DRUKUJ Strona 1
Strukturalna charakterystyka rynku (2005 rok)
1. Bilans produkcji i zużycia energii elektrycznej
Moc zainstalowana i osiągalna[1]
Moc zainstalowana elektrowni krajowych na koniec 2005 r. wynosiła 34 673 MW, w tym 32 120 MW w elektrowniach zawodowych (20 352
MW na węglu kamiennym, 8 806 MW na węglu brunatnym, 769 MW spalających gaz i 2 193 MW w elektrowniach wodnych) oraz 2 553 MW
w elektrowniach przemysłowych (w tym przeszło 97% w z
ródłach cieplnych).
W porównaniu z 2004 r., nastąpił niewielki spadek mocy zainstalowanej, tj. o 0,1%, przy czym należy odnotować, że zmniejszenie mocy
zainstalowanej nastąpiło w elektrowniach zawodowych na węglu kamiennym (o 3,7%) oraz na węglu brunatnym (o 0,6%), natomiast w
przypadku pozostałych elektrowni nastąpił jej wzrost.
Moc zainstalowana elektrowni niezależnych na koniec 2005 r. wynosiła 227 MW[2].
Średnie roczne zapotrzebowanie na moc w 2005 r. wyniosło 19 777 MW i wzrosło o 265 MW, tj. o 1,4% w stosunku do 2004 r.
Maksymalne zapotrzebowanie wyniosło 23 477 MW (wystąpiło 21 grudnia o godz. 17:00), zaś minimalne  10 695 MW (wystąpiło 15 sierpnia
o godz. 6:00).
Tabela A1. Zapotrzebowanie na moce wytwórcze w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym
Moce Inwestycje netto  moce nowo powstałe
Popyt
dostępne minus moce zlikwidowane [GW]
Rok szczytowy
(dyspozycyjne)
[GW]
węgiel i ropa naftowa gaz odnawialne z
ródła energii elektrociepłownie
[GW]
2000 22,29 26,64 b.d. b.d. b.d. b.d.
2001 22,87 26,32 b.d. b.d. b.d. b.d.
2002 23,21 26,87 0,2374 0 0,0545 0,3041
2003 23,29 27,59 0,1180 0,3619 0,3939 -0,1616
2004 23,11 27,98 -0,0662 0,0078 0,0199 0,1258
2005 23,48 27,80 b.d. b.d. b.d. b.d.
y
ródło: PSE - Operator SA
Tabela A2 zawiera zestawienie wybranych danych charakteryzujących pracę elektrowni zawodowych w latach 2004 i 2005 na podstawie
średnich rocznych wartości ze szczytów wieczornych w dniach roboczych. Wśród przedstawionych poniżej danych uwagę zwraca znaczny
wzrost mocy jednostek wytwórczych będących w postojach awaryjnych (o 44,3%), co odzwierciedla zły stan techniczny krajowych mocy
wytwórczych. Można było również zaobserwować ponad 10% wzrost mocy jednostek wytwórczych zaliczonych do tzw. pozostałych ubytków
(m.in. postoje ze względu na warunki eksploatacyjne).
Tabela A2. Wybrane wielkości dotyczące pracy elektrowni zawodowych w 2004 i 2005 r. (na podstawie średnich - rocznych wartości ze szczytów wieczornych w dniach
roboczych)
http://www.ure.gov.pl/index.php?dzial=16&id=1813&poz=&drukuj=1 2006-05-27 12:52:37
DRUKUJ Strona 2
2004 r. 2005 r. 2005/2004
Wyszczególnienie
[MW] [MW] [%]
Moc osiągalna 31 887 32 105 100,7
Obciążenie 19 942 20 137 101,0
Rezerwy 7 061 6 698 94,9
Remonty kapitalne
i średnie 2 695 2 712 100,6
Remonty awaryjne 420 606 144,3
Pozostałe ubytki 1 905 2 109 110,7
y
ródło: PSE - Operator SA
Produkcja energii elektrycznej[3]
W tabeli A3 przedstawiono strukturę wytwarzania energii elektrycznej w 2004 i 2005 r.
Tabela A3. Struktura produkcji energii elektrycznej w 2004 i 2005 r.
Struktura
Produkcja energii
Dynamika [%] wytwarzania
[GWh]
Segment
[%]
2004 2005 2005/2004 2004 2005
Produkcja w kraju ogółem 154 159 156 938 101,8 100,0 100,0
z tego:
- elektrownie zawodowe 145 613 148 359 101,9 94,5 94,5
w tym:
- elektrownie cieplne: 142 151 144 832 101,9 97,6 97,6
z tego elektrownie spalające:
- węgiel kamienny 86 477 86 246 99,7 60,8 59,5
- węgiel brunatny 52 159 54 865 105,2 36,7 38,0
3 263 2 944 90,2 2,3 2,0
- gaz[4]
- współspalanie biopaliw 251 777 309,6 0,2 0,5
- elektrownie wodne 3 462 3 527 101,9 2,4 2,4
- elektrownie przemysłowe 8 099 8 090 99,9 5,3 5,2
z tego:
- cieplne 7 556 7 457 98,7 93,3 92,2
- w tym: gazowe 228 231 101,3 3,0 3,1
- z
ródła odnawialne 542 633 116,8 6,7 7,8
- elektrownie niezależne pozostałe 447 489 109,4 0,3 0,3
y
ródło: Informacja statystyczna o energii elektrycznej  grudzień 2005 r., Agencja Rynku Energii SA
Rysunek A1. Struktura produkcji energii elektrycznej w 2005 r. - ogółem
http://www.ure.gov.pl/index.php?dzial=16&id=1813&poz=&drukuj=1 2006-05-27 12:52:37
DRUKUJ Strona 3
y
ródło: Informacja statystyczna o energii elektrycznej  grudzień 2005 r., Agencja Rynku Energii SA
Produkcja energii elektrycznej brutto w kraju w 2005 r. kształtowała się na poziomie 156 938 GWh i była większa o 1,8% w porównaniu
do 2004 r. Z tego:
-przedsiębiorstwa wytwórcze energetyki zawodowej wyprodukowały 148 359 GWh, tj. o 1,9% więcej niż w 2004 r.,
-elektrownie przemysłowe wyprodukowały 8 090 GWh, tj. o 0,1% mniej niż w 2004 r.,
- pozostałe elektrownie niezależne, czyli - małe elektrownie wodne, wiatrowe, na biogaz oraz na biomasę - wyprodukowały 489 GWh, tj.
