e terroryzm 2014 01

Styczeń 2014 r. nr 1 (25) ROK III
Styczeń 2014 r. nr 1 (25) ROK III
Styczeń 2014 r. nr 1 (25) ROK III
TERRORYZM BEZPIECZECSTWO OCHRONA
TERRORYZM BEZPIECZECSTWO OCHRONA
TERRORYZM BEZPIECZECSTWO OCHRONA
WYZWANIA ZAGROŻENIA DYLEMATY
WYZWANIA ZAGROŻENIA DYLEMATY
WYZWANIA ZAGROŻENIA DYLEMATY
DONIESIENIA SPRAWOZDANIA ANALIZY
DONIESIENIA SPRAWOZDANIA ANALIZY
DONIESIENIA SPRAWOZDANIA ANALIZY
str. 4-29
str. 4-29
Bezpieczeństwo Zimowych IO 2014
Bezpieczeństwo Zimowych IO 2014
Bezpieczeństwo Zimowych IO 2014
str. 14 Wołgograd, miasto-ofiara terroryzmu
Wołgograd, miasto-ofiara terroryzmu
str. 14 Wołgograd, miasto-ofiara terroryzmu
str. 4
Olimpiada w Soczi - dni niepokoju? str. 4
Olimpiada w Soczi - dni niepokoju?
Olimpiada w Soczi - dni niepokoju?
Zamachy w Wołgogradzie -
Zamachy w Wołgogradzie -
Zamachy w Wołgogradzie -
str. 16
str. 16
Preludium do igrzysk w Soczi?
Preludium do igrzysk w Soczi?
Preludium do igrzysk w Soczi?
Pekin 2008 kwestia ujgurska str. 26
Pekin 2008 kwestia ujgurska str. 26
Pekin 2008 kwestia ujgurska
str. 11 Wydarzenia w Machaczkale
Wydarzenia w Machaczkale
str. 11 Wydarzenia w Machaczkale
Fot. � Crown copyright 2010
e-Terroryzm.pl nr 1 / 2014 (25)
W numerze:
Internetowy Biuletyn Instytutu Studiów nad Terroryzmem
Bezpieczeństwo Zimowych IO 2014 str.
Redakcja
�% Olimpiada w Soczi - dni niepokoju? ........................ 4
K. PIETRASIK
Biuletyn redagują:
�% Federacja Rosyjska - zamachy
Przemysław Bacik
terrorystyczne 1996 2013 (wybór) ..................... 6
Agnieszka Bylica
Hanna Ismahilova
Jacek Kowalski
�% Posłowie do wydarzenia w Machaczkale,
dr Kazimierz Kraj
z dnia 17.01.2014 .................................................. 11
Tobiasz Małysa
K. PIETRASIK
Natalia Noga
�% Centrum Antyterrorystyczne WNP ........................... 12
Kamil Pietrasik
K. KRAJ
Piotr Podlasek
�% Wołgograd, miasto-ofiara terroryzmu ..................... 14
Anna Rejman
K. PIETRASIK dr Jan Swół
Bernadetta Stachura-Terlecka
�% Zamachy w Wołgogradzie -
Ewa Wolska-Liśkiewicz
Preludium do igrzysk w Soczi? ................................ 16
Anna Wójcik
E. WOLSKA-LIŚKIEWICZ
�% Narodowy Komitet Antyterrorystyczny .................... 24 Skład techniczny: Tobiasz Małysa
Administrator www: Bernadetta Stachura-Terlecka
K. KRAJ
�% Pekin 2008 kwestia ujgurska .............................. 26
K. PIETRASIK
�% Regionalna Struktura Antyterrorystyczna
Publikacja jest bezpłatna, a zespół redakcyjny
Szanghajskiej Organizacji Współpracy (SOW) ........ 28
oraz Autorzy nie odnoszą z niej korzyści material-
K. KRAJ
nych. Publikowane teksty stanowią własność Auto-
rów, a prezentowane poglądy nie są oficjalnymi
Bezpieczeństwo
stanowiskami Instytutu Studiów nad Terroryzmem
oraz Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania.
�% Zaopatrzenie w gaz ziemny - kluczowy składnik
Artykuły poruszane w czasopiśmie służą celom
bezpieczeństwa energetycznego Polski ................. 30
edukacyjnym oraz badawczym. Redakcja nie pono-
M. GOLARZ
si odpowiedzialności za inne ich wykorzystanie.
Zespół redakcyjny tworzą pracownicy Katedry
Historia
Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instytutu Studiów
nad Terroryzmem Wyższej Szkoły Informatyki
�% UPA w Bieszczadach (1945 1947), cz. III ........... 40
i Zarządzania w Rzeszowie oraz skupieni wokół
W. KOAODZIEJSKI
tych jednostek znawcy i entuzjaści problematyki.
Sprawozdania
Adresy i kontakt:
�% Wyzwania dla bezpieczeństwa Polski ..................... 43
Poczta redakcji biuletynu:
J. SWÓA
redakcja@e-terroryzm.pl
�% Lotni reporterzy zdają relację.................................. 46 Strona internetowa biuletynu:
www.e-terroryzm.pl
Instytut Studiów nad Terroryzmem:
Warto poznać
www.terroryzm.rzeszow.pl
�% Wspólna polityka bezpieczeństwa i obrony UE ...... 50 Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania:
www.wsiz.rzeszow.pl
�% Aparat centralny 1. Zarządu Głównego KGB ......... 52
Fotografia na okładce: Członek brytyjskiej piechoty mor-
skiej z Zulu Company (45 Commando) podczas zimowych
ćwiczeń destantowych w Norwegii. Fot. LA, Nick Tryon,
�% Służby Specjalne II Rzeczypospolitej ...................... 60
efenceimagery.mod.uk, � Crown copyright 2010.
Kalendarium
Szanowni Czytelnicy!
Już po raz dwudziesty piąty trzymacie Pań-
stwo w rękach nasz miesięcznik. Rozpoczynamy
2014.01.27. Polska: Przed krakowskim sądem
nowy rok w historii e-Terroryzm.pl. Przed nami
okręgowym rozpoczął się proces Bru-
nona Kwietnia oskarżonego o przygo- kolejne zadania i wyzwania. Zobaczymy, jak so-
towywanie ataku terrorystycznego.
bie z nimi poradzimy. W aktualnym numerze, co
Oskarżony zgodził się na ujawnienie
nieco o zagrożeniach terroryzmem w Federacji
swoich danych osobowych oraz publi-
Rosyjskiej, wkładka poświęcona Soczi. Ponadto,
kowanie wizerunku. Akt oskarżenia
dotyczy m. in. nakłaniania do doko- jak zawsze recenzje ciekawych książek, kontynu-
nania zamachu o charakterze terro-
ujemy cykl artykułów o GROM i UPA oraz zajmu-
rystycznym oraz prowadzenia przygo-
jemy się bezpieczeństwem energetycznym Pol-
towań do przeprowadzenia takiego
ski. Relacja z ciekawej konferencji w Poznaniu
zamachu.
oraz felieton Starszego Dzielnicowego.
2014.01.17. Grecja: W ręce szefa greckiego ban-
ku centralnego trafiła pocztą przesył- Ponownie zwracam się do naszych Czytel-
ka, zawierająca dwa pociski karabi-
ników z prośbą o komentarze i podpowiedzi
nowe i list z pogróżkami. Nadawcą
w kwestiach zawartości pisma, podejmowanych
listu jest nieznana do tej pory grupa
tematów, a także oceny jakości artykułów, ale
Karzący w imieniu ludu . Oprócz
niego, podobną przesyłkę otrzymał i szaty graficznej. Nasze łamy są dla Państwa
jeden ze znanych w kraju dziennika-
otwarte. Wszystkie podejmowane przez nas dzia-
rzy.
łania mają na celu podniesienie atrakcyjności
2014.01.15. Irak: Zamachy bombowe w Bagda-
i poziomu naszego czasopisma.
dzie i jego okolicach spowodowały,
Życzę przyjemnej lektury i do kolejnego
co najmniej 61 ofiar śmiertelnych
spotkania.
i 111 rannych.
2014.01.13. Węgry: Wybuch ładunku przed od-
działem węgierskiego banku CIB
Za zespół
w Budapeszcie. W eksplozji nikt nie
Kazimierz Kraj
odniósł obrażeń. Siła wybuchu znisz-
czyła wejście do siedziby banku.
2014.01.10. Somalia: Kenijska armia dokonując
nalotu na obóz szkoleniowy ugrupo-
2013.12.06. Polska: W wyniku fałszywego alarmu
wania Al-Szabab, zabiła co najmniej
o podłożeniu ładunku wybuchowego
30 somalijskich bojowników wraz
z siedzib trzech ministerstw
z ich zwierzchnikami.
(infrastruktury i rozwoju, obrony narodo-
2013.12.29. Rosja: Zamach samobójczy w gma- wej oraz gospodarki) ewakuowano około
chu dworca kolejowego w Wołgogra- 2,4 tys. urzędników. Fałszywy alarm do-
dzie. Zginęło 15 osób, a około tarł również do ministerstwa zdrowia
oraz kultury i dziedzictwa narodowego.
50 zostało rannych.
Ich budynków nie ewakuowano.
2013.12.22. Libia: W wybuchu VBIED w bazie woj-
skowej śmierć poniosło co najmniej 2013.12.05. Irak: Zginęło 6 osób, a 70 zostało ran-
nych w ataku grupy uzbrojonych napast-
6 osób, a 15 zostało rannych.
ników na centrum handlowe w Kirkuku.
2013.12.10. Ukraina: Seria alarmów bombowych
Część z terrorystów miała na sobie pasy
w kijowskim metrze. Decyzją władz
z ładunkami wybuchowymi.
zamknięto dwie stacje znajdujące się
pod i obok placu Majdan Niepodle-
głości.
Tobiasz Małysa
Bezpieczeństwo Zimowych
Igrzysk Olimpijskich 2014
KAMIL PIETRASIK1
jako spokojne. Będzie to dobry czas dla separatystów
głównie z Czeczenii i Dagestanu, ale również m.in.
Olimpiada w Soczi
Z Inguszetii, Karaczajo-Czerkiesji i Kabardo-Bałkarii,
dni niepokoju?
aby przypomnieć światu o sobie i swoich problemach,
z jakimi borykają się w walce z władzami rosyjskimi.
W dniach od 7 lutego do 23 lutego odbędą się Mimo, iż Kraj Krasnodarski leży ponad 250 km od cen-
XXII Zimowe Igrzyska Olimpijskie, które tym razem trum terroryzmu: Dagestanu i Czeczenii, to niewyklu-
będą miały miejsce w mieście Soczi położonym czone, iż separatyści mogą werbować ludzi do współ-
w Federacji Rosyjskiej. Zanim przejdziemy do oma- pracy z nimi, głównie bez perspektyw na dalsze życie,
wiania ewentualnego zagrożenia ze strony północno- bezrobotnych podczas odbywających się igrzysk. Przy-
kaukaskich separatystów (niewykluczone, iż mogą na wódca ruchu islamskiego Rosji (Doku Umarow K.P.)
ten czas pojawić się także zagraniczni terroryści zniósł moratorium na ataki wewnątrz Rosji i wezwał
z innych regionów świata czy z innych państw, głównie swoich rebeliantów, aby zakłócali nadchodzące Zimo-
arabskich, takich jak: Syria, Afganistan, Pakistan czy wych Igrzysk Olimpijskich w południowym mieście - So-
nawet z innych republik rosyjskich, gdzie przeważają czi8. Latem 2013 r., wydał on komunikat z wideo-
wyznawcy islamu tj. Tatarstan, Baszkiria3, aby wspo- rozmowy z jego zwolennikami, aby ten czas wykorzysta-
móc tych z Kaukazu Płn.), przedstawmy po krótce cha- li z "maksymalną siłą", a igrzyska nazwał "grami satani-
rakterystykę Kraju Krasnodarskiego, w którego skład stycznymi, które odbędą się na kościach naszych
wchodzi właśnie wioska olimpijska Soczi. przodków"9. Niewątpliwie, Władimir Putin, jest świado-
Ośrodkiem administracyjnym i największym mia- my tego ryzyka, iż może dojść do ataku ze strony sepa-
stem jest Krasnodar (do 1922 r. Jekaterynodar) poło- ratystów. Jednak już na samym początku, odkąd przy-
żony w szerokiej dolinie Kubania 491 tyś. mieszkań- znano Soczi prawo do organizowania XXII ZIO, uznano
ców (1979 r.) Miasto powstało w końcu XVIII wieku iż bezpieczeństwo sportowców oraz widzów zgroma-
z dawnej stanicy kozackiej4. W XIX wieku było to miej- dzonych na arenach sportowych będzie najważniejsze.
sce zsyłki rewolucjonistów rosyjskich i polskich. Tutaj Podczas wizyty Putina i Davida Camerona w Soczi
właśnie w 1837 roku zginął od czerkieskiej kuli deka- w maju (2013 r. K.P.) dwóch liderów zapowiedziało,
brysta, Aleksander Bestużew Marliński5. Od 1867 mia- iż Rosja i brytyjskie służby będą współpracować
sto; po rewolucji lutowej 1917 r. centrum monarchi- w zakresie bezpieczeństwa przed igrzyskami. Rosja
stycznego kozactwa i siedziba Rady Kubańskiej. Kra- również taką samą ofertę współpracy skierowała do
snodar od 1918 marca 1920 był siedzibą Białej USA i Gruzji w zakresie bezpieczeństwa10. W połowie
Gwardii a od 1922 do 1936 r. stolicą Adygejskiego Ob- maja 2012 r. zatrzymano współpracowników D. Uma-
wodu Autonomicznego, i już od 1937 r. Kraju Krasno- rowa, którzy w Abchazji tworzyli i składowali materiały
darskiego6. Kraj Krasnodarski zajmuje powierzchnię do wytwarzania ładunków wybuchowych, które miały by
siedemdziesiąt sześć tyś. kilometrów kwadratowych być użyte w czasie trwania ZIO w Soczi. Komitet ds
i jest położony na południu Rosji. Pod względem liczby Walki z Terroryzmem twierdzi, iż część tych materiałów
ludności jest trzecim wśród podmiotów Federacji Rosyj- przekazały terrorystom gruzińskie służby specjalne.
skiej - jego populacja wynosi ponad pięć milionów lu- Arsenał miał zostać w najbliższych miesiącach prze-
dzi, w tym około pięćdziesiąt trzy proc. - w miastach szmuglowany w okolice Soczi, a zamachy planowano
i czterdzieści siedem proc. - na obszarach wiejskich7. i przed igrzyskami zimowymi 2014 i podczas nich11.
Niemal wszystkie Zimowe IO, które odbywają się, Pamiętajmy, iż w ostatniej dekadzie w Rosji ofiarą za-
co 4 lata, od 1924 r. przebiegały bez zakłóceń. Jednak machów terrorystycznych padło łącznie około tysiąca
te igrzyska w Soczi, wcale nie muszą być zapamiętane, osób. Przypomnijmy największe zamachy w Rosji:
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 4
Olimpiada w Soczi dni niepokoju?
w oczach rosyjskich mieszkańców republik północno-
24 stycznia 2011 r. ( na lotnisku Domodiedowo (
kaukaskich. Trzecim powodem, może być walka
w Moskwie w zamachu samobójczym zginęło 37
o nowych członków grup terrorystycznych. Doku Uma-
osób, 170 zostało rannych.
row i lokalni watażkowie będą chcieli zyskać prestiż
29 marca 2010 r. ( w moskiewskim metrze za-
i szacunek w oczach społeczeństwa kaukaskiego, któ-
mach bombowy przeprowadziły tzw. czarne wdo-
re ma podobne poglądy, jak terroryści i nie jest zado-
wy. Zginęło 40 osób, rannych było 140.
wolone z prowadzonej polityki Kremla względem
22 listopada 2009 r. zamach bombowy na pociąg
nich13. Kolejnym powodem, jest dążenie do ustanowie-
Newski Ekspress. Zginęło 27 osób, a ponad 150
nia Emiratu Kaukaskiego, na całym Kaukazie Północ-
zostało rannych.
nym, a nie tylko w dwóch republikach Czeczenii
21 sierpnia 2006 r. ( bomba eksploduje na targo-
i Dagestanie). Wprowadzenia w nim prawa szariatu.
wisku w Moskwie. ( W zamachu ginie 14 osób, (
Niniejsza inicjatywa, by walczyć w imię utworzenia te-
a 60 odniosło rany.
goż Emiratu, została zapoczątkowana przez Doku Uma-
1 września 2004 r. ( atak na szkołę w Biesłanie.
rowa.
Zginęły 334 osoby, w tym 186 dzieci. 126 osób
Miejmy nadzieję, iż ten czas od 7 lutego 23 lutego
zostało kalekami.
2014 r., będzie czasem walki sportowej o medale,
23 26 sierpnia 2002 r. atak na teatr na Dubrow-
a nie walką Rosji z separatystami przeciwko szariatowi
ce w Moskwie. Zginęły 173 osoby głównie
i o władzę nad Kaukazem Północnym. Ostatnie dni
w wyniku nieudolnej akcji sił bezpieczeństwa12.
grudnia 2013 r. pokazały, iż będzie o ten spokój bar-
dzo trudno, gdyż do tej imprezy przygotowywali się bar-
Dodajmy, iż maju 2013 r. siły FSB (Federalna Służ-
dzo długo nie tylko sportowcy, rosyjscy organizatorzy,
ba Bezpieczeństwa) aresztowały w Stawropolu osoby,
MKOl, ale również terroryści, którzy zapewne staranie
które chciały dokonać eksplozji w tymże mieście. Pod
opracowali nie jeden plan uderzenia w ludność cywil-
koniec pazdziernika 2013 r. W Wołgogradzie doszło do
ną, infrastrukturę wojskową czy bezpieczeństwa oraz
zamachu terrorystycznego dokonanego przez kobietę-
być może obiekty olimpijskie.
samobójczynię. Akt terroru miał miejsce w zatłoczonym
autobusie, w wyniku czego 6 osób zginęło na miejscu,
1 Kontakt z autorem: kamilpietrasik@interia.pl.
2 31 proc. wyznawcy islamu, 30 proc. prawosławia. Za: http://sreda.org/arena
30 osób zostało rannych i przewiezionych do szpitala.
(dostęp: 15.12.2013).
3 38 proc. wyznawcy islamu, 25 proc. prawosławia, Za: http://sreda.org/arena
Ostatni, taki poważny akt terrorystyczny miał miejsce
(dostęp: 15.12.2013).
także w Wołgogradzie, tym razem na tamtejszym dwor- 4 G. Miłosz, A. Miłosz, Kaukaz, Warszawa 1979, s. 84.
5 Tamże., s. 85.
cu. To pokazuje, iż fundamentaliści bardzo poważnie
6 W. Sienkiewicz (red.), PWN Leksykon. Historia świata Rosja, Warszawa
2001,s.143.
podchodzą do zbliżających się Zimowych Igrzysk Olim-
7 http://www.kubzsk.ru/kray/, (dostęp: 15.09.2013).
8 http://www.theguardian.com/world/2013/jul/03/russia-islamist-attack-olympics
pijskich, pokazując swoje oblicze i siłę rażenia, która
-sochi (dostęp: 15.12.2013).
nie zmalała od czasu zakończenia tzw. operacji anty- 9 http://world.time.com/2013/10/22/russian-suicide-bus-bombing-sparks-terror-
fears-at-sochi-olympics/ (dostęp: 15.12.2013).
terrorystycznej (16 kwietnia 2009 r.) w Czeczenii. Na-
10 http://www.theguardian.com/world/2013/jul/03/russia-islamist-attack-olympics
-sochi (dostęp: 15.12.2013).
leży wskazać, co może podżegać do ataku separaty-
11 Soczi 2014: Rosja na tropie zamachowców, Rzeczpospolita , z 11 maja 2012.
stów podczas trwania ZIO w Soczi. Pierwszym najważ- 12 R. Szoszyn, Ofiary terrorystki z Wołgogradu, Rzeczpospolita z dnia 22 pazdzier-
nika 2013.
niejszym jest pokazanie światu, że Putin przegrywa
13 Chodzi tutaj głównie o nominacje i mianowanie prezydentami republik północno-
kaukaskich, prezydentami prokremlowskimi. Najjaskrawszymi przykładami tutaj
walkę z terroryzmem na terenie Rosji i nie radzi sobie
są m.in. prezydenci Czeczenii od 2003 r. do dnia dzisiejszego (Achmad Kadyrow,
Siergiej Abramow, Ałłu Ałchanow i Ramzan Kadyrow), a także w Inguszetii (Rusłan
z problemami, z jakimi się boryka polityka rosyjska pro-
Auszew, Murat Zjazikow, Junus-bek Jewkurow) i w Dagestanie (Magomedali
wadzona wobec narodowości Kaukazu Północnego.
Magomedow, Muchu Alijew, Ramazan Abdułatipow). Prezydent Rosji przedstawia
parlamentom republik kandydaturę na stanowisko prezydenta republiki. Pózniej
Drugi powód, to destabilizacja regionu, głównie
Zgromadzenie Narodowe zatwierdza lub nie, tę propozycję.
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 5
Bezpieczeństwo Zimowych
Igrzysk Olimpijskich 2014
Federacja Rosyjska - zamachy terrorystyczne
1996 2013 (wybór)
13 IX Detonacja ładunku wybuchowego
zniszczyła dom w południowej czę-
1996
ści Moskwy. Zginęło kilkadziesiąt
osób.
22 V Wskutek wybuchu w budynku
mieszkalnym pod Petersburgiem
16 IX Aadunek wybuchowy zniszczył
zginęło 19 osób, w tym ośmioro
doszczętnie dziewięciokondygnacyj-
dzieci.. Być może nie był to zamach
ny budynek mieszkalny
terrorystyczny, lecz eksplozja znaj-
w Wołgodońsku południe Rosji.
dujących się w mieszkaniu materia-
Zginęło 18 osób, rannych było kilka-
łów wybuchowych.
krotnie więcej.
16 XI w Kaspijsku (Dagestan) zginęły
64 osoby. Zniszczony został budy-
2000
nek, w którym mieszkali wojskowi
2 3 VII Bojownicy dokonali w ciągu doby
wraz z rodzinami.
aż pięciu zamachów samobójczych
na bazy rosyjskich sił bezpieczeń-
1999
stwa w Czeczenii. W najkrwawszym,
w Argunie, zginęło, co najmniej 54
19 III Silny ładunek wybuchowy eksplo-
milicjantów. Celem samobójczego
dował na targu we Władykaukazie
ataku był również oddział MSW sta-
stolicy Północnej Osetii. Zginęło po-
cjonujący w Gudermesie. Zginęło
nad 50 osób.
sześć osób.
4 IX w wyniku wybuchu samochodu
9 VII Eksplozja samochodu pułapki
pułapki obok zamieszkanego przez
w pobliżu centralnego targu we
wojskowych i ich rodziny domu
Władykaukazie, zabiła osiem osób
w Bujnaksku (Dagestan) zginęły 64
i zraniła 20. W następstwie eksplo-
osoby.
zji w sklepie w Rostowie nad Do-
9 IX Wybuch zburzył dziewięciokondy-
nem, tego samego dnia zginęły
gnacyjny budynek mieszkalny
dwie osoby i dwie zostały ranne.
w południowo wschodniej części
8 VIII w wybuchu, w ruchliwym przejściu
Moskwy. Zginęły, co najmniej 93
podziemnym pod placem Puszkina
osoby.
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 6
Federacja Rosyjska - zamachy terrorystyczne
1996 2013 (wybór)
w centrum Moskwy zginęło 13
2003
osób, a ponad 90 zostało rannych
12 V Dwóch zamachowców
samobójców podjechało ciężarówką
2001
wypełnioną materiałami wybucho-
wymi przed regionalną siedzibę ro-
24 III Praktycznie równoczesne wybu-
syjskiej Federalnej Służby Bezpie-
chy samochodów pułapek
czeństwa i prorosyjskiej administra-
w położonych niedaleko siebie mia-
cji w Znamienskoje (w Czeczenii).
stach Mineralne Wody i Jessentuki
Wybuch zabił 59 osób i ranił około
(na południu Rosji) oraz w jednej
200.
z miejscowości Karaczajo
Czerkiesji, łącznie zabiły 28 osób
14 V Prawdopodobnie podczas obcho-
i zraniły ponad 150.
dów muzułmańskiego święta
z udziałem przedstawicieli pro mo-
skiewskiej administracji Czeczenii
2002
20 osób zginęło w zamachu samo-
23 X Komando czeczeńskie zajęło te-
bójczym w Ilischan jurt niedaleko
atr na Dubrowce (Moskwa). Terrory-
Gudermesu, a 145 osób odniosło
ści przetrzymywali w nim przez 57
rany. Zamachu dokonała czarna
godzin ponad 800 zakładników.
wdowa (kobieta samobójczyni)..
W czasie akcji jednostek Centrum
5 VI Kobieta zamachowiec wysadziła
Specjalnego Przeznaczenia FSB
w powietrze autobus przewożący
śmierć poniosło 129 zakładników
rosyjskich pilotów wojskowych
i wszyscy 50 napastnicy(50 osób).
i sama przy tym zginęła. W wyniku
W akcji po raz pierwszy w historii
ataku poniosło śmierć19 osób. Za-
kontrterroryzmu użyto gazu
mach miał miejsce w Północnej
(fentanyl), dla obezwładnienia terro-
Osetii,
rystów, w tym najniebezpieczniej-
szych terrorystek samobójczyń.
5 VII Kobiety samobójczynie wysadziły
się w powietrze u wejścia do kas
27 XII Zamachowcy wjechali samocho-
sprzedających bilety na koncert roc-
dami z materiałem wybuchowym
kowy odbywający się na moskiew-
w budynek siedziby czeczeńskich
skim lotnisku Tuszyno. Oprócz sa-
władz w Groznym. Czterokondygna-
mobójczyń (dwóch) śmierć poniosło
cyjny budynek runął. Zginęło około
15 osób.
80 osób.
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 7
Federacja Rosyjska - zamachy terrorystyczne
1996 2013 (wybór)
1 VIII w zamachu na szpital wojskowy w Groznym w wyniku eksplozji ła-
w Mozdoku, w Północnej Osetii 50 dunku wybuchowego wmurowane-
osób zginęło, a kilkadziesiąt zostało go w trybunę honorową.
rannych. Wyleciała w powietrze cię-
21 VI w wyniku ataku kaukaskich rebe-
żarówka wyładowana materiałami
liantów na Nazrań, największe mia-
wybuchowymi.
sto Inguszetii zginęło około 100
4 IX w Kraju Stawropolskim, na trasie osób. Odpowiedzialność za opera-
Kisłowodsk Mineralnyje Wody cję wziął na siebie radykalny cze-
w zamachu na pociąg podmiejski, 5 czeński dowódca polowy Szamil Ba-
osób zginęło, a 29 zostało rannych. sajew.
15 IX w wybuchu przed budynkiem 24 VIII Czarne wdowy z Czeczenii zdeto-
służb specjalnych w Manasie, sto- nowały bomby na pokładach dwóch
licy Inguszetii zginęły cztery oso- rosyjskich samolotów pasażerskich
by, a kilkanaście zostało rannych. Tu 154 i Tu 134. Pierwsza ma-
szyna rozbiła się w rejonie Rostowa
5 XII Eksplozja w podmiejskim pociągu
nad Donem, a druga koło Tuły.
w Kraju Stawropolskim (na północ
Aącznie zginęło 89 osób.
od Kaukazu), zginęło 36 osób. Ob-
rażeń doświadczyło 160 pasaże- 1 IX Terroryści (kaukascy) zajęli szkołę
rów. podstawową w Biesłanie,
w Północnej Osetii, biorąc ponad
9 XII Przed hotelem Nacional,
tysiąc zakładników, głównie dzieci
w centrum Moskwy, w zamachu
uczestniczące w uroczystej inaugu-
bombowym zginęło 6 osób, a 11
racji roku szkolnego. Zginęły 334
zostało rannych.
osoby, w tym 186 dzieci. Rannych
zostało około 700 osób. Nieprzygo-
2004
towany szturm jednostek specjal-
nych CSP FSB, poprzedziły egzeku-
6 II w eksplozji, w moskiewskim me-
cje zakładników i ostrzelanie ratow-
trze zginęło 41 osób, a rannych zo-
ników, którzy podjechali pod budy-
stało ponad sto. Zamachu dokona-
nek szkoły w celu zabrania zwłok.
no w trakcie przejazdu pociągu ze
stacji Pawieleckaja na stację Awto-
zawodskaja.
2005
9 V Przynajmniej sześć osób, w tym
17 V Zamach na Anatolija Czubajsa,
prezydent Czeczenii Achmad Kady-
byłego pierwszego wicepremiera
row, zginęło na stadionie
i bliskiego współpracownika prezy-
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 8
Federacja Rosyjska - zamachy terrorystyczne
1996 2013 (wybór)
denta Borysa Jelcyna. Jego samo- 13 X w wyniku ataku islamskich eks-
chód został ostrzelany w okolicach tremistów na obiekty rządowe
miejscowości Aawronki, ok. 40 km w Nalczyku, stolicy Kabardo
na zachód od Moskwy. Zamachow- Bałkarii, na Północnym Kaukazie,
cy zdetonowali ukryty przy drodze zginęły 83 osoby, a 116 zostało
ładunek wybuchowy o sile kilogra- rannych.
ma trotylu. O zorganizowanie zama-
chu oskarżony został były pułkowni-
2006
ka Specnazu GRU Władimir Kwacz-
21 VIII Wskutek wybuchu bomby na Tar-
kow (w przeszłości min. Dowódca
gowisku Czerkizowskim w Moskwie
15 Brygady Specnaz z Czyrcziku,
14 osób poniosło śmierć. Aadunek
związany ze środowiskiem rosyj-
wybuchowy eksplodował, kiedy imi-
skich nacjonalistów. Po kilku latach
granci z Azji Środkowej i Kaukazu
procesu został uniewinniony.
zaczynali się tłoczyć przy straga-
Kwaczkow jest autorem interesują-
nach. W 2008 roku sąd w Moskwie
cej książki o historii rosyjskich
skazał za tę zbrodnię ośmiu Rosjan,
wojsk specjalnych.
związanych z rasistowskim ugrupo-
12 VI Aż 42 osoby zostały ranne
waniu Zbawiciel, zwalczającym imi-
w zamachu bombowym na pociąg
grantów.
pasażerski relacji Grozny Moskwa.
Zamach miał miejsce w pobliżu
2007
miejscowości Uzonowo, 153 km na
południe od stolicy Rosji. Do wybu-
13 VIII Mniej więcej 60 osób zostało ran-
chu doszło w Dniu Rosji (rosyjskie
nych wskutek eksplozji bomby pod-
święto narodowe). Nie wiadomo,
łożonej na trasie pociągu Newskij
kto dokonał tego zamachu.
Ekspress jadącego z Moskwy do
1 VII Zginęło 10 żołnierzy wojsk MSW,
Petersburga. Odpowiedzialnością
a siedmiu zostało rannych w wyniku
za zamach obarczono ekstremistów
eksplozji ładunku wybuchowego,
czeczeńskich.
w stolicy Dagestanu Machaczkale
2 IX Trzech żołnierzy zginęło, a 11 zo-
2008
stało rannych w wyniku eksplozji
11 VI w tym dniu zginęło 11 osób, a 33
ładunku wybuchowego w pobliżu
zostały ranne wskutek zamachu
budynków wojskowych
samobójczego we Władykaukazie,
w Machaczkale.
stolicy Osetii Północnej.
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 9
Federacja Rosyjska - zamachy terrorystyczne
1996 2013 (wybór)
2009 2010
22 VI Prezydent Inguszetii generał ma- 9 IX w centrum Władykaukazu, stolicy
jor Junus Bek Jewkurow cudem Osetii Południowej, w pobliżu wej-
przeżył zamach bombowy dokona- ścia na największy bazar w mieście
ny przez terrorystę samobójcę. Do w samobójczym ataku terrorystycz-
ataku doszło na autostradzie Kau- nym śmierć poniosło 18 osób,
kaz, w pobliżu Nazrania. Wypełnio- a 114 zostało rannych.
ny materiałami wybuchowymi sa-
mochód osobowy jadący powoli
2011
poboczem eksplodował, gdy mijała
24 i w samobójczym zamachu bombo-
go prezydencka kolumna.
wym na moskiewskim lotnisku Do-
17 VIII w wyniku eksplozji, do jakiej do-
modiedowo, największym w Rosji
szło na terenie Urzędu Spraw We-
zginęło 36 osób (w tym 8 cudzo-
wnętrznych w Nazraniu zginęło 20
ziemców), a 180 zostało rannych.
osób, a 83 zostały ranne. Detona-
Sprawcą był 20 letni Magomed
cję spowodował terrorysta
Jewłojew z Inguszetii.
samobójca, który staranował bra-
mę i wjechał na podwórko urzędu,
2012
gdzie wysadził samochód dostaw-
czy marki Gazela, wypełniony ma-
4 V w eksplozji dwóch ładunków wy-
teriałami wybuchowymi.
buchowych przed posterunkiem po-
27 XI w rezultacie zamachu na pociąg
licji drogowej na obrzeżach stolicy
pasażerski Newskij Ekspress, rela-
Dagestanu, Machaczkały zginęło
cji Moskwa Petersburg, co naj-
13 osób, a 109 zostało rannych.
mniej 26 osób zginęło, a 100 zo-
stało rannych. Wybuchł ładunek
2013
podłożony na jednym z torów. Do
zamachu przyznała się kaukaska
21 X w samobójczym zamachu doko-
grupa islamska czeczeńskiego
nanym przez kobietę w miejskim
przywódcy rebeliantów Doku Uma-
autobusie w Wołgogradzie zginęło 6
rowa.
osób, a 27 zostało rannych.
29 i 30 XII w dwóch zamachach bombowych
w Wołgogradzie zginęły 34 osoby.
