęcia jak najwierniej oddawała
w tej skali, tym cieplejsze (bardziej czerwone) jest
światło. Wyższe wartości oznaczają barwy chłod- naturalne barwy sfotografowanej sceny.
niejsze (bardziej niebieskie). W tabeli 3.4 zebrane
Prócz oczywistego zastosowania funkcji
zostały wartości temperatur światła w stopniach
służących do korygowania balansu bieli,
Kelwina dla różnych warunków otoczenia, w ja-
czyli neutralizowania niepożądanych
kim może znalez
ć się fotograf.
przebarwień, możesz przy ich użyciu
celowo zmienić kolorystykę fotografii, aby
W zamierzchłej epoce fotografii tradycyjnej przy-
uzyskać nietypowy, artystyczny efekt.
datność kliszy do fotografowania w określonym
82 Część II &' Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym
Tabela 3.4.
Temperatura oświetlenia w typowych sytuacjach (w stopniach Kelwina)
Warunki oświetleniowe Temperatura
w stopniach Kelwina
Progowa intensywność postrzegania światła ~750�K
Wschodzące słońce 1800�K
Światło świecy 1800�K
Oświetlenie żarowe 3000�K
Światło dzienne 5000  5500�K
Lampa błyskowa 5400�K
Pochmurny dzień ~6000�K
Zacienione miejsce w dzień (może być zaskakująco  chłodne ) nawet do 10000�K
Oświetlenie jarzeniowe i fluorescencyjne (temperatury mogą być bardzo 10000  20000�K
różne, nawet w przypadku jednego z
ródła światła)
Niebo na północy (na Północnym Kole Podbiegunowym, w dniu 28000�K i więcej
równonocy, mniej więcej o godzinie 0:00, aparat skierowany na północ)
Większość aparatów cyfrowych wyposażona jest Zazwyczaj opcje te noszą następujące nazwy:
w trzy tryby regulacji balansu bieli:
&' Incandescent (oświetlenie żarowe),
1. automatyczny;
&' Fluorescent (oświetlenie jarzeniowe),
2. pozwalający na wybór jednej z gotowych
&' Direct sunlight (bezpośrednia operacja sło-
wartości;
neczna),
3. całkowicie ręczny.
&' Flash (lampa błyskowa),
W trybie automatycznym aparat stara się zana-
&' Cloudy (pochmurny dzień),
lizować oświetlenie otoczenia i na podstawie
&' Shade (w cieniu).
otrzymanych wyników dobrać właściwe ustawie-
nie balansu bieli.
Ręczny tryb ustawiania balansu bieli polega na
wycelowaniu wizjerem aparatu w obiekt o natu-
W trybie umożliwiającym wybór jednej z warto-
ralnym kolorze (najczęściej biały lub szary arkusz
ści użytkownik powinien samodzielnie oszacować
papieru) i dokonaniu odpowiednich ustawień przy
rodzaj oświetlenia i wybrać jedną z dostępnych
użyciu opcji i poleceń dostępnych w menu apa-
opcji, umożliwiającą skorygowanie jego tempera-
ratu. Należy to zrobić w tych samych warun-
tury. Jeśli wiesz, że jakaś sesja zdjęciowa odbędzie
kach, w których za chwilę będziesz fotografował.
się na przykład w pomieszczeniu oświetlonym zwy-
Szczegółowe informacje na ten temat znajdziesz
kłymi żarówkami, to zamiast polegać na zawodnej
w instrukcji obsługi Twojego aparatu.
niekiedy automatyce aparatu, powinieneś samo-
dzielnie wybrać odpowiednią opcję.
Rozdział 3 &' Podstawy fotografii 83
Niektóre aparaty cyfrowe umożliwiają standardowych ustawieniach balansu bieli będzie
zapamiętywanie i odtwarzanie usta-
niebieskozielone. Oczywiście, takie zdjęcia mają
wień balansu bieli. Niektóre pozwalają
swój klimat i możesz robić je w ten sposób celowo,
również na wczytanie tych ustawień na
aby udowodnić, że dusza podróżnika pognała Cię
podstawie dowolnej fotografii zrobionej
na ryzykowną wyprawę na koniec świata. Jeśli
wcześniej tym samym aparatem.