9,4% więcej niż w 2004 r.
Dynamika wzrostu produkcji energii w latach 2004-2005 wyniosła ok. 1,8% i nieznacznie wzrosła w porównaniu do lat 2003-2004, kiedy
to wynosiła 1,6%. Najwyższy wzrost produkcji energii elektrycznej odnotowano w elektrowniach zawodowych: na węgiel brunatny (5,2%)
oraz wodnych (1,9%). Ponadto 94,5% energii elektrycznej wyprodukowano w elektrowniach zawodowych, przy czym 59,5% z tej ilości
wyprodukowano w elektrowniach zawodowych na węglu kamiennym, natomiast niemal 37,9% na węglu brunatnym. Porównując wyżej
wymienione wielkości do danych za lata 2003-2004 należy podkreślić, że struktura ta nie uległa zasadniczym zmianom.
Krajowe zużycie energii elektrycznej[5]
Krajowe zużycie energii elektrycznej w 2005 r. wyniosło 144 838 GWh i było wyższe od zużycia w 2004 r. o 769 GWh, tj. o 0,5%.
Podobnie jak zapotrzebowanie na moc, krajowe zużycie energii elektrycznej wykazuje nadal tendencję wzrostową, w latach 2003-2004
dynamika wzrostu wyniosła 2,5%.
Ograniczenia dostaw energii elektrycznej[6]
W 2005 r. nie było ograniczeń w poborze mocy ani wyłączeń odbiorców spowodowanych brakiem mocy w Krajowym Systemie
Elektroenergetycznym (KSE). Dzięki korzystnemu bilansowi mocy w 2005 r. nie wprowadzano obniżek napięć w celu pokrycia
zapotrzebowania.
Wielkość energii elektrycznej niedostarczonej w wyniku awarii sieciowych w 2005 r. wyniosła 13,9 GWh i była prawie 2-krotnie niższa
niż w 2004 r. (dla przypomnienia, w 2004 r. wielkość ta wynosiła 26 GWh i była aż 15-krotnie wyższa niż w 2003 r.).
2. Koncentracja
Koncentracja wytwarzania
Rozpoczęcie w 2004 r. działalności holdingu BOT Górnictwo i Energetyka SA spowodowało znaczny wzrost wskaz
nika koncentracji HHI
[7]
na rynku wytwórców energii elektrycznej. Zwiększył się także udział w rynku trzech największych wytwórców energii (BOT GiE SA, PKE
SA, EL Kozienice SA), który w 2004 r. wyniósł 62,1%.
Tabela A4. Charakterystyka rynku dla dziesięciu najważniejszych wytwórców energii elektrycznej
http://www.ure.gov.pl/index.php?dzial=16&id=1813&poz=&drukuj=1 2006-05-27 12:52:37
DRUKUJ Strona 4
Liczba Wskaz
nik HHI
Udział w rynku trzech
wytwórców
największych
o udziale
wytwórców
elektrownie elektrownie
Rok w rynku > 5%
(wg mocy
wg mocy wg produkcji
(wg mocy
osiągalnej)
osiągalnej faktycznej
osiągalnej)
[%]
[szt.]
2003 9 49,0 1189,1 1328,1
7 62,1 1748,6 2138,7
2004*)
7 62,6 1779,3 2250,0
2005*)
*) Po utworzeniu holdingu BOT GiE SA.
y
ródło: URE
W 2005 r. niewiele się zmieniło w tym zakresie - liczba wytwórców o udziale w rynku powyżej 5% oraz wskaz
niki HHI pozostały na
zbliżonym poziomie, przy czym wskaz
nik HHI w zakresie produkcji znalazł się w przedziale o wysokiej koncentracji, a dla mocy osiąganej -
na średnim poziomie koncentracji rynku. Analiza ta została przeprowadzona dla dziesięciu najważniejszych wytwórców energii elektrycznej
(niemal 80% produkcji krajowej), bez wyodrębniania pozostałych - mniejszych przedsiębiorstw wytwórczych.
Koncentracja sprzedaży
Handel hurtowy energią elektryczną na polskim rynku energii odbywa się przede wszystkim na podstawie niestandaryzowanych
kontraktów bilateralnych (krótko- i średnioterminowych) oraz w KDT. W znikomym stopniu transakcje zawierane są na Towarowej Giełdzie
Energii SA oraz za pomocą wirtualnych giełd energii.
Tabela A5. Kierunki sprzedaży energii elektrycznej dla dziesięciu wytwórców systemowych (w TWh)
Na rynku
W kontraktach
Rok Na rynku spot Na rynku terminowym
W KDT*)
dwustronnych
Ogółem
bilansującym**)
2003 109,56 51,12 49,55 0,74 8,15 0
2004 120,52 54,48 53,81 1,10 11,13 0
2005 124,25 39,45 71,75 1,05 12,01 0
*) Segment regulowany.