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 10
Bezpieczeństwo Zimowych
Igrzysk Olimpijskich 2014
KAMIL PIETRASIK
Posłowie do wydarzenia w Machaczkale,
z dnia 17.01.2014
W niniejszym dniu doszło do wybuchu dwóch stów do dalszej kanonady na budynki. Po tym zaj-
aut-pułapek w pobliżu restauracji " Złoty impe- ściu istnieją trzy możliwości. Pierwsza to taka, iż
rium", mieszczącym się przy ulicy Bogatyryowa 4. terroryści dalej będą kontynuować swoje ataki za
W wyniku tej eksplozji rannych zostało 16 osób, pomocą aut-pułapek, o ile w ich opinii to dzisiejsze
w tym policjanci1. Była to akcja zaplanowana ze wydarzenie było wg zaplanowanego scenariusza.
strony terrorystów północnokaukaskich. Drugim wyjściem jest powrót do użycia istoty ludz-
Najpierw, aby wywołać panikę a także przyjazd kiej, poszukania terrorysty-samobójcy, aby dokonał
rosyjskich służb odpowiedzialnych za bezpieczeń- takiego spektakularnego aktu terroru, jaki Rosja
stwo w republice w tym przypadku policji zaczęto i świat widział pod koniec grudnia 2013 roku.
oddawać pociski z granatnika. Natomiast, gdy przy- Trzecia ostatnia możliwość jest taka, iż terrory-
była na miejsce policja, w ten czas eksplodowały ści mogą przenieść swoje metody na republiki pół-
owe auta-pułapki. Niewątpliwie celem raczej nie nocnokaukaskie, które leżą bliżej Soczi, czyli może
byli cywile a służby bezpieczeństwa i to wśród nich to być: Karaczajo-Czerkiesja4 lub Kabardyno-
terroryści upatrywali w ofiarach śmiertelnych czy Bałkarii (zgłoszono przypuszczenie o planowanym
rannych w wyniku eksplozji. Świadczyć może o tym ataku terrorystycznym do Narodowego Komitetu
fakt, iż wysadzono w powietrze auta, gdy na miej- Zwalczania Terroryzmu w wyniku, czego podjęto
scu właśnie pojawiła się policja a nie dokonano operację specjalną, która miała miejsce na począt-
tego czynu długo wcześniej. Potwierdzać się może ku tego roku w Nalczyku, stolicy Kabardyno-
teza, postawiona w artykule Dagestan epicen- Bałkarii.)5, gdzie tam również dochodzi do mniej
trum terroryzmu2, mówiąca, iż większe niebezpie- spektakularnych aktów terroru lub Federalne Służ-
czeństwo i terroryzm pochodzi i znajduje się obec- by Bezpieczeństwa Rosji zatrzymują podejrzanych
nie nie w Czeczenii czy Inguszetii, lecz właśnie na gorącym uczynku o terroryzm.
w Dagestanie. Nie ulega wątpliwości, iż zbliżający
się czas do olimpiady w Soczi, to doskonały mo- Przypisy
ment dla terrorystów pokazania światu, iż: istnieją
1 www.newsru.com/russia/18jan2014/mahachkala.html, dostęp
nie poddają się i jeszcze nie przegrali wojny
18.01.2014.
z Rosją, z Putinem oraz to, iż jak podaje W. Radzi-
2 K.Pietrasik, Dagestan epicentrum terroryzmu, E-Terroryzm ,
winowicz, Igrzysk ma strzec aż 58 tys. policjantów3. 2013, nr 12.
3 W.Radziwinowicz, Zamach olimpijski, Gazeta Wyborcza , 2013,
Omawiany incydent dał sygnał terrorystom, iż wy-
nr 302.
starczy ostrzał budynku mieszkalnego czy centrum
4 Szerzej o operacjach antyterrorystycznych i zamachach zob.:
www.newsru.com/dossier/717.html, dostęp 17.01.2014.
handlowe, aby pojawiła się policja w niedalekim
5 Szerzej zob.: www.newsru.com/dossier/4666.html, dostęp
czasie od wystąpienia tegoż ostrzału i dało sygnał,
17.01.2014.
też oto, w jakiej liczbie na dany incydent przybyli
policjanci czy była liczba grupa policjantów czy mi-
nimalna taka, która by jedynie odstraszyła terrory-
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 11
Bezpieczeństwo Zimowych
Igrzysk Olimpijskich 2014
i służb specjalnych oraz innych kompetentnych instytucji
Centrum Antyterrorystyczne WNP
państw WNP wspólnego banku o organizacjach terrory-
stycznych. Chodzi tu o stworzenie wyspecjalizowanej bazy
danych międzynarodowych organizacji terrorystycznych
Centrum Antyterrorystyczne Wspólnoty Niepodle-
i ekstremistycznych oraz ich członków. Baza danych ma
głych Państw jest nieprzerwanie funkcjonującym wy-
obejmować informacje o stanie, dynamice i tendencjach
specjalizowanym organem przeznaczonym do zabez-
rozprzestrzeniania się terroryzmu (ekstremizmu) między-
pieczenia współpracy instytucji państwowych krajów
narodowego w państwach Wspólnoty. Uzupełnieniem ma-
WNP w dziedzinie walki międzynarodowym terrory-
ją być informacje o nielegalnych strukturach i osobach
zmem oraz wszelkiego rodzaju przejawami ekstremi-
wspierających międzynarodowy terroryzm. Innymi ważny-
zmu. Ogólne kierownictwo sprawuje Rada Kierowników
mi zadaniami są opracowywanie wspólnych modelowych
Organów Bezpieczeństwa i Służb Specjalnych WNP.
rozwiązań prawnych, innych uregulowań normatywnych,
Centrum Antyterrorystycznym kieruje szef powoływany
przygotowywanie specjalistów i instruktorów dla oddzia-
decyzją prezydentów krajów WNP, na wniosek prze-
łów antyterrorystycznych. Centrum w myśl ustaleń opraco-
wodniczącego Rady Kierowników Organów Bezpieczeń-
wuje schematy operacji antyterrorystycznych, organizuje
stwa i Służb Specjalnych krajów WNP. Od 12 VI 2000 r.
i koordynuje operacje antyterrorystyczne na podstawie
pierwszym szefem Centrum był generał pułkownik Bo-
poleceń Rady Szefów Państw. Kolejnym zadaniem, jest
rys Mylnikow. Kierował on Centrum przy pomocy trzech
n a w i ą z a n i e i u t r z y m y w a n i e k o n t a k t ó w
zastępców wskazywanych przez Radę Ministrów Obro-
z międzynarodowymi centrami i organizacjami zajmujący-
ny, Ministrów Spraw Wewnętrznych oraz Radę Dowód-
mi się problematyką walki z terroryzmem międzynarodo-
ców Wojsk Ochrony Pogranicza. Obecnie szefem CA
wym. Centrum organizuje ćwiczenia sztabowe i taktyczne,
WNP jest generał pułkownik policji Andriej Nowikow.
konferencje naukowe a w ich ramach wymianę doświad-
Regulamin organizacyjny został przyjęty postanowie-
czeń oraz wiele innych przedsięwzięć. Część trzecia,
niem Rady Szefów Państw WNP 1 grudnia 2000 roku.
Skład centrum i organizacyjne podstawy jego działalności,
Określa status prawny, podstawowe zadania, skład
reguluje status jego szefa i jego zastępców, kadencyjność
i organizacyjne podstawy działalności Centrum Antyterro-
oraz ich uprawnienia. Ustala status pracowników Cen-
rystycznego WNP. W czterech częściach reguluje sposób
trum, sposoby ich zatrudniania i zwalniania, wynagrodze-
funkcjonowania Centrum. Część pierwsza pt. Ogólne ure-
nia oraz zabezpieczenia socjalnego. Ostania czwarta
gulowania opisuje wzajemne stosunki z Radą Szefów
część, Końcowe uregulowania, określa sposób finanso-
Państw WNP oraz pozostałymi organami Wspólnoty.
wania działalności, mówi posiadaniu pieczęci, druków,
Wskazuje czyje prawne regulacje i dokumenty są bazą dla
kodów, emblematów oraz kont bankowych. W części tej
funkcjonowania opisywanego organu. Wyznaczono spo-
ustalona została także siedziba Centrum, którą jest Fede-
sób oficjalnej współpracy Centrum z właściwymi dla jego
racja Rosyjska i miasto Moskwa. W strukturze Centrum
działalności resortami państw WNP, oraz procedurę ko-
Antyterrorystycznego działają Oddział Koordynacyjno
rzystania z pododdziałów antyterrorystycznych służb spe-
Operacyjny i Oddział Analizy Sytuacyjnej, Monitoringu Za-
cjalnych. Centrum uprawnione jest także do otrzymywa-
grożeń i Przygotowywania Projektów Decyzji oraz Oddział
nia od wspomnianych instytucji informacji niezbędnych
Administracyjno - Gospodarczy. Pierwszy zajmuje się za-
dla jego funkcjonowania. Może także tworzyć swoje regio-
bezpieczeniem współpracy, właściwych dla walki
nalne komórki, na mocy decyzji RSzP WNP. W części dru-
z międzynarodowym terroryzmem, organów państwowych
giej, Podstawowe zadania i funkcje Centrum określono
krajów WNP. Do innych zadań oddziału należy współdzia-
w trzynastu punktach. Do najważniejszych należy stworze-
łanie w przygotowywaniu i realizacji wspólnych antyterro-
nie w oparciu o bazę danych organów bezpieczeństwa
rystycznych przedsięwzięć i kompleksowych operacji
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 12
Centrum Antyterrorystyczne
Wspólnoty Niepodległych Państw
zgodnych z profilem działania Centrum. Oddział zajmuje sztabowe. Pierwsze z nich odbyło się pod kryptonimem
się przygotowaniem i ćwiczeniem specjalistów pododdzia- Południe Antyterror 2001 w kwietniu 2001 roku
łów antyterrorystycznych. Centrum w tym zakresie współ- w Kirgizji. Kolejne ćwiczenie Południe Antyterror 2002
działa z instruktorami Centrum Specjalnego Przeznacze- przeprowadzone zostało na terytorium Kazachstanu, Kir-
nia FSB. Prowadzi dowódczo sztabowe i operacyjno gizji i Tadżykistanu. Trzecie specjalne taktyczne ćwiczenia
taktyczne ćwiczenia. Pracownicy oddziału prowadzą dzia- Azow Antyterror 2003 przeprowadzone zostały na ker-
łalność naukowo metodyczną, przygotowują konferen- czeńskiej przeprawie promowej. W ćwiczeniach uczestni-
cje, seminaria, współdziałają przy wymianie doświadczeń. czyły struktury antyterrorystyczne Służby Bezpieczeństwa
Opracowują poradniki takie jak np. Metodyczne zalecenia Ukrainy, Komitetu Bezpieczeństwa Narodowego Kazach-
w sprawie oswobadzania zakładników czy Informacja stanu oraz FSB Rosji. Czwarte ćwiczebne zajęcia odbyły
o międzynarodowych organizacjach terrorystycznych się na terytorium Mołdawii pod kryptonimem Zachód
w Azji Centralnej. Drugi z oddziałów Centrum przygotowu- Antyterror 2004. Celem było przećwiczenie działań opera-
je propozycje przedstawiane Radzie Szefów Państw WNP cyjno śledczych i operacji specjalnych mających na celu
oraz innym organom Wspólnoty o kierunkach rozwoju przerwanie terrorystycznych akcji na obiektach kolejowe-
współpracy w zakresie walki z międzynarodowym terrory- go i samolotowego transportu. W szkoleniu brał udział
zmem. Oddział analizuje informacje pod kątem stanu, ćwiczebny zespół składający się z funkcjonariuszy FSB
dynamiki oraz tendencji przejawiania się międzynarodo- Rosji, KGB Białorusi, SBU Ukrainy oraz Służby Informacji
wego terroryzmu. Analiza dotyczy nie tylko państw WNP, i Bezpieczeństwa Mołdawii.
ale pozostałych, gdzie występuje zagrożenie terroryzmem. Unikalnym osiągnięciem Centrum jest stworzenie
Na podstawie zebranej informacji tworzona jest baza da- i prowadzenie banku danych o działających organizacjach
nych o organizacjach terrorystycznych, ich przywódcach, terrorystycznych i ekstremistycznych, indywidualnych cha-
członkach, strukturach oraz sympatykach wspierających rakterystykach ich członków, metodach i sposobach dzia-
ich działalność. Na zapytania, informacje te są przekazy- łania oraz osobach i organizacjach wspierających tę ak-
wane zainteresowanym ministerstwom i instytucjom pań- tywność. Informacje banku danych dostępne są dla siło-
stw Wspólnoty. Oprócz tego codziennie analizuje się infor- wych resortów państw członkowskich Wspólnoty. Cen-
macje ze zródeł jawnych mających wartość dla działań trum posiada swój oddział w Biszkeku (d. Frunze)
operacyjnych. Raz w miesiącu organa bezpieczeństwa w Kirgistanie. Ten regionalny oddział Centrum Antyterrory-
oraz służby specjalne krajów WNP otrzymują analityczne stycznego zajmuje się sytuacją na południowych rubie-
informacje na temat działalności i gotowości do akcji mię- żach Wspólnoty Niepodległych Państw. Analitycy CA WNP
dzynarodowych organizacji terrorystycznych. Centrum na podstawie swoich ocen, badań oraz zdobytych infor-
Antyterrorystyczne ściśle współpracuje z Centrum Specjal- macji twierdzą, że rejon ten jest uważany przez organiza-
nego Przeznaczenia FSB przy szkoleniu specjalistów cje terrorystyczne i ekstremistyczne oraz handlarzy narko-
i instruktorów oddziałów antyterrorystycznych. Rosjanie tyków za dogodne miejsce tranzytowe. Tędy do państw
szkolili przedstawicieli Armenii, Ukrainy, Mołdawii WNP, w tym Rosji, przenikają grupy terrorystyczne. Szmu-
i Kazachstanu. Centrum Specjalnego Przeznaczenia Fe- glowane są narkotyki, broń i materiały wybuchowe, celem
deralnej Służby Bezpieczeństwa prowadziło w 2002 r. ich przerzutu do Europy Zachodniej i USA. Trzeci oddział
staże dla dowódców i funkcjonariuszy pododdziałów anty- CA WNP przygotowuje dokumenty prawne oraz zabezpie-
terrorystycznych z Ukrainy, Gruzji i Tadżykistanu. Prowa- cza od strony logistycznej działanie Centrum1.
dzono je w zakresie pracy z materiałami wybuchowymi,
Kazimierz Kraj
przygotowania płetwonurków bojowych i szkolenia tak-
tycznego. Instruktorzy CSP prowadzili także szkolenia po-
1 Etatowy stan pracowników Centrum miał wynosić 60 osób. Realnie
pracuje ok. 55 ludzi. Rosja zapewnia 50 % budżetu Centrum. O CA WNP
za granicami Rosji m in. W Azerbejdżanie czy Kirgistanie.
czytaj www.cisatc.org.
Corocznie organizowane są przez CA ćwiczenia dowódczo
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 13
Bezpieczeństwo Zimowych
Igrzysk Olimpijskich 2014
KAMIL PIETRASIK
Wołgograd, miasto-ofiara terroryzmu
Wołgograd pod koniec grudnia 2013 r. padł ofia-
rą przemocy w postaci dwóch ataków terrorystycznych
ze strony samobójców-zamachowców, którzy byli
szkoleni bardzo długo w muzułmańskiej rosyjskiej re-
publice Dagestan. Na początku autor przedstawi po-
krótce historię Wołgogradu, a następnie zaprezentuje
obecną sytuację, jaka panuje po atakach terrorystycz-
nych. Na końcu krótka analiza dotycząca terroryzmu
w Rosji.
Wołgograd do 1925 Carycyn, 1925-1961 Stalin-
grad, miasto obwodowe, na prawym brzegu dolnej Woł-
gi. Milion mieszkańców (1996). Na Kurhanie Mamaja
monumentalny zespół pomników ku czci obrońców Zamach w Wołgogradzie z dnia 30 grudnia 2013 r.
Fot Ain92, commons.wikimedia.org
Stalingradu (wybudowane 1963-1967). Muzeum - pa-
norama bitwy stalingradzkiej (z 1982). Założony został ści w dalszej kolejności wysadzą tamę na Wołdze2.
w 1589 r., jako warownia Carycyn. Kilkakrotnie zdoby- Wcześnie,j już w Wołgogradzie dochodziło do
wany przez rozbójników wołżańskich i Kozaków. Od pokazowych aktów terrorystycznych, o których mało,
1615 w obecnym miejscu, od 1691 komora celna Po- kto wspominał w prasie międzynarodowej. Za
wołża, a od XVIII w. stolica powiatu (ujezd) i siedziba Gazetą Wyborczą : 21 pazdziernika Naida Asijało-
dowództwa umocnień granicznych między Wołgą wa z Dagestanu wysadziła się w autobusie miejskim,
i Donem. W czasie wojny domowej 1918-1919 bronio- zginęło 8 osób. Ta eksplozja była najprawdopodob-
ny przez Armię Czerwoną. Od czerwca 1919 do 1920 niej przypadkowa, bo Asijałowa tylko przejeżdżała
w rękach Białej Gwardii. przez Wołgograd - popularne miejsce przesiadkowe -
W czasie II wojny światowej 1942-1943 cel ofen- w drodze do Moskwy 3. Każdy zadaje sobie pytanie,
sywy niemieckiej Grupy Armii "B" (bitwa stalingradzka). dlaczego Wołgograd a nie inne miasto w Czeczenii
Obronił się przed jej atakami i zapoczątkował zwrot czy Dagestanie, w republikach, które są sanktuaria-
w działaniach wojennych1. Ogólnie Wołgograd kojarzy mi terroryzmu? Odpowiedz jest taka, iż terroryści
się Rosjanom i ludziom spoza Rosji z bitwą pod Stalin- którzy uderzyliby w swoje muzułmańskie republiki,
gradem z lat 1942 -1943 r., z klubem piłkarskim Rotor w swoich braci i siostry, tym samym, stracili zupełnie
oraz z długą i wielką rzeką Wołgą Jednak miasto, które szacunek wśród swoich pobratymców.
ma umowy partnerskie m.in. Z Montrealem, Turynem Praktyka, z jaką mieliśmy do czynienia
czy niemiecką Kolonią opanowała psychoza strachu. w Wołgogradzie w trakcie tych dwóch grudniowych
W dniu 29 grudnia i dzień pózniej 30 grudnia 2013 r. dni, nie jest nowa. Pragnę przypomnieć, że gdy terro-
przeprowadzone zostały w nim krwawe zamachy terro- ryści chcieli pokazać całemu światu, że zmagają się
rystyczne. Wacław Radziwinowicz, pisał, iż mieszkańcy i walczą z Rosją o swoje cele i idee atakują republiki,
Wołgogradu boją się korzystać z transportu miejskiego. miasta, gdzie mieszka najwięcej etnicznych Rosjan.
Zdaniem tego samego autora, krąży plotka, że terrory- Przykładów jest bardzo dużo m.in. atak na szpital
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 14
Wołgograd, miasto-ofiara terroryzmu
w Budionnowsku z 14 czerwca 1995 r., atak
w Moskwie na teatr na Dubrowce 23 pazdziernika
2002 r., czy zajęcie szkoły w Biesłanie (Osetia Płd.
republika zamieszkała głównie przez prawosław-
nych) z 1 września 2004 r. Można byłoby tak wymie-
niać niemalże w nieskończoność. Pokazuje to, iż ter-
roryści nie wybierają miasta z ludnością muzułmań-
ską, która zamieszkuje Federację Rosyjską, jako cel
do spełnienia swoich idei, lecz etnicznych Rosjan.
Na dzień dzisiejszy nie wiemy, gdzie ucierpi rosyjska
ludność, w jaki sposób zaatakują terroryści oraz kie-
dy to nastąpi. Oczywiście autor ma na myśli, nie ta-
kie zamachy terrorystyczne jak, np. W Dagestanie,
Zamach w Wołgogradzie z dnia 21 pazdziernika 2013 r.
Czeczenii, gdzie również dochodzi do aktów terrory-
Fot volganet.ru, commons.wikimedia.org
stycznych, lecz ich siła jest mniejsza niż ta, którą
widzieliśmy w Wołgogradzie. W republikach północ- wrogami i w ich pojęciu przeciwnikami islamu głów-
nokaukaskich atakuje się zazwyczaj prorosyjskie nie tego skrajnego odłamu, wahhabizmu. Gdyby
rządy poszczególnych republik, a nie ludność cywil- czynnik religijny nie odgrywał ważnej roli
ną, która jest niemal w 100 proc. muzułmańska w realizowaniu zamachów terrorystycznych,to zama-
(Inguszetia, Czeczenia, Dagestan). chowcy-samobójcy wysadziliby się 2 przecznice da-
Atak w Wołgogradzie mógł być też ułatwiony ze lej, czy kilka ulic dalej od siedliska, bazy, obozu ter-
względu na konflikt w rosyjskich służbach. Otóż, rorystów, nie wśród Rosjan, prawosławnych a wśród
funkcjonariusze FSB (Federalne Służby Bezpieczeń- muzułmańskich Laków, Awarów, Nogajów czy Dargij-
stwa) z Moskwy nie lubią, a mówiąc wprost nienawi- czyków. Terroryści starają się wyeliminować, jak naj-
dzą ludzi ze służb specjalnych pracujących większą liczbę niewinnych Rosjan, prawosławnych.
w regionach kaukaskich. I nie ufają im4. W opinii Pokazując tym samym Putinowi, dwie sprawy: iż giną
autora najbardziej zagrożone są niewątpliwie stolica jego obywatele, ale nie tylko i ze 140 mln6 Federacji
Rosji Moskwa, ale przede wszystkim republiki rosyj- Rosyjskiej zrobi się 120 mln., a jeśli tak dalej pójdzie
skie, które graniczą z centrum terroryzmu, czyli Da- to 100 mln. oraz to, iż nie radzi sobie w walce
gestanem, w mniejszym stopniu Czeczenia czy Ingu- z terroryzmem.
szetia. Głównie chodzi o przedkaukazie,
1 W. Sienkiewicz (red.), Leksykon PWN. Historia świata Rosja, wyd.
a konkretnie, obwody: rostowski (stolica - Rostów
PWN, Warszawa 2001, s. 285.
nad Donem), obwód wołgogradzki (st. Wołgograd),
2 W. Radziwinowicz, Rosja w cieniu terroru, "Gazeta Wyborcza", z dnia
Kraj Krasnodarski (st. Krasnodar), Kraj Stawropolski 31 grudnia 2013 - 1 stycznia 2014, s. 9.
3 W. Radziwinowicz, Zamach olimpijski, "Gazeta Wyborcza", z dnia 30
(Stawropol), Republika Kałmucji5.
grudnia 2013, s. 1.
Przedstawione obwody, kraje i republika znajdu-
4 W. Radziwinowicz, Rosja w cieniu& , dz. cyt.
5 Republikę tą zamieszkuje 38 proc. wyznawców buddyzmu, 18 proc.
ją się bardzo blisko Dagestanu, terrorystów i są za-
prawosławnych, muzułmanów jest zaledwie mniej 1 proc. Za:
mieszkane przez Rosjan, którzy są wyznawcami pra-
http://sreda.org/arena, dostęp 5.1.2014.
wosławia. Religia odgrywa bardzo ważną kwestię,
6 Dane za: P. Eberhardt, Geografia ludności Rosji, Wyd. PWN, Warsza-
wa 2002, s. 7.
gdyż terroryści uderzają w niewiernych , którzy są
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 15
Bezpieczeństwo Zimowych
Igrzysk Olimpijskich 2014
EWA WOLSKA-LIŚKIEWICZ
Zamachy w Wołgogradzie - Preludium do igrzysk w Soczi?
Potrójne uderzenie Narodowy Komitet Antyterrorystyczny (NAK)
tuż po eksplozji podał, że zamachowcem była ko-
Wołgograd to rosyjskie, blisko milionowe mia- bieta. Pózniejsze doniesienia medialne między in-
sto położone nad Wołgą. Zostało założone w XVI nymi Interfaxu wskazywały na szahida. Według tele-
wieku. W latach 1925-61 nosiło nazwę Stalingra- wizji Rossija, terrorystów było dwoje - kobieta
du1. Miasto leży w obwodzie wołgogradzkim, wcho- i mężczyzna, o czym świadczyć miało nagrane
dzącym w skład Południowego Okręgu Federalne- z monitoringu. Według dziennikarzy eksplozja na-
go, graniczącego z utworzonym w 2010 roku przez stąpiła przed bramką pirotechniczną. Telewizja po-
prezydenta Miedwiediewa Północnokaukaskim kazała fragment nagrania z kamer zainstalowanych
Okręgiem Federalnym, w którego skład wchodzą w tamtym miejscu - widać na nim policjanta, który
następujące republiki: Dagestan, Inguszetia, Kabar- zatrzymał wzbudzającą jego podejrzenia kobietę.
do-Bałkaria, Karaczajo-Czerkiesja, Osetia Północna, Na nagraniu miało być widać również tuż przed wy-
Czeczenia i Kraj Stawropolski. To własne z Kaukazu buchem mężczyznę, który na taśmie urządzenia
Północnego, według dotychczasowych doniesień, służącego do prześwietlania bagażu stawia plecak,
pochodzą terroryści, którzy dokonali potrójnego za- w którym prawdopodobne znajdowały się ładunki
machu w Wołgogradzie. wybuchowe.
Pierwszy zamach został przeprowadzony w dniu Kolejne doniesienia Interfaxu wskazywały, że
21.10.2013. Smiertnica2 dokonała samobójczego zamachowcą był Paweł Pieczonkin. Mężczyzna po-
zamachu w autobusie komunikacji miejskiej. Zginęło chodził z Mari-El, republiki położonej nad środkową
w nim 6 osób, a co najmniej 50 zostało rannych. Wołgą. Wiosną 2012 roku miał przystąpić do terro-
Szahidką według śledczych była 30-letnia Dagestan- rystów w Dagestanie, przejść na islam i przyjąć imię
ka Naida Asijałowa. Jej mąż 21-letni Dmitrij Sokołow Ansar Arrusi. "Komsomolskaja Prawda" podała, że
został zabity 16.11.2013 w trakcie nieudanych ne- w Wołgogradzie dokonał zamachu razem z 26-
gocjanci prowadzonych przez funkcjonariuszy spec- letnią Oksaną Asłanową, za którą w lipcu 2012 r.
nazu FSB w miejscowości Semender koło Machacz- został wystawiony list gończy. Według rosyjskich
kały3. Wraz z nim zginęło 4 kaukaskich ekstremi- służb kobieta utrzymywała kontakty
stów. Przed śmiercią, w czasie rozmów przyznał się z dagestańskim terrorystycznym podziemiem. Jej
do skonstruowania ładunku, który Naida wniosła do mężem5 był Amir Walidżanow6, jeden z bojowników
autobusu. Emiratu Kaukaskiego. Oksana znała się z Naidą
Drugi zamach, który odbił się w polskich me- Asijałową. Trwają testy DNA mające potwierdzić
diach szerokim echem, miał miejsce w dniu uczestnictwo Pieczonkina w zamachu7.
29.12.2013 na wołgogradzkim dworcu kolejowym4. Jeszcze nie opadły emocje po pierwszym za-
Zginęło 16 osób (14 na miejscu, dwie kolejne machu a już na następny dzień Wołgogradem
w szpitalu), a co najmniej 50 zostało rannych. Osiem wstrząsnęła kolejna eksplozja. Szahidka odpaliła
osób nadal jest w stanie krytycznym. Aadunek miał ładunek o mocy 4 kg trotylu w zatłoczonym trolej-
siłę 10 kg trotylu. busie nr 15. O godzinie 8.23 czasu lokalnego,
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 16
Zamachy w Wołgogradzie -
Preludium do igrzysk w Soczi?
a więc w godzinach szczytu. Co najmniej 15 osób Imarat Kavkaz.
zginęło, a około 28 zostało rannych. Pięć jest
w stanie krytycznym8. Kaukaz Północny w kontekście przemocy zazwy-
W Wołgogradzie wybuchła panika. Mieszkań- czaj kojarzy się z dwiema wojnami rosyjsko-
cu bali się przemieszczać środkami komunikacji czeczeńskimi. Niektóry czytelnicy znają nazwisko
miejskiej. Na ulice miasta prócz dodatkowych sił pierwszego czeczeńskiego prezydenta Dżohara Duda-
porządkowych gubernator obwodu wołgogradzkie- jewa, który ma nawet "swoje" rondo w Warszawie
go Siergiej Bożenow wysłał także patrole kozac- i pamiętają, że cały konflikt rozpoczął się od dążeń nie-
kie. podległościowych Czeczeńców. Teraz wszystko się
Także i rok 2014 nie rozpoczął się spokojnie - zmieniło. Nie ma już Czeczeńskiej Republiki Iczkerii,
już 3 stycznia w Piatigorsku w Kraju Krasnodar- a w górach Kaukazu ukrywają się nie bojownicy
skim miał miejsce kolejny zamach. Eksplozja sa- o niepodległość Czeczenii, tylko mudżahedini pragnący
mochodu zaparkowanego nieopodal komendy państwa wyznaniowego, zaś najbardziej niespokojną
policji drogowej zabiła trzy osoby. republiką Kaukazu Północnego jest Dagestan. Poniżej
Jak twierdzą eksperci, za wymienionymi po- przedstawiono liczbę ofiar przemocy na Kaukazie Pół-
wyżej zamachami stoi Emirat Kaukaski. nocnym w trzech kwartałach 2013 roku.
Liczba ofiar: Liczba ofiar wśród:
Liczba
funkcjonariuszy apara-
ofiar
rannych zabitych bojowników cywilów
tu bezpieczeństwa
5 rannych 45 rannych 25 rannych
I kwartał 2013 199 75 124
82 zabitych 21 zabitych 21 zabitych
II kwartał 296 4 rannych 116 rannych 58 rannych
178
118
2013 59 zabitych 34 zabitych 25 zabitych
III kwartał 2 rannych 59 rannych 29 rannych
223 90
133
2013 79 zabitych 32 zabitych 22 zabitych
11 rannych 220 rannych 112 rannych
Aącznie za 3
718 343
375
kwartały
220 zabitych 87 zabitych 68 zabitych
Tabela nr 1: Liczba ofiar starć zbrojnych na Kaukazie Północnym w trzech kwartałach 20139
Ranni Zabici Aącznie
465
239
93
77
68
59
36 30
226 57 47 9 2 6 8 5 7
2
Karaczajo-
Dagestan Czeczenia Inguszetia Kabardyno-Bałkaria Kraj Stawropolski
Czerkiesja
Ranni 226 57 47 9 2 2
Zabici 239 36 30 59 6 5
Aącznie 465 93 77 68 8 7
Wykres nr 1: Ofiary starć zbrojnych na Kaukazie Północnym w trzech kwartałach 2013 roku10
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 17
Zamachy w Wołgogradzie -
Preludium do igrzysk w Soczi?
Wspomniany Dudajew był pierwszym po rozpa-
dzie ZSRR prezydentem Czeczenii. Został zabity
przez siły rosyjskie w 1996 roku11, tak jak i pózniej
jego następcy: Zalimchan Jandarbijew12, Asłan
Maschadow13 i Chalim Sadułajew14, którego na-
stępcą został Doku Umarow. To on w pazdzierniku
2007 roku ogłosił "zniesienie" Czeczeńskiej Repu-
bliki Iczkerii i powstanie Emiratu Kaukaskiego - wir-
tualnego tworu państwowego, obejmującego repu-
bliki północnokaukaskie (Dagestan, Czeczenia, In-
guszetia, Osetia Północna, Kabardyno-Bałkaria,
Karaczajo-Czerkiesja, Kraj Stawropolski, Kraj Kra-
snodarski). Emirat został według omry (dekretów
wydanych 10.10.2007 roku przez Umarowa) po-
dzielony na prowincje zwane wilajetami (Dagestan,
Wołgograd i okolice na mapie z roku 1979.
Nochczijo/Czeczenia, Gałgajczo/Inguszetia, Iri-
www.commons.wikimedia.org
ston/Osetia Północna, Wilajet Nogajski Step, Zjed-
noczony Wilajet Kabardyno-Bałkarsko-Karaczajski) tuje stosowanie także aktów terrorystycznych19. Co
15
. Każdy wilajet ma swojego zarządcę (tzw. wali). wpłynęło na tę przemianę? To efekt samej wojny,
Jedncześnie, Umarow przestał być prezyden- jej zniszczeń w sferze społecznej, kulturowej, de-
tem CZRI, stając się emirem Abu Usmanem. Obec- mograficznej, gospodarczej, ideologicznej. To rów-
nie nie walczy już z podległymi mu bojownikami nież pokłosie braku zainteresowania państw za-
o wolność Czeczenii, ale o oddzielenie Emiratu od chodnich problemem Czeczeńców, zbrodniami po-
Rosji i ustanowienie tam państwa islamskiego. Pro- pełnianymi przez siły rosyjskie na ludności cywil-
wadzi święta wojnę gazawat z niewiernymi - kafira- nej20. To skutek obecności mudżahedinów
mi (Rosjanie) i zdrajcami - munafikami z państw islamskich, którzy na Kaukaz prócz pomo-
(prokremlowscy Kaukazczycy). W swoim wystąpie- cy w walce przynieśli także radykalizm i zaszczepili
niu podkreślił: Odrzucam wszelkie prawa giaurów wśród czeczeńskich bojowników idee islamskiego
na całym świecie. Odrzucam wszelkie prawa ekstremizmu. Do tego dochodzi czysty pragmatyzm
i systemy ustanowione przez niewiernych na zie- - hasło wolnej Czeczenii nie pociąga za sobą tylu
miach kaukaskich. Naszym zadaniem jest wyrzucić chętnych do prowadzenia wojny z Rosją, co czarna
niewiernych z Kaukazu i zmienić ten kraj w dom flaga dżihadu. Walka w imię wyzwolenia Kaukazu
pokoju. Ponadto musimy na nowo podbić wszystkie Północnego bowiem trafia i do bojowników
ziemie historycznie muzułmańskie poza granicami z Dagestany i z Karaczajo-Czekiesji. Na przykład,
Kaukazu16. Umarow stwierdził bowiem, że dżihad gdy tylko świat obiegła informacja, że Rosja otrzy-
obejmuje ziemie i narody, które jeszcze wczoraj mała zgodę na organizację igrzysk zimowych
znajdowały się w głębokim śnie17. w Soczi i na Krasnej Polanie, do bojkotu imprezy
Prócz zmiany celów walki i sztandaru pod któ- przez Czerkiesów, którzy domagają się uznania za
rym występują, także i metody działań zbrojnych ludobójstwo działalności Cesarstwa Rosyjskiego
zostały zmodyfikowane18. Umarow bowiem akcep- wobec ich przodków (wysiedlenia i krwawe mordy
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 18
Zamachy w Wołgogradzie -
Preludium do igrzysk w Soczi?
z XIX wieku), przyłączył się także Umarow, twier- stanie także zamknięta strefa (wzdłuż granicy ad-
dząc, że Rosjanie chcą przeprowadzić igrzyska ministracyjnej z Karaczajo-Czerkiesją do granicy
w Soczi na szczątkach naszych przodków, nasi mu- państwowej Rosji z Abchazją), do której, by się do-
dżahedini nie dopuszczą do tego21. stać, trzeba będzie okazać specjalne zezwolenia.
