SSW, Janusz Żółkiewicz

Wykład: Jakość i wartość informacji

Jakość i wartość informacji

Żyjemy w świecie przepełnionym informacją. Otacza nas i przenika.

Otrzymujemy informację od innych ludzi, ze środków masowego przekazu,

z książek, baz danych, Internetu. Sami także emitujemy informacje, często

mimo naszej woli. Informacja jest źródłem wiedzy, choć nie zmienia się w nią

automatycznie-do przekształcenia się w nią wymagane jest nasze umysłowe

zaangażowanie. Ilość informacji często nie zgadza się z naszymi bieżącymi

potrzebami. Często mamy zbyt mało informacji, ale bywa, że mamy jej zbyt

dużo i jej natłok, szum informacyjny, przeszkadza nam we właściwym widzeniu

danego zagadnienia. Bywa, iż dysponując nadmierną ilością informacji wciąż

nie mamy takiej, która potrzebna jest w danej chwili. Pojawia się więc

zagadnienie gospodarowania informacją a także cech i warunków, jakie musi

ona spełniać, będąc nam użyteczną.

Żyć i działać we współczesnym świecie to znaczy korzystać z informacji.

Umiejętność ta jak nigdy dotąd stała się podstawową umiejętnością społeczną

człowieka. Poruszanie się w namiarze informacji, nawigacja wśród ich źródeł,

umiejętność selekcji i przetwarzania oraz organizowania sobie własnego pola

informacyjnego stają się cenionymi i pożądanymi cechami na rynku pracy.

Sama zaś informacja staję się najbardziej pożądanym dobrem.

Ważne wydaje się rozróżnienie pojęć” informacja”, „wiadomość”, ”dane”

i „wiedza”, które często są ze sobą utożsamiane. Według nas informacja to

przeanalizowane i przetworzone do postaci zrozumiałej dane i wiadomości,

który powiadamiają odbiorcę o sytuacji i maja dla niego realną wartość

w procesie decyzyjnym. Są więc pojęciem węższym niż dane i wiadomości.

Istotne jest postrzeganie wiadomości jako części procesów informacyjnych,

nie zaś jako zbioru statycznych wiadomości.

1

SSW, Janusz Żółkiewicz

Wykład: Jakość i wartość informacji

„Informacja jest jak pieniądz, który leży na ulicy, wystarczy się tylko po nią

schylić” -teza ta stała się podstawą funkcjonowania współczesnych

przedsiębiorstw. Pojęcie informacji jest jednym z podstawowych pojęć we

współczesnym świecie, a mimo to nie zostało ono dotychczas w sposób

jednoznaczny zdefiniowane. Co więcej, w badaniach naukowych często

rezygnuje się z definiowania tego pojęcia poprzestając bądź na jego

intuicyjnym, potocznym rozumieniu, bądź uzupełniając je określeniami

pomocniczymi.

Potocznie pojęcie informacji kojarzone jest z określeniami takimi, jak: wiedza,

dane, wiadomość. Stanowi to niestety bardzo duże uproszczenie, ponieważ

dopiero po transformacji danych i wiadomości oraz nadaniu im konkretnych

cech charakterystycznych stają się informacjami.

Uważa się, że po raz pierwszy pojęcie jakość zdefiniował Platon jako „pewien

stopień doskonałości”. Było to wówczas pojęcie filozoficzne i jako takie

pozostało do czasów współczesnych. Inna definicja mówi, iż jakość to „…ogół

cech i właściwości wyrobu lub usługi, które decydują o zdolności

wyrobu

lub

usługi

do

zaspokajania

stwierdzonych

i przewidywanych potrzeb” (ISO 8402).

Wśród pozyskiwanych danych i następnie przetworzonych na potrzeby

decydenta, wyróżnić możemy charakterystyczny podział informacji ze względu

na ich treść i przeznaczenie:

-

informacja gospodarcza,

-

informacje naukowe,

-

informacje specjalistyczne (np. informacje sieciowe).

Literatura porządkuje informacje w 2 niezależne grupy:

-

informacja formalna (prasa codzienna, publikacje książkowe, banki

danych, prawne źródła informacji),

-

informacje nieformalne (pochodzące głównie od dostawców,

konkurentów, klientów targów i salonów specjalistycznych).