**) A
ącznie z tzw. generacją wymuszoną względami systemowymi.
y
ródło: URE
Strukturę sprzedaży w podziale na segmenty rynku w latach 2002-2005 dla 10 wytwórców systemowych przedstawia rysunek A2.
Sprzedaż energii elektrycznej w ramach kontraktów długoterminowych stanowi obecnie około 31,8% całkowitej sprzedaży wytwórców
systemowych. W porównaniu do roku poprzedniego, w 2005 r. wartość ta zmalała o 29,6%.
W 2005 r. kontynuowano prace nad programem restrukturyzacji kontraktów długoterminowych. Prezes URE współpracował z Ministrem
Gospodarki podczas opracowywania rozwiązań zawartych w programie pomocowym. W wyniku powyższych działań powstał projekt ustawy o
zasadach pokrywania kosztów powstałych w przedsiębiorstwach w związku z przedterminowym rozwiązaniem umów długoterminowych
sprzedaży mocy i energii elektrycznej, który został zaakceptowany przez Radę Ministrów w styczniu 2005 r. i przekazany do prac
parlamentarnych oraz równolegle przesłany do notyfikacji przez KE w marcu 2005 r.
http://www.ure.gov.pl/index.php?dzial=16&id=1813&poz=&drukuj=1 2006-05-27 12:52:37
DRUKUJ Strona 5
Od maja do lipca 2005 r. prace nad projektem były prowadzone dwutorowo. Trwały uzgodnienia projektu w Sejmowej Komisji
Gospodarki, a następnie w powołanej do tego celu Podkomisji, oraz odbywały się spotkania z ekspertami KE w sprawie rozwiązań
zastosowanych w programie. Prace nad zasadniczymi zmianami w sposobie kalkulacji zostały zawieszone w sierpniu 2005 r. ze względu na
zakończenie prac Sejmu oraz brak rozstrzygnięcia kwestii zawartych w piśmie KE (Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji) z dnia 28 lipca 2005
r. znak COMP/G4/BA/AD-/co(2005)D/1100, dotyczących sposobu kalkulacji kosztów osieroconych.
W związku z Decyzją KE z dnia 20 listopada 2005 r. (znak K(2005)4426), w sprawie wszczęcia - określonej w art. 88 ust. 2 Traktatu
ustanawiającego Wspólnotę Europejską - procedury formalnego postępowania wyjaśniającego w odniesieniu do zgłoszonego jako program
pomocowy (pomoc państwa nr C 43/2005 (ex N 99/2005)) projektu ustawy o zasadach pokrywania kosztów powstałych w przedsiębiorstwach
w związku z przedterminowym rozwiązaniem umów długoterminowych sprzedaży mocy i energii elektrycznej oraz w stosunku do istniejących
umów długoterminowych sprzedaży mocy i energii elektrycznej, podjęto prace dotyczące aktualizacji wyliczeń kosztów osieroconych.
Uchwałą Rady Ministrów Nr 318/2005 z dnia 20 grudnia 2005 r. określono sposób współdziałania naczelnych i centralnych organów
administracji rządowej w tej sprawie. Zgodnie z załącznikiem do niniejszej uchwały Prezes URE jest odpowiedzialny za koordynację i
nadzorowanie prac, których celem jest uzgodnienie i przyjęcie przez KE programu pomocowego.
Największy wzrost (o 98%) w sprzedaży wytwórców systemowych, odnotowano w stosunku do spółek obrotu. Również udział tego
segmentu w strukturze sprzedaży wytwórców systemowych w 2005 r. jest największy. Część z uwzględnionych w analizie wytwórców posiada
jednak powiązania kapitałowe ze spółkami obrotu - zwykle powiązania te występują w przypadku, gdy właścicielem jest duży podmiot
prywatny (np. Electrabel, EdF EnBw).
Rysunek A2. Procentowe udziały rynku energii elektrycznej w latach 2002-2005
y
ródło: URE
Przyczyny wzrostu sprzedaży energii elektrycznej do przedsiębiorstw obrotu mogą mieć dwojaki charakter. Z jednej strony następuje
uwalnianie nowych ilości energii i ograniczanie segmentu kontraktów długoterminowych. Jednak może to też oznaczać, że przedsiębiorstwa
obrotu stają się nowymi pośrednikami na rynku i nie sprzedają energii bezpośrednio odbiorcom, ale są kolejnym ogniwem łańcucha pomiędzy
wytwórcami a spółkami dystrybucyjnymi. Świadczyć o tym może tendencja łączenia wytwórców i spółek obrotu i prowadzenia przez nich
działalności w jednej strukturze organizacyjnej (tabela A6).
Tabela A6. Stopień integracji rynkowej pomiędzy wytwórcami a sprzedawcami energii elektrycznej
Przedsiębiorstwo wytwórcze Przedsiębiorstwo obrotu Zależność
EL Połaniec SA Electrabel Polska JGK
EL Kozienice SA Brak wyodrębnienia -
http://www.ure.gov.pl/index.php?dzial=16&id=1813&poz=&drukuj=1 2006-05-27 12:52:37
DRUKUJ Strona 6
EL Rybnik SA Everen SA JGK
EL Skawina SA Brak wyodrębnienia -
EL Stalowa Wola SA Brak wyodrębnienia -
PKE SA Polska Energia  Pierwsza Kompania Handlowa JGK
ZEL Dolna Odra SA Brak wyodrębnienia -
ZEL Ostrołęka SA Brak wyodrębnienia -
ZEL PAK SA Elektrim Volt JGK
BOT GIE SA Brak wyodrębnienia JGK
JGK  jedna grupa kapitałowa
y
ródło: URE
Na terenie poszczególnych obszarów dystrybucyjnych, które można traktować jako rynki lokalne, sprzedaż energii elektrycznej do
odbiorców końcowych charakteryzuje się wysokim skoncentrowaniem. Podmiotami dominującymi są same spółki dystrybucyjne, a ich
faktyczny udział w rynku waha się od 99,8 do 68,1%.