Każdy kibic będzie musiał posiadać do biletów kar-
Twierdza Soczi tę identyfikacyjną ze zdjęciem. Bez karty nie dosta-
nie się też na żadną imprezę kulturalną, towarzy-
Od wielu lat sukcesywnie kolejne republiki szącą igrzyskom. Karta jest wydawana przez Komi-
Emiratu są rozpalane działalnością kaukaskiego tet Organizacyjny po zasięgnięciu opinii w FSB.
podziemia terrorystycznego. Już po wyborze Soczi Na pewno igrzyskom będzie towarzyszyła
na miejsce olimpiady wiele osób zajmujących się wzmożona działalność służb specjalnych, czy to
tematyka terroryzmu kaukaskiego22 wskazywało na w zakresie podsłuchu (telefonów komórkowych
niebezpieczeństwa związane z organizacją święta działających na obszarze przebywania kibiców i
sportu w tak niespokojnym regionie. Zamachy w ramach przesyłu informacji przez internet), czy
w Wołgogradzie, który leży 670 km od Soczi, czy bezpośrednich akcji. Soczi jest także naszpikowane
w leżącym 270 km od Soczi Piatigorsku (gdzie 3 monitoringiem, który wspomagany będzie dodatko-
stycznia 2014 eksplodował samochód-pułapka, wo przez przynajmniej dwa drony, specjalne roboty,
zaparkowany niedaleko komendy policji drogowej, systemy sonarowe oraz superszybkie łodzie patro-
w którym zginęły 3 osoby) ponownie przywołały te- lowe25. Inwigilacja będzie prowadzona przez służby
mat zagrożenia terrorystycznego w wiosce olimpij- dzięki zakupie sprzętu od USA i Izraela. Do podsłu-
skiej. Czy w samym Soczi dojdzie do zamachu? Je- chu rozmów telefonicznych zostanie wykorzystany
śli zwróci się uwagę na zastosowane już teraz środ- system SORM, zaś do śledzenia internetu SORM-2.
ki bezpieczeństwa należy w to wątpić. Około 100 Andriej Sołdatow i Irina Borogan z portalu Agentu-
tysięcy funkcjonariuszy, żołnierzy oraz cywilnych ra.ru twierdzą, że Przekaz danych pocztą elektro-
pracowników struktur bezpieczeństwa jest zaanga- niczną, rozmowy telefoniczne, portale społeczno-
żowanych w zabezpieczenie igrzysk (policjanci ściowe, wideoczaty, messengery i wszelkie inne
w sile 40 tysięcy, wojsko w liczbie 30 tysięcy)23. Na sposoby komunikacji, z których korzystamy na co
potrzeby igrzysk została sformowana w liczbie 10 dzień i z których korzystać będą uczestnicy oraz
tysięcy "Grupa Operacyjna Soczi", odpowiedzialna goście olimpiady, znajdą się pod kontrolą systemu
za monitoring oraz kontrolę ochronę górskiego pa- SORM26.
sa między Soczi a Mineralnymi Wodami24. Do za- W Soczi prowadzony został również zakaz han-
bezpieczenia granicy z Gruzją zostanie skierowana dlu bronią, amunicją, niebezpiecznymi środkami
58 Armia Rosyjska. trującymi czy materiałami wybuchowymi. Uchylono
Na czas trwania igrzysk (7-23 lutego) i zmagań natomiast wprowadzony początkiem stycznia zakaz
paraolimpijskich (7 do 16 marca) prezydent Putin manifestacji.
zarządził blokadę miasta. Od 7 stycznia do 21 mar- Moim zdaniem, zorganizowanie zamachu
ca wprowadzony został zakaz wjazdu do Soczi w takiej twierdzy będzie bardzo trudne, ale nie nie-
wszelakich środków transportu (z wyjątkiem kolei, możliwe. Każdy system ma bowiem jakieś luki. Wy-
pojazdów służb ratowniczych i samochodów posia- starczy wspomnieć o zamachu dokonanym 25
dających akredytację olimpijską). Wyznaczona zo- sierpnia 2004, kiedy to dwie Czeczenki Amnat Na-
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 19
Zamachy w Wołgogradzie -
Preludium do igrzysk w Soczi?
gajewa (30 lat) i Sazita Dżebirchanowa (37 lat) Przemoc w czasie Igrzysk?
przeprowadziły samobójcze zamachy w dwóch sa-
molotach rosyjskich Tu-153 i Tu-154, w których Moim zdaniem, jeśli Emirat planuje jakieś za-
zginęło około 90 osób27. Kobiety dostały się bez machy w trakcie samych igrzysk, to może ich doko-
rewizji na pokłady statków powietrznych dzięki ła- nać, tam, gdzie nie ma aż takich środków bezpie-
pówce, a było to, po kilku zamachach dokonanych czeństwa, jak w samym Soczi. Być może Umarow
przez Czeczeńców (na teatr na Dubrowce w 2002, zdecyduje się na przeprowadzenie zamachu na
na lotnisku Tuszyno w 2003 roku, zamach Kaukazie Północnym albo poza Okręgiem Północ-
w metrze moskiewskim z lutego 2004) i wzmożona nokaukaskim30. Efekt będzie i tak piorunujący
była kontrola osób pochodzących z Kaukazu, szcze- a dokonanie zamachu o wiele łatwiejsze, niż
gólnie kobiet. Co ciekawe, w czasie zamachu prezy- w miejscach pilnie strzeżonych. Olimpiada nie zo-
dent Władimir Putin przebywał na wakacjach stanie przerwana, ale flagi spuszczone zostaną do
w Soczi. połowy masztów. Jak za czasów Monachium 1972.
Tak więc i teraz nie można całkowicie wyklu- A ukryty w górskich lasach Umarow i tak cel swój
czyć, że nie dojdzie do zamachu. W dniu osiągnie.
18.01.2014 roku w Internecie pojawiły się donie- To, że kilka miesięcy przez Igrzyskami doszło
sienia, że policja z Soczi poszukuje przebywającej do zamachów terrorystycznych jak najbardziej po-
tam szkolonej na smiertnicę 22-letniej Ruzany Ibra- winno niepokoić w związku z samą olimpiadą. Ale
gimowej pochodzącej z Osetii Północnej28. Im bliżej należy pamiętać, że w Soczi w czerwcu tego roku
olimpiady tym goręcej robi się na Kaukazie29. odbędzie się szczyt G8, zaś w 2018 roku Rosja bę-
Warto także zwrócić uwagę na to, że przy bu- dzie organizować kolejną ogromną imprezę maso-
dowie obiektów sportowych w Soczi pracowało wie- wą - mistrzostwa świata w piłce nożnej. Mecze bę-
le osób zatrudnionych na czarno, wśród których dą rozgrywane na 12 stadionach, w 11 miastach -
mogli znalezć się także terroryści. A przecież nie w tym w Soczi i w... Wołgogradzie. Dlatego alarm
tylko szahid jest skuteczną bronią na imprezach antyterrorystyczny w Rosji nie ucichnie wraz
masowych. Wystarczy wspomnieć śmierć ojca z końcem igrzysk zimowych.
obecnego prezydenta Czeczenii - Achmada Kadyro-
wa, który zginął w czasie obchodów Dnia Zwycię- Umarow: Putin (1:0)
stwa siedząc w loży honorowej na stadionie piłkar-
skim w Groznym, w której to jeden z filarów Jeśli dojdzie do zamachu w trakcie trwania
w trakcie budowy został wmontowany ładunek wy- rozgrywek sportowych w Soczi lub na Krasnej Pola-
b u c h o w y, p óz n i ej zd a ln i e od pa l o ny nie, skompromituje to totalnie służby bezpieczeń-
w najodpowiedniejszym momencie. Kolejna kwe- stwa Rosji i samego Putina, dla którego igrzyska
stia - zamachu wcale nie musi dokonać osoba zimowe stanowią obecnie priorytet we wszystkich
o tzw. "rysach kaukaskich". Scenariusz działaniach. Także miejsce ich organizacji ma dla
z zamachowcem Rosjaninem-konwertytą związa- prezydenta ogromne znaczenie - od lat to właśnie
nym ze zbrojnym podziemiem (jak Paweł Pieczon- tam organizuje swój wypoczynek. Dodatkowo, jego
kin), który jako kibic może wmieszać się w tłum populistyczny gest z amnestią dla Chodorkowskie-
także powinien być brany pod uwagę przez rosyj- go, czy pań z Pussy Riot, który miał mu polepszyć
skie służby. notowania, także został przyćmiony przez Wołgo-
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 20
Zamachy w Wołgogradzie -
Preludium do igrzysk w Soczi?
grad. Według danych z listopada 2013, Putin zaczy- Jak podkreślają analitycy z OSW: Wrażenie
na tracić na poparciu. Popiera go 61% obywateli, bezsilności władz pogłębiła ich nieskoordynowana
co jest najniższym odsetkiem od 13 lat. Średnio i niespójna reakcja na zamachy. Prezydent Władi-
popierało go ponad 70% rodaków. Głównym powo- mir Putin publicznie zabrał głos dopiero
dem spadku poparcia są kwestie gospodarcze31. w noworocznym orędziu (przy czym w najdalszej
Samymi zamachami wołgogradzkimi Umarow strefie czasowej na Dalekim Wschodzie FR wyemi-
zadał cios Putinowi, gdyż skierował uwagę opinii towano nagraną jeszcze przed zamachami wersję
międzynarodowej na Emirat Kaukaski, który zaczy- przemówienia, w której nie było odniesienia do ata-
na wzbudzać coraz większy strach wśród mieszkań- ków)35.
ców Federacji32. Jego działalność nie ogranicza się Jak podaje Andriej Sołdatow zajmujący się ro-
bowiem jedynie do kaukaskich terenów, traktowa- syjskimi służb specjalnych, zawodzi system bezpie-
nych przez Rosjan jako "obcą enklawę", czy czeństwa: Nasze służby nie potrafią wprowadzić
"wewnętrzną zagranicę"33, ale który co jakiś czas agentów do kaukaskich grup terrorystycznych. Nie
zadaje cios poza swoim obszarem (zamach na umieją też zdobyć informatorów. Często słyszymy
Newski Ekspres w 2009, zamach w metrze mo- o tym, że policja wytropiła terrorystę, otoczyła go
skiewskim z 2010, zamach na lotnisku Domodie- w jakimś domu, na przykład w Machaczkale, stolicy
dowo 2011). Dagestanu, i po kilkugodzinnym oblężeniu nie wzię-
Zamachy w Wołgogradzie sprawiły, że Rosjanie ła do niewoli, lecz zabiła. To świadczy o fatalnym
głośno zaczęli krytykować swoje władze. Jak twier- braku profesjonalizmu. Do tego jeszcze funkcjona-
dzą analitycy z Ośrodka Studiów Wschodnich, ce- riusze Federalnej Służby Bezpieczeństwa z Moskwy
lem zamachów było zakwestionowanie skuteczno- nie lubią, a mówiąc wprost - nienawidzą ludzi ze
ści antyterrorystycznej polityki władz FR przed służb specjalnych pracujących w regionach kauka-
igrzyskami olimpijskimi w Soczi. W wymiarze mię- skich. I nie ufają im. Nie ma więc przepływu infor-
dzynarodowym efektem zamachów były, z jednej macji, nie ma agentów. Nasze służby nie mają po-
strony, dyskusja w zachodnich mediach na temat jęcia, co mogą szykować ludzie z podziemia kauka-
bezpieczeństwa igrzysk, z drugiej strony gesty skiego. Nic zatem dziwnego, że terrorystom udaje
solidarności zachodnich rządów z Rosją i ich pro- się przenikać do Wołgogradu i zabijać tam ludzi.
pozycje pomocy w zapewnieniu bezpieczeństwa Obawiam się, że nie tylko tam36.
przed olimpiadą. Tragedia w Wołgogradzie ma du- Historia często zatacza kręgi. W 1999 roku,
żo istotniejsze znaczenie w kontekście wewnętrz- gdy doszło do 4 zamachów na terytorium Rosji, za
nym (& ) Zamachy ukazały nieskuteczność stale które odpowiedzialnością zostali obciążeni Cze-
dofinansowywanych i wyposażanych w dodatkowe czeńcy, a które Aleksandr Litwinienko nazwał
kompetencje organów bezpieczeństwa w walce "najdroższą kampanią wyborczą". Władimir Putin
z terroryzmem, zaś nieskoordynowana reakcja doszedł do władzy dzięki zapowiedziom rozprawie-
władz ujawniła bezsilność Kremla wobec narasta- nia się z czeczeńskimi terrorystami. Piętnaście lat
jących problemów wewnętrznych. Ataki pokazały pózniej Putin nadal jest prezydentem i teraz mówi
ponadto rosnący brak zaufania społeczeństwa do już o kaukaskich terrorystach. Jego prezydentura
władz i unaoczniły piętrzące się problemy społecz- cały czas przebiega w cieniu terroryzmu.
ne w Rosji (napięcia etniczne, radykalizacja po- Zamachy wołgogradzkie zasiały strach przed
staw, kryzys wartości)34. igrzyskami w Soczi. Już to jest sukcesem terrory-
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 21
Zamachy w Wołgogradzie -
Preludium do igrzysk w Soczi?
5 Została zidentyfikowana dzięki głowie odnalezionej po wybu-
stów. Jednak na zagrożenie terrorystyczne
chu. Według jednych zródeł miała jeszcze kilkakrotnie wycho-
w Federacji należy patrzeć także w dłuższej per-
dzić za mąż, jednak każdy kolejny jej ukochany ginął w akcji.
spektywie, w obliczu 2018 roku. O ile łatwiej jest Według innej wersji lansowanej przez media, miała być Rosjan-
ką-konwertytką na islam. Zob. http://www.tvn24.pl/
obstawić dwa miejsca, w których odbywają się
wiadomosci-ze-swiata,2/sledczy-badaja-szczatki-zamachowca-
sportowe zmagania, o tyle większym wyzwaniem
z-wolgogradu-to-mieszkanka-dagestanu,383041.html,
18.01.14.
jest 11 miast. Tak naprawdę, to co szykuje nam
6 Israpił Walidżanow, znany jako emir Hassan, był poszukiwany
Emirat i jak do tego są przygotowane rosyjskie służ-
przez 10 lat. Został przez rosyjskie służby specjalnezlikwidowa-
by pokaże nam przyszłość. Niestety, terroryzm ma
ny w kwietniu 2011 roku. Podejrzewany o współudział
w zorganizowaniu kilku zamachów terrorystycznych, szkoleniu
to do siebie, że współczesny przeciwnik asyme-
szahidów i o napady na biznesmenówRosji.
tryczny wygrywa, jeżeli nie przegrywa,
7 http://polish.ruvr.ru/2013_12_30/Podano-nazwisko-
a społeczność międzynarodowa przegrywa, jeśli nie domniemanego-organizatora-zamachu-w-Wolgogradzie/
8 Więcej o patrolach Kozackich w Moskwie - http://www.rp.pl/
wygrywa37. Już samo więc istnienie Emiratu Kauka-
artykul/29,955951-Rosja--Kozacy-patroluja-moskiewskie-
skiego po II wojnie czeczeńskiej zwanej przecież
ulice.html; http://www.rp.pl/artykul/951628.html, 13.01.14.
9 yródło: Opracowanie własne na podstawie danych zebranych
"operacją antyterrorystyczną" jest porażką Władimi-
przez 02:07A:89 C75;: https://www.kavkaz-uzel.ru/
ra Putina.
articles/224883/, https://www.kavkaz-uzel.ru/
articles/227666/, https://www.kavkaz-uzel.ru/
articles/231850/, 05.01.2014. Tabela została zamieszczona
Przypisy
także w artykule: E. Wolska-Liśkiewicz, Procesy polityczne
i społeczne zachodzące w Czeczenii w latach 2002-2013 i ich
1 Decyzją Rady Miasta z lutego 2013 roku, sześć dni w roku Wołgo-
wpływ na sytuację na Kaukazie Północnym. Wybrane zagadnie-
grad ponownie nosić będzie nazwę Stalingradu: 2 lutego (w roczni-
nia. Artykuł w druku.
cę bitwy stalingradzkiej), 9 maja (rocznica zwycięstwa nad Niem- 10 yródło: Opracowanie własne na podstawie danych zebranych
cami), 22 czerwca (rocznica ataku Hitlera na ZSRR), 23 sierpnia
przez 02:07A:89 C75;: https://www.kavkaz-uzel.ru/
(w hołdzie ofiarom bombardowań miasta), 2 września
articles/224883/, https://www.kavkaz-uzel.ru/
(zakończenie II wojny światowej na Dalekim Wschodzie), 19 listo- articles/227666/, https://www.kavkaz-uzel.ru/
pada (rozpoczęcie radzieckiej ofensywy zakończonej pokonaniem
articles/231850/, 05.01.2014. Tabela została zamieszczona
armii feldmarszałka Friedricha Paulusa) - zob. http:// także w artykule: E. Wolska-Liśkiweicz, Procesy polityczne
wybor-
i społeczne zachodzące w Czeczenii w latach 2002-2013 i ich
cza.pl/1,75477,13330027,Wolgograd_znow_bedzie_Stalingrade wpływ na sytuację na Kaukazie Północnym. Wybrane zagadnie-
m__Przez_szesc_dni.html#ixzz2qCBGWhGd, 12.11.13.
nia. Artykuł w druku.
2 Zob. E. Wolska, Szahidki jako zagrożenie bezpieczeństwa współ- 11 Trafiony rakietowym pociskiem w czasie prowadzenia rozmowy
czesnych państw, [w:] Oblicza terroryzm, T. Bąk (red.), Konsorcjum
przez telefon satelitarny.
Akademickie, Kraków Rzeszów - Zamość 2011, ss. 47-60. 12 Zabity 13 lutego 20014 w Katarze przez agentów rosyjskich.
3 Ojciec Sokołowa był żołnierzem. Dmitrij mieszkał 20 km od Mo- 13 Zastrzelony 8 marca 2005 roku podczas operacji specjalnej
skwy, wDołgoprudnyj. Studiował w Moskiewskim Państwowym wojsk rosyjskich prowadzonej w Czeczenii.
Uniwersytecie Leśnym. W 2011 roku przyjął islam, i zmienił imię
14 Zabity w dniu 17 czerwca 2006 roku w czasie operacji cze-
na Abduł Dżabar. Zginął w lipcu 2012 roku. Asijałową miał poznać czeńskiej milicji i republikańskiego FSB.
w Moskwie. Jak twierdzą rosyjscy śledczy to ona namówiła go na
15 Na wielu polskich stronach internetowych (np. http://
wjazd do Dagestanu i do przystąpienia do ekstremistów. Zajmował www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/emirat-zamiast-
się szkoleniem smiertnic i werbunkiem nowych rekrutów. Por.
niepodleglosci-malo-kto-watpi-ze-za-zamachami-stoja-kaukascy
http://konflikty.wp.pl/kat,1020377,title,Za-zamachem-w-
-fundamentalisci,383255.html, 19.01.14.) można było znalezć
Wolgogradzie-mogl-stac-rosyjski-
informację, że do Emiratu "należy" także Wołgograd, co nie jest
islamista,wid,16095853,wiadomosc.html, 19.01.14.
prawdą.
4 Wołgogradzki dworzec należy do strategicznych węzłów komunika- 16 http://nczas.com/publicystyka/chodakiewicz-emirat-
cyjnych z Południowego Okręgu Federalnym. Odbywają się z niego
kaukaski/, 19.01.14
kursy pociągów w pięciu kierunkach, do: Moskwy, Rostowa nad
17 http://emiratkaukaski.blogspot.com/, 04.01.14.
Donem, Krasnodaru, Astrachania, Saratowa. Zamach miał miejsce
18 Zob. E. Wolska, Czeczenia. Wahabici, Czarne Wdowy i Emirat
pół godziny przed przyjazdem pociągu ze stolicy Rosji.
Kaukaski, [w:] Wspólnota Niepodległych Państw: fragmegracja
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 22
Zamachy w Wołgogradzie -
Preludium do igrzysk w Soczi?
bezpieczeństwo konflikty etniczne, T. Kapuśniak (red.), Wy- 29 W dniu 09. stycznia 2014 r. W Stawropolu zostały znalezione
dawnictwo KUL, Lublin-Warszawa 2011, tom 1, ss. 273-280. cztery samochody ze zwłokami pięciu mężczyzn i nieuzbrojonym
19 Doku Umarow uważa bowiem, że cywile są współwinni tragedii ładunkiem wybuchowym w pobliżu. Z kolei w nocy z 14. na 15.
Czeczeńców, ponieważ popierają oni swojego prezydenta, czym stycznia w rejonie Chasawjurtu w akcji funkcjonariuszy sił bez-
legitymizują jego brutalną politykę wobec Kaukazu. W obliczu pieczeństwa z islamskimi ekstremistamizginęło trzech policjan-
protestów Rosjan przeciwko Putinowi lider Emiratu zabronił tów, czterech bojowników, a pięciu funkcjonariuszy zostało ran-
swoim bojownikom atakowania cywilów rosyjskich: Bieżące nych. W dniu 18.01.14. według doniesień prasowych w akcji FSB
wydarzenia w Rosji pokazują, że ludność nie popiera już reżimu i policji zostali zabici czterej islamscy ekstremiści z Dagestanu.
Putina. Dzisiaj ludność cywilna w Rosji jest zakładnikiem tego Wskazuje to na bardzo prężnie prowadzone przed olimpiadą
reżimu, który walczy z islamem na terytorium Emiratu Kaukazu. działania organów bezpieczeństwa. Dagestańczycy mieli być
W tych okolicznościach jesteśmy zobowiązani do chronienia zamieszani w zamach, do którego doszło 17.01.14 kiedy to
ludności cywilnej. Dzisiaj ludność cywilna w Rosji jest zakładni- doszło do eksplozji samochodu zaparkowanego przed restaura-
kiem tego reżimu, który walczy z islamem na terytorium Emiratu cją Zołotaja Imperia w Machaczkale, stolicy Dagestanu, a którą
Kaukazu. W tych okolicznościach jesteśmy zobowiązani do chro- wcześniej ostrzelano z granatnika (w sumie rannych zostało 16
nienia ludności cywilnej podczas naszych operacji specjalnych - osób).
zob. http://konflikty.wp.pl/kat,1020375,title,Nie-beda-juz- 30 Każdy akt terrorystyczny spowoduje reperkusje wobec republik
zabijac-cywili-bo-tez-sa-przeciw- kaukaskich. Na pewna wzmożone będzie działanie służb mundu-
Putinowi,wid,14223514,wiadomosc.html, 30.12.13. Zakaz rowych i zapalnych republikach, celem wyeliminowania zbrojne-
został cofnięty w lipcu 2013. Zob. http:// go podziemia, w wyniku czego i tak to ludność cywilna najbar-
emiratkaukaski.blogspot.com/2013/07/wazne-informacje-z- dziej ucierpi.A to ponownie nakręca spiralę nienawiści - kolejni
emiratu-kaukaskiego.html, 19.01.14. przyłączają się do bojowników, idą do lasu walczyć z wrogiem.
20 Zob. E. Wolska, Aamanie przez armię rosyjską praw człowieka 31 http://swiat.newsweek.pl/sondaz-putin-traci-poparcie-newsweek
w czasie operacji antyterrorystycznej w Czeczenii, [w:] Zwalcza- -pl,artykuly,276233,1.htmls, 17.01.14.
nie terroryzmu w ramach operacji wojskowych, T. Bąk (red.), 32 Jak donosiły niektóre media, zamachy mogły być akcjami odwe-
Konsorcjum Akademickie, Kraków-Rzeszów-Zamość 2011, ss. towymi za wcześniejszą likwidację w Dagestanie przez rosyjskie
165-180; E. Wolska, Wojna z terroryzmem a łamanie praw czło- służby specjalne w Dagestanie Islama Atijewa, bliskiego współ-
wieka w świetle działań wojsk Stanów Zjednoczonych i Federacji pracownika Doku Uarowa oraz za zabicie partnera Naidy Asijało-
Rosyjskiej, [w:] Edukacja dla bezpieczeństwa. Człowiek wobec wej Dmitrija Sokołowa.
problemów bezpieczeństwa w XXI wieku, M. Ilnicki, A. Piotrowski 33 Zob. M. Falkowski, Kaukaskie "terytoria plemienne". Kaukaz
(red.), Poznań 2012, tom 1, ss. 477-492. Północny cywilizacyjnie obca enklawa w granicach Rosji, [z:]
21 http:// http://www.osw.waw.pl/sites/default/files/PRACE_34.pdf; W.
emiratkaukaski.blogspot.com/2013_12_01_archive.html, Górecki, Pełzająca wojna domowa na Kaukazie Północnym, [z:]
19.01.14. http://www.osw.waw.pl/sites/default/files/komentarze_50.pdf;
22 Także i autorka niniejszego artykułu - zob. E. Wolska, Imprezy E. Wolska, Wpływ procesów dezintegracyjnych
sportowe a terroryzm w kontekście EURO 2012, [w:] T. Bąk i destabilizacyjnych na Kaukazie Północnym na bezpieczeństwo
(red.), Przeciwdziałanie zagrożeniom terrorystycznym podczas Federacji Rosyjskiej, "Securitologia", nr 17/2013, ss. 66-76.
imprez masowych w aspekcie EURO 2012, Konsorcjum Akade- 34 http://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2014-01-08/
mickie, Kraków Rzeszów - Zamość 2012, ss. 123-144. wolgograd-przedolimpijskie-uderzenie-terrorystow, 18.01.14.
23 http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/soczi-i-terrorysci- Tego typu wydarzenia nakręcają spiralę nienawiści między Rosja-
putin-gra-o-najwyzsza-stawke,384147.html, 18.01.14. nami, a muzułmańskimi mieszkańcami Federacji.Zob. E. Wolska-
24 Za: http://sport.tvn24.pl/sporty-zimowe,130/soczi- Liśkiewicz, Nationalists and immigrants - security and public
przygotowane-do-igrzysk-putin-zarzadzil-juz-blokade- order of the Russian Federation. Artykuł przekazany do druku do
miasta,385123.html, 18.01.14. czasopisma "Internal Security".
25 http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/soczi-i-terrorysci- 35 http://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2014-01-08/
putin-gra-o-najwyzsza-stawke,384147.html, 18.01.14. wolgograd-przedolimpijskie-uderzenie-terrorystow 18.01.14.
26 http://sport.tvn24.pl/sporty-zimowe,130/soczi-przygotowane-do 36 http://
-igrzysk-putin-zarzadzil-juz-blokade-miasta,385123.html, wybor-
18.01.14. cza.pl/1,75477,15204399,Dwa_dni__trzy_zamachy__Rosja_w_
27 Zob. E. Wolska, Terroryzm lotniczy w Rosji, "Zeszyty Naukowe cieniu_terroru__Wolgograd.html, 02.01.14
Akademii Marynarki Wojennej", Gdynia 2011, ROK LII Nr 186A, 37 T. Szubrycht, Analiza podobieństw operacji militarnych innych niż
ss. 413-426. wojna oraz działań pozwalających zminimalizować zagrożenia
28 http://konflikty.wp.pl/kat,132916,title,Rosja-policja-w-Soczi- asymetryczne, [z:] http://www.amw.gdynia.pl/library/File/
poszukuje-potencjalnej-terrorystki- ZeszytyNaukowe/2006/Szubrycht_T.pdf, 20.01.14.
samobojczyni,wid,16339924,wiadomosc.html, 18.01.14.
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 23
Bezpieczeństwo Zimowych
Igrzysk Olimpijskich 2014
w podmiotach FR. Decyzje podejmowane przez sztab
Narodowy Komitet Antyterrorystyczny
federalny oraz sztaby regionalne są obowiązujące dla
jednostek wchodzących w ich skład, z tym że posta-
W związku z przewidywanym przyjęciem ustawy nowienia sztabu federalnego są nadrzędne
o przeciwdziałaniu terroryzmowi prezydent FR Wł. i obowiązują również na szczeblu sztabu podmiotu FR
Putin wydał już dniu 15 lutego 2006 roku dekret Kierownikiem sztabu federalnego jest przewodniczą-
o 5@0E ?> ?@>B82>459AB28N B5@@>@87(O środkach dla przeciwdziałania terroryzmowi). Ce- rownicy miejscowych organów Federalnej Służby Bez-
lem dekretu jest doskonalenie państwowego kierow- pieczeństwa, o ile inaczej nie zdecyduje przewodni-
nictwa w dziedzinie zwalczania terroryzmu. Decyzją czący NKA.
p r e z y d e n t a p o w s t a j e 0 F 8 > = 0 ; L = K 9 Zgodnie z dekretem w składzie FSB powołany
0=B8B5@@>@8AB8G5A:89 :><8B5B (Narodowy Komitet został aparat NKA. W organach regionalnych FSB
Antyterrorystyczny, NKA). stworzono aparaty sztabów operacyjnych. Ich zada-
Przewodniczącym komitetu jest z urzędu dyrektor niem ma być organizacyjne i materiałowo technicz-
Federalnej Służby Bezpieczeństwa. Zgodnie ne zabezpieczenie działalności Komitetu, jego sztabu
z punktem trzecim dekretu dla celów koordynacji i sztabów regionalnych. Dekretem zatwierdzone zo-
działalności terytorialnych jednostek federalnych stały statut Komitetu, składy osobowe: NKA, regional-
władz wykonawczych, organów władzy wykonawczej nej komisji antyterrorystycznej, sztabu federalnego
podmiotów oraz organów samorządowych dla zapo- i sztabu operacyjnego w podmiocie federacji. Ustalo-
biegania terroryzmowi, minimalizacji i likwidacji na- na została liczebność centralnego aparatu komitetu,
stępstw jego przejawów powołane zostały który ma wynosić 300 osób z FSB oraz 7 osób
w podmiotach federacji komisje antyterrorystyczne. z Federalnej Służby Ochrony. Omawiany akt prawny
Ich kierownikami (przewodniczącymi) z mocy dekretu, reguluje kompetencje w sprawach kadrowych
są przedstawiciele najwyższych organów wykonaw- i organizacyjnych, wskazywał terminy realizacji po-
czych władzy państwowej w tych podmiotach. Dla ce- szczególnych etapów tworzenia ustalonego dekretem
lów planowania stosowanych sił i środków organów systemu zwalczania terroryzmu. Określa zadania rzą-
federalnych i ich terytorialnych organów dla walki du FR w dziedzinie zabezpieczenia bazy materialno
z terroryzmem w składzie komitetu powołany zostaje finansowej i technicznej działania Komitetu oraz pro-
Federalny Sztab Operacyjny. Jego odpowiednikami pozycje uzgodnienia aktów prawnych prezydenta FR
w terenie, są sztaby operacyjne powoływane do zgodności z omawianym dekretem. Federalna
Służba Bezpieczeństwa zobowiązana została do przy-
gotowania zmian w statucie FSB oraz określenia sta-
nowisk podlegających obsadzie wyższymi oficerami2
oraz ich liczebności.
W skład Narodowego Komitetu Antyterrorystycz-
nego wchodzą obecnie dwadzieścia trzy osoby, okre-
ślone stanowiskami, a nie nazwiskami. Federalny
sztab operacyjny składa się z jedenastu wyższych
urzędników państwowych. Mniej liczebne są komisja
antyterrorystyczna i sztab w podmiocie federacji, gdyż
liczą po siedem osób. Statut NKA będący załączni-
Schemat I. Rosyjska społeczność bezpieczeństwa i wywiadu.
kiem do dekretu precyzyjnie określa zadania stojące
Oprac. własne K. Kraj.
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 24
Narodowy Komitet Antyterrorystyczny
przed komitetem. Sześcioma podstawowymi zadania- dowych, stowarzyszeń społecznych, organizacji oraz
mi są: przygotowywanie propozycji dla prezydenta FR osób zajmujących oficjalne stanowiska. Powołuje ro-
pozwalających na formułowanie państwowej polityki bocze organa dla badania problemów przeciwdziała-
w sferze przeciwdziałania terroryzmowi oraz na do- nia terroryzmowi oraz w celu przygotowywania decyzji
skonalenie obowiązującego w tym zakresie prawa; Komitetu. Do jego praw należy wykorzystywanie dla
koordynacja działalności organów federalnych władzy celów pracy Komitetu osób będących na stanowi-
wykonawczej, komisji antyterrorystycznych podmio- skach jak i innych specjalistów pracujących
tów FR mająca na celu przeciwdziałanie terroryzmowi. w organach federalnych, jednostkach podmiotów FR,
Komitet organizuje współdziałanie z organami samorządzie oraz przedstawicieli stowarzyszeń
władzy podmiotów federacji oraz organami samorzą- i organizacji społecznych. Tych ostatnich za ich zgodą.
du i organizacjami stowarzyszeniami i społecznymi. Ma także przedstawiać propozycje wymagające decy-
Opracowuje przedsięwzięcia mające na celu przeciw- zji prezydenta FR oraz rządu.
działanie terroryzmowi, eliminację przyczyn Komitet swoje obowiązki wykonuje zgodnie
i warunków jego funkcjonowania, zabezpieczenie z planem oraz regulaminem organizacyjnym zatwier-
obiektów od zamachów terrorystycznych. Przygotowu- dzonym przez jego przewodniczącego. Posiedzenia
je projekty porozumień międzynarodowych Komitetu odbywają się nie rzadziej niż raz na dwa
i uczestniczy we współpracy międzypaństwowej w tym miesiące. Uczestnictwo członków w posiedzeniu Ko-
zakresie. Zajmuje się zabezpieczeniem socjalnym mitetu jest obowiązkowe. Posiedzenie Komitetu jest
osób prowadzących walkę z terroryzmem oraz ofiar prawomocne jeśli uczestniczy w nim więcej niż poło-
aktów terrorystycznych. Może również rozwiązywać wa członków. W razie nieobecności członka Komitetu,
inne zadania przewidziane prawem Federacji Rosyj- w posiedzeniu może uczestniczyć jego przedstawiciel,
skiej dla przeciwdziałania terroryzmowi. W celu reali- po zgodzie przewodniczącego, jedynie z głosem do-
zacji swoich zadań Komitet ma prawo podejmowania radczym. W posiedzeniach mogą także uczestniczyć
decyzji dotyczących organizacji, koordynacji, doskona- inne osoby, w zależności od rozpatrywanych proble-
lenia oraz oceny efektywności działania federalnych mów. Decyzje Komitetu zapisywane są w protokole,
organów władzy wykonawczej w sferze przeciwdziała- podpisywanym przez przewodniczącego. Dla realizacji
nia terroryzmowi. Może przeprowadzać kontrolę wyko- decyzji Komitetu przygotowywane są projekty dekre-
nywania przez nich obowiązków w tej materii. NKA ma tów, rozporządzeń i poleceń prezydenta FR oraz roz-
prawo żądać i otrzymywać materiały i informacje od porządzeń i postanowień rządu Rosji. Jeżeli były one
federalnych organów władzy wykonawczej, organów rozstrzygane i przyjmowane na posiedzeniu Komitetu,
władzy państwowej podmiotów FR, organów samorzą- to uzgadnianie ich treści z organami władzy państwo-
wej, których przedstawiciele uczestniczyli w spotkaniu
nie jest konieczne. Federalne organa władzy, których
przedstawiciele wchodzą w skład Komitetu przyjmują
wspólne akta w celu realizacji jego decyzji3.
Kazimierz Kraj
1 Dekret nr 116 z 15 II 2006 oraz Dekret nr 1188 z 8 sierpnia 2008 r.
2 Pułkownicy i kapitanowie i rangi.
3 Więcej zob. www.nac.gov.ru.
Schemat II. System zwalczania terroryzmu w Rosji.
Oprac. własne K. Kraj.
