Jak fotografować mgłę? http://www.swiatobrazu.pl/jak-fotografowac-mgle-19942.html,drukuj
23 paz
dziernika 2012, 15:03 Autor: Odys J. Korczyński
czytano: 75455 razy
Jak fotografować mgłę?
Wyznaję zasadę, że aby lepiej fotografować,
trzeba mieć wiedzę (niekiedy encyklopedyczną i
martwą) o temacie zdjęciowym. Mgła jest właśnie
takim zjawiskiem atmosferycznym. Wiedza o jego
występowaniu, sposobach powstawania i
rodzajach, ułatwia chociażby przewidzenie takich
warunków, by niepotrzebnie nie wstawać
wczesnym rankiem i po omacku nie szukać
odpowiedniego planu zdjęć. Jestem zwolennikiem
wykorzystania wszelkich możliwości ułatwienia
pracy fotografa. Przypominamy artykuł z
archiwum serwisu SwiatObrazu.pl.
Mgłą określa się unoszące się w powietrzu krople wody lub lodu. Ich średnica nie przekracza 5 setnych
milimetra. Mgła zawsze w jakiejś swojej części styka się z powierzchnią ziemi - tym różni się np. od
nisko zawieszonej chmury.
Mgła radiacyjna
Spotykana jest przy bezchmurnym niebie, co ułatwia nocne wypromieniowanie energii cieplnej z ziemi
w postaci fal podczerwonych (dł. 770-15000 nm). W warunkach nocnych nie istnieje dopływ
promieniowania, więc niskie masy powietrza wychładzają się i gdy temperatura spadnie poniżej tzw.
punktu rosy, para wodna ulega kondensacji, tworząc gęstą zawiesinę mikroskopijnych kropel wody -
mgłę. Występuje ona zwykle w warunkach obniżonego terenu, rynnach jeziornych i tym podobnych
ukształtowaniach geologicznych, gdy silnie nawilgotniona ziemia wypromieniowuje wychładzającą się
energię cieplną. Fotografowie powinni szukać ich nad dużymi połaciami terenu, a nie nad wodą, co
spowodowane jest znacznie większą pojemnością cieplną zbiorników wodnych, powstrzymujących
szybki spadek temperatury tuż nad ich powierzchnią, nie dopuszczając tym samym do kondensacji w
powietrzu. Są to zwykle mgły niskie. Stosunkowo rzadko dochodzi do ich rozszerzenia przez wiatr nawet
do około 300 m wysokości. A więc nagrzana, promieniująca ziemia, nocny spadek temperatury w
niższych partiach terenu i bezchmurne niebo - szanse na mgłę radiacyjną przy takich warunkach
pogodowych są największe.
Fot. Bas Meelker "Deep in to the forest".
Mgła adwekcyjna
1 z 7 2015-08-15 20:51
Jak fotografować mgłę? http://www.swiatobrazu.pl/jak-fotografowac-mgle-19942.html,drukuj
W sensie logicznym jest odwrotnością mgły radiacyjnej. Powstaje dzięki napływowi nagrzanych mas
nad wychłodzoną powierzchnią o temperaturze niższej od punktu rosy powietrza, które napływa. Pod
wpływem jego stopniowego ochładzania się następuje kondensacja i formowanie mgły. Jest ona
niezależna od pory roku i pory dnia, chociaż w umiarkowanych szerokościach geograficznych można
zaobserwować ją częściej w okresie wiosennym i na początku lata. Występuje zwykle nad większymi
akwenami wodnymi, stąd jej inna nazwa - mgła morska - i przy odpowiednio nasilonym wietrze
(0.3-0.5 m/s do 5-7 m/s).
Reasumując, poszukujący mgły fotograf musi pamiętać, że szybkie nagrzewanie się mas powietrznych
nad lądem i ich przesunięcie z wiatrem nad dużo chłodniejsze zbiorniki wodne, daje efekt w postaci
zamglenia adwekcyjnego. Takie zjawiska pogodowe spotyka się na polskim wybrzeżu, gdy po kilku
ciepłych dniach bez wiatru, pojawia się ruch powietrza od lądu w kierunku chłodniejszej wody. Takie
mgły na styku ziemi i morza potrafią być bardzo gęste i długotrwałe. W warunkach zimowych może
zdarzyć się sytuacja odwrotna. To znad zbiornika wodnego nadciągnie ciepłe i wilgotne powietrze, i
stykając się ze zmrożonym lądem, utworzy silne zamglenie. A zatem świadomość warunków
powstawania mgły i możliwości znalezienia się w odpowiednim miejscu, by ją uchwycić, ma duże
znaczenie.
