Zdania polipredykatywne. Zdania złożone
i zestawione. Składnia transformacyjna.
Zdanie polipredykatywne  jeśli takie dodane składniki (przydawka, okolicznik) pojawią się w
wyrażeniu. Połączenie podstawowego wyrażenia predykatywnego i wyrażenia dodanego.
Zdanie proste (pojedyncze) zawiera jedną formę finitywną. Zdanie złożone - zawiera więcej
niż jedną formę finitywn.
Zdanie złożone jest wynikiem transformacji zbiorczej i powstaje z przekształcenia minimum
dwóch zdań prostych w jedno
·ð zdanie zÅ‚ożone współrzÄ™dnie(transformacja Å‚Ä…czÄ…ca)  inaczej zdanie parataktyczne, to
inaczej szereg, podobne do zdań współrzędnych są zdania tzw. luz
no połączone
·ð albo w zdanie zÅ‚ożone podrzÄ™dnie (transformacja zanurzajÄ…ca)  inaczej zdanie
hipotaktyczne( jedno ze zdań składowych jest nadrzędne wobec zdania drugiego,
zdanie nadrzędne jest zd. matrycowym, zd. Podrzędne jest zdaniem zanurzającym.
W zależności od liczby zdań składowych wyróżnia się ;
" zd. złożone dwukrotnie
" zd. złożone wielokrotnie-
Zdanie złożone ze zdaniem rozwijającym, jego składnikiem jest zdanie nadrzędne
Powiedział mi szczerą prawdę, co mnie wzruszyło
Obok zdań złożonych wyróżnia się także zdania zestawione.
·ð Zdania wtrÄ…cone  Nie byÅ‚em nad morzem, jeÅ›li dobrze pamiÄ™tam, już od kilku lat.
·ð Zdania nawiasowe  Nie byÅ‚em nad morzem (a tak bardzo lubiÄ™ jego szum) już od
kilku lat.
·ð Zdania dwutorowe (zdania z przytoczeniem)  zdania, w których przytacza siÄ™
dosłownie czyjąś wypowiedz
.
o Zdanie wprowadzajÄ…ce i zdanie wprowadzane
o Taki typ zdania nazywamy mową niezależną (mową wprost).
Daleko jeszcze?  krzyczał oficer.  Gdzie powóz?!
Jodłowski:
Wypowiedzeniem pojedynczym nazywa siÄ™ jednostkÄ™ informacji o jednym kompleksie
predykacyjnym. Potocznie mówi się o  jednym orzeczeniu ; jednak nie każde wypowiedzenie
zawiera orzeczenie. Wypowiedzeniem złożonym nazywa się zespół dwu lub więcej
wypowiedzeń pojedynczych stanowiący całość treściową zamkniętą strukturalnie i
prozodyjnie. Wypowiedzenie złożone składa się z wypowiedzeń składowych. Ze względu na
ilość wypowiedzeń składowych rozróżnia się wypowiedzenia jednokrotnie złożone (z dwu
wypowiedzeń składowych) i wielokrotnie złożone.[s.180] Ze względu na rodzaj relacji między
wypowiedzeniami składowymi w obrębie wypowiedzeń złożonych rozróżnia się w naszej
skłądni dwa rodzaje wypowiedzeń złożonych: wypowiedzenia złożone podrzędnie i
wypowiedzenia złożone współrzędnie. Równorzędne określimy człony pełniące jednakową
rolę w obrębie całości i pozostające w jednakowym stosunku do członów trzecich. Za
nierównorzędne uznaliśmy człony pełniące niejednakową rolę w obrębie całości i
pozostające w jednakowym stosunku do członów trzecich.
11 XII Składnia transformacyjna. Typy transformacji skladniowych.
Transformacja- To przekształcenie jednego typu wypowiedzenia na inne.
Zdanie wyjściowe, które nie jest wynikiem transformacji żadnego innego zdania nazywa się
BAZ
TRANSFORMACYJN
- oznajmiajÄ…ce, w stronie czynnej, czas teraz
niejszy, jeśli to jest
możliwe z orzeczeniem prostym, zawsze twierdzące !!!.
Ojciec choruje -> orzeczenie syntetyczne- zdanie bazowe.
Ojciec jest chory.
Lecz jeśli jest: Ojciec jest wysoki - to jest bazą gdyż nie wyrazimy tego prostym orzeczeniem.
Baza (zdanie wyjściowe) i wszystkie trans formy tworzą paradygmat zdania.
Ojciec czyta książkę -> baza
Ojciec czytał książkę -> transforma
Wszystko to leży w strukturze głębokiej zdania.
Paradygmat zdania i wszystkie jego trans formy musza mieć tą sama treść. Zachodzi zmiana
form. Każde zdanie ma bardzo wiele trans form.
Typy transformacji:
1 Obligatoryjna(obowiązkowa): żeby zbudować zdanie zaprzeczone trzeba do
oznajmiającego dodać partykułę  nie
Ojciec czyta książkę- wtórne przekształcenie.
Ojciec nie czyta książki- zdanie zaprzeczona jest transformą zdania oznajmującego ;
Zmiana intonacji zdnaia oznajującego, by powstało zdnaie pytające;
2 Fakultatywna : towarzyszy często transformacji obligatoryjnej.
Nie czyta ojciec książki-> ojciec nie czyta ksiązki->ojciec czyta książkę
(możliwa lecz nie konieczna zmiana szyku);
Użycie partykuły  czy (obok intonacji wznoszącej) w zdniu pytającym (Czy ojciec choruje? )