2

SSW, Janusz Żółkiewicz

Wykład: Jakość i wartość informacji

Informacja wysokiej jakości powinna mieć następujące cechy:

- dokładność,

- prawdziwość,

- wiarygodność,

- dostępność,

- integralność.

Dlaczego powinniśmy oceniać jakość informacji, która pojawia się w sieci

(Internecie).

1.

Dlatego, że informacji w Internecie jest coraz więcej i jej

ocena oraz selekcja staje się niezbędna.

2.

Dlatego, że może przyjdzie nam dokonywać wyborów przy

tworzeniu własnych zasobów elektronicznych.

3.

Dlatego, że dobra jakościowo informacja jest towarem,

który można sprzedać.

4.

Dlatego, że przyszłość będzie związana z informacją oraz

nowymi technologiami i posiadanie umiejętności oceniania

jakości stanie się niezbędne w każdym zawodzie.

5.

Dlatego,

że

jakość

jest

kategorią

coraz

częściej

przywoływaną we wszystkich dziedzinach życia, nie tylko w

związku z informacją.

Oceny jakości informacji sieciowej dokonuje się podobnie jak tej, która

przekazywana jest w tradycyjnej formie. Zwłaszcza, jeśli bierzemy pod uwagę

ocenę zawartości treści.

Różnice leżą w formie przekazu tych treści, a forma przede wszystkim wynika

ze stosowania hipertekstowego systemu WWW do udostępniania informacji.

Wpływa ona też znacząco na jakość informacji.

3

SSW, Janusz Żółkiewicz

Wykład: Jakość i wartość informacji

Zastosowanie nowoczesnych technologii informacyjnych zmieniło całkowicie

dostępność informacji, jej aktualizację, walory estetyczne i możliwości

przetwarzania.

Do niedawna, kiedy zauważono możliwości jakie daje sieć przy przesyłaniu

informacji, bardzo często ekscytowano się szybkością przepływu dokumentów,

ilością danych, różnorodnością formatów, możliwościami grafiki, narzędziami

wyszukiwawczymi, natomiast mniej było refleksji na temat jakości

danych. Teraz, po kilku latach, postrzegając problem związany z nadmiarem

informacji zaczęto częściej analizować tę jakość.

{Pojawia się coraz więcej literatury, która omawia szczegółowo kryteria oceny

informacji, np. „Information Quality WWW Virtual Library”, „The Internet Guide

to Construction of Quality Online Resources”, T. Matthew Ciołek, Irena M.

Goltz, Sydney 2001.}

Zarówno metody stosowane przy ocenie stron, jak i kryteria oceny są bardzo

różnorodne w zależności od tego przez kogo, dla kogo i na jakim poziomie

ocena ma być dokonana.

Pamiętać musimy przy tym, że istnieją standardy dotyczące Internetu, które

pozwalają wyznaczać kryteria oceny. Informację możemy oceniać stosując

metody automatyczne, statystyczne i jakościowe. Ostatnia z tych metod

związana jest często z oceną ekspercką, gdyż wymaga dokładnej analizy wielu

elementów

treści

i

formy

oraz

znajomości

nowoczesnych

technik

komunikowania i przesyłania danych.

W ramach tej metody przyjęto konkretne kryteria, które pozwalają bardzo

szczegółowo zanalizować informację. Nie ma reguł jeśli chodzi o wagę i liczbę

stosowanych kryteriów podczas oceny, wybór należy do oceniającego i

powinien być dokonany w zależności od bieżących potrzeb i powodów, dla

których daną informację się ocenia.

4

SSW, Janusz Żółkiewicz

Wykład: Jakość i wartość informacji

Przystępując do oceny należy zastanowić się, które główne kryteria trzeba

wybrać, a następnie rozpocząć analizę poszczególnych elementów, jakie w

ramach danego kryterium trzeba przejrzeć i ocenić.

Wartość, jaką stanowi dla odbiorców informacja, jest przedmiotem wielu

badań. Zgodnie z ich rezultatami dane i wiadomości stają się informacja wtedy,

gdy ułatwiają odbiorcy rozwiązanie określonego problemu lub zmniejszają stan

niepewności i zagubienia.