Fot. Kathy L. Schneider "Fog Sentry".
2 z 7 2015-08-15 20:51
Jak fotografować mgłę? http://www.swiatobrazu.pl/jak-fotografowac-mgle-19942.html,drukuj
Fot. Wendy Stevenson "In to the Mist".
Mgła orograficzna
Jest to kolejna modyfikacja mgieł m.in. ze względu na miejsce występowania. Powstaje ona, gdy
cieplejsze i wilgotne powietrze zetknie się z krawędzią dużo chłodniejszego zbocza góry. Kondensacja
następuje w trakcie podnoszenia się ciepłych mas na terenach górskich, gdzie temperatura spada wraz
z wysokością.
Mgła parowania
Najtrudniejsza do uchwycenia mgła ze względu na czas utrzymywania się. Jedna z bardziej subtelnych i
selektywnych - prawdziwe wyzwanie dla fotografa. Można ją spotkać nad zbiornikami wodnymi, nie
tylko dużymi, ale również nad małymi stawami, otoczonymi izolującą je warstwą drzew i zarośli.
Mechanizm powstawania jest już nam znany. Parowanie cieplejszej wody w chłodnym otoczeniu daje
możliwość uformowania się charakterystycznych oparów. Zjawisko to pojawia się również po deszczu.
Mgła frontowa
Pozostał jeszcze ostatni rodzaj mgieł naturalnych - mgły frontowe. Nie sposób ich przewidzieć bez
szczegółowej i regularnej obserwacji meteorologicznej. Mało który fotograf ma na to czas. Warto jednak
wiedzieć, że mgłę może wywołać zetknięcie dwóch mas powietrza - ciepłej i zimnej, w obrębie jednego
frontu atmosferycznego.
Smog
Pośród rozlicznych rzeczy na tym świecie, człowiek stworzył także i mgłę. Spaliny, wyziewy kominowe, a
dodatkowo odpowiednie wiatry i ukształtowanie terenu ułatwiają zbieranie się mgły sztucznej,
artefaktycznej - jest to smog. Znakomitym miejscem do fotografowania takich anomalii są odpowiednio
umiejscowione aglomeracje miejskie. Pod względem technicznym fotografowanie smogu nie jest
odmienne, niż fotografowanie naturalnie powstałej mgły, z tą jednak różnicą, że długotrwałe
przebywanie w otoczeniu zamglenia smogowego nie jest zdrowe i komfortowe.
3 z 7 2015-08-15 20:51
Jak fotografować mgłę? http://www.swiatobrazu.pl/jak-fotografowac-mgle-19942.html,drukuj
Fot. Dennis Creaghan "Fog creeps in".
Teoria mgły
Technika
Mając zatem szczegółową wiedzę o różnych rodzajach mgieł i mechanizmach ich powstawania, tak
intelektualnie wzbogacony fotograf powinien wiedzieć, chociażby mgliście widzieć w swojej wyobraz
ni,
jaką mgłę chciałby uwiecznić na zdjęciach. Zależności jest wiele, ponieważ od rodzaju mgły zależy jej
miejsce występowania, gęstość, czas utrzymywania się, czas kondensacji etc. Mgły orograficznej nie da
się sfotografować, nie będąc wpierw w górach, natomiast mgła adwekcyjna wymaga np. dla mnie,
osoby mieszkającej w Krakowie, dalekiej wyprawy nad Morze Bałtyckie lub Północne. Wszystko to
podporządkowane jest ogólnej zasadzie, że fotograf powinien wiedzieć jak nazwać obiekt fotografowany,
niezależnie czy jest to człowiek, rzecz czy zjawisko fizyko-chemiczne. Jeśli coś nazywamy, zaczynamy
nad tym panować.