Tabela A7. Udział spółek dystrybucyjnych w sprzedaży energii elektrycznej w poszczególnych obszarach dystrybucyjnych
Liczba
Udział Udział
Faktyczny udział w rynku*)
Wolumen sprzedaży
Grupa odbiorców
[TWh]
[%] [%]
[%]
[mln]
Koncern Energetyczny
ENERGA SA 18,00 17,1 2,71 17,3 92,1
ENEA SA 15,23 14,5 2,26 14,4 99,8
EnergiaPro
Koncern Energetyczny SA 12,31 11,7 1,56 10,0 90,8
L-6 19,62 18,6 3,78 24,1 98,5
ENION SA 16,83 16,0 2,34 14,9 81,3
A
-2 6,93 6,6 1,08 6,9 98,4
STOEN SA 5,98 5,7 0,83 5,3 96,2
Vattenfall Distribution
Poland SA 10,44 9,9 1,1 7,0 68,1
RAZEM 105,35 100,0 15,66 100,0 -
*) Sprzedaż energii elektrycznej spółek dystrybucyjnych do odbiorców uprawnionych przyłączonych do sieci poszczególnych spółek w stosunku do całkowitej ilości energii
elektrycznej dostarczonej tym odbiorcom.
y
ródło: URE
W 2005 r. kontynuowano monitoring funkcjonowania przedsiębiorstw obrotu na rynku energii elektrycznej. Z poddanych badaniu 21
przedsiębiorstw obrotu, 19 prowadziło działalność w 2005 r.[8]
Wolumen zakupu
Dane za lata ostatnie wskazują, że przedsiębiorstwa obrotu po początkowym okresie, w którym kupowały energię elektryczną jedynie od
przedsiębiorstw wytwórczych (wolumen zakupu energii od wytwórców nadal stanowi największą część całkowitego zakupu  61%), nawiązują
i rozwijają kontakty handlowe między sobą i ze spółkami dystrybucyjnymi.
Ogólnie w 2005 r. przedsiębiorstwa obrotu kupiły o 116% więcej energii elektrycznej w porównaniu do roku poprzedniego.
http://www.ure.gov.pl/index.php?dzial=16&id=1813&poz=&drukuj=1 2006-05-27 12:52:37
DRUKUJ Strona 7
Analiza dynamiki zakupu energii w zależności od z
ródła zakupu pozwala stwierdzić, że zwiększyła się istotnie ilość energii zakupionej od
innych przedsiębiorstw obrotu (wzrost o 161% w porównaniu do roku poprzedniego). Zaobserwowano również znaczny wzrost wolumenu
zakupionej energii od przedsiębiorstw sieciowych (wzrost o 110%) i wytwórców (wzrost o 109%).
Ilości zakupionej energii w podziale na poszczególne z
ródła zakupu przedstawia rysunek A3.
Rysunek A3. Wolumen zakupu przez przedsiębiorstwa obrotu energii elektrycznej w podziale na z
ródła zakupu (w MWh)
y
ródło: URE
Wolumen sprzedaży
Ilość energii sprzedanej przez przedsiębiorstwa obrotu w 2005 r. wyniosła 83 TWh. Wzrost o 43 TWh w porównaniu do roku
poprzedniego wynika m.in. ze zwiększenia sprzedaży oraz rozpoczęcia działalności handlowej w ostatnich latach przez osiem dodatkowych
przedsiębiorstw obrotu. Sprzedana przez te przedsiębiorstwa energia stanowiła 43% całkowitej sprzedaży przedsiębiorstw obrotu w 2005 r.
(dla porównania - 21% w 2004 r.). W 2005 r. największy udział w sprzedaży energii - 33% - posiadało przedsiębiorstwo BOT GiE SA,
które rozpoczęło działalność obrotu energią elektryczną w 2004 r.
W 2005 r. zdecydowanie zwiększyła się sprzedaż pomiędzy samymi przedsiębiorstwami obrotu (o 128%). Tendencja wzrostowa
utrzymywała się również w przypadku odbiorców finalnych (wzrost o 77%). Podobnie jak w roku poprzednim, przedsiębiorstwa obrotu
sprzedawały energię elektryczną przedsiębiorstwom sieciowym, przy czym wzrost w porównaniu do 2004 r. wyniósł 93%.
Rysunek A4. Wolumen sprzedaży przez przedsiębiorstwa obrotu energii elektrycznej w podziale na grupy odbiorców (w MWh)
http://www.ure.gov.pl/index.php?dzial=16&id=1813&poz=&drukuj=1 2006-05-27 12:52:37
DRUKUJ Strona 8
y
ródło: URE
Towarowa Giełda Energii SA
Rok 2005 był szóstym rokiem działalności Towarowej Giełdy Energii, bowiem pierwsze transakcje handlowe zostały zawarte na Rynku
Dnia Następnego 30 czerwca 2000 r.[9]
Tabela A8. Ceny energii elektrycznej na Towarowej Giełdzie Energii SA (w zł/MWh)  2005 r.