chciałbyś jednak oddać na zdjęciu naturalną kolo-
rystykę otoczenia, tak jak na fotografii pokazanej
Przypuśćmy, że w połowie lata wyruszyłeś na
na rysunku 3.13, to powinieneś najpierw ręcznie
wyprawę na Alaskę, gdzieś poza granice Północnego
skonfigurować balans bieli w taki sposób, by skom-
Koła Podbiegunowego. Kolor światła dziennego
pensować niepożądane przebarwienia.
w tym rejonie sprawia, że zdjęcie zrobione przy
Rysunek 3.13. Naturalna kolorystyka polarnego krajobrazu
otaczającego górę Moosejaw Mountain na Alasce została zachowana
dzięki ręcznej kalibracji balansu bieli w aparacie
84 Część II &' Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym
pokazuje gąszcz kolorowych kwiatów, skropio-
Doskonała
nych wiosennym deszczem.
makrofotografia
Niestety, pierwszy rzut oka na to samo zdjęcie na
ekranie ujawnia smutną prawdę: wśród ładnych,
Fotografowanie obiektów w dużym zbliżeniu, czyli
rozwiniętych kwiatów jest też kilka uschniętych
makrofotografia, może wymagać specjalnych fil-
pąków i innych  mankamentów rośliny. Jeśli zamia-
trów powiększających, zamontowanych na obiek-
rem fotografa jest pokazanie uschniętych pąków, to
tywie aparatu lub zwykłego obiektywu typu zoom,
oczywiście nie ma nic złego w ich eksponowaniu,
w który wyposażona jest większość cyfrówek.
lecz najczęściej tacy niepożądani intruzi pojawiają
Niezależnie od tego, jakim sprzętem będziesz się
się w kadrze bez wiedzy fotografującego.
posługiwał, dobra makrofotografia wymaga pew-
nych specjalnych przygotowań.
Wniosek narzuca się sam: każde zdjęcie tego typu
należy bardzo uważnie przeanalizować. Rzadko
Jak sama nazwa wskazuje, zdjęcia w dużym zbli-
kiedy udaje się zrobić tak dobrą makrofotografię, by
żeniu wykonuje się w bardzo niewielkiej odle-
nie wymagała ona pewnych poprawek. Na przykład,
głości od fotografowanego przedmiotu. Z bliska
fotografując scenę pokazaną na rysunku 3.15., zde-
zaś doskonale widać nawet najdrobniejsze wady.
cydowałem się odrobinę poprawić ułożenie zawi-
Nawet jeśli podczas ustawiania ujęcia umkną one
niętego liścia. Zrobiłem to w taki sposób, by ukryć
Twojej uwadze, to już na monitorze komputera
naturalne wady większego listka, który był głównym
będzie je widać jak na dłoni  tym lepiej, im sil-
przedmiotem mojego zainteresowania. Oczywiście,
niejsze było powiększenie.
pewne niedoskonałości listka nadal widać, lecz nie
Na przykład, fotografia pokazana na rysunku 3.14 rzucają się one w oczy aż tak, jak wówczas, gdybym
sprawia dobre wrażenie: w atrakcyjny sposób nie ingerował w naturalny wygląd sceny.
Rysunek 3.14. Wśród kępy kolorowych kwiatów daje się dostrzec kilka brzydkich, uschniętych pąków
Rozdział 3 &' Podstawy fotografii 85
Rysunek 3.15. Czasami warto pomóc naturze i samodzielnie przygotować ciekawą scenę do makrofotografii
Im większe zbliżenie, tym mniejsza będzie głębia obiektem na zdjęciu jest jednak liść znajdujący się
ostrości. Oznacza to, że zasięg ostrzenia aparatu w samym środku kadru, a zatem aparat ustawiony
jest coraz płytszy, a równoległe ustawienie płasz- został w taki sposób, by płaszczyzna elementu
czyzny matrycy światłoczułej do fotografowanego światłoczułego była równoległa do płaszczyzny
obiektu jest tutaj nieporównanie bardziej istotne wyznaczonej przez położenie tego właśnie listka.
niż podczas fotografowania pejzaży. Jaki może mieć
Jednym z najważniejszych elementów dobrej makro-
efekt drobne pochylenie aparatu podczas foto-
fotografii jest oświetlenie głównego motywu zdjęcia.
grafowania Matterhornu? Nie ma najmniejszych
Ostre, jaskrawe światło, z jakim często mamy do
szans, by ktokolwiek mógł dostrzec efekt takiego
czynienia w jasny, bezchmurny dzień, może wydawać
pochylenia na zdjęciu. Taka sama zmiana ustawienia
się idealne do typowych fotografii w plenerze, jednak
w przypadku makrofotografii ma jednak kluczowe
dla tego typu zdjęć bywa wręcz zabójcze. Gra świa-
znaczenie dla ostrości zdjęcia.