Fotografowie - łowcy burz, mgieł i wszelkich innych zjawisk atmosferycznych, pochodzący z Polski i w
ogóle naszej szerokości geograficznej zapewne niezmiernie się cieszą, ponieważ warunki klimatyczne tej
części świata bardzo sprzyjają zamgleniom. Obrazy otrzymane w czasie fotografowania mgły cechują
się zwykle rozmytymi konturami, obiekty mają wygaszone barwy, cała tonalność kadrów jest jakby
wzięta z nierealnego świata - symbolicznie narysowanej rzeczywistości. Dlatego warto zadbać w czasie
kadrowania o jakiś czytelny, główny motyw, który będzie spajał konstrukcję zdjęcia. Może być to
drzewo, szereg latarni, postać, a nawet słońce. Ze względu na ogólne przyćmienie i rozproszenie
oświetlenia umieszczenie słońca w kadrze nie spowoduje przeeksponowania tonów świateł. Obiekty
główne powinny być ciemne, a nawet czarne - mgła złagodzi ich kontrastowość. Poza tym ogólne
zasady kompozycji nie zmieniają się.
Dobranie właściwej ekspozycji jest w fotografowaniu mgieł najtrudniejsze. Dzisiejsze aparaty nie
posiadają już tzw. pomiaru integralnego czyli uśredniającego pomiar dla całej powierzchni kadru, a on
jest najbardziej użyteczny w tej tematyce fotografii. Najlepiej jak wykorzystamy pomiar centralnie
ważony względnie, dla bardziej doświadczonych, centralny. Dodatkowo, aby np. lepiej uwypuklić światło
mieszające się z mgłą, skorzystajmy z kompensacji ekspozycji - zrobienie paru, a nawet parunastu
zdjęć z wieloma ustawieniami, ekspozycja na światła lub tony ciemniejsze, pozwoli nam wybrać
najlepsze kadry. Naświetleń dokonywać powinniśmy w trybie preselekcji przysłony i z przymkniętym
obiektywem - od f/8 w górę.
Dobór przedmiotów w kadrze musi być podporządkowany wyeksponowaniu perspektywy. Świat
pogrążony we mgle ma zupełnie inną charakterystykę kontrastu niż zwykły pejzaż przy dobrej
widoczności. Takie ograniczenie pola widzenia i głębokości rysunku perspektywicznego łatwo może
doprowadzić do spłaszczenia kadru. Dzieje się tak, gdy fotografujemy we mgle przedmioty nie rozciągłe
przestrzennie w kierunku patrzenia od fotografa do nieskończoności. Znalezienie i sfotografowanie
obiektu zanikającego wraz z oddalaniem od aparatu, spowoduje wykorzystanie interesującej cechy
4 z 7 2015-08-15 20:51
Jak fotografować mgłę? http://www.swiatobrazu.pl/jak-fotografowac-mgle-19942.html,drukuj
zamglenia, a mianowicie percepcja kontrastu takiego kadru będzie sprawiać wrażenie plastyki, a jeśli
dodatkowo zastosujemy odpowiednie wyważenie ciężaru zdjęcia, możemy w zwykłej rzeczywistości
odnalez
ć i namalować światłem kawałek magicznego świata.
Fot. Brenda TharpDawn, Marin County, California.
Postprodukcja
W dzisiejszych czasach wszechobecnej techniki cyfrowej, nikogo juz nie dziwi, że postprodukcja
fotografii staje się integralną częścią wykonywania zdjęcia, tak jak kiedyś każdy doświadczony
fotoamator i profesjonalista nie kończył wykonywania fotogramu na wciśnięciu spustu migawki, lecz był
z nim do końca - czyli do wysuszenia pozytywu w ciemni. Dzisiaj, ciemnia ma formę cyfrową i, moim
zdaniem, żaden fotograf nie może mienić się profesjonalistą, jeśli nie zna zasad fotoedytorstwa i
przygotowania do druku komercyjnego.