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 25
Bezpieczeństwo Zimowych
Igrzysk Olimpijskich 2014
KAMIL PIETRASIK
Pekin 2008 kwestia ujgurska
Zimowe czy Letnie Igrzyska Olimpijskie są kowe eksplozje materiałów wybuchowych nie są
dobrym sposobem na pokazanie swoich krzywd, czymś wyjątkowym, ale akurat w tym regionie kraju
cierpienia poprzez różne manifestacje, demonstra- pierwsze podejrzenie pada zwykle na lokalnych
cje a nawet w skrajnych przypadkach za pomocą terrorystów walczących o niepodległość położonego
ataków terrorystycznych, jak w Monachium daleko na zachodzie Chin Xinjiangu6.
w 1972 r. W Xinjiangu działa antychiński ruch zbrojny,
Również w Pekinie 2008 r., podczas XXIX Let- który ucieka się do metod terrorystycznych, w tym
nich Igrzysk Olimpijskich dochodziło do starć m.in. eksplozji bomb7. Prowincja Xinjiang jest, obok Tybe-
Z Ujgurami i innymi mniejszościami, jak Tybetań- tu, zródłem największych zmartwień dla władz
czycy. Przedstawmy najpierw, kim są, problema- w Pekinie. Bo nie dość, że zajmuje niemal jedną
tyczni dla władzy chińskiej Ujgurzy. Otóż, Ujgurzy szóstą powierzchni całych Chin, to na dodatek sta-
to lud zamieszkujący region autonomiczny Sinkiang nowi istny etniczny kocioł. Xinjiang zamieszkuje aż
w Chinach (ok.7,5 mln) oraz wsch. Kazachstan, 47 różnych narodowości, w tym Ujgurzy, Chińczycy,
Kirgistan, Uzbekistan. Ogółem ok. 7,7 mln (koniec Kazachowie, Mongołowie, Mandżurowie, Tybetań-
XX w.); posługują się językiem ujgurskim. Od IX w. czycy, Kirgizi, Tadżykowie, Uzbecy, Tatarzy, Rosja-
wyznają islam sunnicki; w VIII-IX w. utworzyli na te- nie itd8. Im bliżej było do otwarcia igrzysk, tym bar-
renie Mongolii i Turkiestanu Wschodnim kaganat dziej rosła panika nie tylko wśród Chińczyków, ale
ujgurski1. W Wielkiej encyklopedii geografii świata także wśród dyplomatów i sportowców.
czytamy, iż Ujgurzy to lud o podobnym z Kazachami Muzułmańscy terroryści chcieli porywać sportow-
i Uzbekami języku i tej samej religii. Są wychodzca- ców i dziennikarzy podczas igrzysk w Pekinie - ogło-
mi z Xinjangu w zachodnich Chinach2. Obok Tybetu, sił chiński rząd dzień po fiasku sztafety olimpijskiej
ten położony na zachodzie Chin region przysparza w San Francisco. Stoimy w obliczu prawdziwego
Pekinowi od lat wielu kłopotów. Muzułmańska lud- zagrożenia terrorystycznego - mówił na konferencji
ność wywołała tylko w XX wieku 30 powstań, pod prasowej minister bezpieczeństwa publicznego Wu
hasłami walki z chińskim uciskiem3. Należy dodać, Heping. Podawał, że w bogatej w ropę i gaz zachod-
iż Xinjiang jest najbardziej zapalnym miejscem niej prowincji Xinjiang wykryto wielką siatkę zama-
w Chinach. Silny ruch oporu wobec chińskiego rzą- chowców. Między 26 marca a 6 kwietnia policja
du wspierany jest przez międzynarodowy ruchu is- zatrzymała 35 Ujgurów, mniejszości muzułmań-
lamistyczny, między innymi z pobliskiego Afganista- skiej, którzy przyznali się do wszystkiego. Mieli szy-
nu. Do ostatnich poważnych rozruchów doszło kować porwania w trakcie sierpniowych igrzysk
w 1997 r. W mieście Yining, gdy w starciach ujgur- w Pekinie: sportowców, zagranicznych dziennika-
skich manifestantów z wojskiem zginęło, co naj- rzy. Śledczy znalezli w ich kryjówce materiały wybu-
mniej 10 osób, a ponad 100 zostało rannych4. Kil- chowe i literaturę zachęcającą do świętej wojny 9.
ka miesięcy przed otwarciem Igrzysk w Pekinie zo- Pokazuje to, iż Ujgurzy tak jak dzisiejsi terroryści
stało schwytanych kilku Ujgurów, którzy zostawili z Kaukazu Północnego. przygotowywali się do tych
łatwopalną substancję w toalecie samolotu rela- olimpijskich dni, bardzo starannie, bardzo długo
cji Urumczi-Pekin5. Dodajmy, iż w Chinach przypad- i zarazem ostrożnie bez pośpiechu. Aby plan został
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 26
Pekin 2008 kwestia ujgurska
zrealizowany w 100 proc. Również, tak jak przed Reasumując: jak Rosja walczy z terroryzmem, który
Soczi, tak przed igrzyskami w Pekinie doszło do długo jest w powijakach, na terenie Dagestanu,
kilku zamachów. Poniżej przedstawiony został je- a pózniej daje o sobie znać niemal w każdej repu-
den z nich. W największym od lat zamachu blice rosyjskiej, tak Chiny walczą do dnia dzisiejsze-
w Chinach zginęło wczoraj 16 chińskich policjan- go walczą z terrorystami - Ujgurami. Oto przykład:
tów. Do ataku doszło w muzułmańskiej części Chin. Policjanci w gminie Maralbeszi zastrzelili dziewię-
Ofiarami ataku w Kaszgarze, przygranicznym mie- ciu młodych Ujgurów, którzy uzbrojeni w noże, sie-
ście na północno-zachodnim krańcu Chin, padli kiery i sierpy zaatakowali wcześniej posterunek,
policjanci uprawiający poranną gimnastykę. Dwaj zabijając dwóch i raniąc dwóch funkcjonariuszy 12.
Ujgurzy, czyli chińscy Turcy, mieli najpierw wjechać Mimo, iż od Pekinu 2008 upłynęło już 6 lat to na-
w nich ciężarówkami, potem rzucić dwa granaty dal terroryzm ujgurski jest zagrożeniem dla władz
i zaatakować ich nożami. Jak podaje rządowa chińskich i zwalczany na wszelkie sposoby, od za-
agencja Xinhua, zginęło 16 policjantów, a kolejnych mknięć meczetów w Regionie Autonomicznym Sin-
16 zostało rannych. Obaj napastnicy zostali schwy- ciang-Ujgur, po rozstrzeliwanie podejrzanych
tani. Jeden z nich jest ranny w nogę. o terroryzm Ujgurów.
O zorganizowanie wczorajszego zamachu
w prowincji Xinjiangu podejrzewa się tamtejszy Mu-
1 B.Kaczorowski (red.),Obyczaje, języki, ludy świata. Encyklopedia
zułmański Ruch Wschodniego Turkiestanu, który
PWN, wydanie 1, Warszawa 2007, s.784.
domaga się niepodległości prowincji 10. Chińczycy 2 Z.Jasiewicz, A.Furier, Europa Wschodnia oraz Azja Północna
i Zachodnia,[w:] Wielka encyklopedia geografii świata. Świat grup
oczywiście nie popierają sposobu walki Ujgurów
etnicznych, t.18, red. A.Posern-Zieliński, Poznań 2000,s.81.
o swoje cele. Chcą nam zepsuć olimpiadę! - obu-
3 Ujgurska matka separatystów, Rzeczpospolita , z dnia 18 marca
2005.
rzają się mieszkańcy Pekinu na Ujgurów, chińskich
4 P. Gillert, Separatyści z Xinjiangu rozbici, Rzeczpospolita , z dnia
muzułmanów, którzy wczoraj zaatakowali
13 stycznia 2001.
w odległej prowincji Xinjiang. Chińscy kibice szyko-
5 Szerzej zob.: P. Zychowicz, Ujgurzy szykują zamach przed olimpia-
dą?, Rzeczpospolita , z dnia 10 marca 2008.
wali się na wieczorny mecz koszykówki Chiny - USA,
6 P. Gillert, Wypadek czy zamach, Rzeczpospolita , z dnia 11 wrze-
kiedy w niedzielę rano nadeszły ponure wieści
śnia 2000.
z Xinjiangu, odległej o prawie 3 tys. km prowincji na 7 P. Gillert, Eksplozja w Xinjiangu, Rzeczpospolita , z dnia 2 lutego
2002.
zachodnich rubieżach kraju. Kilku Ujgurów, czyli
8 I jakby tego było mało, Xinjiang graniczy z Mongolią, Rosją, Ka-
chińskich Turków, zaatakowało tam budynki rządo-
zachstanem, Kirgistanem, Tadżykistanem, Afganistanem, Pakista-
nem i Indiami, co czyni go wyjątkowo podatnym na zachodzące
we 11. Separatyści głównie z Dagestanu, tak jak ci
w tych krajach wydarzenia. Za: K. Darewicz, Islam, jako spoiwo,
z prowincji Xinjiangu mieli i mają jeden cel, odłą-
Gazeta Wyborcza , z dnia 23 pazdziernika 1996.
czenie się od wielkiego mocarstwa, aby realizować
9 M. Kruczkowska, Chiny znalazły islamskich terrorystów Gazeta
Wyborcza , z dnia 11 kwietnia 2008.
własną politykę, a nienarzuconą przez kolejno
10 M. Zawadzki, Zamach przedolimpijski, Gazeta Wyborcza , z dnia
Kreml i Pekin. Ujgurzy i kaukascy terroryści niczym
5 sierpnia 2008.
się nie różnią, gdyż obydwie narodowości uciekają 11 M. Zawadzki, Ujgurzy znów uderzyli, Gazeta Wyborcza , z dnia 11
sierpnia 2008.
do najbrutalniejszych metod, czyli krwawych aktów
12 J.Giziński, Zdesperowani Ujgurzy odwołują się do przemocy,
terroru, by pokazać, że problem istnieje. Skala na-
Rzeczpospolita , z dnia 20 listopada 2013.
pięcia jest tak duża, iż nie mogą w żaden inny spo-
sób walczyć o swoje idee, jak właśnie planowanie
i przeprowadzenie tychże aktów terrorystycznych.
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 27
Bezpieczeństwo Zimowych
Igrzysk Olimpijskich 2014
Regionalna Struktura Antyterrorystyczna
Szanghajskiej Organizacji Współpracy (SOW)
Mechanizmem realizującym zadania koncep- Do osiągnięć KW RSA współpracującego
cji, w tym opracowywanie w ramach SOW między- z ekspertami państw członkowskich było przygoto-
narodowych umów, programów i działań w celu wanie siedmiu projektów dokumentów prawnych,
realizacji ustaleń z niej wynikających zajmuje się w tym: o trybie organizacji i przeprowadzania wspól-
Komitet Wykonawczy Regionalnej Struktury Anty- nych działań antyterrorystycznych na terytoriach
terrorystycznej SOW. Jest on zobowiązany do wy- państw SOW, o technicznej ochronie informacji
konywania zadań koordynacyjnych, współpracy w ramach RSA, regulacji posługiwania się tajnymi
prawnej i analityczno informacyjnej dla realizacji informacjami. W wyniku prac Komitetu Wykonaw-
wspólnych ustaleń państw SOW w walce czego przygotowana została propozycja wprowa-
z terroryzmem. Komitet Wykonawczy przygotowu- dzenia stałych przedstawicieli państw członkow-
je propozycje i zalecenia dla Rady Regionalnej skich przy Regionalnej Strukturze Antyterrorystycz-
Struktury Antyterrorystycznej, Rady Szefów Pań- nej dla zabezpieczenia efektywnej współpracy RSA
stw i Rady Szefów Rządów SOW. z kompetentnymi organami władzy państw człon-
Regionalna Struktura Antyterrorystyczna jest ków SOW. Rada RSA zatwierdziła listę terrorystycz-
stale działającym organem SOW, której istnienie nych, separatystycznych i ekstremistycznych orga-
uregulowane jest artykułem 10 Karty Szanghajskiej nizacji, których działalność jest zakazana
Organizacji Współpracy. Umowa o powstaniu w państwach SOW, spis osób uznanych przez służ-
i działalności RSA została podpisana jednocześnie by specjalne państw członkowskich za uczestników
z Kartą SOW w dniu 7 czerwca 2002 r. I weszła bądz podejrzanych o uczestnictwo w aktach terrory-
w życie 14 listopada 2003 r. W tym samym roku stycznych oraz działalności separatystycznej
zatwierdzony został regulamin, struktura i stan oso- i ekstremistycznej. Rada RSA podjęła decyzję
bowy Komitetu Wykonawczego RSA. W grudniu o przeprowadzeniu wspólnych ćwiczeń antyterrory-
2003 r. oraz w kwietniu 2004 r. W Taszkencie od- stycznych przy udziale właściwych resortów Uzbeki-
były się posiedzenia Rady RSA kierowniczego or- stanu, Tadżykistanu i Kirgistanu w 2005 r. Za stro-
ganu Regionalnej Struktury Antyterrorystycznej, nę organizacyjną odpowiadały wspólnie Uzbekistan
która to zajmuje się wszystkimi problemami działal- oraz Komitet Wykonawczy RSA. Przedstawiciele
ności struktury. Na jeden rok, zgodnie zasadą rota- Komitetu Wykonawczego RSA uczestniczyli na za-
cji przewodniczenie Radzie RSA objął przedstawi- proszenie Centrum Antyterrorystycznego krajów
ciel Republiki Kirgiskiej. Decyzją Rady Szefów Pań- WNP w m in. ćwiczeniach Rubież 2004 w Kirgizji
stw SOW pierwszym dyrektorem Komitetu Wyko- oraz w Mołdawii (ćwiczenia Antyterror 2004). Ko-
nawczego RSA został Wiaczesław Kasymow, za- mitet Wykonawczy RSA przygotował i przekazał do
stępca przewodniczącego Służby Bezpieczeństwa właściwych organów państw SOW informacyjno
Narodowego Uzbekistanu. Komitet Wykonawczy analityczne dokumenty, m in. O przedsięwzięciach
RSA rozpoczął swoje funkcjonowanie w Taszkencie podejmowanych za granicą dla przeciwdziałania
w styczniu 2004 r. terroryzmowi międzynarodowemu, o działalności
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 28
Regionalna Struktura Antyterrorystyczna
Szanghajskiej Organizacji Współpracy (SOW)
religijno ekstremistycznej organizacji Hizb - ut- RSA. Ocenione zostały przeprowadzone ćwiczenia
Tahrir, o zródłach i przyczynach przejawów między- antyterrorystyczne na terytorium Kirgizji (Issyk Kul
narodowego terroryzmu i religijnego ekstremizmu Antyterror 2007) oraz w Rosji Misja Pokojowa
w rejonie Centralnej Azji. 2007. Przyjęty został program współpracy państw
Regionalna Struktura Antyterrorystyczna utrzy- SOW w walce z terroryzmem, separatyzmem, ekstre-
muje m in. robocze kontakty z regionalnym przedsta- mizmem na lata 2007 2009 i plan pracy Komitetu
wicielstwem administracji ONZ zajmującym się nar- Wykonawczego RSA na 2008 r. Podkreślono potrze-
kotykami i przestępczością, misjami dyplomatyczny- bę wsparcia Chin dla zapewnienia bezpieczeństwa
mi w Uzbekistanie. W ramach działalności odbyły się podczas Olimpiady w Pekinie w 2008 r. W czerwcu
robocze spotkania z kierownikami misji dyplomatycz- 2008 w Ałma Acie w Kazachstanie przeprowadzo-
nych USA, Francji, Jordanii, Egiptu, Indonezji, Arabii ne zostały kolejne ćwiczenia operacyjno taktyczne
Saudyjskiej podczas których podzielono się wiedzą pod kryptonimem Atom Antyterror 2008. Celem
na temat problemów walki z terroryzmem, separaty- było przećwiczenie praktycznych nawyków związa-
zmem i ekstremizmem członków SOW oraz działal- nych z oceną sytuacji, podjęcie decyzji w celu organi-
ności RSA. Wiaczesław Kasymow uczestniczył zacji operacji specjalnej dla lokalizacji aktu terrory-
w dwóch spotkaniach poświęconych zabezpieczeniu stycznego i likwidacji jego następstw na jednym
granic. Pierwsze odbyło się w ramach OBWE z obiektów atomowego kompleksu atomowego. Na
w Wiedniu, a drugie pod egidą departamentu ONZ zakończenie ćwiczeń międzynarodowi obserwatorzy
za jmując ego s i ę proble m a tyką wa lki wymienili się wiedzą na temat problematyki związa-
z przestępczością i handlem z narkotykami. Charak- nej z zabezpieczeniem bezpieczeństwa w obiektach
teryzowana organizacja aktywnie współuczestniczyła przemysłu atomowego i podejmowanych środkach
w czwartym, specjalnym spotkaniu Komitetu Kontr- dla walki z terroryzmem jądrowym.
terrorystycznego ONZ w styczniu 2005 r w Ałma - O ile współpraca służb większości państw WNP,
Acie z organizacjami międzynarodowymi regionalny- może odbywać na zasadzie zaufania, gdyż gros ich
mi i subregionalnymi. W Brukseli RSA brała udział funkcjonariuszy, szczególnie wyższych kadr, wywodzi
w corocznej (drugiej) konferencji w sprawach bezpie- się z szeregów KGB.
czeństwa organizowanej przez Instytut Wchód Za- Brak pełnego zaufania pomiędzy służbami bez-
chód i Światową Organizację Handlu. Regionalna pieczeństwa Rosji i Chin, oraz pozostałych państw
Struktura Antyterrorystyczna podjęła także współpra- SOW, z racji historycznych zaszłości, może negatyw-
cę z Zespołem Monitorującym ONZ zajmującym się nie rzutować na ich współdziałanie w walce
problemami Al-Kaidy i Talibów. Umawiające się stro- z terroryzmem1.
ny uzgodniły dalsze dwustronne kontakty oraz wy-
mianę informacji w interesującej ich problematyce.
Kazimierz Kraj
Regionalna Struktura Antyterrorystyczna działa dzie-
1 Więcej o Regionalnej Strukturze Antyterrorystycznej Szanghajskiej
siąty rok. Podczas szóstego spotkania kierowników
Organizacji Współpracy czytaj na www.ecratc.org.
służb specjalnych, organów bezpieczeństwa
i porządku w Chabarowsku przedstawiono referat
o funkcjonowaniu banku danych RSA SOW.
W trakcie dziesiątego spotkania Rady RSA omówio-
ne i ocenione zostały dotychczasowe osiągnięcia
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 29
Bezpieczeństwo
MACIEJ GOLARZ
Zaopatrzenie w gaz ziemny - kluczowy składnik bezpieczeń-
stwa energetycznego Polski w XXI wieku
W świecie XXI wieku coraz mocniej uwidacznia go. Zbyt często jest niedocenianą. W wielu przypad-
się potrzeba i zarazem słuszność prowadzenia ba- kach bezpieczeństwo energetyczne jest zaliczane,
dań na temat bezpieczeństwa, jako wielowymiaro- jako składowa bezpieczeństwa ekonomicznego, co
wego i złożonego procesu. Z punktu widzenia pod- uważam za nieodpowiednie i marginalizujące jego
miotu, jakim jest państwo kluczowe będzie dla nie- znaczenie. Postaram się udowodnić, że jest to pro-
go bezpieczeństwo narodowe. ces, który nie tylko jest związany z ekonomią, gdzie
Dawniej, gdy bezpieczeństwo narodowe sprowa- rynek stawiany jest jako regulator bezpieczeństwa
dzane było głównie do podziału na militarne oraz w zakresie kupna, sprzedaży i dostaw paliw.
niemilitarne na pierwszym planie zawsze było to Na bezpieczeństwo energetyczne składają się
pierwsze o charakterze zbrojnym, wojskowym, jako aspekty ekonomiczne, polityczno-strategiczne
posiadające wyższy priorytet i kluczowe z punktu i infrastrukturalne. Poprzez ukazanie złożoności pro-
widzenia państwa. Obecnie, gdy nad światem prze- cesu (głównie na przykładzie gazu ziemnego) posta-
stało krążyć widmo wojny o globalnym zasięgu, co ram się udowodnić, że rozdział jest konieczny
miało miejsce wraz z końcem zimnej wojny, mocniej i nieunikniony oraz ukazać, jak bezpieczeństwo
przykuwa uwagę zakres bezpieczeństwa energetyczne jest ważne dla prawidłowego funkcjo-
o charakterze niemilitarnym jako równie ważne dla nowania państwa. Wpływ na to ma fakt, że w dziś
rozumienia pełni procesu zapewniania bezpieczeń- handel surowcami energetycznymi, takimi jak gaz
stwa. W wyniku analizy zagadnienia bezpieczeństwa ziemny czy ropa naftowa, to nie tylko kwestia cen
o charakterze niemilitarnym wyszczególniono dzie- i dostaw. Obecnie bezpieczeństwo energetyczne po-
dziny składowe, które są szczególnie ważne i dla wiązane jest z polityką zagraniczną i stosunkami
pełnego poznania ich i zrozumienia muszą być anali- międzynarodowymi, a nie tylko z rynkiem energetycz-
zowane osobno. W ten sposób wyróżniono m.in. bez- nym, a co za tym idzie państwo, jako podmiot biorą-
pieczeństwo społeczne, bezpieczeństwo ekologicz- cy udział w stosunkach międzynarodowych musi tak
ne, bezpieczeństwo publiczne, bezpieczeństwo eko- prowadzić swoją politykę, by jak najlepiej je zapew-
nomiczne czy bezpieczeństwo energetyczne, które niać.
na przykładzie zaopatrzenia Polski w gaz ziemny jest Zaopatrzenie Polski w gaz ziemny jest bardzo
przedmiotem mojego zainteresowania. Są one anali- złożonym i interesującym problemem, biorąc pod
zowane osobno, jednakże są ze sobą powiązane uwagę bezpieczeństwo energetyczne w kontekście
i zawsze powinny być analizowane przez pryzmat polskim. Analiza obecnej sytuacji na rynku gazu
b e z p i e c z e ń s t wa na r o d o we g o , k t ó r e go ziemnego, charakterystyka zródeł, kierunków i dróg
są składowymi1. importu gazu ziemnego, struktura wydobycia krajo-
Szczególną uwagę poświęcę bezpieczeństwu wego, krajowych magazynów gazu ziemnego oraz
energetycznemu na podstawie zaopatrzenia Polski planowane kierunki zmian rynku gazowego w Polsce
w gaz ziemny, które w mojej ocenie jest ciekawą to aspekty, które zamierzam analizować, by ukazać
i bardzo ważną składową bezpieczeństwa narodowe- jak ważne jest zaopatrzenie Polski w gaz ziemny dla
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 30
Bezpieczeństwo
Zaopatrzenie w gaz ziemny - kluczowy składnik
bezpieczeństwa energetycznego Polski
bezpieczeństwa energetycznego kraju. Bezpieczeń- na osiadły. Wraz z powiększaniem się grupy żyjącej
stwa, które często jest marginalizowane w osiadłym trybie życia nastąpiło kształtowanie się
i niedoceniane. hierarchii w tej strukturze, a gdy struktura ta rozra-
W obecnych czasach coraz częściej zmagamy stała się, zaczęła tworzyć się organizacja zapewnia-
się z dylematem jak zapewnić szeroko rozumiane jąca sprawne ich funkcjonowanie. W ten sposób sto-
bezpieczeństwo. Raz po raz jesteśmy atakowani sunki się formalizowały, rodziła się w nich władza,
przez media informacjami o różnorakich zagroże- która posiadała prawo wydawać polecenia osobom
niach. Problemy z opieką zdrowotną, brak pewności, należącym do danej grupy i karania za zachowania
co do przyszłej emerytury, konflikty zbrojne nieakceptowane. Było to konieczne, aby chronić się
w różnych częściach świata, czy chociażby zagroże- przez zagrożeniami wewnętrznymi związanymi
nia związane z terroryzmem to tematy, które nie- z działalnością członków danej społeczności. Przy-
rzadko poruszają opinię publiczną. Jeśli przeanalizu- kładem zbioru zachowań nieakceptowanych
jemy samo słowo bezpieczeństwo, można stwierdzić, i przewidzianych za nie kar jest mający charakter
że składa się z dwóch członów bez oraz piecza , kazuistyczny Kodeks Hammurabiego, wydany przez
które oznacza troskę, staranie, opiekę2, dlatego babilońskiego władcę, który ze względu na bardzo
można stwierdzić, że słowo bezpieczeństwo oznacza okrutne sankcje miał oprócz formy karania pełnić
brak trosk, brak zagrożeń. Jeśli rozważamy pojęcie także rolę prewencyjną i odstraszać od popełniania
bezpieczeństwa z punktu widzenia pojedynczego czynów, które uznane zostały za zabronione. Przykła-
podmiotu można uznać, że dotyczy to działań podej- dem zapisu chroniącego porządek wewnątrz grupy
mowanych przez podmiot w celu zapewnienia prze- jest artykuł 22 kodeksu: Jeśli obywatel rabunku
trwania, rozwoju i realizowania własnych interesów, dokonał i został złapany, człowiek ten zostanie zabi-
nie dopuszczając do sytuacji, w której wystąpiłyby ty 4. Dodatkowo władza, która mogła wydawać pole-
zagrożenia dla niego lub też jego interesów3. Obec- cenia czyniła ludność zdolną do obrony swojego tery-
nie społeczeństwo i władza przykłada coraz większą torium przed zagrożeniami zewnętrznymi, takimi jak
wagę do zapewniania bezpieczeństwa w wielu walka z najezdzcą lub do prowadzenia ekspansji
aspektach: czy to bezpieczeństwa socjalnego, spo- i polepszania swojej pozycji, gdyż posiadając władzę
łeczności lokalnych, bezpieczeństwa energetyczne- mogła kierować rozdysponowaniem sił i środków:
go, ekonomicznego i wielu innych. Jednakże pro- Jeśli żołnierz albo sieciarz", któremu na
blem ten, mimo, że poruszany w naszych czasach wyprawę królewską iść rozkazano, nie poszedł, bądz
coraz częściej i głośniej, był ważny dla człowieka już najemnika najął i (jako) zastępcę swego wysłał, żoł-
setki lat temu, gdyż od lat bezpieczeństwo stanowi nierz lub sieciarz" ten zostanie zabity, (zaś) wynaję-
dla ludzi naczelną potrzebę i wartość. ty przez niego domostwo jego przejmie 5.
Potrzeba bezpieczeństwa towarzyszy ludzkości Potrzeba bezpieczeństwa jest szczególnie waż-
już od początku istnienia. Człowiek pierwotny żyjący na nie tylko z punktu widzenia grupy społecznej
koczowniczo łączył się w grupy, które najczęściej (grupy ludzi) ale także dla pojedynczego człowieka.
oparte były na więzach rodzinnych, gdyż w większej Jak kluczowy jest to aspekt dokładnie ukazuje hie-
liczebności zdecydowanie łatwiej było zapewnić prze- rarchia potrzeb Abrahama Maslowa, gdzie umiesz-
trwanie, łatwiej było zdobyć żywność i zapewnić bez- czona została w kategorii potrzeb niższego rzędu
pieczeństwo. Z czasem grupy stawały się coraz licz- (obok potrzeb fizjologicznych) i obejmuje szeroko
niejsze, a człowiek przeszedł z trybu koczowniczego rozumianą potrzebę stabilizacji, ochrony przed za-
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 31
Bezpieczeństwo
Zaopatrzenie w gaz ziemny - kluczowy składnik
bezpieczeństwa energetycznego Polski
grożeniami, wolności od strachu, odpowiednio obo- ływać wyspecjalizowane organizacje takie jak Policja,
wiązujących norm prawnych, czy ochronę przed cho- Straż Pożarna czy Straż Graniczna, które pomagają
robą lub utratą pracy. Niemożność zaspokojenia po- w zapewnieniu porządku oraz strzegą bezpieczeń-
trzeby niższego rzędu może przełożyć się na to, że stwa kraju i obywateli10. Jak ważne jest prawidłowe
nie zostaną zaspokojone potrzeby wyższe, takie jak działanie tych służb dla zapewniania bezpieczeństwa
potrzeba samorealizacji lub uznania. Jeśli ktoś nie obywateli może wskazywać statystyka czy obywatele
może zaspokoić potrzeb fizjologicznych lub nie ma czują się bezpiecznie we własnym kraju. Zgodnie
zagwarantowanego bezpieczeństwa, podmiot nie z wynikami badań CBOS, w Polsce w latach 1993-
chce lub nie może zaspokoić wyższych potrzeb6. 2004 około � Polaków uważało, że Polska nie jest
Można zaryzykować stwierdzenie, że w obecnych krajem, w którym żyje się bezpiecznie. Związane było
czasach to bezpieczeństwo jest fundamentem dzia- to z przemianami ustrojowymi, m.in. Z utratą pewno-
łalności człowieka7. Jednakże, sam stan bezpieczeń- ści posiadania pracy czy zmianami w służbach, które
stwa jest rzeczą, która jest praktycznie niemożliwą miały zapewniać obywatelom bezpieczeństwo. Nastą-
do zmierzenia, gdyż odbierany jest subiektywnie pił wtedy m.in. wzrost przestępczości (np. kradzieże
i dla jednego stanem tym może być sytuacja, samochodów, rok 1998 80,488 utraconych pojaz-
w której inny podmiot czułby się zagrożony. Kluczo- dów11, podczas gdy w roku 2011 tylko 16,285
we w tym przypadku jest jego odpowiednie postrze- wszczętych postępowań przygotowawczych
ganie przez władzę oraz obywateli. Szwajcarski poli- w sprawie kradzieży pojazdów)12. Po roku 2004 na-
tolog Daniel Frei wyróżnił cztery takie stany postrze- stąpił wzrost liczby osób, które mają odwrotną opinię.
gania bezpieczeństwa8: W 2011 roku, aż 75% badanych odpowiedziało, że
stan braku bezpieczeństwa podczas, gdy ist- Polska jest krajem, w którym żyje się bezpiecznie.
nieje poważne zagrożenie, a postrzegane jest Jednakże, w roku 2012 nastąpił lekki spadek odset-
prawidłowo, ka osób uważających Polskę za kraj bezpieczny
stan obsesji - zagrożenie małe lub nieznaczne i wyniósł 66%13, a związane może to być m.in. ze
postrzegane jest jako duże, zwiększającą się brutalizacją przestępczości, zagro-
stan fałszywego bezpieczeństwa jeżeli zagro- żeniem bezrobociem i większymi obawami ludzi
żenie jest poważne, a postrzegane zostaje jako o własne bezpieczeństwo.
małe, W Rzeczypospolitej Polskiej stosowny zapis mó-
stan bezpieczeństwa podczas gdy zagrożenie wiący, iż państwo stoi na straży bezpieczeństwa oby-
jest nieznaczne i zostaje ono postrzegane pra- wateli oraz strzeże terytorium przed atakiem
widłowo. z zewnątrz znalazł się w Konstytucji, która jest nad-
rzędnym aktem normatywnym na terenie RP i głosi
Na podstawie historii i doświadczeń zeń płyną- ona następująco: Rzeczpospolita Polska strzeże
cych można stwierdzić, że najlepszą formą zapew- niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium,
nienia bezpieczeństwa nie tylko jednostki, ale rów- zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela
nież grup społecznych jest instytucja państwa, po- oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa
nieważ jest ona w stanie czuwać nad bezpieczeń- narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kie-
stwem zewnętrznym, gdyż jest uczestnikiem stosun- rując się zasadą zrównoważonego rozwoju 14. Wyni-
ków międzynarodowych oraz nad porządkiem we- ka z tego, że państwo ma konstytucyjny obowiązek
wnętrznym9. Dodatkowo, tylko państwo może powo- zapewniania bezpieczeństwa kraju oraz obywateli.
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 32
Bezpieczeństwo
Zaopatrzenie w gaz ziemny - kluczowy składnik
bezpieczeństwa energetycznego Polski
Na przestrzeni ostatnich lat rozumienie pojęcia Mimo, że w obecnych czasach konflikt zbrojny
bezpieczeństwa narodowego znacząco się zmieniało. o zasięgu międzynarodowym lub globalnym nie jest
W momencie, gdy zakończył się okres dwubieguno- prawdopodobnym zagrożeniem, nie oznacza, że my-
wości świata, gdzie uwaga skupiała się na dwóch śląc o bezpieczeństwie narodowym można zepchnąć
grupach: państwa skupione wokół ZSRR i USA oraz na margines jego aspekt militarny. Sam fakt, iż nie
spadło ryzyko wojny o bardzo dużym zasięgu, zaczęto ma ryzyka wystąpienia konfliktu militarnego
stopniowo zmniejszać znaczenie bezpieczeństwa o znacznym zasięgu nie wyklucza konfliktów lokal-
narodowego ukierunkowanego na działania stricte nych lub etnicznych, które bezpośrednio
militarne, na rzecz zapewnienia mieszkańcom nie lub pośrednio mogą dotknąć Polskę. Armia na odpo-
tylko przetrwania, ale także warunków sprzyjających wiednim poziomie jest również potrzebna z punktu
rozwojowi i zapewnianiu dobrobytu. Związane jest to widzenia operacji międzynarodowych, w których Pol-
z większą troską o między innymi bezpieczeństwo skie Siły Zbrojne mogą lub mają wynikający z umów
ekonomiczne, socjalne, czy ekologiczne oraz większą międzynarodowych obowiązek uczestniczyć. Dodat-
aktywność na arenie międzynarodowej i budowanie kowo sprawna i odpowiednio wyposażona armia
korzystnych relacji z punktu widzenia interesów pań- zwiększa prestiż na arenie międzynarodowej, co jest
stwa. nie bez znaczenia w zapewnianiu interesów ekono-
Obecnie rozumiane bezpieczeństwo narodowe micznych i politycznych, gdyż wskazuje na silnego
bardzo często określane jest w dwóch płaszczy- i wiarygodnego partnera w rozmowach. Siły zbrojne
znach: mają do odegrania ważną rolę w zapewnianiu bez-
jako stan, gdy państwu nie zagraża atak pieczeństwa w przypadku zagrożeń o charakterze
z zewnątrz, chronione są również żywotne intere- niemilitarnym. W Polsce na przestrzeni ostatnich lat,
sy polityczne i ekonomiczne, zapewniony jest wojsko ze względu na fakt, że dysponuje specjali-
stan dający pewność przetrwania, a sytuacja stycznym sprzętem oraz posiada odpowiednie siły
w państwie tworzy warunki sprzyjające rozwojo- niejednokrotnie pomagało w sytuacjach kryzyso-
wi oraz pozwalają na realizowanie celów narodo- wych. Sam fakt, że żołnierze są skoszarowani
wych, i bardzo szybko gotowi do działania może być kluczo-
bezpieczeństwo narodowe rozumiane jako pro- wym aspektem, gdy w wypadku nagłego zdarzenia
ces oznacza podejmowanie działań oraz zabie- potrzebne są siły do walki z sytuacją kryzysową.
gów, które mają za zadanie chronić państwo Dzieje się tak szczególnie często podczas klęski po-
wraz z jego mieszkańcami zarówno przed napa- wodzi, która w Polsce występuje dosyć często, gdy
ścią zbrojną jak i zapewniać wewnętrzną stabil- siły i środki cywilne okazują się być niewystarczające
ność oraz bezpieczeństwo społeczeństwa, które- do reagowania kryzysowego, wtedy w sukurs przy-
mu należy zapewnić ochronę nie tylko zdrowia chodzi wojsko16. Już niejednokrotnie pomoc wojska
i życia, ale także jego dóbr. Są to również działa- była nieoceniona w niesieni pomocy poszkodowanej
nia podejmowane na arenie międzynarodowej ludności oraz ich dobytkowi. Ze względu na posiada-
i wewnątrz kraju chroniące interesy ekonomicz- ny sprzęt, taki jak między innymi amfibie oraz pojaz-
ne, polityczne Polski, które są dla jej funkcjono- dy terenowe, wojsko jest w stanie podjąć skuteczną
wania kluczowe. Dodatkowo oprócz gwarancji ewakuację ludności np. Z terenów objętych powo-
przetrwania, procesy te muszą zapewnić korzyst- dzią. Innym przykładem wojskowej pomocy w czasie
ne warunki rozwoju i funkcjonowania państwa15. klęsk żywiołowych są działania żołnierzy wojsk inży-
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 33
Bezpieczeństwo
Zaopatrzenie w gaz ziemny - kluczowy składnik
bezpieczeństwa energetycznego Polski
nieryjnych, w przypadkach, gdy uszkodzone zostają Północna), państwa, w których struktura władzy pań-
przepusty, kluczowe drogi i mosty, przez co zostaje stwowej jest osłabiona lub w stanie rozkładu, czyli
utrudniony lub uniemożliwiony dojazd i dojścia tzw. państwa upadłe20, czy państwa o ustroju komu-
do terenów zamieszkanych przez ludzi, gdzie zosta- nistycznym (Chiny) podobnie jak większość innych
ją oni odcięci od świata . Wtedy wojska inżynieryj- krajów mają za swój cel zapewnienie bezpieczeń-
ne pomagają w odbudowie tej infrastruktury17. stwa zewnętrznego i wewnętrznego, jednakże zasad-
Bezpieczeństwo narodowe jest również trakto- niczą różnicą jest fakt, że nie przykłada się takiej
wane jako cel i wartość narodowa, ponieważ jeżeli wagi do troski o dostatni byt i rozwój społeczeństwa
istnieje poczucie zagrożenia, inne cele zostają ze- i wartości szczególnie dla ludzi cennych
pchane na dalszy plan lub też stają się całkowicie i pożądanych. Można stwierdzić, że w takim rozumie-
niemożliwe do realizacji. Bezpieczeństwo narodowe niu bezpieczeństwa państwa to społeczeństwo służy
może być określane jako wartość narodowa rów- do realizowania potrzeb państwa, czyli odwrotnie niż
nież dlatego, że jest szczególnie ważna nie tylko dla ma to miejsce w krajach o ugruntowanym systemie
państwa i jego aparatu, ale także dla pojedynczych demokratycznym. Rozważając przypadki wymienione
jednostek zamieszkujących dany teren18. Można wyżej należy stwierdzić, że nie zawsze bezpieczeń-
stwierdzić, że bezpieczeństwo narodowe to troska stwo państwa pokrywa się z szeroko pojętym do-
aparatu państwowego i wszystkich jego organów brem społeczeństwa i w takich przypadkach nie
o naród, która ma za cel zaspokajać zapotrzebowa- można stawiać znaku równości pomiędzy bezpie-
nia i pomagać w realizacji jego interesów19. W tym czeństwem narodowym a bezpieczeństwem pań-
miejscu należy rozważyć, czy aby zawsze bezpie- stwa21.
czeństwo narodowe jest równoznaczne bezpieczeń- Rozważając problem bezpieczeństwa narodo-
stwu państwa, ponieważ bardzo często określenia wego należy pamiętać, że jest to proces dynamiczny,
te używane są zamiennie. który podlega ciągłym zmianom. Złudne jest poczu-
Państwa o ustroju demokratycznym zapewnia- cie, że gdy osiągniemy odpowiedni stopień bezpie-
jąc bezpieczeństwo, oprócz ochrony przed atakiem czeństwa, który jak najbardziej sprawdza się
z zewnątrz o charakterze zbrojnym, dbają w danym momencie, można na tym poprzestać. Ba-
o bezpieczeństwo wewnętrzne kraju oraz uwzględ- zowanie na już osiągniętym stanie może doprowa-
niają potrzeby jednostek jak i grup społecznych dzić do poważnego problemu z racji, że na bezpie-
zamieszkujących jej teren. Podmiotem w tym rozu- czeństwo narodowe wpływa wiele czynników we-
mieniu bezpieczeństwa jest człowiek, a aparat pań- wnętrznych oraz zewnętrznych, a w związku
stwowy pomaga mu, tworząc warunki sprzyjające z postępującą globalizacją coraz częściej zdarza się,
jego rozwojowi i realizacji potrzeb. Takie postrzega- że czynniki te się mieszają i przenikają. W bardzo
nie bezpieczeństwa, gdzie potrzeby zarówno pań- krótkim odstępie czasu stan bezpieczeństwa może
stwa jak i społeczeństwa, które dane państwo za- się diametralnie zmienić. Dlatego ważne jest, aby
mieszkuje są wspólnie uwzględnianie, bez cienia ciągle podejmować działania wpływające na popra-
wątpliwości mogą nosić nazwę bezpieczeństwa wienie go. Dynamika procesu polega również
narodowego. Jednakże należy rozważyć sytuację, na tym, że w procesie zapewniania bezpieczeństwa
gdy bezpieczeństwo państwa nie pokrywa się lub należy umiejętnie działać, tak by wykorzystywać po-
stoi w opozycji do oczekiwań obywateli danego kra- jawiające się szanse, minimalizować występujące
ju. Państwa, w których rządzi dyktator (Kuba, Korea ryzyko i zapobiegać występującym zagrożeniom.