teł i cieni jest bowiem na makrofotografiach szcze-
Najlepszym sposobem na uniknięcie problemów gólnie istotna i zdarza się, że uzyskane w pełnym
z ostrością zdjęcia podczas fotografowania bardzo słońcu kontrasty na zdjęciu okażą się zdecydowanie
bliskich obiektów (poza zmniejszeniem otworu przy- zbyt silne. Do wypraw w krainę makrofotografii
słony, umożliwiającym zwiększenie głębi ostrości zdję- znacznie lepiej nadają się dni pochmurne i mgliste,
cia) jest wybranie jednego, najważniejszego obiektu gdy przytłumione słońce ma akurat tyle energii, by
sceny i ułożenie aparatu w taki sposób, by jego kor- jasne i wyraziste kolory stały się pastelowe i miękkie.
pus był równoległy do płaszczyzny tego obiektu. Nie wahaj się zatem i szczelnie otulając się prze-
ciwdeszczowym płaszczem, spróbuj zrobić kilka
Na przykład, liście geranium na rysunku 3.16
ciekawych zdjęć w owe ponure dni  albo wybierz
rosną pod najróżniejszymi kątami. Najważniejszym
się na wrzosowisko!
86 Część II &' Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym
Rysunek 3.16. Aparat został ustawiony w taki sposób, by jego korpus był równoległy do liścia znajdującego
się pośrodku kadru
W innych aparatach działanie trybu Macro lub
Funkcja makro
Close-up nieco się różni  na przykład w apara-
tach z serii PowerShot firmy Canon tryb makro
Wiele aparatów cyfrowych oferuje funkcje lub spe-
powoduje skrócenie odległości ostrzenia.
cjalne tryby przeznaczone do zdjęć typu makro lub
dużych zbliżeń fotografowanych przedmiotów.
W wielu aparatach, między innymi we wspomnia-
nych modelach firmy Canon, fotograf od razu
Na przykład w Nikonie D70 znajdziesz tryb Close-
wie, kiedy powinien skorzystać z trybu makro: po
up, który automatycznie konfiguruje ekspozycję
prostu w jednym ze standardowych trybów, przy
i ostrość w taki sposób, by podkreślić rolę głów-
pewnej odległości od soczewki obiektywu, funk-
nego motywu zdjęcia znajdującego się na środku
cja automatycznego ustawiania ostrości przestaje
kadru.
radzić sobie z ustaleniem odpowiedniej odległo-
Jeśli zamierzasz zrobić zdjęcie typu
ści ostrzenia. Włączenie funkcji Macro pozwala
makro, które nie spełnia warunków opisa-
z łatwością obejść tę niedogodność.
nych w tym rozdziale  na przykład jego
główny motyw nie znajduje się na środku
Jeśli po wykonaniu zdjęć w trybie makro
kadru, lecz jest asymetrycznie przesu-
chcesz wrócić do fotografowania obiek-
nięty do krawędzi ujęcia  to powinieneś
tów w zwykły sposób, to koniecznie
raczej unikać trybów automatycznych,
wyłącz tę funkcję.
takich jak Close-up w aparacie D70.
Rozdział 3 &' Podstawy fotografii 87
Tryb makro w aparatach Canon PowerShot
(które nie oferują możliwości wymiany
obiektywów) umożliwia fotografowanie
obiektów z tak niewielkiej odległości, że
przedmiot wielkości wizytówki zajmuje
całą powierzchnię kadru.
Precyzyjne ostrzenie
Fotografując obiekty z niewielkiej odległości, na
pewno zwróciłeś uwagę na niepoprawne zacho-
wanie automatyki ostrości aparatu: często gubi
się ona i nie potrafi ustawić prawidłowej odległo-
ści ostrzenia, szczególnie wówczas, gdy próbu-
jesz sfotografować błyszczące, odbijające światło
obiekty wykonane ze szkła lub polerowanego
metalu. W zależności od jakości wyświetlacza LCD
w Twoim aparacie, błędy w ustawieniu ostrości
można wyłapać jeszcze przed zrobieniem zdjęcia.