Miesiąc Cena [zł/MWh] Wolumen [MWh]
styczeń 111,65 171 663
luty 112,09 173 376
marzec 113,06 194 370
kwiecień 114,69 172 565
maj 116,51 184 723
czerwiec 119,01 154 048
lipiec 115,37 167 250
sierpień 114,59 153 034
wrzesień 118,97 142 590
paz
dziernik 112,16 152 851
listopad 120,74 170 075
grudzień 118,84 163 211
ŚREDNIA WAŻONA 115,56 SUMA 1 999 756
y
ródło: URE
Poniżej porównano ceny i wolumen energii elektrycznej na TGE SA w 2004 i 2005 r.
Rysunek A5. Ceny energii elektrycznej na TGE SA w 2004 i 2005 r.
http://www.ure.gov.pl/index.php?dzial=16&id=1813&poz=&drukuj=1 2006-05-27 12:52:37
DRUKUJ Strona 9
y
ródło: URE
Rysunek A6. Wolumen obrotu na TGE SA w 2004 i 2005 r.
y
ródło: URE
Uczestnicy rynku mogą korzystać również z usług tzw. wirtualnych giełd energii, takich jak: Platforma Obrotu Energią Elektryczną,
Kantor Energii, eSPOT.
Rynek detaliczny
Korzystanie przez odbiorców uprawnionych z prawa dostępu do sieci
Przeprowadzony w 2005 r. monitoring wykorzystania przez uprawnionych odbiorców[10] prawa do zmiany sprzedawcy pozwala
stwierdzić, że aktywność odbiorców w tym zakresie nie uległa zasadniczym zmianom w porównaniu do 2004 r. Ilość energii elektrycznej
dostarczonej w 2005 r. przez spółki dystrybucyjne w ramach TPA wyniosła 7 433 GWh, co stanowiło 7% całkowitych dostaw do odbiorców
końcowych zrealizowanych przez spółki w ubiegłym roku. Dodatkowe 2 694 GWh (3% całkowitych dostaw) stanowiła energia elektryczna
zakupiona na warunkach rynkowych, tzn. po cenach negocjowanych od jednej ze spółek dystrybucyjnych przez przyłączonych do sieci tej
spółki czterech odbiorców przemysłowych.
http://www.ure.gov.pl/index.php?dzial=16&id=1813&poz=&drukuj=1 2006-05-27 12:52:37
DRUKUJ Strona 10
Tabela A9. Wolumen energii elektrycznej dostarczonej przez spółki dystrybucyjne w 2005 r. odbiorcom korzystającym z prawa wyboru sprzedawcy
Udział energii elektrycznej dostarczonej w
ramach TPA w stosunku do całkowitej
Energia elektryczna
Liczba
energii dostarczonej
dostarczona odbiorcom
TPA
Spółka dystrybucyjna
odbiorców
w 2005 r.
TPA*)
[GWh]
[%]
ZE Białystok SA 0 0 0
LUBZEL SA 0 0 0
ENION SA 9 2 372 14
Vattenfall Distribution Poland SA 8 2 674 26
Rzeszowski Zakład Energetyczny SA 1 32 1
EnergiaPro Koncern Energetyczny SA 4 886 7
A
ódzki Zakład Energetyczny SA 0 0 0
Koncern Energetyczny ENERGA SA 3 1 031 6
Zamojska Korporacja Energetyczna SA 0 0 0
ZEORK SA 2 135 3
ENEA SA 2 18,6 0,1
Zakład Energetyczny A
ódz
 Teren SA 1 83 2
STOEN SA 4 167 3
ZE Warszawa SA 1 35 0,7
RAZEM 35 7 433 7
*) Odbiorca rozumiany jako osoba fizyczna lub prawna, z którą spółka dystrybucyjna zawarła jedną lub więcej umów o przyłączenie do sieci oraz umowę dystrybucji i, jeśli
została zawarta, umowę sprzedaży energii elektrycznej.
y
ródło: URE na podstawie danych spółek dystrybucyjnych
W związku z tym, że operator sieci przesyłowej co do zasady nie prowadzi działalności obrotowej, wszyscy odbiorcy przyłączeni do sieci
przesyłowej nabywają energię od wybranych przez siebie sprzedawców. Ilość energii elektrycznej dostarczonej tym odbiorcom w 2005 r.
wyniosła 2 106 GWh.
Podsumowując, całkowita ilość energii elektrycznej dostarczona w 2005 r. sieciami dystrybucyjnymi i przesyłową, sprzedana odbiorcom
końcowym na warunkach rynkowych, wyniosła 12 233 GWh (11,4% energii dostarczonej ogółem odbiorcom końcowym).