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 34
Bezpieczeństwo
Zaopatrzenie w gaz ziemny - kluczowy składnik
bezpieczeństwa energetycznego Polski
W obecnych czasach można zaryzykować nym faktem przemawiającym za wzrostem znacze-
stwierdzenie, że energia jest niezbędna dla spraw- nia bezpieczeństwa energetycznego jest to, iż wzro-
nego funkcjonowania gospodarki oraz społeczeń- sła świadomość ludzi na temat potencjalnych za-
stwa. Nie stało się tak od razu, lecz uzależnienie grożeń oraz możliwych katastrof związanych
człowieka od energii postępowało stopniowo z energetyką (tsunami w Japonii w 2011 roku, któ-
i w wielu miejscach na świecie w różnym czasie. re znacząco uszkodziło elektrownię atomową Fu-
Uzależnianie się od energii i szybkość tego procesu kushima, katastrofa w Zatoce Meksykańskiej
była zależna m.in. od rozwoju cywilizacyjnego w 2010 r. spowodowana wyciekiem ok. 780 mln
i postępu technologicznego, potencjału gospodar- litrów ropy naftowej z uszkodzonej platformy wiert-
czego, czy postępującej szybko industrializacji22. To niczej, gdzie wyciek ropy wywołał wybuch i pożar26)
właśnie od czasów rewolucji przemysłowej, gdy wy- sprawiło, że coraz większą uwagę zwraca się rów-
tworzyło się duże zapotrzebowanie na energię nież na wpływ sektora energetycznego na środowi-
i surowce, z których się ją wytwarza nastąpił zna- sko, a to wszystko przekłada się na rosnące zainte-
czący skok znaczenia energii i można przyjąć, że od resowanie jego bezpieczeństwem27.
tego momentu stała się ona niezastąpiona W związku z ożywioną dyskusją na temat bez-
i niezbędna dla sprawnego funkcjonowania gospo- pieczeństwa energetycznego, jako czynnika wpły-
darki i społeczeństwa. Pojęcie bezpieczeństwa wającego na bezpieczeństwo narodowe poszcze-
energetycznego stało się coraz bardziej popularne gólnych państw, podjęto wiele prób sformułowania
od lat 70-tych XX wieku. Związane było to jego definicji. Jednakże ze względu na złożoność
z kryzysami naftowymi, nazywanymi często nie bez i wieloaspektowość problemu bezpieczeństwa
przesady szokiem naftowym23. Ich pokłosie odbiło energetycznego, nie jest możliwe stworzenie jednej
się szerokim echem na świecie, powodując poważ- powszechnie akceptowalnej definicji, która objęła-
ne problemy u państw odbiorców, gdzie przyzwy- by wszystkie aspekty. Wieloaspektowość
czajenie do dostępności surowca po niewygórowa- i zauważenie faktu, że kwestie energetyki wpływają
nej cenie uśpiło ich czujność powodując duże straty na bezpieczeństwo narodowe spowodowało, że
w gospodarce. Ukazało to, jak potężną broń trzyma- wielu autorów zaczęło rozróżniać pojęcie bezpie-
ją w ręku kraje produkujące ropę naftową, czeństwa energetycznego od ekonomicznego, pod-
a najmniejszy ruch z ich strony może powodować czas gdy przez wiele lat bezpieczeństwo energe-
potężne skutki u kupujących. Załamanie gospodar- tyczne było traktowane, jako składowa bezpieczeń-
cze w kraju importującym, a nawet możliwość ogól- stwa ekonomicznego. Zwolennicy rozdzielenia tych
noświatowego kryzysu w wyniku problemów dwóch pojęć argumentują to tym, że bezpieczeń-
z dostawami i cenami ropy przestały być mrzonką. stwo energetyczne powinno być rozważane zarów-
Od tego momentu świadomość, że bezpieczeństwo no pod względem politycznym jak i ekonomicznym,
energetyczne nie jest stanem trwałym gdyż jest to bardzo złożony i ważny dla bezpieczeń-
i stosunkowo pewnym oraz wzrost cen przy rosną- stwa państwa proces, a bezpieczeństwo energe-
cym zapotrzebowaniu spowodowało, że domena ta tyczne może zostać uznane za dobro publiczne28.
ze sfery low politics24 zaczęła być postrzegana Z drugiej strony, optujący za pozostaniem bezpie-
w kategorii high politics25. Przełożyło się to na zmia- czeństwa energetycznego, jako części ekonomicz-
nę kierunku działań mających na celu ponowne nego twierdzą, że to rynek jest głównym czynni-
zapewnienie bezpieczeństwa w tym aspekcie. In- kiem, który warunkuje jej ceny i dostęp. Jednakże
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 35
Bezpieczeństwo
Zaopatrzenie w gaz ziemny - kluczowy składnik
bezpieczeństwa energetycznego Polski
kryzys gazowy pomiędzy Rosją a Ukrainą, rosnące energii i surowców, które są dostępne po akcepto-
ceny ropy naftowej i gazu ziemnego, używanie sek- walnej cenie. Podobną definicję można znalezć
tora energetycznego jako narzędzia prowadzenia w polskich aktach normatywnych. Ustawa Prawo
polityki czy kryzys gospodarczy w wielu krajach zda- energetyczne mówi, iż: bezpieczeństwo energe-
ją się uzasadniać oddzielenie tej dziedziny od eko- tyczne - stan gospodarki umożliwiający pokrycie
nomii, gdyż dotykają coraz więcej aspektów funk- bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania
cjonowania państwa i obywateli. Co więcej, biorąc odbiorców na paliwa i energię w sposób technicz-
pod uwagę znaczenie dostaw energii dla sprawne- nie i ekonomicznie uzasadniony, przy zachowaniu
go funkcjonowania całego państwa, można zaryzy- wymagań ochrony środowiska 31. Ta sama defini-
kować tezę, że w obecnych czasach sektor energii cja została użyta w dokumencie Polityka energe-
jest nie tylko jednym z sektorów gospodarki, lecz tyczna Polski do 2030 roku 32. Można stwierdzić,
jest jej ważnym fundamentem29. że definicja ta określa trzy najważniejsze przedmio-
Podobnie jak w przypadku mnogości definicji towe aspekty bezpieczeństwa energetycznego:
stanu i procesu bezpieczeństwa, bezpieczeństwo aspekt ekonomiczny dla konsumenta ozna-
energetyczne jest opisywane na wiele sposobów. cza to możliwość kupna energii za przystępną,
Związane jest to z faktem, iż każdy z aktorów bę- akceptowaną przez niego cenę, a dla sprze-
dzie je postrzegał inaczej, uwzględniając swoje po- dawców oznacza możliwość zbytu w jak naj-
trzeby i interesy, które często stoją na przeciwnych bardziej korzystnej cenie, najlepiej wiążąc się
biegunach. Uwzględniając kryterium podmiotowe, kontraktem długoterminowym33,
inaczej będzie definiowane przez państwa- aspekt strategiczno geopolityczny dotyczy
eksporterów, które chcą sprzedać w jak najlepszej bezpieczeństwa dostaw energii i surowców,
cenie, nie tracąc przy tym runku zbytów, najchęt- zarówno w czasie normalnego funkcjonowania
niej wiążąc się umowami długoterminowymi. Ina- jak i kryzysu, co przekłada się na potrzebę za-
czej państwa, które na imporcie opierają bezpie- pewnienia stabilnych dostaw ze zdywersyfiko-
czeństwo w tym zakresie, gdzie pewność zródeł wanych zródeł oraz zróżnicowania surowców,
i przystępne ceny będą dla nich najważniejsze. Do- z których wytwarza się energię oraz posiadanie
datkowo do podmiotów zainteresowanych bezpie- rezerw oraz samowystarczalności energetycz-
czeństwem energetycznym można zaliczyć również nej na odpowiednim poziomie34. Dodatkowo,
kraje tranzytowe, które w zamian za przesył przez biorąc pod uwagę fakt, że państwa eksportują-
swoje terytorium oczekują odpowiedniej rekompen- ce, mogą wykorzystywać swoją pozycję do pro-
saty. wadzenia polityki zagranicznej,
Często za definicję bezpieczeństwa energe- aspekt ekologiczny związany jest z ryzykiem
tycznego uznaję się brak zagrożenia w przerwie i zagrożeniami, jakie niesie dla środowiska
dostaw energii oraz surowców energetycznych. Jed- sektor energetyczny. Odpowiedni stan i jakość
nakże jest to zbyt wąska interpretacja, ponieważ rurociągów i gazociągów, sieci przesyłowych,
nie można ograniczyć się tylko do dostępności fi- emisje gazów z elektrowni i elektrociepłowni,
zycznej energia i surowce powinny być dostępne udział odnawialnych zródeł energii(OZE)
również ekonomicznie30. Przyjmuje się więc, że za w bilansie energetycznym, to wszystko wpływa
bezpieczeństwo energetyczne można uznać stan lub może wpływać na środowisko naturalne.
pewności dla obecnych oraz przyszłych dostaw
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 36
Bezpieczeństwo
Zaopatrzenie w gaz ziemny - kluczowy składnik
bezpieczeństwa energetycznego Polski
Obok trzech ww. aspektów można również do- i zależności nań występujące można zaryzykować
dać jeszcze jeden powiązany z nimi aspekt- stwierdzenie, że to konsument jest dużo bardziej
infrastrukturalny. Odpowiednie nakłady finansowe wrażliwy, gdyż od dostaw zależy jego bezpieczeń-
pożytkowane na infrastrukturę energetyczną wpły- stwo, co prowadzi w znacznym stopniu do zależno-
wają na jej bezpieczeństwo i sprawność, pomagają ści od sprzedawcy, a sprzedawca może wykorzy-
wdrażać skuteczne, wydajne i ekologiczne rozwią- stać swoją pozycję do wywierania wpływu36. Szcze-
zania (np. małe straty energii sieci przesyłowych, gólnie wrażliwi pod tym względem są kraje impor-
odpowiednie zabezpieczenie rurociągów terzy, którzy zdecydowaną większość lub całą ilość
i g a z o c ią g ó w , w yd a j ne e l e k t r o wn i e importowanego surowca kupują tylko od jednego
i elektrociepłownie). sprzedawcy.
C o r a z c z ę ś c i e j w d y s k u s j a c h Dobrym przykładem charakteryzującym proble-
o bezpieczeństwie energetycznym zaznacza się my zależności i współzależności są stosunki ener-
podział na bezpieczeństwo krótkookresowe getyczne na linii Unia Europejska Rosja. Podnosi
i długookresowe. Biorąc pod uwagę krótki okres się wiele głosów mówiących, że bezpieczeństwo
czasu, działania skupiają się na możliwości szyb- energetyczne Unii Europejskiej jest uzależnione
kiego reagowania na nagłe zmiany w dostawach, w znacznym stopniu od importu z Rosji(głównie gaz
niezawodność infrastruktury, czy odpowiednie re- ziemny). Jest to po części prawda. Rosyjsko Ukra-
zerwy na wypadek sytuacji kryzysowych. Z drugiej ińskie spory pokazały podatność Europy
strony, analizując bezpieczeństwo pod względem na zakłócenia dostaw gazu z Federacji Rosyjskiej
długookresowym, za kluczowe uznaje się inwesty- (odczuła to m.in. Słowacja, Bułgaria, Węgry). Zacho-
cje, które wpływają na poprawę bezpieczeństwa dzi obawa, iż pozycja Rosji w roli kluczowego eks-
energetycznego połączone z rozwojem ekonomicz- portera może zostać użyta jako ważne narzędzie
nym i dbałością o środowisko naturalne35. Do do prowadzenia polityki zagranicznej. Zjawisko to
aspektu długookresowego można zaliczyć również może ukazywać zależność głównie jednostronną
działania na rzecz zwiększenia stopnia dywersyfika- od Rosji, jako kluczowego eksportera i gracza na
cji zródeł dostaw, kierunków dostaw i kanałów rynku energetycznym, który wykorzystując swoją
przesyłu. pozycję może tak operować cenami i wielkością
Rozmawiając o bezpieczeństwie energetycz- eksportu, że będzie wywierał presję próbując zy-
nym i uwzględniając obecną sytuację na świato- skać ze swojego punktu widzenia jak najwięcej ko-
wych rynkach energetycznych nie sposób nie wspo- rzyści37. Analizując tę sytuację od drugiej strony,
mnieć o problemie zależności i współzależności można stwierdzić, że to Rosja jest uzależniona od
pomiędzy poszczególnymi aktorami. Współzależ- tak dużego rynku zbytu, jakim jest teren Unii Euro-
ność bierze się z faktu, iż wielu odbiorców swoje pejskiej. W związku z tym wpływy ze sprzedaży są
bezpieczeństwo w znacznym stopniu opiera tak ważne dla rosyjskiej gospodarki, że nie może
o dostawy od eksporterów. Z drugiej strony sprze- pozwolić sobie na ograniczenie i stratę kontrahen-
dawca posiadając dużego odbiorcę posiada ważny tów, a raczej powinna dążyć do zapewnienia sobie
rynek zbytu dla swoich produktów. Jedni nie są trwałych i pewnych rynków zbytu w UE38. Fakt ten
w stanie funkcjonować bez drugich. Jednakże przemawiałby za współzależnością w kontekście
w tym miejscu rodzi się problem wrażliwości (ang. zapewniania bezpieczeństwa energetycznego obu
sensitivity). Analizując sytuację na rynku energetyki aktorów.
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 37
Bezpieczeństwo
Zaopatrzenie w gaz ziemny - kluczowy składnik
bezpieczeństwa energetycznego Polski
Analizując problem bezpieczeństwa energetyczne- poziom zróżnicowania:
go wyróżnić można kilka czynników wpływających na zródeł dostaw,
jego poziom39: kierunków dostaw,
skuteczny nadzór państwa nad sektorem energe- kanałów przesyłowych,
tycznym oraz jego umiejętna regulacja, surowców potrzebnych do wytwarzania energii,
stan systemów energetycznych i zaopatrzenia wielkość rezerw paliw,
w energię stan sieci przesyłowych, rurociągów, wielkość rezerw surowców,
gazociągów, gazoportów, odpowiednia moc pro- efektywność energetyczna,
dukcyjna, sprawna dystrybucja zarówno surowców poziom cen energii oraz surowców i dynamika ich
jak i energii do odbiorców, zmian,
dywersyfikacja zródeł importu oraz wytwarzania inwestycje w sektor energetyczny,
kupno od importerów o ustabilizowanej sytuacji, udział poszczególnych paliw w strukturze produk-
korzystne umowy długoterminowe oraz kontrakty cji energii elektrycznej,
uzupełniające krótko i średnioterminowe, zróżnico- a. udział Odnawialnych yródeł Energii
wanie surowców, z których wytwarza się energię, w strukturze produkcji energii,
kilka różnych kanałów dostaw (morski, wydobycie stosunek importu do wydobycia krajowego po-
krajowe, rurociągi, gazociągi, interkonektory). szczególnych surowców energetycznych.
posiadanie odpowiednich zapasów i rezerw na
wypadek wystąpienia sytuacji kryzysowej Jak złudne może być oparcie się na jednym lub
lub problemów dostaw i wytworzenia, tylko paru wskaznikach może obrazować obecna sytu-
odpowiednie planowanie i inwestowanie w sektor acja Polski. Z jednej strony Polska jest krajem bez-
energetyczny uwzględniając zmieniające się trendy piecznym, jeśli chodzi o produkcję energii elektrycznej.
(np. limity CO ) i przyszłe zapotrzebowanie na Zdecydowana większość produkowana jest z węgla
2
energię i surowce z uwzględnieniem ekologii40, kamiennego i brunatnego (łącznie około 90% energii
brak niepokojów wewnątrz kraju, oraz brak napięć elektrycznej z tych surowców), a złoża i wydobycie za-
i niepokojów na arenie międzynarodowej, pewniają nieprzerwane i pewne dostawy do elektrowni
połączenia o charakterze transgranicznym sieci i elektrociepłowni. Z drugiej strony, biorąc pod uwagę
elektroenergetycznej, gazowej, ropociągowej założenia Unii Europejskiej, przechodzenie na gospo-
i współpraca międzynarodowa. darkę niskoemisyjną i związane z tym ograniczenia na
emisję CO mogą spowodować, że bezpieczeństwo
2
Analizując problem bezpieczeństwa energetyczne- energetyczne Polski drastycznie spadnie, a złoża węgla
go należy wyróżnić kilka wskazników, które pozwalają przestaną być atutem Polski42.
określić szacunkowo jego stan. Należy przy tym pamię-
tać, że często dotyczą one całkowicie różnych aspek- Przypisy
tów i muszą być analizowane kompleksowo, jako zbiór
1 Kitler W., Bezpieczeństwo Narodowe RP. Podstawowe kategorie. Uwa-
wskazników w dłuższej perspektywie czasowej, ponie-
runkowania. System. AON, Warszawa, 2011 s. 41.
waż wyciągnięcie wniosków tylko na podstawie jednego
2 Słownik języka polskiego, tom 2, PWN, Warszawa, 1988, s. 648.
lub tylko kilku z nich może dać całkowicie mylący obraz 3 Koziej S., Wstęp do teorii i historii bezpieczeństwa (skrypt internetowy),
Warszawa/Ursynów 2010 s. 2.
rzeczywistości. Niektóre z możliwych wskazników41:
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 38
Bezpieczeństwo
Zaopatrzenie w gaz ziemny - kluczowy składnik
bezpieczeństwa energetycznego Polski
4 yródło: www.koziej.pl/files/Teoria_i_historia_bezpieczenstwa.doc9. 02. o 70% dla państw, które poparły Izrael w wojnie Jom Kippur. Embargo
2013. http://www.pistis.pl/biblioteka/Hammurabiego%20kodeks.pdf zakładało zmniejszanie wydobycia, co miesiąc, o 5%, co miało przekła-
dostęp na 19.03.2013. dać się bezpośrednio na ilość eksportowanego towaru. Miało to ude-
5 Tamże. rzyć w kraje zachodnie, które były przyzwyczajone do łatwego dostępu
6 Tą koncepcję stworzył i opisał Abraham Maslow (tzw. hierarchia po- do ropy naftowej po niskich cenach. Gwałtowny wzrost cen
trzeb, lub piramida Maslowa). Stwierdził on, że ludzie w pierwszej kolej- i niepewność, co do dostaw znacząco odbiła się na gospodarce krajów
ności zaspokajają swoje najbardziej podstawowe potrzeby wysoko rozwiniętych powodując jej recesję, oraz powodując racjonaliza-
(fizjologiczne, bezpieczeństwo), a dopiero pózniej potrzeby wyższe cję zapasów ropy w niektórych krajach.
(potrzeba szacunku, miłości, akceptacji w grupie, rozwoju osobistego). 24 Sprawy, które nie dotyczą bezpośrednio zapewnienia przetrwania pań-
Stwierdził, że jeśli nie jest możliwe zaspokojenie potrzeb niższych, to stwu, nie są zaliczane, jako kluczowe dla państwa i jego polityki.
człowiek nie chce i nie może dążyć do osiągnięcia potrzeb wyższego 25 Sprawy, które są kluczowe dla państwa, szczególnie dla jego przetrwa-
rzędu. nia i bezpieczeństwa, dawniej zaliczano do nich głównie aspekty militar-
7 Jakubczak R. Flis J., Bezpieczeństwo narodowe w XXI wieku: wyzwania ne, jednak obecnie zakres ten mocno się rozszerzył i zaczyna dotyczyć
i strategie, Bellona, Warszawa, 2006 s. 13-14. coraz więcej sfer o charakterze niemilitarnym, które dla niezagrożonego
8 Tamże, s. 14. istnienia państwa są kluczowe.
9 Kitler W., Bezpieczeństwo Narodowe RP& , dz. cyt., s. 25. 26 Zob. więcej: http://m.onet.pl/wiadomosci,7qd28 dostęp na 1.04.2013.
10 Karolczak K., Bezpieczeństwo jednostki i narodu mrzonka czy real- 27 Kaczmarski M., Bezpieczeństwo energetyczne Unii Europejskiej, Wy-
ność w XXI wieku?, [w:] Liedel K., Piasecka P., Aleksandrowicz T. (red.), dawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa, 2010, s. 12.
Bezpieczeństwo w XXI wieku. Asymetryczny Świat, Difin, Warszawa, 28 Tamże, s. 13.
2011 s. 16-17 29 Riedel R., Bezpieczeństwo energetyczne we współczesnej securitilogii,
11 http://www.statystyka.policja.pl/portal/st/955/51037/ [w:] Mickiewicz P., Sokołowska P. (red.), Bezpieczeństwo energetyczne
Raport_1998__Utracone_pojazdy.html 5. 03. 2013. Europy Środkowej, wyd. Adam Marszałek, Toruń, 2011, s. 25.
12 http://www.statystyka.policja.pl/portal/st/955/76194/ 30 Pronińska K., Bezpieczeństwo energetyczne w stosunkach UE& , Dz.
Raport_2011__utracone__pojazdy.html 5. 03. 2013. Cyt. s. 41.
13 http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2012/K_062_12.PDF 5. 03. 2013 31 Art. 3, ust. 16, Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetycz-
14 Art. 5, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. 1997 nr 78 poz. ne, Dz.U. 1997 nr 54 poz. 348.
483. 32 Zob. więcej, Ministerstwo Gospodarki, Polityka energetyczna Polski do
15 Marczak J., Bezpieczeństwo Narodowe-pojęcie, charakter, uwarunko- 2030 roku, http://www.mg.gov.pl/files/upload/8134/Polityka%
wania, [w:] Jakubczak R., Marczak J., Gąsiorek K., Jakubczak W. (red.), 20energetyczna%20ost.pdf dostęp na 11. 06. 2013.
Podstawy bezpieczeństwa narodowego Polski w erze globalizacji, AON, 33 Pach-Gurgul A., Jednolity rynek energii elektrycznej w Unii Europejskiej
Warszawa, 2008, s.12. w kontekście bezpieczeństwa energetycznego Polski, Difin, Warszawa,
16 Fus K., Kierowanie bezpieczeństwem narodowym RP, [w:] Liedel K., 2012, s. 154.
Piasecka P., Aleksandrowicz T. (red.), Bezpieczeństwo w XXI wieku. 34 Tamże, s. 154.
Asymetryczny Świat, Difin, Warszawa, 2011 s. 42. 35 International Energy Agency, http://www.iea.org/topics/
17 Zobacz szerzej http://polskalokalna.pl/raport/poludnie-polski-walczy-z- energysecurity/ dostęp na 11. 04. 2013.
woda/news/wojsko-nadal-niesie-pomoc-powodzianom,1494170,6997 36 Kaczmarski M. Bezpieczeństwo energetyczne Unii& , Dz. Cyt. s. 17.
1.03.2013. 37 Tamże, s.81-82.
18 Kitler W., Bezpieczeństwo Narodowe RP& , dz. cyt, s. 28. 38 Tamże.
19 Lasoń M., Bezpieczeństwo w stosunkach międzynarodowych, [w:] Czio- 39 Foremny D., Bezpieczeństwo energetyczne, [w:] Wojtaszczyk K., Mater-
mer E. (red.), Bezpieczeństwo międzynarodowe w XXI wieku: wybrane ska - Sosnowska A. (red.), Bezpieczeństwo Państwa, wybrane problemy,
problemy, Oficyna wydawnicza AFM, Kraków, 2010 s. 13. Warszawa, 2009, s. 216.
20 Państwa upadłe-to państwa, w których administracja straciła zdolność 40 Nawiązując do ekologii często porusza się zasadę zrównoważonego
realizowania swoich zadań i podstawowych funkcji. Państwa te cechują rozwoju. W kontekście energetyki mówi się o takim inwestowaniu
się: brakiem zdolności władzy, do podejmowania i realizowania decyzji, i unowocześnianiu procesu wydobycia i produkcji surowców, przetwa-
brakiem lub nieudolnym funkcjonowaniem służb publicznych oraz bra- rzania i przesyłania energii, aby przyszłe pokolenia mogły mieć dostęp
kiem możliwości władzy państwa do wchodzenia w interakcje z innymi do środowiska naturalnego i możliwość zaspokajania swoich potrzeb
państwami. Za państwa o takim charakterze uznawane są m.in.: Soma- w takim samym stopniu jak pokolenia poprzednie. Zobacz więcej:
lia, Zimbabwe, Sudan i Czad. http://www.csrinfo.org/pl/component/content/article/1400-
21 Kitler W., Bezpieczeństwo Narodowe& , dz. cyt., s. 27-30. deklaracja-w-sprawie-zrownowaonego-rozwoju-brany-energetycznej,
22 Pronińska K., Bezpieczeństwo energetyczne w stosunkach UE - Rosja. dostęp na 11. 06. 2013.
Geopolityka i ekonomia surowców energetycznych, Dom Wydawniczy 41 Riedel R., Bezpieczeństwo energetyczne we współczesnej& , dz. cyt. s.
Elipsa, Warszawa, 2012, s. 21. 20-21.
23 Był to kryzys naftowy mający miejsce w 1973 roku, który polegał na 42 Tamże, s. 21-22.
tym, że członkowie Organizacji Państw Eksporterów Ropy Naftowej
(OPEC) ogłosili embargo na dostawy ropy naftowej oraz podwyżkę cen
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 39
Historia
WOJCIECH KOAODZIEJSKI
UPA w Bieszczadach (1945 1947)
napady zbrojne na strażnice WOP i posterunki MO, cz. III
Oczyszczanie terenu z ludności polskiej nie ograni- W równie trudnej sytuacji znajdowały się Wojska
czało się jedynie do mordowania bezbronnych cywilów. Ochrony Pogranicza. Przed ich utworzeniem ochroną
Oddziałom UPA postanowiono także inne bardzo waż- granic południowo wschodnich zajmowały się jed-
ne zadanie do wykonania, a mianowicie likwidacja nostki Wojska Polskiego, tj. 1, 3, 8 i 9 Dywizja Piecho-
administracji polskiej oraz jej organów. Celem ataków ty. Granica południowa na odcinku województwa rze-
stały się posterunki Milicji Obywatelskiej (MO) oraz szowskiego została obsadzona przez 8 Dywizję Piecho-
dopiero co organizujące się Wojska Ochrony Pograni- ty, która następnie w pazdzierniku 1945 roku wydzieli-
cza (WOP). ła ze swego stanu osobowego ludzi do WOP oraz utwo-
Najbardziej aktywny w prowadzeniu tego typu dzia- rzyła cztery komendantury w Lesku, Komańczy, Żmigro-
łań był kureń Żelazniaka , który w nocy z 27 na 28 III dzie Nowym i Baligrodzie. Dnia 10 listopada 1945 roku
1945 r. (& ) zlikwidował w jednym dniu i o tej samej go- nastąpiło przekazanie utworzonych komendantur wraz
dzinie wszystkie posterunki MO w powiatach Lubaczów z ludzmi i sprzętem dla Wojsk Ochrony Pogranicza. Za-
oraz Jarosław. (& ) poległo 30 funkcjonariuszy MO, 10 daniem 9 Dywizji Piechoty było wydzielenie ze swego
raniono, ok. 10 uprowadzono i zamordowano, zabito składu do zorganizowania WOP na granicy wschodniej
43 osoby cywilne 1. Rozbicie posterunków MO oznacza- około sześciuset ludzi wraz z niezbędnym uzbrojeniem
ło pozbawienie władzy jakichkolwiek wpływów na da- i umundurowaniem. Na granicy wschodniej wojewódz-
nym terenie. Gdy zniszczone posterunki odbudowywa- twa rzeszowskiego zorganizowano oddział i strażnicę
no, były one ponownie niszczone. Od 15 IV do 15 V WOP 12 pazdziernika 1945 r. 3. Na świeżo utworzo-
1945 r. zostało rozbitych 20 posterunków MO nych Wojskach Ochrony Pogranicza oraz na wspierają-
w powiatach Sanok i Przemyśl. Ataki były często poprze- cych je jednostkach wojskowych spoczęło zadanie za-
dzane rozprowadzaniem ulotek wzywających milicjan- prowadzenia porządku na terenie całego województwa
tów do złożenia broni i poddania się. Funkcjonariuszom rzeszowskiego. Zadanie było trudne, ponieważ na tym
obiecywano, że w zamian nic złego ze strony nacjonali- terenie istniały w pełni zorganizowane struktury OUN
stów im nie grozi. Na ogół milicjanci nie wierzyli upow- UPA. Były dobrze zakonspirowane i przeszkolone, do-
com i stawiali zbrojny opór, jeśli jednak ktoś uwierzył datkowo znały teren oraz posiadały starannie przygoto-
w obietnice UPA i się poddał, ginął rozstrzelany na miej- wana bazę zaopatrzeniową. Znakomicie przygotowane
scu lub był uprowadzany i mordowany w lesie2. do walki partyzanckiej sotnie UPA od razu przystąpiły
Przed MO postawiono bardzo trudne zadania, jaki- do likwidacji świeżo utworzonych strażnic WOP
mi było utrzymanie porządku i zapewnienie bezpieczeń- i posterunków MO rozmieszczonych w pasach przygra-
stwa na podległych terenach. Było to zadanie niemal, nicznych.