Na pewno dostrzeżesz je po skopiowaniu fotografii
do komputera i obejrzeniu jej na ekranie, lecz wów-
czas zazwyczaj jest już za póz
no na poprawki.
Problemy z ustawieniem ostrości najłatwiej można
Rysunek 3.17. Błyszczący dzwonek tej zabytkowej
wychwycić wówczas, gdy aparat zamontowany maszyny do pisania całkiem zmylił dalmierz mojego
aparatu
na statywie podczas fotografowania nieustannie
zmienia długość obiektywu lub dobiegają z niego
ciche odgłosy mechanizmu automatycznego nasta-
wiania ostrości. Niektóre aparaty nie pozwalają na
Zasady poprawnej
wykonanie zdjęcia, jeśli automatyka nie radzi sobie
kompozycji ujęcia
z ustawieniem właściwej odległości ostrzenia.
Problem polega na tym, że wiązka promieni, emi-
Kompozycja ujęcia oznacza sposób przedstawienia
towana przez aparat w celu ustalenia odległości
sceny na fotografii. To niewyczerpany temat, blisko
do fotografowanego obiektu, jest odbijana w spo-
spokrewniony z plastyką i grafiką, będący sztuką
sób, który  oszukuje dalmierz (rysunek 3.17).
samą w sobie. O kompozycji napisano wiele intere-
W takim przypadku powinieneś zdecydować się
sujących książek, tutaj poruszę jedynie kilka najbar-
na ręczne ustawienie właściwej ostrości.
dziej podstawowych zagadnień z tej dziedziny.
Problemy z ostrzeniem podczas fotografowania
Przede wszystkim kompozycja zdjęcia jest niezwy-
blisko znajdujących się obiektów pojawiają się
kle ważna. Na przykład, ekspozycja jest w pew-
znacznie częściej, niż można by przypuszczać. Jeśli
nym stopniu sprawą obiektywną: najczęściej już na
zauważysz, że aparat ma kłopoty z ustawieniem
pierwszy rzut oka można stwierdzić, czy fotografia
poprawnej ostrości, to lepiej zdecyduj się zrobić
jest dobrze naświetlona, czy nie. Kompozycja zaś
to samodzielnie, koncentrując się na najważniej-
to sprawa ściśle subiektywna, nieodłączny element
szym fragmencie ujęcia.
sztuki w fotografii. To sposób, w jaki widzisz świat
i Twój pomysł na zamknięcie go w dwuwymiarowe
ramy zdjęcia. Pomysł ten powinien być ciekawy,
zaskakujący, niecodzienny  przyciągający uwagę.
88 Część II &' Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym
Trudno nauczyć się zasad prawidłowej kompo- Nie ograniczaj się do sfotografowania obiektu
zycji zdjęcia na podstawie kilku zawartych tutaj z jednej strony, staraj się znalez
ć ciekawe uję-
wskazówek, trudno też w ogóle zapoznać się cie, zmieniaj punkt widzenia, eksperymentuj.
z nimi, czytając książki. O artystycznej jakości Nigdy nie zakładaj, że pierwsze spojrzenie będzie
zdjęć decyduje po części talent, a po części zawsze najlepsze  jeśli to tylko możliwe, posta-
olbrzymie doświadczenie, które można zdobyć raj się uważnie zanalizować scenę, zanim jeszcze
tylko w jeden sposób: nieustannie fotografując, zrobisz zdjęcie. Upewnij się, że w kadrze nie
analizując błędy i niedociągnięcia, a także wysłu- znajdą się przypadkowe i niepożądane obiekty,
chując opinii innych ludzi. Każda fotografia sta- które zepsują cały efekt zdjęcia.
nowi nowe doświadczenie, które pozwoli Ci
Zadecyduj, który z elementów stanowi kluczowy
wyciągnąć wnioski na przyszłość.
motyw kompozycji. Skoncentruj się na tym ele-
Oto kilka najprostszych wskazówek, które pomogą mencie i spróbuj wyeliminować problemy, które
Ci rozpocząć własne artystyczne poszukiwania. mogą zakłócić właściwą interpretację obrazu.