Informacje, które można uznać za użyteczne musza posiadać następujące

cechy:

-

aktualność,

-

muszą dotyczyć przyszłych okresów nie tracąc jednocześnie związku

z teraźniejszością,

-

powinny być zrozumiale dla odbiorcy,

-

operatywność,

-

muszą być dokładne i precyzyjne,

-

powinny posiadać pewnie źródła pozyskania.

5

SSW, Janusz Żółkiewicz

Wykład: Jakość i wartość informacji

Wartość informacji

Informacja stała się kolejnym zasobem przedsiębiorstwa, którego już nie

można pominąć i przejść „obok” niej bez jakiejkolwiek reakcji. Zmiany

przedsiębiorstwa w dziedzinie informatyki, mediów i telekomunikacji,

spowodowały, że informacja stała się podstawowym zasobem strategicznym

przedsiębiorstwa. Obecnie stała się ona dla przedsiębiorstwa jednym

z najdroższych zasobów stając się głównym składnikiem procesu decyzyjnego

jego rezultacie przedsiębiorstwo uwzględniając koszty alternatywne, decyduje

się na konkretne rozwiązania i działania.

Wartość informacji zależy od czterech spójnych czynników:

-

jakości,

-

aktualności,

-

ilości informacji,

-

powiązań z zadaniami możliwymi do podjęcia.

Wartość informacji nie jest nowym wynalazkiem. W starożytnym Egipcie

kapłani byli jedynymi i uprawnionymi ludźmi do posiadania wiedzy. Posiadali

oni wiedzę, której zwykłemu człowiekowi nie można było posiąść ze względu

na stan majątkowy czy pozycję w społeczeństwie. Posiadali oni informację o

tym czy plony będą uprawne i kiedy będzie zaćmienie słońca. Zdobyta wiedza i

posiadane informacje miały nie bagatelne znaczenie w życiu tamtejszych ludzi,

miały pewną wartość, która mogła być wykorzystana w określonym celu.

Jak widać nie są to nowe doświadczenia. Dzisiaj te trzy pojęcia jeszcze bardziej

są ze sobą związane. Oddziałują na siebie w bardzo istotny sposób. Dzisiejsze

przekazywanie informacji odbywa się za pomocą środków masowego

przekazu, jest to pewien rodzaj komunikacji. Jak jednak ocenić wartość

informacji? Jak ocenić coś, co tak naprawdę nie istnieje? Informacja ma

przecież formę niematerialną, tzn. taką, której nie można dotknąć, zobaczyć,

6

SSW, Janusz Żółkiewicz

Wykład: Jakość i wartość informacji

poczuć jej materialnego posiadania. Czy wartość tą można przedstawić w

jednostkach, tak jak to ma miejsce np. w przypadku pieniądza?

Wartość informacji we współczesnym świecie rośnie. Dane przechowywane na

twardych dyskach i przesyłane w sieciach komputerowych są łakomym

kąskiem. Istnieją osoby posiadające odpowiednie zaplecze techniczne i wiedzę,

które dołożą wszelkich starań, aby informacje takie przechwycić. Liczba

udanych ataków przeprowadzanych przez hakerów rośnie i choć trudna jest do

oszacowania, z pewnością sygnalizuje poważny problem.

A przecież prawie każdy z nas ma w swoich komputerowych zasobach

informacje, którymi nie chce dzielić się z innymi.

Wartość informacji może być zależna od kilku składników:

-

co jest przekazywane (np. poufne dane),

-

kto przekazuje (np. status społeczny podmiotu, który przekazuje),

-

dlaczego (np. korzyści materialne, propaganda),

-

jakim środkiem (jakie medium wykorzystane do przesyłu),

-

w jakiej sytuacji (czas, miejsce),

-

do kogo (np. w jaki sposób może ją wykorzystać),

-

z jakim skutkiem (np. w jakim stopniu odbije się to na gospodarce

światowej).

O tym czy kilka zdań będzie miało znaczenie (informacja może być zawarta jako

forma dźwięku lub w formie pisanej), może być zależne od pojedynczego

elementu, kilku lub wszystkich jednocześnie.