Niski poziom wykorzystania przez odbiorców prawa do zmiany sprzedawcy energii elektrycznej w 2005 r. był spowodowany:
- niedoskonałością funkcjonowania rynku hurtowego, co skutkuje brakiem konkurencyjnych ofert przedsiębiorstw obrotu. Sprzedaż energii
elektrycznej tych przedsiębiorstw do odbiorców końcowych stanowiła znikomą część całkowitej ich sprzedaży (w 2005 r. stanowiła
zaledwie 4%) i wynikała nie tyle z braku zainteresowania sprzedażą bezpośrednio do odbiorców końcowych, ale raczej brakiem
możliwości konkurowania ze spółkami dystrybucyjnymi,
- stosowaniem upustów przez spółki dystrybucyjne. Ogólna kwota, wynikająca ze stosowania przez spółki warunków odmiennych od
taryfowych wobec przyłączonych do własnych sieci odbiorców, wyniosła w 2005 r. blisko 32 mln zł (w roku poprzednim upusty
oszacowano na 16 mln zł). Część upustów spółki tłumaczą zgłaszaniem dobowo-godzinowych grafików zapotrzebowania przez odbiorców
taryfowych. Uzasadnienie to stanowi jednak jedynie pretekst do stosowania cen niższych od zatwierdzonych w taryfach[11], ponieważ samo
zgłaszanie grafiku przez odbiorcę nie wpływa na koszty spółki dystrybucyjnej (faktyczne zużycie w poszczególnych godzinach doby może
się znacznie różnić od zgłoszonego grafiku bez konsekwencji finansowych dla odbiorcy),
-istnieniem barier natury administracyjnej i technicznej, takich jak:
http://www.ure.gov.pl/index.php?dzial=16&id=1813&poz=&drukuj=1 2006-05-27 12:52:37
DRUKUJ Strona 11
- brak jednolitej procedury zmiany sprzedawcy, przedłużanie i stosowanie przez spółki dystrybucyjne niejasnych zasad dla zmiany
sprzedawcy przez odbiorcę;
-niekorzystne zasady bilansowania;
- zawyżanie przez spółki dystrybucyjne wymagań dotyczących układów pomiarowo-rozliczeniowych. Skutkowało to podwyższeniem
kosztów, które odbiorcy musieli ponieść w związku ze zmianą sprzedawcy, co jednocześnie redukowało ewentualne oszczędności z
zakupu tańszej energii. Z tego powodu zmiana sprzedawcy, zwłaszcza w przypadku odbiorców o średnim i małym zużyciu energii,
stawała się mało opłacalna. W 2005 r., podobnie jak w latach poprzednich, wśród odbiorców, którzy dokonali wyboru sprzedawcy,
byli wyłącznie odbiorcy o dużym i bardzo dużym zużyciu (odbiorcy grup taryfowych A23 i B23).
Tabela A10. Liczba odbiorców i wolumen energii elektrycznej dostarczonej odbiorcom końcowym przez spółki dystrybucyjne w 2005 r.
Energia elektryczna
Grupy Energia elektryczna
Liczba
dostarczona
Energia
dostarczona
odbiorców wg Liczba Liczba
odbiorców
odbiorcom
dostarczona
odbiorcom
odbiorcom TPA
kryterium odbiorców odbiorców
przyłączonych
zużycia przyłączonym do sieci SD uprawnionych TPA
uprawnionym
[MWh]
do sieci SD
[MWh] [MWh]
[MWh]
> 2000 3 688 49 017 592 3 688 49 017 592 35 7 433 459
50 - 2000 83 177 18 807 169 80 175 18 466 574 0 0
< 50 15,5 mln 37 524 271 1,5 mln 10 494 659 0 0
y
ródło: URE na podstawie danych spółek dystrybucyjnych
Zmiana dotychczasowych zasad bilansowania, zidentyfikowanych jako jedna z barier w korzystaniu przez odbiorców z prawa do zmiany
sprzedawcy, była w 2005 r. przedmiotem prac Zespołu ds. Rozwiązań Systemowych Rynku Energii Elektrycznej[12], któremu przewodniczył
Prezes URE. Został wówczas przygotowany przez PSE - Operator SA w konsultacji z pracownikami URE dokument na temat grupowego
bilansowania handlowego odbiorców energii, zlokalizowanych w różnych miejscach systemu i przyłączonych do różnych poziomów napięć w
systemie. Zawarta w nim koncepcja, ułatwiająca odbiorcom aktywny udział w rynku energii, została następnie wykorzystana w opracowanym
przez PSE - Operator SA projekcie Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej (IRiESP), gdzie przyjęto zasadę bilansowania
ponadobszarowego.
W związku z brakiem rozwiązań prawnych dotyczących kwestii zasadniczych z punktu widzenia praktycznego zastosowania zasady TPA,
w tym rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego, oraz w związku ze zbliżającym
się ustawowym terminem złożenia przez OSP wniosku z zatwierdzenie IRiESP w części dotyczącej bilansowania i zarządzania
ograniczeniami, Prezes URE wydał 15 lipca 20005 r. Komunikat w sprawie założeń do opracowania instrukcji ruchu i eksploatacji
elektroenergetycznych sieci przesyłowych i dystrybucyjnych. Prezes URE określił w nim m.in. warunki, którymi powinny kierować się OSD w
trakcie opracowywania instrukcji sieci rozdzielczych. Wskazał, że operatorzy systemów dystrybucyjnych powinni:
-umożliwić odbiorcom zgłaszanie grafików zagregowanych,
-zaprzestać stosowania upustów poza przypadkami określonymi w taryfie,
- ograniczyć wymagania techniczne niezbędne przy zmianie sprzedawcy do jednego układu pomiarowo-rozliczeniowego, umożliwiającego
godzinowe rejestrowanie zużycia energii i jednej drogi transmisji danych,
- zaprzestać żądania od odbiorców zmieniających sprzedawcę energii elektrycznej wymiany przekładników prądowych z jednym rdzeniem
pomiarowym i zmiany klasy dokładności liczników,
-ograniczyć żądania od odbiorców TPA gwarancji bankowych na pokrycie kosztów odchyleń.
3. Konsolidacja
http://www.ure.gov.pl/index.php?dzial=16&id=1813&poz=&drukuj=1 2006-05-27 12:52:37
DRUKUJ Strona 12
Zgodnie z Programem realizacji polityki właścicielskiej Ministra Skarbu Państwa w odniesieniu do sektora elektroenergetycznego i jego
Aktualizacją przyjętą przez Radę Ministrów 7 czerwca 2005 r., skonsolidowano w ubiegłym roku sześć zakładów energetycznych z terenu
wschodniej Polski, w wyniku czego została utworzona Wschodnia Grupa Energetyczna (WGE SA) z siedzibą w Lublinie. Akcje tej spółki
zostały przekazane Ministrowi Skarbu Państwa. Rozpoczęty został również proces konsolidacji Rzeszowskiego Zakładu Energetycznego SA i
Elektrowni Stalowa Wola SA, stanowiący realizację koncepcji utworzenia Energetyki Podkarpackiej SA, oraz proces prywatyzacji Zespołu
Elektrowni Dolna Odra. Jednocześnie, realizując wymienione programy, kontynuowano rozpoczęte już w latach poprzednich procesy
konsolidacji spółek z sektora elektroenergetycznego.
