http://www.sggw.waw.pl/~stepniak/ e-mail: [e-mail]
Otrzymywanie mydła
O
H
H
OH
O-C-C H35
17
H
H
C O
C
O +3 NaOH
O-C-C H
+ 3 Na
C
C 17 35
o o
H O + C H OH,
+ 80 - 90 C
O-C-C H35 H OH
H
2 2 5
17
C
C
OH
O-C-C H35
17
H
H
O
H
H
Tłuszcz (tri-stearynian gliceryny) Glicerol (propan-tri-ol) Mydło (stearynian sodu)
Odczynniki: TÅ‚uszcz (10 g), wodorotlenek sodu (10 g), etanol 96% (ok. 40 cm3)
Aparatura: Zlewki na 250 i 400 cm3, lejek Büchnera, kolba ssawkowa
Wykonanie:
I.
A
az
nia wodna,
Roztwór NaOH
1. 10 g tłuszczu lub oleju umieścić w zlewce na 250 cm3
temperatura
w mieszaninie
2. Przygotować roztwór zawierający 10 g NaOH, 18 cm3 H2O
80o  90oC
alkoholu
i 18 cm3 C2H5OH (96%) i dodać do zlewki z tłuszczem
i H2O
3. Ogrzewać we wrzącej łaz
ni wodnej przez 30 minut
4. Przygotować 50% roztwór wodny etanolu
5. Gdy mieszanina w zlewce z tłuszczem zacznie się pienić dodawać powoli
50% roztwór etanolu, (w sumie nie więcej niż 40 cm3 roztworu etanolu)
TÅ‚uszcz
O
O
OH
R1 C R2 O
R1 C +
2
OH
O
R2 H O
OH
v = k1 Å"cEstru Å"cOH
-
O
Lejek
R2 OH
R1 C +
Büchnera
O
II.
1. W zlewce o pojemności 400 cm3 rozpuścić 50 g NaCl w 150 cm3 wody destylowanej
(podgrzać w celu całkowitego rozpuszczenia soli)
2. Roztwór NaCl schłodzić
3. Do zlewki z roztworem NaCl wlać (intensywnie mieszając) mieszaninę poreakcyjną (z etapu I)
4. Schłodzić do temperatury pokojowej w łaz
ni lodowej
5. Osad odsÄ…czyć, wykorzystujÄ…c lejek Büchnera i kolbkÄ™ ssawkowÄ…
6. Przemyć dwukrotnie małymi porcjami wody (ok. 5 cm3)
7. Suszyć na lejku Büchnera przez 5 minut przy wÅ‚Ä…czonej pompce wodnej
Pompka
8. Otrzymane mydło przenieść na bibule do krystalizatora i suszyć na powietrzu.
Kolba wodna
ssawkowa
Pytania treningowe:
1. Wyjaśnij mechanizm reakcji hydrolizy estrów:
a) w środowisku kwaśnym, b) w środowisku zasadowym
2. Wyjaśnij pojęcia: reakcja odwracalna i nieodwracalna. Do której z tych kategorii należy zasadowa hydroliza estrów?
3. Podaj wzory i nazwy trzech kwasów, które tworzą mydła.
4. Podaj wzory i nazwy produktów reakcji benzoesanu fenylu w środowisku zasadowym.
dr S.A. Stępniak, Katedra Chemii, Wydział Technologii Żywności, SGGW, pok. 1116
1
{
 2