Takim problemem może być na przykład pochyła
Ważnym elementem nauki fotografowania są
linia horyzontu  dla większości ludzi będzie to
próby wyobrażenia sobie sceny na zdjęciu, zanim
element odwracający uwagę od tematu ujęcia.
jeszcze to zdjęcie zostanie zrobione. Fotografia
jest statycznym, dwuwymiarowym zapisem rze- Jeśli fotografowany obiekt ma pewne wady lub jest
czywistości, a przez to nie jest w stanie oddać z
le oświetlony, spróbuj wyeliminować te manka-
pełni wrażeń, odbieranych przez nas wszystkimi menty, zanim jeszcze zrobisz zdjęcie.
zmysłami z otoczenia. Zaskakująco niewielu foto-
Ciekawe efekty artystyczne można osiągnąć, foto-
grafów zastanawia się, w jaki sposób wyglądała
grafując obiekty układające się w pewne wzory.
będzie gotowa scena, przeniesiona z rzeczywistej,
Na przykład układ liści na zdjęciu, pokazanym na
wielowymiarowej przestrzeni do płaskiego świata
rysunku 3.18, jest bardzo interesujący ze względu
fotografii. Warto w wolnej chwili poćwiczyć
na ich kolor, wrażenie ruchu i swego rodzaju
trudną sztukę wyobraz
ni przestrzennej choćby
symetrię całej kompozycji.
na najprostszych przedmiotach, które Cię ota-
czają. Spróbuj wyobrazić sobie, jak będą wyglądać
Wystrzegaj się nudnych, nieciekawych ujęć. Świat
na zdjęciu, a następnie sfotografuj je i zweryfi-
jest pełen miernoty i przeciętności  nie daj
kuj swoje oczekiwania. Będziesz zaskoczony, jak
się zatem wciągnąć w pułapkę konwencjonalnych
bardzo różni się zrobione zdjęcie od obrazu,
rozwiązań. Zdjęcia, których główny motyw tkwi
który stworzyłeś w wyobraz
ni  lecz z czasem
jak palec na środku kadru, dawno się już przejadły.
zdobędziesz praktykę, która pozwoli Ci coraz
To samo tyczy się plenerowych ujęć, które linia
lepiej i coraz dokładniej zamykać ulotne wrażenia
horyzontu przecina gładko na połowę.
w papierowe ramy fotograficznych odbitek.
Znacznie ciekawsze i niebanalne efekty można
Pamiętaj, że zdjęcie powinno podobać się przede
osiągnąć, wyłapując niespodziewane kontrasty i za-
wszystkim Tobie. Staraj się unikać planowania ujęć
skakujące zestawienia przedmiotów. Na przykład,
w taki sposób, by zadowolić innych, ponieważ
 gigantyczne skały, które ujęte w odpowiedni
przewidywanie cudzych gustów to trudna i nie-
sposób wydają się lewitować ponad chmurami
wdzięczna sztuka.
(rysunek 3.19), mogą stanowić bardzo inspirujący
materiał do eksperymentów.
Rozdział 3 &' Podstawy fotografii 89
Rysunek 3.18. Kolorowe, jesienne liście unoszące się w kałuży deszczu mogą stanowić bardzo interesujący
obiekt zdjęcia
Rysunek 3.19. Ta przewrotna kompozycja sprawia, że oglądający musi dobrze się zastanowić, zanim
zrozumie, jaka tajemna siła wyniosła wielkie głazy ku niebu
90 Część II &' Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym
zwierciadłem osobowości i charakteru. Nie staraj
Podsumowanie
się realizować czyichś założeń i wizji, próbuj odna-
lez
ć i wyrazić siebie.
W tym rozdziale wyjaśniłem tajniki ekspozycji,
przysłony, czasu naświetlania i kompozycji obrazu.
Warto przyswoić sobie najważniejsze informacje
Innymi słowy  podstawowe, niezbędne elementy
dotyczące ekspozycji zdjęcia. Po jakimś czasie
każdego dobrego zdjęcia. To spora dawka infor-
doświadczenie samo podpowie Ci, w jakich sytu-
macji i warto zastanowić się, w jaki sposób zebrać
acjach można skorzystać z automatyki aparatu,
wszystkie te elementy i zaprząc je do pracy w taki
a kiedy warto skonfigurować wszystkie opcje
sposób, by pracowały na naszą korzyść.
samodzielnie. Odrobina teorii na pewno Ci nie
zaszkodzi, a podstawowe informacje dotyczące
Pierwsza i podstawowa zasada: fotograf powinien
prawideł fotografii już wkrótce zaprocentują dumą
być przede wszystkim sobą. Zdjęcia powinny
i satysfakcją płynącą z coraz lepszych fotografii.
oddawać Twój sposób postrzegania świata, być