Polski sektor elektroenergetyczny charakteryzuje się dużym skupieniem własności w rękach Skarbu Państwa - sprawuje on nadzór
właścicielski nad większością przedsiębiorstw energetycznych będących spółkami prawa handlowego. W Aktualizacji Programu Realizacji
Polityki Właścicielskiej Ministra Skarbu Państwa w odniesieniu do sektora elektroenergetycznego zapowiedziano, obok kontynuacji
prywatyzacji, przeprowadzenie restrukturyzacji, w tym konsolidacji przedsiębiorstw energetycznych. Uznano jednak, że konsolidacja
przedsiębiorstw dystrybucyjnych z wytwórcami będzie możliwa jedynie po spełnieniu określonych warunków. Jako jeden z nich wskazano
prawne wydzielenie ze spółek dystrybucyjnych operatorów systemów dystrybucyjnych wraz z majątkiem sieciowym, przy czym stopień
zaawansowania tego procesu, połączony z oceną uzyskanej przez OSD samodzielności, miał być istotnym elementem podjęcia decyzji o
konsolidacji pionowej. Wydzielenie OSD wraz z majątkiem sieciowym powinno nastąpić nie póz
niej niż do czasu zakończenia konsolidacji
pionowej grupy kapitałowej, w skład której wejdą spółki prowadzące działalność w zakresie dystrybucji energii elektrycznej. Ponadto,
konsolidacja pionowa powinna, co do zasady, wykluczać bezpośrednie powiązania terytorialne między wytwórcą a dystrybutorem, zwłaszcza
w przypadku niekorzystnego dla dystrybutora bilansu energii elektrycznej zakupywanej przez niego i wytwarzanej przez wytwórcę.
4. Stopień integracji z sąsiednimi systemami
Krajowy System Elektroenergetyczny posiada następujące połączenia międzysystemowe (na poziomie napięć powyżej 220 kV):
1)na granicy północnej:
-połączenie 450 kV prądu stałego Polska-Szwecja relacji Słupsk-Storno[13],
2)na granicy wschodniej:
a)na przekroju z Białorusią:
- linia 220 kV relacji Białystok-Roś (od 1 lipca 2004 r. wyłączona z ruchu ze względu na zły stan techniczny, utrzymywana od strony
polskiej pod napięciem),
b)na przekroju z Ukrainą:
-linia 220 kV relacji Zamość-Dobrotwór,
-linia 750 kV relacji Rzeszów-Chmielnicka (wyłączona z ruchu),
3)na granicy południowej:
a)na przekroju ze Słowacją:
- dwutorowa linia 400 kV relacji Krosno-Lemesany,
b)na przekroju z Republiką Czeską:
-linia 220 kV relacji Bujaków-Liskovec,
-linia 220 kV relacji Kopanina-Liskovec,
-linia 400 kV relacji Wielopole-Nosovice,
-linia 400 kV relacji Wielopole-Albrechtice,
4)na granicy zachodniej:
http://www.ure.gov.pl/index.php?dzial=16&id=1813&poz=&drukuj=1 2006-05-27 12:52:37
DRUKUJ Strona 13
-linia 400 kV relacji Mikołowa-Kiesdorf,
-dwutorowa linia 220 kV relacji Krajnik-Vierraden.
W zakresie transgranicznej wymiany energii elektrycznej pomiędzy Polską a Niemcami, Republiką Czeską oraz Słowacją ograniczenia
przesyłowe miały charakter strukturalny, co oznacza, że występowały permanentnie ze względu na większe zapotrzebowanie na zdolności
przesyłowe w stosunku do możliwości technicznych istniejącej infrastruktury połączeń międzysystemowych.
W ramach prac inwestycyjnych i modernizacyjnych mających na celu zwiększenie rzeczywistej dostępności alokowanych zdolności
przesyłowych, OSP rozpoczął w 2005 r. przedsięwzięcie o nazwie  Poprawa stanu technicznego linii 400 kV Krosno-Lemesany . Do
przedsięwzięć realizowanych w 2005 r., mających wpływ na możliwość rzeczywistej wymiany międzysystemowej, należy również budowa
linii 400 kV Tarnów-Krosno Iskrzynia oraz modernizacja stacji elektroenergetycznej 400/220/110 kV Mikołowa.
Saldo wymiany energii elektrycznej z sąsiednimi systemami elektroenergetycznymi oraz rzeczywiste przepływy energii zostały
przedstawione w tabeli poniżej.
Tabela A11. Bilans wymiany energii elektrycznej (w GWh) w roku 2004 i 2005
Dynamika 2005/
2004
2004 2005
[%]
Bilans handlowy - saldo 9 293 11 172 20,2
Eksport 12 487 14 290 14,4
Import 3 194 3 119 -2,3
Przepływy rzeczywiste
Wypłynęło z Polski 14 605 16 188 10,8
w tym do:
Czech 9 156 11 167 22
Niemiec 450 1 046 132,4
Słowacji 2 623 2 792 6,4
Szwecji 2 376 1 182 -50,3
Wpłynęło do Polski 5 312 5 002 -5,9
w tym z:
Białorusi 1 001 874 -12,7
Czech 80 63 -21,3
Niemiec 3 156 2 264 -28,3
Słowacji 8 0,320
Szwecji 214 817 281,8
Ukrainy 853 983 15,2
y
ródło: PSE - Operator SA
W zakresie transakcji handlowych Polska jest eksporterem netto energii elektrycznej i sprzedaje energię głównie do Niemiec i Austrii.