że niemożliwe do wykonania. Posterunki były mało licz- Jak twierdzi major Aukasz Kuzmicz4, autor książki
ne, brakowało wszystkiego począwszy na broni poprzez Zbrodnie bez kary , ataki zbrojne UPA na strażnice
umundurowanie a na żywności i uposażeniu funkcjona- WOP i posterunki MO nie były przypadkowe
riuszy kończąc. W praktyce dochodziło do takiej sytua- i odosobnione, były systematycznym działaniem, które-
cji, że milicjanci nie byli w stanie zapewnić sobie wła- go celem była całkowita ich likwidacja. Dowodem na to
snego bezpieczeństwa, nie mówiąc już o okolicznych są liczne przykłady akcji terrorystycznych przeprowa-
wsiach. dzonych przez UPA od jesieni 1944 roku do połowy
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 40
Historia
UPA w Bieszczadach (1945 1947), cz. III
1947 roku na terenie byłego województwa rzeszow- 6 milicjantów oraz 3 członków ORMO. W nocy z dnia
skiego, które mjr Kuzmicz przytoczył w swej książce5. 22 na 23 pazdziernika połączone siły trzech sotni UPA
Dnia 28 marca 1945 r. sotnia UPA napadła na przeprowadziły atak na Birczę. Termin ataku nie został
posterunek MO w Aówczy, powiat Lubaczów. Walka wybrany przypadkowo, chodziło o to by zabić jak naj-
trwała przez cztery godziny w nocy. Zginęła cała załoga większą ilość żołnierzy, w tym wielu już bezbronnych.
posterunku, a w raz z nią cztery osoby cywilne. We wsi Żołnierze ci znajdowali się w czasie demobilizacji
spalono 15 budynków. Do domu sołtysa wrzucono gra- i oddali swoją etatową broń do magazynu i rankiem 23
nat, który go ranił, a jego żonę zabił. Tego samego dnia pazdziernika 1945 roku mieli odjechać do Przemyśla.
dokonano napadu na posterunek MO w Nowym Bru- Nocna walka trwała dwie godziny podczas której zginę-
śnie. Część załogi poległa w walce. Wszystkich rannych ło 13 żołnierzy. W tym samym czasie upowcy napadli
zebrano w budynku, a następnie go podpalono. Śmierć na 30 pułk piechoty 9 Dywizji Piechoty, który stacjono-
poniosło 13 milicjantów. W dniu 17 kwietnia 1945 r. wał w Kuzminie. Atak miał związać znajdujące się tam
połączone siły czterech sotni z kurenia Żelazniaka siły, aby uniemożliwić wysłanie pomocy do Birczy. Pod-
dokonały zmasowanego ataku na wieś Wiązownica, czas tego napadu zginęło 6 żołnierzy. W drugim tygo-
podczas którego poległo 3 milicjantów oraz 113 miesz- dniu stycznia 1946 roku we wsi Jabłonki upowcy urzą-
kańców wsi. Kilka dni pózniej ten sam kureń urządził dzili zasadzkę, w której zginęło dwóch żołnierzy Wojsk
zasadzkę na żołnierzy Armii Czerwonej, którzy jechali Ochrony Pogranicza. Natomiast 14 marca 1946 roku
naprawić uszkodzoną linię telefoniczną. Cała grupa upowcy z kurenia Żelazniaka zorganizowali niedaleko
została zlikwidowana. Następnego dnia druga grupa wsi Wólka Zapałowska zasadzkę na żołnierzy 34 Ko-
żołnierzy została wysłana by naprawić tę samą linię mendantury w Lubaczowie 8 Oddziału WOP
telefoniczną i sprawdzić co się stało z poprzednią gru- w Przemyślu pozbawiając życia 16 z nich. Z życiem
pą. Większość z nich zabito w czasie, gdy znajdowali uszedł tylko jeden ranny żołnierz, który będąc bity kol-
się na słupach telefonicznych. 28 maja 1945 r. we wsi bami w głowę udawał martwego. W dniu 20 marca
Tyrawa Wołowska w walce z bandą UPA poległo dwóch 1946 roku trzy sotnie z kurenia Rena dokonały zbroj-
milicjantów, ojciec i syn. Dnia 5 lipca 1945 roku sotnia nego napadu na strażnicę 38 Komendantury WOP
Burłaka we wsi Tarnawce urządziła zasadzkę na pa- w Jasielu. Po kilku godzinach walki strażnica została
trol z posterunku MO w Krasiczynie. Milicjanci zostali opanowana przez upowców. W tym czasie większość
zaskoczeni, upowcy ich ostrzelali i okrążyli. Ranni zo- żołnierzy już nie żyła, a ranni wzięci do niewoli zostali
stali rozbrojeni i uprowadzeni do lasu, gdzie następnie zamordowani. W tym starciu śmierć poniosło 66 żołnie-
ich zamordowano.. Kolejny atak ze strony banderow- rzy. Było to pierwszy przypadek, kiedy w jednym dniu
ców, tym razem na posterunek MO, miał miejsce poległo tak wielu żołnierzy. Wszyscy zostali pochowani
w dniu 24 lipca 1945 roku w Cisnej. Kilkugodzinna w zbiorowej mogile, obok spalonej strażnicy. Wydarze-
walka zakończyła się wysadzeniem przez upowców bu- nie było bezpośrednio związeane z napadem na żołnie-
dynku w powietrze, zabito 6 funkcjonariuszy. Kilka dni rzy z Komańczy, które miało miejsce w dniu 26 marca
pózniej, to jest 29 lipca 1945 roku w rejonie wsi Nieno- 1946 roku. W miejscowości tej znajdowała się polowa
wice 26 pułk piechoty z 9 Dywizji Piechoty stoczył wal- 38 Komendantura WOP oraz kombinowany posterunek
kę z sotnią Kruka z kurenia Żelazniaka . Dowódca MO. Gdy do stacjonujących w Komańczy wopistów do-
pułku został ranny, a jego 6 żołnierzy, prawdopodobnie tarła wiadomość o wydarzeniach w Jasielu oraz
już po wzięciu do niewoli, zostało zamordowanych, o licznych napadach w rejonie Przełęczy Aupkowskiej,
a ich głowy odrąbano siekierami. Kolejny atak na po- postanowili oni udać się z pomocą. Nie wiedzieli jed-
sterunek MO miał miejsce 28 września 1945 roku nak, jak zakończyły się walki, ponieważ nie posiadali
w Wojtkowej. Podczas tego napadu zginęło 20 cywilów, łączności telefonicznej. Na drodze pomiędzy wsiami
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 41
Historia
UPA w Bieszczadach (1945 1947), cz. III
Komańcza i Jasiel oddział WOP został zaatakowany nak od marca 1946 roku, czyli po naradzie z udziałem
przez dwie sotnie UPA. Wopiści zostali okrążeni, Oresta przybrały charakter masowy.
a wszelkie próby wyrwania się nie przyniosły rezultatu. Z wykazów imiennych zamordowanych żołnierzy
W nocy silna śnieżyca uniemożliwiła skuteczną obronę. Wojska Polskiego, Wojsk Ochrony Pogranicza, Korpusu
Większość żołnierzy poległa w walce, a ci co przeżyli Bezpieczeństwa Wewnętrznego, funkcjonariuszy Urzę-
zostali schwytani i pózniej zamordowani. Nie było też dów Bezpieczeństwa Publicznego, Milicji Obywatelskiej
żadnych wiadomości o tym co się z nimi stało. Próby i jej Ochotniczej Rezerwy, widać najwyrazniej ogrom
dotarcia do miejsca walki nie powiodły się z powodu dokonanych zbrodni przez UPA. Zbrodni tym bardziej
silnego zgrupowania sotni UPA. Poległych znaleziono haniebnych, że żywych i rannych na różne sposoby tor-
dopiero 18 czerwca 1946 roku w lochu przykrytym zie- turowano, wydłubywano oczy, obcinano języki, siekiera-
mią znajdującym się w Wisłoku Wielkim. Ciała pole- mi obcinano głowy, wiązano i bito, a potem drutem kol-
głych były mocno zmasakrowane i w stanie silnego roz- czastym przywiązywano do drzew, by konali
kładu. Z tego powodu udało się zidentyfikować jedynie w straszliwym bólu. Po opanowaniu posterunków MO
trzech z nich. Pozostałych pochowano w zbiorowej mo- i strażnic WOP, na które napadali, rannych i żywych
gile na cmentarzu w Zagórzu. W nocy z dnia 16 na 17 zamykano w zdobytych budynkach i palono żywcem.
kwietnia 1946 roku miał miejsce napad sotni Nigdy i nikt z ich rąk nie wydostał się żywy, jeżeli wie-
Burłaka 6 na posterunek MO w Krzywczy. Podczas dzieli, że żyje 8.
walki zginęło 5 milicjantów i dwóch członków ORMO.
1 Szcześniak A., Szota W., Droga do& , dz. cyt., s. 281.
Po ataku ustalono, że dwóch milicjantów i jednego or-
2 Por. tamże, s. 282.
mowca, którzy byli ranni, najpierw kłuto bagnetami 3 Kuzmicz A., Zbrodnie bez kary& , dz. cyt., s. 102.
4 Mjr Aukasz Kuzmicz - urodził się 18.04.1925 r. we wsi Kuśniszcze II, pow. Luboml
a następnie zabito. Pozostałych uprowadzono do lasu
na Wołyniu, gdzie mieszkał do 1943 roku. Po zamordowaniu przez UPA w dniach
29 i 30 sierpnia 1943 r. W sąsiednich wsiach i okolicach 15 tys. Polaków i po
gdzie po torturach zamordowano.
napaści na jego dom, wraz z rodziną przeszedł póznej całą gehennę zbrodniczej
Wszystkie wyżej przytoczone przykłady napadów działalności UPA. W 1944 r. W składzie jednostek II Armii WP, przybył do Rzeszo-
wa, gdzie formowała się 10 Dywizja Piechoty WP. Z 2 zap. pp, w którym przeby-
na strażnice WOP i posterunki MO nie były przypadko-
wał, skierowany został do Resortu Bezpieczeństwa Publicznego. Odznaczony
został: Krzyżem Oficerskim i Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym
we. Były one częścią większego, długofalowego planu
Krzyżem Zasługi, Krzyżem Walecznych, Srebrnym Krzyżem Zasługi dwukrotnie,
działania OUN UPA w Zakierzońskim Kraju. Na po-
srebrnym medalem Zasłużony na Polu Chwały dwukrotnie, Medalem Zwycię-
stwa i Wolności oraz wieloma innymi odznaczeniami państwowymi.
czątku 1946 roku do lasów baligrodzkich przybył do-
5 Szerzej, Kuzmicz A., Zbrodnie bez kary& , dz. cyt., s. 104 158.
6 Wołodymyr Szczygielski - (1920 1949), ps. Burłak, porucznik UPA, pracował dla
wódca VI Okręgu Wojskowego UPA Orest . Dokonał on
Abwehry, której przekazywał dane wywiadowcze na temat ZSRR. W drugiej poło-
inspekcji działających tam sotni oraz odbył spotkanie
wie 1941 został komendantem posterunku pomocniczej policji ukraińskiej
w Wojtkowej, pózniej również w Kuzminie, Jaworniku Ruskim i Medyce. Przez
z dowódcą kurenia Renem 7. W marcu 1946 na spo-
kilka dni dowodził kureniem utworzonym z 3 sotni składających się z byłych poli-
tkaniu Oresta z dowódcami sotni i prowydnykami cjantów ukraińskich. Kureń pod jego osobistym dowództwem wziął udział 6 sierp-
nia 1944 r. W rozstrzelaniu 42 Polaków w Baligrodzie. Pod koniec 1947 przebił
OUN z tego terenu odbyła się narada, na której podjęto
się z sotnią na teren Czechosłowacji, kierując się do amerykańskiej strefy okupa-
cyjnej w Niemczech. Sotnia została okrążona i częściowo rozbita, a sam Burłak
decyzję o likwidacji wszystkich strażnic WOP na połu-
ujawnił się po zagwarantowaniu mu bezpieczeństwa. Jednak gwarancji nie dotrzy-
dniowej granicy Polski. mano, w 1948 został wydany władzom polskim. Za przestępstwa popełnione na
terenie Polski został skazany na karę śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy
W pierwszej kolejności celem zmasowanych ata-
w Rzeszowie. Wyrok wykonano poprzez rozstrzelanie 7 kwietnia 1949 r.
W więzieniu w zamku rzeszowskim.
ków upowców były posterunki MO zlokalizowane we
7 Wasyl Martyn Mizernyj (1910 1949), ps. Ren, ukraiński dowódca wojskowy,
wschodnich powiatach województwa rzeszowskiego,
major UPA, Przed wojną służył w Wojsku Polskim. Walczył w obronie Karpato -
Ukrainy, był oficerem Karpackiej Siczy, dowodząc początkowo plutonem,
ponieważ zostały one wyzwolone w pierwszej kolejno-
a następnie kompanią. W 1941 ukończył szkołę oficerską policji w Nowym Sączu,
został powiatowym komendantem pomocniczej policji ukraińskiej w Sanoku.
ści i to właśnie tam najwcześniej zorganizowano poste-
W latach 1943 - 1944 był dowódcą łemkowskiego kurenia UPA. W latach 1945 -
runki milicji. W roku 1946 głównym celem napadów
1947 dowódca 26 Odcinka Taktycznego Aemko . Pod koniec 1947 przedostał
się na teren USRR. W latach 1947 - 1949 był oficerem sztabu grupy UPA - Za-
stały się strażnice WOP. W styczniu i lutym tego same-
chód. Zginął w walce z wojskami NKWD w 1949 w powiecie Turka.
go roku występowały one w mniejszym nasileniu, jed- 8 Kuzmicz A., Zbrodnie bez kary& , dz. cyt., s. 141.
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 42
Sprawozdania
JAN SWÓA
Wyzwania dla bezpieczeństwa Polski
Pod honorowym patronatem Ministra Obrony Na-
rodowej Tadeusza Siemoniaka oraz szefa Biura Bez-
pieczeństwa Narodowego Stanisława Kozieja, 15
stycznia 2014 r. w Instytucie Zachodnim w Poznaniu,
w ramach Pierwszego Ogólnopolskiego Forum Stu-
diów nad Bezpieczeństwem odbyła się konferencja
naukowa. Jej problematyka wynikająca z tytułu
Wyzwania dla bezpieczeństwa Polski zgromadziła
liczne grono ludzi, wybitnych przedstawicieli nauki
oraz praktyków związanych z szeroko rozumianym
bezpieczeństwem. Konferencja ta, to duży sukces or-
ganizatorów oraz istotny wkład naukowy w rozwoju
nauk o bezpieczeństwie.
Obecna siedziba Instytutu Zachodniego. Fot. http://www.confero.pl/
konferencje/instytut-zachodni,1442
Przebieg konferencji
niuje się w kontekście zagrożeń . Tak zapamiętałem
Uroczystego otwarcia konferencji dokonali dr Mi- początek tego interesującego referatu. Mówca trafnie
chał Nowosielski (Dyrektor Instytutu Zachodniego) oraz zauważył, wyprowadzając wniosek, że służby munduro-
prof. dr hab. Tadeusza Wallas (Dziekan Wydziału Nauk we wojskowe zajęli problematykę bezpieczeństwa
Prawnych i Dziennikarstwa, UAM). Moderatorami sesji dla siebie, a następnie inne służby uczyniły to samo.
planarnej w dużej sali konferencyjnej byli: prof. dr hab. W ten sposób bezpieczeństwo jest kategorią siłową.
Sebastian Wojciechowski i prof. dr hab. Jerzy Koniecz- Patrząc na problem z perspektywy humanistycznej czy
ny. Po niezwykle ciepłym i serdecznym powitaniu społecznej, problematyka bezpieczeństwa jest zbyt
uczestników, jako pierwszy wystąpił prof. dr hab. Ry- poważną sprawą, aby oddać to instytucjom czy służ-
szard Zięba (Uniwersytet Warszawski), który wygłosił bom mundurowym. Człowiek, który wdycha zatrute po-
referat zatytułowany Treść i zakres pojęci wietrze, czy pije skażoną wodę także jest zagrożony.
bezpieczeństwo Polski . Już na wstępie zaznaczył, że Chociażby, dlatego spojrzenie na bezpieczeństwo musi
jako cywil ma odmienne spojrzenia na bezpieczeństwo, być szerokie i wielowątkowe. Bezpieczeństwo jest to
niż to, jakie dominuje w naszym państwie. coś, co należy chronić. Nie każde też zjawisko jest za-
W przekonaniu Profesora bezpieczeństwo nie jest sy- grożeniem. Niektóre zjawiska postrzegane, jako zagro-
nonimem zagrożeń czy tylko przeciwieństwem, żenie są tylko wyzwaniami, np. migracja. Wyzwania są
a synonimem bezpieczeństwa jest pewność. Pewność potrzebą. Jeżeli w porę nie podejmie się wyzwań, to
istnienia podmiotu, pewność jego stanu posiadania, mogą z czasem rodzić zagrożenia, np. międzynarodo-
pewność szans rozwojowych, pewność funkcjonowania wa przestępczość zorganizowana argumentował
w środowisk międzynarodowym. Wymaga to spojrzenia prof. R. Zięba. Przekonywujące argumenty związane
kreatywnego, pozytywnego działania a nie tylko stra- m.in. z zagrożeniami militarnymi, mogliśmy usłyszeć
szenia zagrożeniami. Tradycyjne, bezpieczeństwo defi- jeszcze z ust prof. Zięby. To prawda, że mówi się często
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 43
Sprawozdania
Wyzwania dla bezpieczeństwa Polski
o rakietach i zagrożeniu z tym związanym. Mówca traf-
nie zauważył, że nie mówi się natomiast, czy jest wola
ich użycia. Trafnych spostrzeżeń oraz postulatów do
środowiska naukowego oraz praktyków, było zdecydo-
wanie więcej, o czym mogą zaświadczać gratulacje
i słowa uznania kierowane do prof. Ryszarda Zięby.
Częste odwoływanie się do tez prof. Zięby
w następnych wystąpieniach, to także argument uza-
sadniający wagę i znaczenie tego wystąpienia dla prze-
biegu i dorobku naukowego tej konferencji.
Nie sposób odnosić się do wszystkich wystąpień
Prof. Ryszard Zięba za mównicą. Po lewej moderatorzy: prof. Jerzy Ko-
i referatów wygłoszonych w sesji plenarnej. Było ich nieczny i prof. Sebastian Wojciechowski. Zdjęcie autora.
w sumie osiem. Każde wystąpienie związane było
z problematyką bezpieczeństwa. O międzynarodowych Po wystąpieniach, o których zostało wspomniane,
i narodowych dylematach na początku drugiej dekady nastąpiła dyskusja, podczas której nastąpiła wymiana
XXI wieku, referował prof. dr hab. Jacek Pawłowski poglądów i różnych opinii. Co na gorąco można napisać
(Akademia Obrony Narodowej). Prof. dr hab. Jarosław oczekując na interesujące artykuły, które zostaną opu-
Piątek (Uniwersytet Szczeciński) wygłosił referat Tran- blikowanie drukiem. Warto się uczyć zdobywając wie-
snarodowość czy narodowość wobec współczesnych dzę o obecnych i potencjalnych zagrożeniach oraz
zagrożeń. Gen. broni dr Lech Konopka (Biuro Bezpie- ewentualnych skutkach. Przede wszystkim kierunko-
czeństwa Narodowego) mówił o wyzwaniach dla rozwo- wać zainteresowanie na nowe technologie, ale także
ju Sił Zbrojnych RP. O miejscu, roli i zadaniach polskie- zagrożenia związane z wykorzystywaniem techniki
go przemysłu zbrojeniowego w systemie bezpieczeń- komputerowej (cyberterroryzm, cyberprzestępczość)
stwa państwa, referat wygłosił gen. broni Waldemar w celach destrukcyjnych.
Skrzypczak. W jaki sposób wojsko może przeciwdziałać
i zwalczać zagrożenia niemilitarne, dowiedzieliśmy się Polityka bezpieczeństwa Polski
z referatu przygotowanego przez gen. dyw. prof. dr.
hab. Bogusława Packa (Komendant Rektor Akademii Problematyka związana z polityką bezpieczeństwa
Obrony Narodowej). Wojewoda Wielkopolski Piotr Flo- Polski omawiana była w ramach panelu drugiego.
rek w swoim wystąpieniu odniósł się do problematyki W bibliotece Instytutu Zachodniego wygłoszono refera-
zarządzania kryzysowego na szczeblu województwa. ty dotykające szerokiej problematyki bezpieczeństwa.
W sposób szczegółowy (minuta po minucie, krok po Poruszona przez prof. dr hab. Piotra Mickiewicza
kroku, decyzja po decyzji) uczestnikom, przedstawiono (Dolnośląska Szkoła Wyższa) problematyka bezpie-
działania mające związek z eksplozją gazu w Jankowie czeństwa morskiego oraz program rozwojowy państwa
Przygodzkim. Wielkopolski Komendant Wojewódzki polskiego do 2030 r. zainteresował wszystkich.
Policji, insp. dr Rafał Batkowski, przedstawił wyniki wła- W referacie było o polityce morskiej oraz strategiach
s n y c h b a d a ń n a u k o w y c h , z w i ą z a n y c h gospodarczych związanych z wykorzystaniem mórz
z przeciwdziałaniem terroryzmowi w wymiarze lokal- i oceanów. Wszyscy mogli przekonać się np., że zapew-
nym. nienie bezpieczeństwa na morzu, statkom (gazowcom)
transportującym do Polski gaz z Kataru do portu
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 44
Sprawozdania
Wyzwania dla bezpieczeństwa Polski
w Świnoujściu, nie będzie sprawą prostą. Ale także
o tym, że strategia rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa
ma w pasie nadmorskim dużo większe znaczenie niż
można sądzić, śledząc statystyki zatrudnionych (tylko
ok. 2%). Analiza przemysłu rybołówstwa, przetwórstwa,
oraz silnie powiązanej z tym turystyki morskiej, prowa-
dzi do wniosku, że tę strategię należy traktować, jako
jedyny instrument zabezpieczenia socjalnego w pasie
nadmorskim. Bezrobocie w pasie nadmorskich zawiera
się przedziale 17 -20 %, a niektórych miejscowościach
Biblioteka Instytutu Zachodniego, gdzie omawiano problematykę bez-
30 i więcej procent. To nieco szersze nawiązanie do
pieczeństwa Polski w ramach panelu drugiego. Zdjęcie autora.
treści referatu, ma na celu wykazanie, że poruszana
problematyka jak najbardziej wpisywała się W stwierdzeniu o bogatej specjalistycznej wiedzy nie
w problematykę bezpieczeństwa oraz w nurt konferen- ma przesady. Potwierdzeniem tego jest fakt, który po-
cyjnej dyskusji. Po drugie, że warto oczekiwać na uka- zwolę sobie przybliżyć na zakończenie. Po zakończeniu
zanie się referatów w postaci drukowanej. Uprzedzając konferencji, stojąc w długiej kolejce, doczekałem się
nieco fakty, zainteresowani problematyką bezpieczeń- momentu, kiedy mogłem również osobiście podzięko-
stwa, wzbogacą swoje informacje, (jeżeli tylko zechcą) wać prof. Sebastianowi Wojciechowskiemu oraz dr.
o: wpływ człowieka, techniki i środowiska na bezpie- Michałowi Nowosielskiemu za umożliwienia wzięcia
czeństwo w lotnictwie cywilnym (kpt. dr Adrian Siad- udziału w tej konferencji. Jakże było miło usłyszeć, cie-
kowski, Straż Graniczna); problematykę bezpieczeń- płe słowa pod adresem kolegi z katedry oraz zapewnie-
stwa teleinformatycznego Polski (prof. dr hab. Jędrzej nie, że w roku przyszłym jest miejsce dla nas dwóch.
Skrzypczak, Uniwersytet im. A. Mickiewicza); specyfikę Na zakończenie wypada dodać, o możliwości zaprezen-
i problematykę zarządzania miastem przyszłości towania przed takim audytorium osiągnięć Katedry
w sytuacji kryzysowej (dr Dariusz Dymek, Wydział Bez- Bezpieczeństwa Wewnętrznego w zakresie procesu
pieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego WUW Poznań); kształcenia. Podczas dyskusji miałem sposobność
statystycznym bezpieczeństwie Polski (dr Jan Swół, przekazać informację, że dzięki staraniom prodzieka-
WSIiZ); strategii rozwoju systemu bezpieczeństwa naro- na, gen. brygady rez., dr. inż. Tomasza Bąka, w WSIiZ
dowego RP 2022 (dr inż. Jan Zych, Uniwersytet im. w Rzeszowie, zajęcia praktyczne, ćwiczenia oraz wykła-
A. Mickiewicza). dy związane z problematyką bezpieczeństwa, prowa-
dzą wojskowi, byli policjanci, strażacy, specjaliści
Podsumowanie z zakresu zarządzania kryzysowego, przedstawiciele
służb specjalnych. Tymczasem, w dyskusji niektórzy
Możliwość wzięcia udziału w konferencji, w której z prelegentów, dopiero mówili o takiej potrzebie, czyli
uczestniczyło tak wielu wybitnych znawców problema- o potrzebie szerokiego spojrzenia na problematykę
tyki związanej z bezpieczeństwem, autor poczuwa so- bezpieczeństwa. Tę informację do głębokiego przemy-
bie za sukces. W sukcesie tym, znaczącą rolę ma także ślenia przekazuję także studentom kierunku związane-
dr Kazimierz Kraj. Organizatorzy doceniając bogatą go z bezpieczeństwem wewnętrznym.
specjalistyczną wiedzę dr. K. Kraja, wystosowali zapro-
1 Rozszczelnienie gazociągu relacji Gustorzyn Odolanów wybudowanego w 1977
szenie zachęcając do udziału w konferencji.
roku, nastąpiła 14 listopada 2013 r. około godz. 13, 30. Trwają badania mające
na celu ustalenie przyczyn tego wybuchu. Były śmiertelne ofiary tego wybuchu, nie
mówiąc o stratach.
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 45
Sprawozdania
Lotni reporterzy Koła Naukowego Kryminalistyki zdają relację
W dniu 6 grudnia 2013 r. w ramach dnia
otwartego oraz dnia otwartego kół naukowych
w Klubie Akademickim WSIiZ, zaprezentowali się
studenci, członkowie kół oraz organizacji studenc-
kich działających w naszej uczelni. Było tłoczno,
gwarno i głośno. Za sprawą studentów, którzy swoi-
mi zainteresowaniami chcieli podzielić się
z osobami przybyłymi na tę imprezę, po części za
sprawą osób, które skorzystały z zaproszenia
i przybyły do klubu. Relacja lotnych reporterów
przeznaczona jest głównie dla tych, którzy z różnych
powodów, nie zdecydowali się przybyć do nas w tym
Anna Siewierska i Anna Wójcik przed wykładem dla licealistów.
dniu.
Fot. W. Chrobak
Jak walczyć z maturalnym stresem? Jak dobrze
przygotować się do egzaminu dojrzałości? Jakie stu- członków KNK) na miejscu zbrodni, sprawca został
dia warto wybrać i dlaczego warto zdecydować się ustalony, a następnie ujęty. Czynności operacyjne2,
na Wyższą Szkołę Informatyki i Zarządzania które przeprowadza się zawsze przy tego rodzaju
w Rzeszowie? Studenci starali się udzielić odpowie- zdarzeniach, były dobrą okazją do porozmawiania
dzi nie tylko na te pytania, prezentując bogatą ofertę z innymi osobami. Stąd kilka informacji z różnych
edukacyjną oraz możliwości realizacji własnych zain- zródeł naszych lotnych reporterów.
teresowań, w ramach funkcjonujących kół nauko-
wych. Pomysłów nie brakowało, a właśnie dzięki po- Warsztaty i wykłady tematyczne
mysłowości studentów, można było zauważyć, że
w naszej uczelni jest miejsce dla wszystkich W toku czynności operacyjno - rozpoznawczych
i różnorodnych inicjatyw1. Studiują strażacy, żołnie- ustaliliśmy, że zorganizowane przez pracowników
rze, policjanci i słuchacze cywilni. Studiują Polacy, WSIiZ, warsztaty tematyczne cieszyły się bardzo du-
Ukraińcy, Macedończycy i Chińczycy. Swoją aktyw- żym zainteresowaniem. Także prelekcje praktyków,
ność oraz zainteresowania można przejawiać na m.in. pana redaktora Adama Głaczyńskiego
wiele sposobów. Można nawiązać do zainteresowań z Polskiego Radia Rzeszów oraz pana Bartosza Gu-
militarnych z okresu średniowiecza, do sportów wal- bernata z Gazety Codziennej Nowiny, spotkały się
ki, a także dziennikarstwa śledczego. Przy tym ostat- z dużym zainteresowaniem. Ustalono ponad wszel-
nim, może zrodzić się wątpliwość, ale do rzeczy. ką wątpliwość, że warsztaty zorganizowali również
Koło Naukowe Kryminalistyki, pod fachowym studenci. Z poufnych osobowych zródeł informacji
okiem opiekunów dr. Jana Swóła i ppłk. w st. spocz. wynika, że studenci dołożyli starań, aby zaintereso-
mgr. Józefa Kubasa, przygotowało inscenizację oglę- wać młodszych kolegów omawianą przez nich tema-
dzin miejsca zabójstwa. Dzięki profesjonalnie prze- tyką. Przeprowadzili zajęcia z zakresu kryminalisty-
prowadzonym czynnościom (przez studentów ki, informatyki, dietetyki i nawet turystyki3.
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 46
Sprawozdania
Lotni reporterzy Koła Naukowego
Kryminalistyki zdają relację
Monitorując na bieżąco rozwój wydarzeń, odnoto- i koleżanki wyzbyli się
waliśmy również, że odwiedzający nas goście mieli oka- wątpliwości. Życzymy
zję uczestniczyć w zajęciach biznesowych, lekcji prawa trafnych wyborów, życzy-
(prowadzonej przez radcę prawnego z grupy Zuzumak my powodzenia. Czeka-
i Partnerzy). Ponadto Klub Absolwenta WSIiZ zorganizo- my na Was! Razem zro-
wał spotkanie z cyklu Absolwent Sukcesu . Gościem bimy więcej, a miejsca
Anna Siewierska z dr. Markiem Jasz-
specjalnym był Aukasz Haluch - współtwórca platformy jest dla każdego.
czukiem o działalności KN Nowych
Brainly.com, zrzeszającej portale umożliwiające naukę
Technologii.
Fot. W. Chrobak
w grupie.
Kryminalistyka w praktyce
Specjalnie dla maturzystów
Celem rozpracowania konkurencji, tj. innych kół
Dobrze wiemy, że stres maturalny może pokrzyżo- ubiegających się o palmę pierwszeństwa, reporterzy
wać wiele planów. W notatce służbowej odnotowaliśmy zagościli na dłużej w Klubie Akademickim. Odnotowali-
informację o pani mgr Urszuli Binduga. Podczas warsz- śmy, że swoje stoiska zaprezentowało ponad 30 kół
tatu tematycznego, udzieliła wielu wskazówek naukowych i organizacji studenckich. Poprzez liczne
i ciekawych rad. Między innymi, zapoznała licealistów pokazy i konkursy z nagrodami, chcieli zainteresować
z rozlicznymi metodami skutecznej redukcji i kontroli przybyłych gości, a zarazem zachęcić do oddania głosu
stresu. na jedno z wybranych kół. Był, więc taniec brzucha
Matura to jednak nie tylko nauka i stres, to prze- w wykonaniu członkini Koła Naukowego Instytutu Ba-
de wszystkim ambicje i marzenia na przyszłość. Aby jej dań nad Cywilizacjami, były rycerskie boje o dziewoję
posiadanie , a zwłaszcza świadectwo dojrzałości, nie w wykonaniu członków KN Badań nad Bezpieczeń-
okazało się bezwartościowym dokumentem, należy od- stwem i Terroryzmem. O inscenizacji oględzin na miej-
powiednio wykorzystać powstały potencjał. Uczelnianie scu zdarzenia, była już mowa. Ale nie było o tym, że
Biuro Karier WSIiZ przybyło z pomocą. Zorganizowane kołu naukowemu kryminalistyki pomagał student pra-
oddziały, uzbrojone wa z Uniwersytetu Rzeszowskiego! Piotr Kubas, bo
w fachową wiedzę o nim mowa (syn ppłk. Józefa Kubasa), wykazując duże
i otwarte serca, przepro- zaangażowanie, pomagał w tworzeniu filmu intruktażo-
wadziły indywidualne wego z zakresu kryminalistyki, a także wraz z innymi
testy wstępnej orientacji przybliżał zasady tworzenia portretu pamięciowego.
z a w o d o w e j w ś r ó d Posługując się specyficzną terminologią kryminali-
uczestników. Po ich wy- styczną, można napisać, że lotni reporterzy wniknęli do
pełnieniu maturzyści struktur innych kół, uzyskując od ich członków wiele
otrzymywali wydruk cennych informacji. Dla dobra ogółu i wspólnych korzy-
z informacją o swoich ści, postanowiliśmy upublicznić zebrane relacje.
predyspozycjach zawo- Koło Naukowe Aviation Managment Club organizu-
dowych. je sympozja naukowe, a także współpracuje
Należy mieć nadzieję, że z lotniskiem w Warszawie. Zrzesza studentów, którzy
Anna Siewierska i Sebastian
dzięki takiemu wsparciu już pracują w branży lotniczej, co umożliwia im nawią-
Żuczek w roli Lotnych Reporterów.
nasi młodsi koledzy zywanie szerszych kontaktów.
Fot. W. Chrobak
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 47
Sprawozdania
Lotni reporterzy Koła Naukowego
Kryminalistyki zdają relację
Pozyskany informator z Koła Naukowego Fotogra- Chcąc dotrzeć do
fii Diafragma , uświadomił nam, że Diafragma zrze- struktur Forum Inicjatyw
sza pasjonatów sztuki fotografii. Podczas spotkań koła, Europejskich, działające-
zajęcia prowadzone są w formie wykładów oraz zajęć go przy Regionalnym
praktycznych w profesjonalnym studio fotograficznym, Ośrodku Debaty Między-
gdzie studenci szlifują swój fach. n a r o d o w e j
Anna Siewierska i Sebastian Żu-
Zainteresowani pokazem masażu czekoladą, po- w Rzeszowie, reporte-
czek z zespołem radia radioe-
stanowiliśmy zaczerpnąć języka wśród członków Koła rzy napotkali na trudno-
ter.fm. Fot. W. Chrobak
Naukowego Rehabilitant . Okazało się, że pod czuj- ści. Z pomocą przyszła
nym okiem opiekunów dr Heleny Bartyzel- kryminalistyka. Wykorzystując pozyskanego agenta
Lechforowicz oraz dr Darii Sawaryn koło prowadzi dowiedzieliśmy się, że koło to działa pod auspicjami
badania naukowe.Zwłaszcza z zakresu rehabilitacji Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP. Dla bezpieczeń-
ruchowej osób cierpiących na schorzenia i dysfunkcje stwa osobistego reporterów, oraz w celu ochrony na-
funkcjonalne. Uzyskaliśmy wysoce wiarygodną informa- szego informatora, po inne ciekawe informacje odsyła-
cję, że młodzi rehabilitanci czynnie współpracują my do Internetu5.
z przychodnią REH-MEDIQ w Tyczynie. Ponadto właśnie Poddaliśmy obserwacji uczelniane radio radioe-
z inicjatywy członków koła zorganizowano w 2011 roku ter.fm. Nasze operacyjne ustalenia pozwalają potwier-
zawody sportowe, w ramach spartakiady dla osób nie- dzić, że radiowcy prowadzą w sposób aktywy,
pełnosprawnych. Inne informacje zostały poddane dal- a zarazem ciekawy swoją działalność. Podczas dnia
szym sprawdzeniom. otwartego profesjonaliści umożliwili amatorom spróbo-
Dzięki przyjętej taktyce działania4 ustalono, że wanie swoich sił w starciu z mikrofonem. Dla wielu,
przewodnicząca Rady Kół Naukowych Monika Lewicka jeżeli nie wszystkich, była to pierwsza okazja by zoba-
przekazywała ważne informacje Mateuszowi Bartosze- czyć profesjonalne studio radiowe, z którego studenci
wiczowi, o przebiegu dnia otwartego. Informacje te ce- WSIiZ korzystają na co dzień. Radiowy zespół współ-
chowała wysoka wiarygodność, a także przedstawiają pracuje, m.in. Z kinem Multikino oraz klubem mu-
one bardzo wysoką wartość poznawczą. Po wahaniach zycznym Wytwórnia . Organizuje liczne spotkania kul-
i długiej naradzie, mając na uwadze, że zdradzamy ta- turalne. Jedno z nich odbyło się z Czesławem Mozilem.
jemnice warsztatowe, postanowiliśmy podzielić się
fragmentem tej wypowiedzi. Rozpoznanie środowiskowe
Podczas imprezy moż-
na było skorzystać Rozpoznanie to jedna z funkcji kryminalistyki6.
z zabiegów kosmetycz- Rozpoznanie poprawnie prowadzone, dostarcza wielu
nych, masaży czekoladą wartościowych i przydatnych informacji. Przez co na
i gorącymi kamieniami, bieżąco monitorowaliśmy przebieg wydarzeń, mimo
a także zobaczyć pokaz występujących trudności. Jak przystało na lotnych re-
Anna Siewierska i Sebastian Żu- profesjonalnego maki- porterów, nas oczywiście interesowało to, co mieli do
czek z członkami Aviation Manag-
jażu. Wszystko za spra- powiedzenia inni, ci, których spotkaliśmy pod-
ment Club. Fot. W. Chrobak
wą stoisk KN Rehabili- czas dziennikarskiej przygody.
tant, KN Kosmetologii Estetycznej Piękno i KN Doktorr Marek Jaszczuk (wykładowca akademicki,
Chemikos powiedziała M. Lewicka. Tak to prawda. opiekun KN Nowych Technologii Programistycznych):
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 48
Sprawozdania
Lotni reporterzy Koła Naukowego
Kryminalistyki zdają relację
Pokazana została gra Freddy , która wygrała między- w ramach Dnia Otwar-
narodowy konkurs. Zaprezentowane zostały także gry tego, czyli Game Day
na Xbox oraz robot sterowany kinetycznie. Na urządze- 2014. Impreza odbę-
nia tego typu tworzone są m.in. gry. Liderem KN No- dzie się w czerwcu
wych Technologii Programistycznych jest Michał Ręcz- w Centrum Turystyki
kowicz. i Rekreacji WSIiZ
Anna Siewierska i Sebastian Żu-
Anna Dudek (uczennica liceum akademickiego): w Kielnarowej. Zespół
czek z członkami KN Fotografii
Jest bardzo ciekawie! Koleżanki i koledzy zachęcają lotnych reporterów Koła
"Diafragma". Fot. W. Chrobak
mnie do aplikowania na tę Uczelnię. Naukowego Kryminali-
Oksana Lysovych (Koło Naukowe Logistyki): Do- styki też tam będzie. Liczymy, że poznani w grudniu
wiedziałam się jakiś czas temu o Dniach Otwartych Kół młodsi koledzy spotkają się z nami za rok. Razem zro-
Naukowych, które organizowała uczelnia WSIiZ. Liczba bimy więcej. A jeżeli nadal się wahacie podpowiada-
uczestniczących kół pozytywnie mnie zaskoczyła, jak my postawcie na WSIiZ! Tutaj odkryjecie siłę i piękno
również sposób ich prezentowania. pasji! Więcej informacji pod adresem:
Marta Piękala (studentka ekonomii): Zorganizowa- www.kandydaci.wsiz.rzeszow.pl. Zobacz, nie zwlekaj.
nie dni otwartych daje studentowi możliwość współpra- Zostań kowalem swego losu.
cy z niezwykle interesującymi organizacjami studencki-
Anna Siewierska
mi, pozwala również na czynne zaangażowanie się
Anna Wójcik
w życie Uczelni.
