M e t o d a a r e o m e t r y c z n a - u z u p e ł n i e n i e M e t o d a p i p e t o w a
F R A K C J A P I A S K U  M E T O D A S I T O W A Metoda ta również należy do grupy metod sedymentacyjnych, wykorzystujących relację pomiędzy średnicą
Metody sedymentacyjne, do których należy metoda areometryczna, dają najlepsze rezultaty dla frakcji drobnych, cząstek a ich prędkością opadania w zawiesinie. Przygotowanie zawiesiny glebowej jest zasadniczo zbliżone do
których sedymentacja przebiega spokojniej i w dłuższym czasie. Pomiar wykonywany po 20-30 sekundach od procedury stosowanej w metodzie areometrycznej. Nie dokonuje się jednak pomiaru gęstości, a po upływie
zakończenia mieszania zawiesiny w cylindrze, a więc mający pozwolić na oznaczenie zawartości frakcji o średnicy określonego czasu, za pomocą pipety pobiera się pewną objętość (np. 10 cm3) zawiesiny, po czym odparowuje
powyżej 100 mikronów, obarczony jest znaczącym błędem. Doprowadzenie za pomocą mieszadła do idealnie się wodę i waży suchą pozostałość. Na tej podstawie dokonuje się obliczeń zawartości poszczególnych frakcji 
równomiernego rozproszenia ziaren piasku jest praktycznie niemożliwe, dodatkowo ziarna te opadając mogą masa cząstek mineralnych w zawiesinie zmniejsza się z upływem czasu. Metoda ta uchodzi za dokładniejszą od
także wymuszać osadzanie się na dnie cylindra pewnej części drobnych cząstek. Dodatkowo, bardzo trudne jest areometrycznej, jest jednak bardziej czaso- i pracochłonna. Zaletą metody areometrycznej jest również to, że
szybkie ustabilizowanie areometru i dokonanie poprawnego odczytu w tak krótkim czasie. Stąd, dla osiągnięcia analizy tej samej próbki można dokonać wielokrotnie  nie ma strat materiału glebowego.
najlepszych rezultatów, metodę areometryczną należy uzupełniać metodą sitową, pozwalającą na określenie
procentowej zawartości frakcji piasku. M e t o d a d y f r a k c j i l a s e r o w e j
Metoda dyfrakcji laserowej jest metodą instrumentalną oznaczania składu granulometrycznego gleb i osadów,
Przesiewanie na mokro
która wykorzystuje zjawisko dyfrakcji promieni laserowych. Promienie lasera ulegają zaburzeniu (ugięciu od
1. Sito o średnicy oczek 50 mikronów umieścić w zlewie. Po wykonaniu analizy areometrycznej
przebiegu prostoliniowego) na ziarnach mineralnych badanej próbki i są następnie przechwytywane przez
zawartość cylindra miarowego ostrożnie przelać na sito. Materiał przenieść ilościowo, starannie wypłukując
detektor. W zależności od wielkości i kształtu ziaren dyfrakcja promieni laserowych jest mniejsza lub większa.
cylinder wodą wodociągową.
Wyniki dyfrakcji zarejestrowanej przez detektor są sumowane, a następnie przeliczane na zawartość
2. Delikatnie przemywać sito wodą wodociągową, mieszając materiał. Należy uważać, by nadmierna
poszczególnych frakcji granulometrycznych za pomocą odpowiedniego oprogramowania.
ilość wody nie powodowała wylewania się zawiesiny.
Metoda ta najlepsze rezultaty daje w przypadku ziaren o kształcie zbliżonym do kuli, np. pyłów eolicznych. W
3. Po zakończeniu przemywania, ziarna z sita przenieść do opisanej odpowiednio zlewki.
przypadku ziaren o wyraz
nie innym kształcie np. blaszek minerałów ilastych, wielkość zarejestrowanej dyfrakcji
4. Zlewkę z materiałem z sit umieścić w suszarce i suszyć w temp. 105 C do odparowania całości wody.
zależy od kąta, pod jakim promień lasera pada na ziarno. Metoda ta też nie daje powtarzalnych wyników w
5. Po wysuszeniu i ostudzeniu zważyć zlewkę z materiałem glebowym, wynik zapisać.
przypadku znaczącej zawartości ziaren piasku o większej średnicy (pow. 0,8 mm).
6. Oczyścić zlewkę, wysuszyć, a następnie zważyć. Wagę zlewki odjąć od wyniku ważenia z pkt. 6, aby
Należy pamiętać, że uzyskane wartości to %% ilościowe, a nie %% wagowe (jak to jest w przypadku metody
uzyskać wagę materiału.
sitowej i metod sedymentacyjnych). Stąd łączenie wyników uzyskanych metodą dyfrakcji laserowej z wynikami
7. Obliczyć procentową zawartość frakcji >50 mikronów w stosunku do masy całej próbki.
uzyskanymi innymi metodami (np. oznaczeniu frakcji piasku na sitach) budzi wątpliwości aczkolwiek bywa
praktykowane.
Uzyskane na drodze analizy sitowej wartości zestawić z wynikami metody areometrycznej dla frakcji
drobniejszych. Sprawdzić, czy suma równa jest 100. Zazwyczaj jest to wartość mniejsza, wynikająca z
niedokładności początkowych odczytów areometrem. Powstałą różnicę należy rozłożyć pomiędzy frakcje
oznaczane areometrycznie. Zakładamy bowiem, że oznaczanie zawartości piasku metodą sitową jest procedurą
dokładną.
Opisana powyżej praktyka metody sitowej na mokro jest modyfikacją na potrzeby ćwiczeń laboratoryjnych.
Zazwyczaj materiał z cylindra wylewa się na sito o średnicy 50 um umieszczone na wytrząsarce elektrycznej z
dopływem wody. Po wysuszeniu materiał rozsiewa się na sucho na sitach o średnicy 100, 250, 500, 1000 um, co
pozwala na określenie zawartości poszczególnych podfrakcji piasku. Można również stosować wytrząsanie na
mokro od razu całej kolumny sit od 50 do 1000 mm, istnieje jednak wtedy ryzyko zatykania oczek sit przez drobny
materiał i wylewania się zawiesiny spomiędzy sit.
Metodę sitową stosuje się nie tylko jako uzupełnienie metody areometrycznej. Dla gleb piaszczystych jest to
najlepsza metoda oznaczania uziarnienia  pozwala na rozdzielenie poszczególnych podfrakcji piasku. W tym
celu stosuje się przesiewanie na sucho za pomocą wytrząsarki na kolumnie sit o odpowiednio dobranej średnicy
oczek, zależnie od klasyfikacji, którą się posługujemy.