[1]
Na podstawie danych operatywnych PSE - Operator SA.
[2]
Z czego: 72 MW el. wodne, 123 MW el. wiatrowe, 31 MW el. biogazowe, 1 MW el. na biomasę; na podstawie danych za grudzień 2005 r., Informacja statystyczna o energii
elektrycznej, Agencja Rynku Energii SA.
http://www.ure.gov.pl/index.php?dzial=16&id=1813&poz=&drukuj=1 2006-05-27 12:52:37
DRUKUJ Strona 14
[3]
Na podstawie danych za grudzień 2005 r., Informacja statystyczna o energii elektrycznej, Agencja Rynku Energii SA.
[4]
Dotyczy jednostek wytwórczych jednopaliwowych (gazowych).
[5]
Na podstawie danych PSE - Operator SA.
[6]
Na podstawie danych PSE - Operator SA.
[7]
Współczynnik Hirschfelda Hirschmanna określany jest jako suma kwadratów udziałów procentowych w rynku: HHI > 5 000 - koncentracja bardzo wysoka, HHI od 1 800 do
5 000 - koncentracja wysoka, HHI od 750 do 1 800  koncentracja średnia (wg Raportu z postępów w tworzeniu wewnętrznego rynku energii elektrycznej i gazu, Bruksela
2005).
[8]
Zgodnie z przewidywaniami, o których była mowa w Sprawozdaniu z działalności Prezesa URE za 2004 r., w ostatnich latach rozpoczęły działalność obrotu energią
elektryczną nowe podmioty. Z tego względu oraz w wyniku istotnego zwiększenia sprzedaży przez kilka przedsiębiorstw wcześniej istniejących, analizie za 2005 r. poddano po
raz pierwszy 8 dodatkowych przedsiębiorstw obrotu. Dane dotyczące tych przedsiębiorstw zostały także uwzględnione w zestawieniach za lata 2003-2005 - zmiana
przedstawionych wielkości dotyczy również tych lat.
[9]
Towarowa Giełda Energii SA została założona przez konsorcjum spółek pod przewodnictwem Elektrim SA, które wygrało przetarg na utworzenie i uruchomienie giełdy energii w Polsce,
ogłoszony przez Ministra Skarbu Państwa w lipcu 1999 r. Celem utworzenia TGE SA było prowadzenie nieobligatoryjnego rynku handlu energią elektryczną w Polsce, a w przyszłości
również na skalę międzynarodową, oraz świadczenie usług dodatkowych dla podmiotów funkcjonujących na rynku energii elektrycznej (rozliczenia końcowe dla Członków Towarowej
Giełdy Energii, pośrednictwo w rozliczeniach kontraktów dwustronnych). TGE SA ma służyć: zapewnieniu bezpieczeństwa obrotu, równych warunków dostępu do rynku giełdowego dla
wszystkich jego członków, tworzeniu płynności prowadzonych rynków, a przez to ustalanie wiarygodnych i obiektywnych cen energii, minimalizacji kosztów transakcyjnych.
[10]
W 2005 r. prawo do zmiany sprzedawcy energii elektrycznej posiadali wszyscy odbiorcy z wyjątkiem odbiorców w gospodarstwach domowych.
[11]
Mimo uznania, że ceny zawarte w taryfie są cenami o charakterze maksymalnym, możliwość negocjacji, udzielania bonifikaty lub upustu przez spółki dystrybucyjne jest
ograniczona. Sprzedaż energii po cenach niższych niż określone w zatwierdzonej taryfie może sugerować, że przedstawione w postępowaniu taryfowym koszty uzasadnione były
zawyżone, co może stanowić podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego zakończonego wydaniem decyzji zatwierdzającej taryfę. Ceny i stawki opłat określone w
taryfie dla energii elektrycznej mogą być różnicowane dla różnych grup odbiorców wyłącznie ze względu na koszty uzasadnione spowodowane realizacją świadczenia (art. 45
ust. 4 ustawy  Prawo energetyczne), niedopuszczalne jest więc uznaniowe udzielanie upustów lub bonifikat wybranym odbiorcom. Stosowanie tego rodzaju praktyk
przeciwdziała wprowadzaniu konkurencji na rynku energii, pozwalają bowiem dotychczasowym monopolistom (spółkom dystrybucyjnym) chronić dotychczasową pozycję i
skutecznie utrudniać wejście na rynek nowym graczom.
[12]
Powołany przez Zespół ds. Polityki Energetycznej, w którym uczestniczyli przedstawiciele PSE  Operator SA, sektorów dystrybucji (Polskie Towarzystwo Przesyłu i
Rozdziału Energii Elektrycznej), wytwórców (Towarzystwo Gospodarcze Polskie Elektrownie, Polskie Towarzystwo Elektrociepłowni Zawodowych), przedsiębiorstw obrotu
(Towarzystwo Obrotu Energią) oraz organów administracji rządowej (Ministerstwo Gospodarki i Pracy, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Urząd Komitetu
Integracji Europejskiej).
[13]
Obecnie połączenie to należy do prywatnego właściciela i jest wyłączone z obszaru zarządzania siecią przez operatora systemu przesyłowego PSE - Operator SA.
http://www.ure.gov.pl/index.php?dzial=16&id=1813&poz=&drukuj=1 2006-05-27 12:52:37