Sebastian Żuczek
Bogdan Piasecki (KN Badań nad Bezpieczeń-
Przypisy
stwem i Terroryzmem): Dni Otwarte to szansa promocji
zagadnień związanych z bezpieczeństwem, edukacja
1 Zob. A. Wójcik, w Klubie Garnizonowym o bezpieczeństwie, e-
Terroryzm.pl, pazdziernik 2013, nr 10(22), s. 48-49., J. Swół, Pokonfe-
w tym zakresie, a także (poniekąd) forma zwalczania
rencyjne refleksje, e-Terroryzm.pl, pazdziernik 2013, nr 10(22), s. 50-
terroryzmu.
54.
2 Czynności operacyjne albo czynności operacyjno-rozpoznawcze jest to
odrębny system poufnych, bądz tajnych działań organów policyjnych (w
Raport końcowy
ich strukturach, np. CBŚ, ABW, AW, ŻW, SG) prowadzonych poza proce-
sem karnym, lecz zazwyczaj służących aktualnym bądz przyszłym celom
tego procesu i wykonywanych dla zapobiegania i zwalczania przestęp-
Uzyskane informacje w pełni potwierdzają, że
czości i innych prawnie określonych negatywnych zjawisk społecznych.
Zob. T. Hanausek, Kryminalistyka. Zarys wykładu, Warszawa 2009, s.
ubiegłoroczny Dzień Otwarty był bardzo dobrze zorgani-
112. Na marginesie warto zauważyć, że Wojskowe Służby Informacyjne
zowany. To doskonały przykład, na to jak wiele dobrego
(WSI) zostały zlikwidowane w 2006 r., a Służba Więzienna (SW) takich
czynności nie prowadzi.
można zrobić przy odrobinie zaangażowanie, ambicji
3 Bartoszewicz, Kilkuset maturzystów na Dniu Otwartym WSIiZ, [z:]
i wierze w to, że też mamy wpływ na otaczającą nas
http://wsiz.rzeszow.pl/pl/Strony/aktualnosci.aspx?AID=2197, dostęp:
29. 12. 2013 r.
rzeczywistość. Nasi rozmówcy oraz ich wypowiedzi po-
4 Z kryminalistycznego punktu widzenia taktyka to: Dział kryminalistyki
zwalają twierdzić, że codzienny trud nie jest daremnym
obejmujący wiedzę o takim wykorzystaniu sił i środków, przede wszyst-
kim w sferze organizacji działań i ich efektywnej realizacji nastawionej
wysiłkiem, a stereotyp o typowym studencie nie znaj-
bezpośrednio na walkę ze sprawca czynu zabronionego, które pozwoli
duje uzasadnienia w przypadku Wyższej Szkoły Infor-
na optymalne, szybkie oraz zgodne z etyką i prawem osiągnięcie zamie-
rzonych celów i spełnienie przez to na określonym odcinku funkcji kry-
matyki i Zarządzania w Rzeszowie.
minalistyki . T. Hanausek, Zarys taktyki kryminalistycznej, Warszawa
W raporcie końcowym, wypada nawiązać, do wy-
1994, s. 17.
5 http://wsiz.rzeszow.pl/pl/studenci/kola_naukowe/forum-inicjatyw-
powiedzi pani Marty Kołodziejczyk, kierowniczki Działu
europejskich/Strony/fie.aspx
Promocji WSIiZ, a zwłaszcza zaproszenia na spotkanie
6 T. Hanausek, Kryminalistyka& , wyd. cyt., s.32 i nast.
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 49
Warto poznać
Wspólna polityka bezpieczeństwa i obrony Unii Europejskiej.
Geneza, rozwój, funkcjonowanie
Pułkownik dr hab. Andrzej Ciupiński swoją rozprawę czeństwa i obrony Unii Europejskiej Geneza, rozwój, funkcjo-
doktorską poświęcił "Polsko-rosyjskiej współpracy rewolu- nowanie" to, jak sam autor podkreśla we wstępie: książka
cyjnej w poglądach polskich i rosyjskich ugrupowań poli- powstała, jako rezultat osobistych zainteresowań i studiów
tycznych w latach 1864-1884". Obronił ją w 1984 r. autora prowadzonych od 20 lat w Akademii Obrony Narodo-
W Uniwersytecie Warszawskim, uzyskując stopień doktora wej oraz dzięki wymianie informacji naukowej z polskimi
nauk humanistycznych, w specjalności historia najnowsza. i europejskimi instytutami studiów strategicznych oraz
Rozprawa habilitacyjna dotyczyła Roli Francji ośrodkami badań problemów bezpieczeństwa i pokoju. Pu-
w kształtowaniu europejskiej autonomii strategicznej blikacja ma 437 stron i składa się z 12 rozdziałów. Więk-
i była realizowana w Akademii Obrony Narodowej, na Wy- szość rozdziałów jest proporcjonalnych względem siebie,
dziale Strategiczno-Obronnym. W roku 2001 Pan Andrzej jeśli chodzi o ilość stron (od 23-33 stron). Najkrótszy jest
Ciupiński uzyskał stopień doktora habilitowanego rozdział szósty (14 stron), zaś najdłuższe rozdziały dziewiąty
w zakresie nauk wojskowych, o specjalności bezpieczeń- (51 stron) i jedenasty (55 stron). Dzieło ma solidne funda-
stwo państwa. menty naukowe. Sama bibliografia zajmuje 16 i 1/3 strony,
Autor recenzowanej książki od 1999 do 2004 pełnił a przypisy zamykają sie liczbą 1139 odwołań.
funkcję szefa Katedry Bezpieczeństwa i Prawa Międzynaro- Na samym początku autor przybliża czytelnikowi histo-
dowego w Wydziale Strategiczno-Obronnym AON, prowadząc rię budowania europejskich zdolności wojskowych, nawiązu-
tam zajęcia z polityki bezpieczeństwa, teorii bezpieczeństwa, jąc do Europejskiej Wspólnoty Obronnej, planu Foucheta,
wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa UE. W chwili projektów integracyjnych z lat 70-80 (jak między innymi:
obecnej jest profesorem na Wydziale Bezpieczeństwa Naro- przyjęcie w 1973 Raportu kopenhaskiego, powołanie Rady
dowego AON. Jest autorem, współautorem oraz redaktorem Europejskiej, przyjęcie Raportu londyńskiego 1981, Deklara-
publikacji z zakresu bezpieczeństwa międzynarodowego, cji Stuttgardzkiej 1983) oraz do Jednolitego Aktu Europej-
między innymi: Ciupiński A. (red.), Dyplomacja wielostronna, skiego.
AON 2003; Ciupiński A., Zając M., Wybrany problemy walki Rozdział drugi poświęcony został budowaniu Europej-
z terroryzmem międzynarodowym, AON, Warszawa 2003; skiej Tożsamości Bezpieczeństwa i Obrony (w tym kwestiom
Ciupiński A. [i in.], Bilans dokonań Ministerstwa Obrony Na- związanym z: Deklaracją o reaktywowaniu Unii Zachodnioeu-
rodowej w latach 2002-2005, AON, 2005; Ciupiński A., Eu- ropejskiej, misjom petersberskim, budowie wielozadanio-
ropejska agencja obrony, jako element integracji politycznej, wych sił wojskowych, Eurokorpusowi, Euromarforwi - Euro-
"Zeszyty Naukowe Akademii Obrony Narodowej", 2005, nr 2, pejskim Siłom Morskim oraz Euroforowi - lądowym siłom
s. 32-42; Ciupiński A., Obszar wolności bezpieczeństwa szybkiego reagowania). Drugą część tego rozdziału autor
i sprawiedliwości; Rozwój europejskiej polityki bezpieczeń- przeznaczył na przedstawienie operacji Unii Zachodnioeuro-
stwa i obrony [w:] Euroatlantycka przestrzeń bezpieczeń- pejskiej (Cleansweep czy Sharp Guard; misji obserwacyjnej
stwa, Czaja J. (red.) AON, 2005, S. 69-85 oraz 86-106; Ciu- na Dunaju, misji cywilnej w Mostarze, operacji Alba
piński A., Unia Europejska, jako aktor globalny: między ambi- i Wielonarodowej Doradczej Jednostce Policyjnej w Albanii,
cjami a słabościami, [w:] Podział odpowiedzialności za bez- misja rozmontowywania w Chorwacji MADUEO z 1999 roku).
pieczeństwo Europy pomiędzy NATO i Unię Europejską. Ma- W kolejnej części książki autor opisuje rozwój Europej-
teriały z sympozjum, Ciupiński A. (red.), AON 2006, s. 73-95; skiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony, poruszając problema-
Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, tykę budowy samodzielnych zdolności wojskowych UE,
AON 2003 i 2008. udziału UE w reagowaniu na kryzysy międzynarodowe
Jego najnowsza publikacja "Wspólna polityka bezpie- w sytuacji, bez powielania zadań NATO - skich, lecz ich uzu-
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 50
Warto poznać
Wspólna polityka bezpieczeństwa i obrony Unii
Europejskiej. Geneza, rozwój, funkcjonowanie
pełnianiu; kwestii powołania Europejskiego Korpusu Szybkie- misji w zakresie reagowania kryzysowego z podziałem na te
go Reagowania, realizacji Europejskiego Celu Operacyjnego/ realizowane w Europie, poza jej granicami (Aceh, Bliski
Zasadniczego. i Środkowy Wschód, Trak, Afganistan) i w Afryce.
W rozdziale czwartym autor opisuje konceptualizację W ostatnim rozdziale autor pokusił sie o analizę miej-
Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony, debaty sca i roli Polski w polityce bezpieczeństwa i obrony UE (jej
z przełomu XX i XXI wieku toczone w łonie UE wokół zadań współpracy z UE w zakresie bezpieczeństwa, stanowiska
UE w aspekcie współczesnych zagrożeń. Autor przywołuje wobec Europejskiej Tożsamości Bezpieczeństwa i Obrony,
chociażby fragment Załącznika i Deklaracji z Laeken udziału w EPBiO i WPBiO).
w sprawie przyszłości Unii Europejskiej: Teraz, gdy już nastał Podsumowując, recenzowana publikacja jest doskona-
koniec zimnej wojny i żyjemy w zglobalizowanym, choć nadal łym kompendium wiedzy, godnym polecenia studentom kie-
w dużym stopniu podzielonym świecie, Europa musi przejąć runków: bezpieczeństwo wewnętrzne, narodowe, stosunki
ciężar odpowiedzialności za zarządzanie tą globalizacją; mu- międzynarodowe, politologia czy europeistyka. Autor
si odegrać rolę siły zdolnej zdecydowanie przeciwstawić się w swoim dziele zawarł wszelkie informacje niezbędne do
wszelkim formom przemocy, terroru i fanatyzmu, nie zamy- zrozumienia genezy powstania, jak i funkcjonowania euro-
kając jednak oczu na rażące przejawy niesprawiedliwości. pejskiej polityki bezpieczeństwa i obrony, jednocześnie nie
W dalszej części rozdziału skupia się na Europejskiej Strate- zarzucając czytelnika zbędnymi szczegółami. Dużym walo-
gii Bezpieczeństwa, na współpracy ONZ i UE oraz na wybra- rem dzieła jest przedstawienie politycznych kontekstów
nych strategicznych scenariuszach zaangażowania wojsko- wszelkich decyzji związanych z podejmowaniem kolejnych
wych zdolności UE (operacjach wspierania pokoju, wojskowej kroków przez UE w ramach wspólnych działań w zakresie
interwencji humanitarnej). bezpieczeństwa. Język publikacji jest jak najbardziej nauko-
W piątym rozdziale prof. Ciupiński przedstawia instytu- wy, na szczęście pozbawiony denerwującej maniery niektó-
cje odpowiedzialne za Wspólną Politykę Bezpieczeństwa rych autorów-profesorów, piszących dzieła słownictwem tak
i Obrony, by w kolejnym skupić się na jej strukturach politycz- górnolotnym, że aż przesłaniającym prawdziwy sens publika-
no-wojskowych i agendach (Komitet Polityczny cji, dlatego mimo zastosowanej tutaj "suchej" narracji książ-
i Bezpieczeństwa, Komitet Wojskowy UE, Sztab Wojskowy ka ma szansę przysłużyć się wielu studentom, a nie tylko
UE, Europejska Agencja Obrony). Jest to najkrótszy rozdział pokrywać się kurzem na półkach elity naukowej. Bogata bi-
książki. bliografia i wielość odwołań stosowanych w przypisach pod-
W siódmej części publikacji autor opisuje procedury kreśla rzetelność publikacji. Bez wątpienia, szanując dotych-
operacyjne WPBiO, dotyczące finansowania, planowania czasowy dorobek prof. Andrzeja Ciupińskiego i licząc na ko-
i dowodzenia operacjami wojskowymi. W następnym rozdzia- lejne jego publikacje, jest to dzieło jego życia.
le skupia się na doskonaleniu zdolności wojskowych
w ramach Europejskiego Celu Operacyjnego/Zasadniczego
Ewa Wolska-
2010, przedstawiając 9 zasad wykorzystania sił interwencyj-
Liśkiewicz
nych UE i porusza problematykę związaną z Grupami Bojowy-
mi, by w drugiej części rozdziału rozwoju zdolności lotniczych
A. Ciupiński
i morskich.
Wspólna polityka
W rozdziale 9 autor skupił się na przedstawieniu woj-
bezpieczeństwa
skowych operacji UE z podziałem na Bałkany i Afrykę, zaś
w 10 i 11 rozdziale na cywilnych operacjach reagowania
i obrony Unii
kryzysowego. Rozdział 10 zawiera informacje dotyczące Eu-
Europejskiej.
ropejskiej strategii walki z terroryzmem, Europejskich Sił
Geneza, rozwój,
Żandarmerii oraz ram instytucjonalnych cywilnych operacji,
funkcjonowanie
w tym ochrony ludności cywilnej w sytuacjach kryzysowych
Warszawa 2013,
Kolejny rozdział natomiast to opis poszczególnych cywilnych
ss. 437.
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 51
Warto poznać
Aparat centralny 1. Zarządu Głównego KGB jako instrument
realizacji globalnej strategii Kremla 1954 1991
Leszek Pawlikowicz, ur. W 1969 r., nych państw bloku wschodniego w latach 1956
z wykształcenia jest historykiem i adiunktem 1970 [w:] Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszow-
w Zakładzie Historii Państwa i Prawa Uniwersytetu skiej, Ekonomia i Nauki Humanistyczne nr 9/2001
Rzeszowskiego. Zainteresowania naukowe dr. lub Nielegalni uciekinierzy z instytucji rządowych
L. Pawlikowicza ogniskują się wokół szeroko rozu- Związku Radzieckiego w latach 1945 1953 i ich
mianej problematyki działania służb specjalnych status prawny [w:] Rzeszowskie Zeszyty Naukowe,
czasów zimnej wojny. Prawo Ekonomia, tom XXIII, Rzeszów 1998.
Pierwszą, interesującą publikacją, była książka Baza zródłowa omawianej publikacji jest bar-
pt. Tajny front zimnej wojny. Uciekinierzy z polskich dzo obszerna. Spis bibliograficzny został podzielony
służb specjalnych 1956 1964. Ponadto opubliko- na osiem działów: Dokumenty, Wydawnictwa zró-
wał kilkadziesiąt artykułów poświęconych tej tematy- dłowe, Relacje niepublikowane i korespondencje,
ce, jak np. Bezpieczeństwo w służbie wywiadu Wspomnienia. Pamiętniki, wywiady, relacje, prze-
funkcje, struktury i obsada personalna pionu kontr- słuchania, Monografie, analizy, syntezy, słowniki,
wywiadu zagranicznego Komitetu Bezpieczeństwa informatory, Artykuły historyczne i politologiczne,
Państwowego (przy Radzie Ministrów ZSRR) w latach referaty, Specjalistyczne portale internetowe i bazy
1954 1991 [w:] Służby i formacje mundurowe danych wykorzystane w pracy oraz Filmy dokumen-
w systemie bezpieczeństwa wewnętrznego Rzeczypo- talne. Jak pisze autor obejmuje ona 900 materia-
spolitej Polskiej, (red. E. Ura, St. Pieprzny), Rzeszów łów i ponad 150 tysięcy stron tekstu. Bibliografia
2010 lub np. Organizacja i zadania oraz wybrane zajmuje 44 strony książki, czyli nieco ponad 10%
problemy funkcjonowania legalnych rezydentur za- całości opracowania. Prawie dziewięć stron spisu
granicznych wywiadu KGB w latach 1954 1991 bibliograficznego stanowią dokumenty, uzyskane
[w:] Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego, wyda- przez autora w różnych instytucjach (archiwach),
nie specjalne, pazdziernik 2013 r.; Pion kontrwywia- także drogą kwerendy elektronicznej. Interesująco
du zagranicznego 1. Zarządu Głównego Komitetu prezentują się wydawnictwa zródłowe, jak i dział
Bezpieczeństwa Państwowego (przy Radzie Mini- związany ze wspomnieniami, pamiętnikami, wywia-
strów ZSRR w latach 1954 1991 funkcje, struk- dami i relacjami. Podobne uwagi, pozytywne, mam
tury i kadry. Zarys problematyki [w:] Przegląd Bezpie- do pozostałych części bibliografii. Jak czytamy we
czeństwa Wewnętrznego nr 7 (4) 2012 czy Struktura, wstępie autor tą tematyką zajął się w listopadzie
kadry oraz baza agenturalno logistyczna Powiato- 1999 roku, a zakończył we wrześniu roku bieżące-
wego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Jaśle go (2013) redagowanie książki. Kwerendę prowa-
w latach 1945 1948 według meldunków dził przez bez mała 14 lat, oczywiście z różnym na-
i sprawozdań wewnątrzresortowych [w:] Aparat re- sileniem. Gdyby rozłożyć kwerendę jednakowo, na
presji w Polsce Ludowej 1944 1989, nr 1/7/2009. każdy dzień z ubiegłych 14 lat, doktor L. Pawliko-
Innymi publikacjami, z zakresu zagadnień wywiadow- wicz średnio dziennie powinien był przeglądać, co
czych, są artykuły: Brytyjskie organy wywiadu najmniej 29, 35 strony, wykonując jednocześnie
i kontrwywiadu wobec uciekinierów ze służb specjal- notatki porządkujące (fiszki). Widać tutaj ogrom
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 52
Warto poznać
Aparat centralny 1. Zarządu Głównego KGB
pracy, który włożył autor w swoje dzieło. Zbiory wy- recenzję powinny być zawarte w publikacji. Sam
korzystywanych dokumentów liczyły 10 000 stron1. tytuł książki mówi o roli wywiadu KGB, jako instru-
Oprócz dokumentów niezwykle pomocnymi, były mentu globalnej strategii Kremla. Już sama analiza
dla autora w odtwarzaniu struktur, kadr i ich zmian spisu treści, tytuły rozdziałów i podrozdziałów poka-
publikacje takich autorów jak: Nikita Pietrow, Chri- zuje, że ich zawartość nie oddaje tytułu rozprawy.
stopher Andrew czy bułgarski badacz Jordan Ba- W mojej opinii, generalizując, mamy dobry,
jew. Aby nie nudzić czytelnika, odsyłam do wstępu a nawet bardzo dobry opis instrumentu, lecz nie
w książce2. dowiadujemy się, jak naprawdę, w jakim zakresie
Bibliografia, a przynajmniej jej zapis, pokazuje był ten aparat używany dla realizacji strategicznych
głębokie i wieloletnie zajmowanie się autora podję- zamierzeń władz ZSRR w wymiarze globalnym. Aby
tym w opracowaniu problemem. Oczywiście, zaw- w pełni tytuł książki odzwierciedlał zawartość, po-
sze można coś znalezć nowego, nieuwzględnionego winna ona być uzupełniona o część periodyzującą
przez autora, ale tym zajmiemy się szerzej politykę zagraniczną ZSRR w tym okresie, tak wo-
w konkluzjach recenzji. Ja np. W kwestiach defini- bec głównego przeciwnika (USA), innych państw
cyjnych nie posługiwałbym się głównie leksykonem kapitalistycznych oraz obozu państw socjalistycz-
Jana Lareckiego czy raportem CIA o wywiadzie ra- nych i III świata.
dzieckim, ale również np. słownikiem kontrwywia- Np. opisywane działania pionu dezinformacji
dowczym KGB z 1972 roku, który mógłby być po- (podrozdział 5.2.5) nie mogą być elementem opisu
mocy w zrozumieniu specyfiki terminologii radziec- strategiczno - politycznych zamierzeń Kremla, lecz
kich spec służb. jedynie doraznej taktycznej działalności, która mo-
Leszek Pawlikowicz w swojej pracy posługuje gła pomóc ZSRR w realizacji celów czasowych, co
się metodami empirycznymi, ilościowymi oraz po- najwyżej taktycznych i jedynie utrudniać i zakłócać
równawczymi3. Ponadto przyglądając się układowi działania strony przeciwnej.
książki widać, że autor stosuje metodę problemo- Należy się zgodzić z autorem, że przed upad-
wo chronologiczną, przy konstruowaniu układu kiem dwubiegunowego świata, publikacji poświęco-
rozprawy. Zajmując się tak skomplikowaną, a także nych problematyce służb specjalnych (czytaj wy-
interdyscyplinarną problematyką służb specjalnych wiad i kontrwywiad) nie było wiele. Dotyczy to nie
(tutaj wywiadu cywilnego) autor w dużym stopniu tylko Polski. Ale mimo wszystko, co nie nieco było
powinien był polegać na wiedzy poza zródłowej, w publicznym obiegu i zainteresowani mogli sobie
która winna mu być wielce pomocna wyrobić pewien pogląd na funkcjonowanie omawia-
w opracowaniu książki. Czy to czynił, trudno mi od- nych służb czy działalności wywiadowczej. Można
powiedzieć. Ponadto, choć sam autor mówi tu wymienić publikacje w języku polskim autorów,
o składaniu puzzli, to w swojej pracy niewątpliwie takich jak: J. Bronisławski i jego Szpiegostwo wy-
posługiwał się metodą mozaikową, stosowaną wiad paragrafy z 1974 r., tegoż Zanim przyjdą
w pracy wywiadowczej, próbując odtworzyć aparat o świcie (1969), G. Jaszuński, Tajemnica Richarda
1. Zarządu Głównego KGB, na przestrzeni 37 lat Sorge z 1969 r., Wł. Kozaczuk, Bitwa o tajemnice
jego funkcjonowania. z 1967 r., F. Bielak, Służby wywiadowcze Republiki
Analizując układ książki można mieć kilka Federalnej Niemiec z 1985 r., St. Sokołowski, Wy-
uwag natury redakcyjnej, jak również braku ele- wiad czy mafia? z 1978 r., P. Kostin, FBI Amery-
mentów merytorycznych, które zdaniem piszącego kańska tajna policja z 1971r., Dokumenty wrogiej
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 53
Warto poznać
Aparat centralny 1. Zarządu Głównego KGB
działalności rządu Stanów Zjednoczonych wobec otwierającą rozdział jest okres lat od 1945 roku do
Polski Ludowej z 1953 r., A. Czechowicz, Siedem 1954 powstanie KGB. Szkoda, że autor nie się-
trudnych lat z 1974 r., St. Gaszewski, CIA Geneza gnął trochę wcześniej, gdyż pokazanie na szerszym
rozwój działalność z 1978 r., G. Feix, S�rete wiel- tle historycznym, uwarunkowań politycznych
kie ucho Paryża z 1978 r., K. Gr�nberg, SS czar- i teoretycznych założeń radzieckiego wywiadu pod-
na gwardia Hitlera z 1975 r., B. Owsianko, Prowo- niosło by wartość merytoryczną rozdziału4.
katorzy i spiskowcy z 1977 r., H. Piecuch, Siedem Drugi rozdział, Nadzór nad funkcjonowaniem
rozmów z generałem dywizji Władysławem Pożogą wywiadu KGB, także składa się z dwóch podroz-
z 1987 r., R. Kilarskiego, Organizacja wywiadowcza działów. Są to: Zakres i organy nadzoru zewnętrz-
Reinharda Gehlena z 1978 r. czy np. studiując ma- nego oraz Zakres i organy nadzoru wewnętrznego.
teriały XXII Zjazdu Komunistycznej Partii Związku Ta część pracy jest obszerniejsza i liczy 35 stron
Radzieckiego, Referaty, uchwały i przemówienia oraz zawiera m in. osiem tabel przedstawiających
w dyskusji 17.X. 31.X.1961, z 1962 r. Interesują- p r z e d s t a w i c i e l i a p a r a t u p a r t y j n e g o
ce informacje związane z problematyką służb spe- (niewybieralnego) sprawujących kierownicze funk-
cjalnych przynosiła lektura Forum czy np. Przeglądu cje w komórkach organizacyjnych KC KPZR, zajmu-
Tygodniowego (np. fragmenty wspomnień P. Wrigh- jących się nadzorem i współpracą z KGB, w tym
ta). Można by wymienić jeszcze wiele innych pozycji wywiadem tej służby.
książek i artykułów. Uważam, że ze szkodą dla Jak mi się wydaje przedstawiając organy poli-
książki autor nie wykorzystał monumentalnego tycznego, cywilnego nadzoru nad wywiadem KGB
opracowania Franciszka Bernasia pt. Mrok i mgła, oraz samym Komitetem, autor powinien uwzględ-
z dziejów K.G.B. wydanego w 1997 r. nić w tym rozdziale funkcjonującą przez kilka lat
Z autorów współczesnych można wskazać na Służbę Specjalną KC WKP (b), co w mojej opinii jest
A. Żebrowskiego, M. Minkinę, A. Pepłońskiego, J. ważne dla zrozumienia i pełnej wiedzy nad politycz-
Lareckiego, P. Kołakowskiego, A. Misiuka, J. Babu- ną kontrolą organów bezpieczeństwa ZSRR. Służba
lę czy S. Zalewskiego. stanowiła niewątpliwie element praktycznego nad-
Książka została podzielona na pięć rozdziałów. zoru nad posunięciami służb wywiadowczych
Zawiera również wykaz najważniejszych skrótów, (specjalnych), chociażby ze względu np. na przeję-
wstęp, podsumowanie, dwa aneksy, bibliografię cie pionu kryptograficznego z MGB.
oraz indeks nazwisk. Kolejny, niewielki rozdział, liczący 22 strony
Pierwszy rozdział zatytułowany Usytuowanie i noszący tytuł: Ewolucja struktury organizacyjnej
w strukturach aparatu państwowego, formy organi- aparatu centralnego 1. Zarządu Głównego KGB
zacyjne, zadania oraz potencjał kadrowy wywiadu w latach 1954 1991 pokazuje mrówczą pracę
KGB został podzielony na dwa podrozdziały: Miej- autora nad odtworzeniem struktur organizacyjnych
sce w systemie organów bezpieczeństwa, formy Zarządu na przestrzeni 37 lat jego funkcjonowania.
organizacyjne oraz podstawowe funkcje i priorytety Powstaje pytanie na ile dokładnie udało się dr.
wywiadu KGB oraz Potencjał kadrowy wywiadu Leszkowi Pawlikowiczowi odtworzyć prawdziwe
KGB a stan liczebny aparatu centralnego. struktury wywiadu KGB. Jeżeli podobieństwo sięga-
Ten niewielki, bo liczący zaledwie 13 stron łoby 90%, powtórzyłby sukces piątki historyków
wprowadza czytelnika w historię wywiadu zagra- z Yale University5. Pozostaje tylko odpowiedzieć na
nicznego Związku Radzieckiego. Generalnie, cezurą pytanie, w jaki sposób można by zweryfikować
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 54
Warto poznać
Aparat centralny 1. Zarządu Głównego KGB
ustalenia autora omawianej książki, który dla celów kontrwywiadu zagranicznego czy Pion wywiadu na-
analizy struktur wykorzystał kilkadziesiąt rozmai- ukowo technicznego, Pion informacyjno anali-
tych zródeł. Rozdział zamykają dwa schematy orga- tyczny, Pion dezinformacji, czy Pion dywersji. Inne
nizacyjne pokazujące strukturę 1 Zarządu Główne- jednostki funkcjonalne 1. Zarządu Głównego KGB
go w 1954 i 1991, czyli stanowią klamrę spinającą zajmowały się operacjami z pozycji kraju, łączno-
okres funkcjonowania tej struktury. ścią radiową, szyframi, kadrami, współpracą
Czwarty rozdział: Kierownictwo wywiadu KGB z krajami socjalistycznymi, rezerwą kadrową czy
przedstawia w dwóch podrozdziałach zatytułowa- problematyką administracyjną. W ramach zarządu
nych: Naczelnicy oraz Pierwsi zastępcy oraz zastęp- działały także Komitet KPZR, Komitet Komsomołu,
cy naczelnika, kierujących tą służbą w okresie jej sekretariat czy też pion szkoleniowy oraz instytuty
funkcjonowania. Naczelnicy i ich pierwsi zastępcy naukowo badawcze oraz jednostki specjalne.
i zastępcy są również pogrupowani w trzech tabe- Ciekawostkowym jest podrozdział 3 przedstawiają-
lach, pokazujących m in. dane na temat ich stop- cy zaplecze obiektowe Zarządu, czyli tzw. lasek Ja-
nia, narodowości, dat urodzenia i śmierci, narodo- sieniewo, siedziby instytutów naukowo badaw-
wości, oraz stanowisk (ale kierowniczych) zajmowa- czych oraz szkoły (instytutu) wywiadu.
nych, podczas służby w organach bezpieczeństwa. Książkę zamykają krótkie podsumowanie
Ostatni, piąty rozdział noszący tytuł: Funkcje, i dwa aneksy przedstawiające oficerów KGB i GRU
potencjał kadrowy oraz struktury poszczególnych współpracujących z zachodnimi służbami specjal-
jednostek organizacyjnych centrali wywiadu KGB nymi oraz spis kluczowych systemów uzbrojenia
stanowi najobszerniejszą część książki, liczy bo- państw NATO pozyskanych przez wywiad KGB. Po-
wiem 197 stron. Został podzielony na trzy główne nadto, za aneksami znajdują się bibliografia oraz
podrozdziały pt. Jednostki liniowe (pion wywiadu indeks nazwisk.
politycznego), Jednostki funkcjonalne Recenzentowi łatwiej poddawać krytycznej, acz
i Infrastruktura centrali 1. Zarządu Głównego KGB. życzliwej analizie, gotowe już dzieło. Uwieńczenie
Odpowiednio, podrozdział pierwszy podzielony zo- wieloletniej działalności badawczej autora, koncep-
stał na 16 części, a drugi na 29. Trzeci podrozdział cji napisania i jej realizacji praktycznej. Ocena po-
stanowi całość, niepodzieloną na mniejsze części. winna zachować obiektywizm, i być dokonana
Kolejne części podrozdziału pierwszego opisują w oparciu o posiadaną przez recenzenta wiedzę
strukturę, zmiany, reorganizacje jednostek oraz analizę opracowania.
liniowych Zarządu. Jednostkami liniowymi na- Praca dr. Leszka Pawlikowicza jest osiągnię-
zwał autor wydziały, które zajmowały się działalno- ciem naukowym bardzo trudnym do oceny, gdyż
ścią wywiadowczą w określonych regionach globu: w rodzimej literaturze naukowej nie posiada swo-
np. Wydział amerykański, Wydział arabski czy np. jego odpowiednika lub opracowania podejmujące-
Wydział afrykańsko anglofoński. W każdej części go w ten sposób lub podobny temat (problem).
podrozdziału znajduje się tabela przedstawiająca W pierwszym rzędzie chcę się odnieść do kwe-
zidentyfikowanych naczelników wydziałów. stii związanych z merytoryczną redakcją książki
Podrozdział drugi, pokazuje nam w 29 czę- oraz w mojej opinii pewną koniecznością jej uzupeł-
ściach jednostki organizacyjne wspierające pracę nienia, niezbędną dla celów poznawczych
wydziałów liniowych oraz prowadzące samodzielną i badawczych. Osobiście widziałbym np. w kolejnym
działalność. Są to m in. niezwykle istotny Pion wydaniu połączenie redakcyjne rozdziału pierwsze-
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 55
Warto poznać
Aparat centralny 1. Zarządu Głównego KGB
go zajmującego się usytuowaniem wywiadu stwa radzieckiego. Byłby to czwarty, bardzo trudny
w strukturach aparatu państwowego z rozdziałem do napisania, teoretyczny rozdział poświęcony kan-
trzecim przedstawiającym ewolucję struktury orga- wie, istocie, celom działania wywiadu ZSRR (Rosji
nizacyjnej aparatu centralnego badanego zarządu. Radzieckiej), które legły u podstaw jego organizacji,
Tak skonstruowany rozdział wzbogaciłbym o krótkie a odcisnęły piętno na historii funkcjonowania za-
podrozdziały omawiające wcześniejsze mutacje rządu wywiadu KGB.
organizacyjne wywiadu cywilnego ZSRR (Rosji Ra- Rozdział piąty natomiast podzieliłbym na dwa
dzieckiej) oraz przedstawił zmiany zachodzące rozdziały poświęcone jednostkom liniowym oraz
w strukturach aparatu państwowego przed i po po- jednostkom funkcjonalnym . Infrastrukturę wrzu-
wstaniu KGB. Ponadto np. we wstępie lub specjal- ciłbym do aneksów. W tych dwóch podrozdziałach
nym wprowadzeniu do książki scharakteryzował- należałoby także spróbować stworzyć rozszerzone
bym tło polityczne i inne uwarunkowania zewnętrz- charakterystyki osób kierujących wywiadem KGB.
ne i wewnętrzne, które doprowadziły do ustalenia W tym względzie, jak pisałem wcześniej, widziałbym
na 37 lat, takiego wzorca funkcjonowania wywiadu analizę ich życiorysów pod względem wykształce-
KGB oraz całego Komitetu Bezpieczeństwa Pań- nia, powiązań terytorialno - etnograficznych, wcze-
stwowego. śniejszego przebiegu służby i pracy, przemieszcza-
Z kolei dotychczasowe rozdziały drugi (nadzór nia się kadr pomiędzy KGB a GRU oraz kariery
nad funkcjonowaniem wywiadu) oraz kierownictwo w innych jednostkach organizacyjnych Komitetu,
wywiadu połączyłbym w jeden rozdział, próbując bądz innych instytucjach państwowych. A nawet
przedstawić w nim m in. rozszerzone charakterysty- spróbować prześledzić ich działalność na emerytu-
ki osób nadzorujących i kierujących wywiadem. rze, już we współczesnej Rosji.