Charakterystyka zdjęć cyfrowych, pod względem np. rozkładu danych w kadrze, jest inna niż zdjęć
analogowych, a to ze względu na odmienną ideę tworzenia i wyświetlania obrazu. Kiedy już
wykonaliśmy zdjęcie (serię zdjęć) mgły, każde z nich powinno być dokładnie zbadane pod względem
poprawności ostrzenia, rozkładu świateł i cieni, a także balansu bieli. Proces wyostrzania w fotografii
cyfrowej niestety nie powinien omijać żadnego kadru. Wykonywanie fotografii w trybie RAW, szczególnie
mgły i tematów o zgaszonym kontraście, ze swej natury wnosi juz pewną nieostrość, stąd konieczność
poprawek np. w trybie maski w programie Photoshop.
Rozkład danych w światłach i cieniach doskonale przedstawia histogram. Może on być zdefiniowany jako
5 z 7 2015-08-15 20:51
Jak fotografować mgłę? http://www.swiatobrazu.pl/jak-fotografowac-mgle-19942.html,drukuj
ogólny zapis jasności albo osobny zapis w trzech kanałach RGB. O sposobach czytania histogramu
napisano wiele, nawet obszernych rozdziałów w literaturze branżowej. Ze swej strony wspomnę tylko,
że po otwarciu menu histogramu trójkąty sterujące powinny być ustawione zgodnie z początkiem
wykresu i zgodnie z jego końcem. Puste dane powinniśmy eliminować z fotografii, uzyskamy wtedy
lepsze odwzorowanie i tak już delikatnego mgielnego rysunku. Bardziej zaawansowani użytkownicy
zapewne zechcą również przyciąć punkt czerni i bieli mniej więcej o 5 jednostek na każdym kanale w
stosunku do najniższych i szczytowych wartości (np. R:5, G:5, B:5 -czerń; R250, G:250, B:250 - biel).
Ostatnim z kluczowych elementów jest balans bieli. We współczesnych aparatach cyfrowych (z półki dla
zaawansowanych amatorów i wyższej) doskonale sprawdza się w tym zakresie tematów balans
automatyczny. Oczywiście, cały czas w domyśle zakładam, że nie będzie to ostateczny pomiar wartości
bieli, tylko odpowiednie korekty zostaną naniesione w toku póz
niejszej obróbki plików w trybie RAW.
Balans bieli w fotografii cyfrowej i formacie RAW to rzecz umowna. W sensie artystycznym również. To
ten, kto wykonuje fotogram jest twórcą i on decyduje o dominancie barwowej zdjęcia.
Fot. William C. Raco "Ivan - at Sunrise".
Artyzm fotografii mgieł
Każdy fotograf, patrząc na gotowe dzieło fotograficzne, zwłaszcza wszelkie multiplikacje i ekstrapolacje
fotografii pejzażowej, zastanawia się czy jest w nim chociaż trochę artyzmu. Pojęcie kiczu w sztuce jest
terminem stosunkowo młodym i najprościej definiować je jako wyjście, schlebianie, chęć przypodobania
się gustowi mas społecznych. Kicz nie jest wysublimowaniem stylu, nie docenia indywidualnego i
eksperymentalnego podejścia. Kicz jest odpowiedzią na potrzebę większości podobną potrzebie
zaspokojenia głodu, seksu czy wypróżnienia. Nie przeczę temu, że wiele fotografii mgły mi sie podoba,
ale to nie zmienia mojej opinii, i chciałbym, by każdy, kto wykonuje tego typu fotografię, miał tego
świadomość, że większość fotografii mgły jakie widziałem, jest dla mnie kiczem, niekiedy ładnie
zrobionym, wręcz malarskim, ale wciąż i niezmiennie kiczem. Pytanie tylko czy to jest wada? Sądzę, że
nie. Za Markiem Hendrykowskim napiszę, że w perspektywie semiotycznej (a przecież nasz świat to
świadomość języka i jego znaczenia) bez kiczu nie byłoby sztuki. To drugi jej biegun. Ta
ambiwalentność kiczu i artyzmu np. w fotografii, tworzy perspektywę dla systemu artystycznego i
rozwoju sztuki fotograficznej. A więc niech ci, co fotografują mgłę się nie przejmują. Są nieodzowną
częścią prawdziwej, świadomej fotografii.
6 z 7 2015-08-15 20:51
Jak fotografować mgłę? http://www.swiatobrazu.pl/jak-fotografowac-mgle-19942.html,drukuj
Fot. Brian Reed "Deer in the Fog".
www.swiatobrazu.pl
7 z 7 2015-08-15 20:51