Dla osób wykluczonych może mieć to ogromne znaczenie, w przypadku gdy na

przykład chcąc uzyskać informacje o możliwości zatrudnienia czy też zdobyć

informacje na temat cen danej usługi.

Alvin Toffler, wiedzę przedstawia jako najbardziej demokratyczne źródło, które

z racji na swój charakter może być w posiadaniu także osób słabych i

biednych. Może stać się bronią w walce, jednak posiadanie wiedzy jest również

7

SSW, Janusz Żółkiewicz

Wykład: Jakość i wartość informacji

obroną na przeprowadzony atak. Jest to jeden z argumentów na poparcie idei

wykluczenia cyfrowego.

Z kolei Clifford Stool, autor książek, twierdzi, że ci, którzy mają władzę, są

niedoinformowani. A najwięcej informacji posiadają bibliotekarze. Internetowy

śmietnik, jak nazywa sieć, nie zapewnia władzy, dobrobytu ani mądrości.

Dostęp do wiedzy poprzez książki także daje wymierne korzyści. Według Isaaca

Asimova biblioteki jakie dzisiaj znamy, będą istnieć jeśli nie w formie

„papierowej” to na pewno w wersji cyfrowej ale będą one także miały swoje

„wersje”, do których będziemy się udawali by w spokoju poczytać na

elektronicznym papierze.

Nie da się ukryć, że informacja jest na każdym kroku. Czy chcesz czy nie, ona

do ciebie dotrze, a dzięki globalnym mediom jest w stanie dotrzeć do

najdalszych zakątków ziemi.

Pomysł Ala Gora o stworzeniu infostrady miał pokazać iż nie można „dzielić

społeczeństwa na tych, którzy dysponują informacją i tych, którzy są jej

pozbawieni”.

To właśnie odgórne narzucenie nieistniejących czy raczej wymyślonych przez

nas rozgraniczeń na tych i tamtych jest powodem zacofania jednej grupy w

stosunku do innych. Choć przyznać trzeba, że ograniczenie w dostępie ma

swoje źródła w społecznych zachowaniach.

Próby oszacowania wartości informacji są trudne i stanowią problem,

szczególnie w zakresie ochrony informacji. Rodzi to dwa zasadnicze pytania:

-

jak cenne są informacje będące w przedsiębiorstwie?

-

jaki powinien być budżet w przedsiębiorstwie związany z ochroną

tych informacji?

Wiele przedsiębiorstw próbuje odpowiedzieć na te pytania, lecz nie posiadają

one gotowego wzoru na wyliczenie wartości informacji, a tym samym

8

SSW, Janusz Żółkiewicz

Wykład: Jakość i wartość informacji

przelicznika tej wartości na wielkość budżetu związanego z jej ochrona.

Wartość informacji jest trudna do oszacowania i w każdym przedsiębiorstwie

będzie stanowiła inna wartość. Trudno jest oszacować coś, co stanowi wartość

niematerialną, rzecz nienamacalną i dlatego należałoby się pokusić o wycenę

informacji jako kosz alternatywny jej utraty.

9

SSW, Janusz Żółkiewicz

Wykład: Jakość i wartość informacji

WARTOŚĆ INFORMACJI

KOSZTY ALTERNATYWNE

Korzyści, jakie uzyskują

konkurenci w wyniku

pozyskania informacji danego

przedsiębiorstwa.

Koszty uzyskania informacji.

Koszty związane z

odtworzeniem informacji.

W celu uzyskania dokładniejszej wyceny należy pomniejszyć uzyskaną wartość

o koszty związane z pozyskaniem informacji, a wartość tę powiększyć o koszty

związane z odtworzeniem utraconych informacji, gdyż on będzie stanowić dla

przedsiębiorstwa wielkość związaną z potrzebnym dodatkowym nakładem

czasu na odtworzenie, zaangażowanie dodatkowych czynników i utratą

płynności funkcjonowania. Jest to jedna z możliwych prób wyceny i

szacowania wartości informacji w przedsiębiorstwie, na podstawie której

będzie można określić poziom budżetu na nakłady związane z ochroną tych

informacji. A wielkość budżetu na informacje jest wielkością wprost

proporcjonalną do wartości danych informacji dla przedsiębiorstwa.

10