W tym aspekcie widziałbym analizę ich życiorysów Warto by również uzupełnić aneksy o teksty
pod względem wykształcenia, powiązań terytorial- wyselekcjonowanych dokumentów, którymi w pracy
nych (ziemlak), wcześniejszego przebiegu służby nad książką, wspierał się autor. Dla sprawniejszego
i pracy, przemieszczania się kadr pomiędzy KGB posługiwania się publikacją uzupełniłbym ją co naj-
a GRU. mniej o indeks rzeczowy, a może jeszcze geogra-
Znaczącym, merytorycznym brakiem książki, ficzny.
który powinien być uzupełniony jest nie przedsta- Mam także uwagę do stosowanych w dużej
wienie, oczywiście w dużo węższym zakresie niż to obfitości przypisów (aparatury naukowej). Pokazują
ma miejsce w wypadku wywiadu KGB, jego główne- one wielką erudycję i oczytanie autora, lecz
go konkurenta CIA, w tych samych aspektach z drugiej strony odzwierciedlają, moim zdaniem,
czyli: geneza, struktury, kadry, usytuowania obawy przed zarzutem nienaukowości opracowa-
w systemie aparatu państwowego USA, nadzór itp. nia, ze względu na podjęty temat. W kolejnym wy-
Dla czytelnika byłby to ważny aspekt porównawczy daniu książki odstąpiłbym od szerokich przypisów
pozwalający na zrozumienie specyfiki funkcjonowa- do tabel oraz ograniczył przypisy proste na rzecz
nia 1. Zarządu Głównego KGB. rozszerzających, polemicznych czy łączonych, które
Autor sygnalizuje doktrynę wywiadowczą przy poruszanej tematyce w większym stopniu pod-
ZSRR, wskazuje dokumenty polityczne regulujące nosiłyby walory naukowe książki.
kierunki i zadania wywiadu. Brak jednak głębszego Przykładem jest przypis nr 166, s. 191 doty-
pochylenia się nad filozofią działania wywiadu pań- czący Olega Kaługina. Przywoływany Michaił Stiepa-
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 56
Warto poznać
Aparat centralny 1. Zarządu Głównego KGB
nowicz Dokuczajew pisze coś więcej na temat Kału- z fragmentami ciała z ultimatum w celu wypuszcze-
gina, przedstawia własne sugestie na temat przy- nia dyplomatów. Odwołaniem jest przypis nr 555, s.
czyn jego zsyłki do Leningradu, na zastępcę szefa 321. Autor przywołuje aż 9 pozycji literatury. Spraw-
obwodowego KGB ds. milicji. To awans dla szefa dziłem trzy: Patterns Global of Terrorism: 1985,
zarządu kontrwywiadu zagranicznego, czy też nie? Aleksandra Kołpakidi, co prawda wydanie pózniej-
Jakie były przyczyny, czy tylko niechęć Kriuczkowa sze z 2009 r. oraz Aleksandra Siewiera. Ponadto
o tym zadecydowała. A ostatecznie Dokuczajew był próbowałem odszukać przywoływany tekst na stro-
podwładnym Kaługina, kierował 5 wydziałem zarzą- nie www.artofwar.ru/1/10171/text_0060.shtml,
du kontrwywiadu zagranicznego, zajmującym się ale ponieważ autor logował się w 2010 roku, coś
kluczowymi problemami tegoż zarządu. się mogło zmienić. Tekstu nie znalazłem. Może za-
Generał Michaił Dokuczajew miał wieloletni wiodła spostrzegawczość. Pozostałych zródeł
staż wywiadowczy, do szefa rezydentury włącznie, z przypisów nie sprawdzałem, ale w tekstach Kołpa-
ukończył dwie szkoły specjalne, w tym Akademię kidiego oraz Siewiera (prawie plagiat) oraz Pat-
Dyplomatyczną GRU oraz kursy doskonalenia kadr terns& nic nie ma na temat ćwiartowania.
kierowniczych KGB. Z tekstów rosyjskich autorów wynika jedynie, że
Ponadto przeskoczył swojego pryncypała Kału- pododdział Wympieła wyleciał do Bejrutu. Nic na
gina i wprost z fotela naczelnika wydziału temat akcji. I teraz dlaczego podkreślałem ważność
w zarządzie będącym częścią 1. Zarządu Głównego przypisów polemicznych czy wyjaśniających, dla na-
KGB awansował na zastępcę szefa innego, samo- ukowej wartości publikacji. Wystarczyło, aby autor
dzielnego, zarządu Komitetu. Funkcję zastępcy przeczytał wywiad z pułkownikiem Jurijem Perfilie-
Szefa 9 Zarządu KGB sprawował 14 lat. Czyli moim wem, ówczesnym rezydentem wywiadu KGB na Bli-
zdaniem tę opinię należało przedstawić. Tak samo skim Wschodzie pt. Porwanie w Bejrucie, autorstwa
jak np. sięgnąć do oceny Kaługina i jego ewentual- N. Dołgopołowa, zamieszczonym w gazecie Trud nr
nej współpracy ze służbami USA innego weterana 138 z 27 lipca 2000 r., z którego wynika, że Wym-
wywiadu KGB płk. Olega Nieczyporenki. pieł nie uczestniczył w akcji. Natomiast dyplomatów
Kwerenda w poszukiwaniu materiałów na tak odzyskano na drodze pracy operacyjno rozpo-
trudny, skomplikowany temat, prowadzona przez znawczej oraz dzięki posiadaniu dobrych układów
jednego człowieka mimo, że w mojej ocenie dogłęb- i sprawnej siatki agenturalnej w rozmaitych organi-
na, nie zawsze skutkuje prawidłowością wniosków zacjach i skutecznym negocjacjom prowadzonym
czy też pełnym opisem faktów. Sięgnijmy np. do przez samego Perfiliewa. W ramach uzupełnienia,
podrozdziału 5.2.29 pt. Wojskowe oddziały operacji w Historyczno Publicystycznym Almanachu Au-
specjalnych. Autor opisuje w nim m in. oddział Wy- bianka, nr 8, na stronach od 51 do 63 został za-
mpieł i jego operacje, w tym w Bejrucie. Przedsta- mieszczony artykuł Wiaczesława Aaszkuła6 pt. Jak
wiona została pewna funkcjonująca wersja działa- oswobodzili radzieckich zakładników w Libanie, któ-
nia pododdziału Wympieła, w związku ry potwierdza wypowiedz Perfiliewa. Jako ciekawost-
z uprowadzonymi w Bejrucie dyplomatami radziec- kę dodam, że jeden z uratowanych dyplomatów,
kimi. Rzekome ultimatum dla przywódców Islam- oficer wywiadu Oleg Spirin zdezerterował pięć lat
skiej Organizacji Wyzwoleńczej i zamordowanie pózniej w Kuwejcie. O czym zresztą informuje czytel-
przez bojców Wympieła członka rodziny jednego ników autor, zamieszczając nazwisko defectora
z szefów tejże organizacji. Przesłanie paczki w tabeli aneksu nr 1 (s. 348).
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 57
Warto poznać
Aparat centralny 1. Zarządu Głównego KGB
Rozprawa doktora Leszka Pawlikowicza mimo o decydentach w sprawie wywiadu oraz członkach
przedstawionych powyżej uwag, ma rys pionierski. sejmowej komisji ds. służb specjalnych. Ponadto
Przypomina jednak budowlę konstruowaną na za- znajomość roli, zadań, znaczenia, usytuowania wy-
sadzie tzw. pruskiego muru. Jest już drewniana wiadu w strukturach państwowych jest niezbędna
konstrukcja, z pewnymi wypełnieniami, lecz nie politologom i historykom zajmującym się tą proble-
dokończona. Uzupełnianie należałoby zacząć od matyką lub tematami pokrewnymi.
wdrożenia przedstawionych uwag, być może mody- Myślę, że pierwszą zasadną propozycją byłoby
fikowanych w trakcie pracy nad kolejnym wyda- zorganizowanie debaty naukowej (konferencji) na
niem książki. temat przedstawiony w książce, zapraszając do
Moi dwaj wykładowcy akademiccy, nieżyjący dyskusji naukowców i publicystów rosyjskich, po-
profesorowie historii Jerzy Danielewicz i Karol Gr�n- cząwszy od Aleksandra Kołpakidiego, Aleksandra
berg wprowadzając studenta w świat historii naj- Siewiera lub Siergieja Woroncowa. Może należało-
nowszej, zaszczepili mi dwie ważne zasady. Profe- by zaprosić na konferencję członków Stowarzysze-
sor Danielewicz podkreślał, że, aby ustosunkować nia Studiowania Historii Ojczystych Służb Specjal-
się do konkretnych zdarzeń, zaprezentować własne nych na czele np. Wiaczesławem Aaszkułem, Alek-
oceny, należy je przedstawiać na niezbędnym, ale sandrem Zdanowiczem czy Walerijem Wieliczko.
stosunkowo szerokim tle uwarunkowań historycz- Być może przyjechaliby Oleg Maksymowicz Chłobu-
nych. Z kolei profesor Gr�nberg, sam zajmujący się stow lub Igor Atamanienko. Może udałoby się sku-
przecież historią najnowszą, powiadał, że to co wy- sić do udziału w tym przedsięwzięciu członków Sto-
darzyło 20, 30 czy nawet 40 lat temu, to nie jest warzyszenia Weteranów Wywiadu Zagranicznego
jeszcze historia. Brak dystansu, żyją świadkowie Federacji Rosyjskiej. Przy tego typu tematyce nie-
wydarzeń, mogą istnieć silne więzi emocjonalne zbędni są żywi świadkowie historii, którzy napełnią
wobec badanego zjawiska, co utrudnia obiekty- żywą treścią dokumenty i opracowania poddane
wizm, tak niezbędny w pracy historyka. Mawiał, naukowej analizie.
a był wtedy w trakcie pisania biografii Hitlera, że Inną moją propozycją jest powołanie formalne-
w czasie wojny to Adolf miał nad nim przewagę, go (bądz nieformalnego) zespołu naukowców zaj-
a teraz on, gdyż, jak mu się znudzi to wrzuca go do mujących się tematyką radzieckich (rosyjskich)
kąta. służb specjalnych, aby zacząć realizować szerszy
Temat podjęty przez dr. Leszka Pawlikowicza, projekt badawczy, próbując np. wciągnąć do współ-
jest zagadnieniem bardzo aktualnym, ciągle niedo- pracy wymienione wyżej stowarzyszenia lub inne
statecznie zbadanym, który może być przydatny organizacje i indywidualnie naukowców rosyjskich
w ocenie funkcjonowania współczesnego wywiadu zajmujących się tą problematyką. Oczywiście waż-
rosyjskiego. Ponadto wiedza na temat mechani- ne byłoby znalezienie sponsorów i patronów tego
zmów wywiadu, jego funkcjonowania w państwach typu przedsięwzięcia.
autorytarnych i demokratycznych jest niezbędna, Można by np. dokonać kwerendy i analizy, li-
przynajmniej w podstawowym zakresie funkcjona- czącej dobrze ponad dwa tysiące pozycji książko-
riuszom służb specjalnych czy politykom wych literatury rosyjskojęzycznej, co zaowocowało-
i urzędnikom zajmującym się problematyką bezpie- by kolejnymi istotnymi publikacjami. Tematyką
czeństwa informacyjnego, ochrony informacji nie- można zainteresować studentów piszących prace
jawnych czy osłony kontrwywiadowczej, nie mówiąc licencjackie, magisterskie, bądz doktorantów. Są
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 58
Warto poznać
Aparat centralny 1. Zarządu Głównego KGB
5 Tzw. Raport z Yale , w którym piątka historyków na podstawie
jeszcze studenckie koła naukowe oraz wykłady
jawnych zródeł oceniła ordre de bataille amerykańskich sił zbroj-
otwarte.
nych, których był, jak ocenił Sherman Kent analityk CIA w ok.
Ilość pytań badawczych, tez, hipotez, które 90% zgodny z prawdą.
6 W. F. Aaszkuł, ppłk. absolwent MGU dziennikarstwo i szkoły
możemy stawiać badając historię radzieckich służb
wywiadu, sekretarz naukowy Stowarzyszenia Studiowania Historii
specjalnych jest tak obszerna, że starczy na lata
Ojczystych Służb Specjalnych, współredaktor sześcio tomowego
wydania Oczierkow iz istorii wnieszniej razwiedki.
badań, dla wielu dziesiątków naukowców history-
ków, politologów, a nawet i prawników.
Myślę, że kolejnymi krokami badawczymi po-
winno być odtwarzanie struktur i działalności pozo-
stałych elementów składowych KGB oraz funkcjo-
nowanie współczesnych służb wywiadowczych
i specjalnych Federacji Rosyjskiej i wpływy tzw. no-
wej szlachty czekistowskiej (nowoje dworianstwo)
we władzach państwowych Rosji.
Wdzięcznym tematem, np. we współpracy
z komórką badawczą Muzeum Pogranwojsk, byłoby
zbadanie funkcjonowania tej służby KGB i jej roli
w walkach na frontach Wojny Ojczyznianej czy
w Afganistanie.
Kończąc, chcę podkreślić, że publikacja Lesz-
ka Pawlikowicza jest cennym wkładem do tej wie-
dzy. Może inspirować do dyskusji, polemiki oraz
otwarcia nowych pól badawczych w tym zakresie.
Mimo zawartych w recenzji uwag, książka jest istot-
nym zródłem informacji, dla naukowców oraz
wszystkich zainteresowanych poruszaną w niej pro-
blematyką. I jako taka, na pewno wejdzie do kano-
nu literatury naukowej, poświęconej historii ra-
dzieckiego wywiadu.
Kazimierz Kraj
Przypisy
L. Pawlikowicz,
1 L. Pawlikowicz, Aparat centralny 1. Zarządu Głównego KGB jako
Aparat centralny 1. Zarządu Głównego
instrument realizacji globalnej strategii Kremla 1954 1991,
Bellona, Rytm, Warszawa 2013, s. 24.
KGB jako instrument realizacji globalnej
2 Tamże, s. 26 28.
strategii Kremla 1954 1991
3 Tamże, s. 19.
4 Zob. np. S.S Turło, I.P. Załdat, Szpionaż, Tipografija Połnomoczno-
Warszawa 2013,
wo Priedstawitiela OGPU po Zapadnomu kraju,1924 [w:] Antołogi-
ss. 415 + 8 nlb.
ja istorii spec służb Rossija 1905 1924, Moskwa 2007.
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 59
Warto poznać
Służby Specjalne II Rzeczypospolitej
seria Kulisy Wywiadu i Kontrwywiadu
Służby specjalne II Rzeczypospolitej to kolejna dowcza. Do ich zadań należało zwalczanie ruchów nie-
pozycja z bardzo popularnej serii wydawnictwa Bello- podległościowych mniejszości narodowych oraz działal-
na Kulisy Wywiadu i Kontrwywiadu . Tematem mono- ności ruchu komunistycznego.
grafii jest przedstawienie organizacji służb specjal- Praca oparta jest na materiałach archiwalnych.
nych II Rzeczypospolitej. W książce omówione są za- Oprócz tych materiałów pracę wzbogacają relacje
sady i mechanizmy funkcjonowania polskich służb (dotąd niepublikowane) i wspomnienia pracowników
specjalnych na tle innych instytucji państwowych. wywiadu. W książce uwzględniono literaturę rodzimą
Ukazano w niej działalność służb specjalnych i ich i emigracyjną. Książkę dobrze się czyta. Wyjątek stano-
wpływ na kierunek wewnętrznej i zagranicznej polity- wią fragmenty, które opisują bardzo szczegółowo orga-
ki, kolejnych ekip rządzących w II Rzeczypospolitej. nizację poszczególnych służb wywiadowczych. Książka
Granice czasowe są wyznaczane przez moment po- nie ma charakteru monografii wydanej tylko i wyłącznie
wstania państwa polskiego w 1918 roku, z drugiej dla specjalistów. Znajduje się w niej wiele niepubliko-
strony upadek II Rzeczypospolitej w 1939 roku. wanych zdjęć pracowników służb specjalnych. Jedynym
Książka została podzielona na trzy części. Różnią zauważalnym mankamentem jest brak indeksu osobo-
się one objętością jak i strukturą wewnętrzną. wego. Wydanie monografii to strzał w dziesiątkę. Za-
Pierwsza część jest najobszerniejsza. Poświęcona chęcam do lektury.
została organizacji i funkcjonowaniu
Przemysław Bacik
organów wywiadu i kontrwywiadu wojskowego.
Przedstawiono w niej organizację służb wywiadowczych
w latach 1918-21, strukturę organizacyjną centrali
wywiadowczej oraz krajowe i zagraniczne agendy wy-
wiadu płytkiego, głębokiego i kontrwywiadu.
W rozdziale omówiono kierunki i formy działalności,
które były w kompetencji wywiadu wojskowego.
W końcowej części rozdziału przedstawiono współpra-
cę międzynarodową Oddziału II.
Druga część składa się z dwóch rozdziałów. Przed-
stawiono w nich genezę i rozwój pionu wywiadowczego
w formacjach ochrony granic: Korpusie Ochrony Pogra-
nicza i Straży Granicznej.
Ostatnią część autor poświęca funkcjonowaniu
A. Misiuk,
cywilnych organów kontrwywiadu politycznego.
Służby Specjalne II Rzeczypospolitej
W części tej skupiono uwagę na ewolucji organizacyj-
Warszawa 1998,
nej oraz na roli policji politycznej w ochronie bezpie-
ss. 240.
czeństwa wewnętrznego państwa. Polskie służby spe-
cjalne w latach 1918-39 to nie tylko działalność wywia-
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 60
Felieton
Pomysł kącika zrodził się podczas praktyk stu-
Dwie racje
denckich w Katedrze Bezpieczeństwa Wewnętrz-
nego. Dwie studentki kierunku bezpieczeństwa
Tadeusz D. oraz jego kolegę patrol policyjny za-
wewnętrznego, zainteresowały się felietonami
trzymał w samochodzie, który uczestniczył
Starszego dzielnicowego , które mają swoją hi-
w niegroznej kolizji drogowej. Świadkiem
storię nie tylko, dlatego, że pokryte były grubą war-
i poszkodowanym zarazem był właściciel luksusowe-
stwą kurzu. Najpierw odkurzyły zbiór tych felieto-
go samochodu, który początkowo na własną rękę
nów, a następnie utrwaliły w formie umożliwiają-
starał się zatrzymać pirata drogowego. Gdy policjanci
cej ponowną ich publikację. Niekiedy sformułowa-
podeszli do samochodu drzwi od strony kierowcy były
ły pytania, w kwestiach, które je najbardziej zain-
zablokowane. Po prawej stronie siedział mężczyzna
teresowały. W naszej ocenie, z uwagi na specyficz- wyraznie pod działaniem alkoholu, drugi zajmował
miejsce pomiędzy siedzeniami nysy. Na widok poli-
ny czas, w jakim się ukazywały te felietony oraz
cjantów samorzutnie oświadczyli, że żaden z nich
poruszaną problematykę, poprzez fakt, że mimo
samochodem tym nie kierował. Kierującego więc nie
upływu lat, niektóre felietony pozwalają poszerzyć
było. Samochodem marki nysa spowodowano kolizję
wiedzę jak zwalczano przestępczość kiedyś, warto
drogową i sprawcę należało ustawić z godnie z literą
kontynuować podjętą próbę edukacji na przykła-
prawa.
dach. Materiały mogą okazać się pomocne
Właściciel nysy- Tadeusz D. na żądanie policji
w utrwalaniu wiedzy z zakresu szeroko rozumiane-
miał trudności ze wskazaniem osoby, której powierzył
go bezpieczeństwa uwzględniając dzisiejsze rea-
pojazd do kierowania. Żądanie takie było zgodne
lia. Okoliczność, że do poruszanych kwestii, uwa-
z prawem o ruchu drogowym (Dz. U. z dn. 11.02.1983
runkowań prawnych i społecznych uzupełniają
r. Nr 6, poz. 35). Jednak innego zdania byli zatrzymani
nieraz komentarze, do publikowania takich mate- w nysie mężczyzni. Protestując przeciwko podejmowa-
riałów jeszcze bardziej przekonuje. Zatem zapra- nym czynnościom przez policję powoływali się na swo-
body demokratyczne i demokrację. Nie pomagały pou-
szamy do lektury, refleksji i poszukiwaniu innych
czenia policjantów, że w tym wypadku nie mają racji,
zródeł informacji odnoszące się to tej problematy-
jeżeli uważają, że policja nie postępuje zgodnie
ki. Redakcja zaprasza do współredagowania kąci-
ka, nie tylko studentów związanych
z bezpieczeństwem wewnętrznym. Zapraszamy doskonałym treningiem, przed większym wyzwa-
i zachęcamy także tych, którym marzy się dzienni- niem, to jest pisaniem pracy dyplomowej z takiej
karstwo śledcze oraz inne osoby. Czytelników za- lub zbliżonej problematyki. Miło nam poinformo-
praszamy do dzielenia się spostrzeżeniami, uwa- wać Państwa, że z artykułów zamieszczonych
gami oraz opiniami, nie tylko w wymiarze histo- w biuletynie e-Teroryzm.pl, zaczęli korzystać auto-
rycznym. Zachęcamy także do zainteresowania się rzy piszący artykuły o charakterze naukowym
studentów możliwością publikacji własnego arty- oraz studenci piszący prace dyplomowe.
kułu, życząc połamania pióra. Próba wypowiedze- Felieton zamieszczony w tym biuletynie, na-
nia się w obrębie problematyki poruszanej wiązuje do problematyki alkoholowej. Alkohol
w biuletynie, może być dla niektórych studentów szkodzi nie tylko zdrowiu.
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 61
Felieton
Dwie racje
z prawem mogą wnieść zażalenie, ale w tej chwili zobo- Na salę sądową trafił w eskorcie policyjnego kon-
wiązani są podporządkować się poleceniom. Będących woju. Jako oskarżony twierdził, że był straszony pistole-
pod działaniem alkoholu panów to nie zadowoliło. Za- tem, co było oczywistą bzdurą. Pozostałych zdarzeń,
częli wypowiadać grozby, które nie zahamowały prac o które był oskarżony nie pamiętał. Alkohol zabrał mu
mających na celu gromadzenie dowodów dla kolegium pamięć i trzeba powiedzieć zdrowy rozsądek. Nie przy-
do spraw wykroczeń. znawał się do zarzucanego mu czynu. Po wysłuchaniu
Tadeusz B. nie poddał się badaniu przy użyciu pro- świadków sąd miał obraz całego zdarzenia na tyle wy-
bierza trzezwości, zachodziła więc potrzeba pobrania razny, że oskarżonego skazał na surowszą karę niż
krwi. Dyżurujący lekarz pogotowia ratunkowego przy- domagał się tego prokurator. Tadeusz D. przekonał się,
stąpił do wstępnych badań pacjenta, któremu miał ją że pomimo demokracji prawo musi być przestrzegane.
pobrać. Za zrozumieniem przyjął oświadczenie T.D., że Racja policjantów wzięła górę, chociaż nie o to tutaj
nie cierpi lekarzy. Lekarz grzecznie wyraził ubolewanie, chodzi. Niezawisły sąd ocenił czyje dobra zostały naru-
że z jego powodu musi cierpieć, wychodząc najprawdo- szone. Bierna postawa policjantów wynikła stąd, że nie
podobniej z założenia, że lwa nie należy drażnić. Należy ma środka przymusu, którym można byłoby zmusić
stwierdzić, że Tadeusz D. stwarzał pozory niebezpiecz- kogoś do milczenia. Ewentualny plaster lekarski przy-
nego, nie z powodu zachowania, ale rzekomych możli- klejony na usta Tadeusza D. byłby nadużyciem ze stro-
wości. Groził zwolnieniem ze służby policjantów, wyrzu- ny policji. Niemniej wydaje się, że wyrok, który zapadł
ceniem na bruk, jak to stało się z panem A. itp. Gdy w tej sprawie będzie skutecznym hamulcem dla in-
grozby pozostały bez odzewu Tadeusz D. zaczął znie- nych.
ważać policjantów oskarżając o tworzenie fałszywych
Starszy Dzielnicowy
dowodów, zarzucał niewiedzę, postępowanie w stylu
Breżniewa, Gierka i Stalina, przywłaszczenie stopni
służbowych. Jak dobry wujek rozdawał gwiazdki, na
dodatek tyle ile by policjanci zapragnęli. Gdy jego hoj-
Refleksyjnie
ność pozostała bez odzewu użył innych przymiotników,
którym towarzyszył donośny głos i odpowiedni ton.
Procentów już za dużo
Gdyby próbować opisać zachowanie się Tadeusza
Wzburzone myśli głośne jak puzon
D. należałoby zapisać wiele wierszy. Wszystko to trwało
Nie ścinaj się ze strażnikami prawa
około 40 minut przy biernej postawie policjantów
i cierpliwym oczekiwaniu pacjentów oczekujących na
Mogą sprawić, że wyższa będzie do ciebie trawa
pomoc lekarską. Awanturnicza postawa pózniejszego
Finał taki dziś masz
oskarżonego uniemożliwiła dokonania zabiegu pobra-
Czy już nie pamiętasz?
nia krwi. Pobieranie krwi przy użyciu siły jest możliwe
Że za grozbę należy się kara
i dopuszczalne, jednak odstąpiono od egzekwowania
Zaś zniewaga, to ciężka dla funkcjonariusza
tego prawa. Tadeusz D. dopiął swego, lecz przeczuwał
strawa
chyba, że miarka się przebrała. Ze zrozumieniem przy-
jął oświadczenie policjanta, że zostaje zatrzymany
Barbara Barnuś sierpień 2012.
w związku z podejrzeniem, iż dopuścił się znieważenia
policjanta na służbie. Nie składał zażalenia do sądu na
zatrzymanie.
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 62
Kartki z kalendarza
Męczennika Jasira Arafata. Wcze-
1 stycznia śniej znana była, jako Brygady Mę-
czenników Al-Aksy.
2009 Indie: Seria eksplozji w Guwahati
zabija 5 osób i rani 67. Odpowie-
6 stycznia
dzialność ponosi Front Wyzwolenia
Narodowego Assam (ULFA)
1963 Kolumbia: Została założona Armia
Wyzwolenia Narodowego (ELN)
2 stycznia
7 stycznia
2008 Algieria: Atak bombowy na posteru-
nek policji w Naciria zabija cztery
2007 Indie: uzbrojeni napastnicy otworzy-
osoby i rani ponad 20. Odpowie-
li ogień do ludności cywilnej
dzialność ponosi Al-Kaida Islam-
w Sivasagar, zabijając 7 osób. Od-
skiego Maghrebu (AQIM)
powiedzialność ponosi Front Wy-
zwolenia Narodowego Assam
(ULFA)
3 stycznia
2008 Afganistan: samochód pułapka oraz
8 stycznia
zamachowiec samobójca spowodo-
wali śmierć 15 policjantów
1998 USA: Ramzi Ahmed Yousef zostaje
i ratowników w Khash Rud. Odpo-
skazany na dożywocie powiększone
wiedzialność ponoszą Talibowie.
o 240 lat, za zamachy bombowe na
World Trade Center w 1993 roku.
4 stycznia
9 stycznia
2009 Demokratyczna Republika Kongo:
15 osób zginęło, a wiele zostało po-
2001 Kolumbia: Armia kolumbijska uwal-
rwanych w lokalnych incydentach.
nia 53 zakładników z rąk Armii Wy-
Odpowiedzialność ponosi Armia Bo-
zwolenia Narodowego.
żego Oporu (LRA)
10 stycznia
5 stycznia
2009 Demokratyczna Republika Kongo:
2003 Izrael: w jednoczesnych zamachach
kilka osób personelu wojskowego
samobójczych w Tel Avivie giną 23
oraz 6 osób cywilnych zabito na gra-
osoby, a rannych zostaje 107. Od-
nicy z Zambią. Odpowiedzialność
powiedzialność ponoszą Brygady
ponosi Armia Bożego Oporu (LRA)
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 63
Kartki z kalendarza
11 stycznia 15 stycznia
2010 Indie: zastrzelonych zostaje dwóch lo- 2002 Palestyna, Zachodni Brzeg: Palestyński
kalnych przedsiębiorców. Nikt nie przy- przywódca Ra'id al-Karmi zostaje zabity
znaje się do odpowiedzialności. Podej- przez bombę przed swoim domem.
rzewana jest Komunistyczna Partia In-
dii (maoistowska)
16 stycznia
2006 Afganistan: Dwudziestu dwóch cywilów
12 stycznia
zabitych, 27 rannych w wyniku ataku
2007 Grecja: atak granatem przeciwpancer- samobójczego na motocyklu,
nym na ambasadę USA w Atenach. w mieście Spin Buldak.
Nikt nie został ranny. Odpowiedzial-
ność ponosi Epanastatikos Agonas
17 stycznia
(Walka Rewolucyjna)
1991 Irak: po upływie ultimatum rozpoczęto
operację Pustynna Burza.
13 stycznia
1987 Republika Federalana Niemiec: Mo-
18 stycznia
hammed Ali Hamadei zostaje areszto-
1982 Liban: w Bejrucie zamordowano Mal-
wany we Frankfurcie, na lotnisku, za
colma Kerra (profesora uniwersytetu
porwanie samolotu 14 czerwca 1985
w Bejrucie). Odpowiedzialność ponosi
roku oraz zabicie obywatela USA Ro-
Islamski Dżihad.
berta Stethema (nurek US Navy). Zo-
staje skazany na dożywocie. Zwolniono
go w 2005 roku. Wstąpił ponownie do
19 stycznia
Hezbollahu. Wyznaczono za niego na-
2007 Etiopia: 25 osób zabitych w ataku na
grodę 5 milionów dolarów.
społeczność Gunagado. Odpowiedzial-
ność ponosi Narodowy Front Wyzwole-
14 stycznia
nia Ogadenu (ONFL)
2004 Strefa Gazy: Pierwsza kobieta
z Hamasu dokonała ataku samobójcze-
20 stycznia
go na przejściu w Erez, zabijając 4 oso-
2012 Nigeria: zsynchronizowane ataki
by i raniąc 10.
w Kano spowodowały śmierć ponad
185 osób. Odpowiedzialność ponosi
Boko Haram.
nr 1 (25) styczeń 2014 e-Terroryzm.pl
Str. 64
Kartki z kalendarza
21 stycznia 27 stycznia
2003 Kuwejt: w zasadzce pojazdu w pobliżu 1972 USA: dwóch policjantów Gregory Foster
Camp Douha zginął jeden obywatel i Rocco Laurie zostało zastrzelonych
amerykański, 1 został ranny. w St. Louis przez bojowników Black Li-
beration Army.
22 stycznia
28 stycznia
1999 Francja: przywódcy Zbrojnej Grupy Is-
lamskiej (GIA) zostali skazani na 8 lat, 2011 Afganistan: zamach samobójczy
za akty terroryzmu. w supermarkecie Finest w Kabulu spo-
wodował śmierć 9 osób. Odpowiedzial-
ność ponoszą Talibowie.
23 stycznia
2002 Pakistan: ekstremiści porwali,
29 stycznia
a następnie bestialsko zabili amery-
kańskiego dziennikarza Daniela Pear- 2011 Pakistan: zamach bombowy w Quetta,
la. rannych zostaje 8 osób.
24 stycznia 30 stycznia
2011 Rosja: na lotnisku w Domodiedowo 2010 Pakistan: zamachowiec samobójca wy-
pod Moskwą dokonano zamachu sadził się w powietrze podczas ataku
w wyniku, którego zginęło, co najmniej na wojskowy punkt kontrolny. Zginęło
36 osób, a 180 zostało rannych. 17 osób, ponad 47 zostało rannych.
25 stycznia 31 stycznia
1993 USA: Mir Amal Kansi zabił dwie osoby 2010 Pakistan: dwa zamachy bombowe
i ranił trzy przed budynkiem Kwatery w okolicach Peszawaru, zginęło 5
Głównej CIA w McLean w Wirginii. osób, 23 zostało rannych.
26 stycznia
1972 Czechosłowacja: wybuch bomby na po-
Przemysław Bacik
kładzie McDonnel Douglas DC-9 jugo-
słowiańskich linii lotniczych JAT zgi-
nęło 27 osób.
e-Terroryzm.pl styczeń 2014 nr 1 (25)
Str. 65
Biuletyn poleca:
Biuletyn poleca:
M. Leszczyński (red.), A. Gumieniak, L. Owczarek, R. Mochocki,
Bezpieczeństwo w wymiarze lokalnym
Celem książki jest prezen-
tacja i omówienie podstawo-
wych kategorii odnoszących się
do bezpieczeństwa wspólnot lo-
kalnych wraz z prezentacja za-
dań, obowiązków i kompetencji
poszczególnych organów władzy
publicznej w zakresie bezpie-
czeństwa. Książka opisuje rela-
cje państwo obywatel w odnie-
sieniu do spraw lokalnych wraz
z prezentacja konkretnych roz-
wiązań praktycznych obrazowa-
nych przez instrukcje, zarządze-
nia i procedury postępowania.
Książka jest adresowana do stu-
dentów kierunków: administra-
cja, bezpieczeństwo wewnętrzne, bezpieczeństwo narodowe i innych,
gdzie funkcjonują specjalności związane z bezpieczeństwem. Adresatami
są także przedstawiciele administracji terenowej odpowiedzialni za bez-
pieczeństwo lokalne. Książka obok walorów poznawczych ma wymiar
praktyczny, zawiera bowiem instrukcje, regulaminy i inne wzory dokumen-
tów niezbędne w prowadzeniu bieżącej działalności na szczeblu samorzą-
dów i innych instytucji.
Zapraszamy pod adres Wydawcy:
http://ksiegarnia.difin.pl/
(materiały ze strony Wydawcy)
Fot. U.S. Marine Corps photo by Cpl. Ryan Walker
Fot. U.S. Marine Corps photo by Cpl. Ryan Walker

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
14 01
socjo wykład z 14 01
14 01 2013
klucz odpowiedzi sty2014 A 36 X 14 01

więcej podobnych podstron