nanonapełniacze
nanonapełniacze
Nanonapełniacze kompozytów
12
polimerowych
CzęSć I. Krzemiany warstwowe
Monika Malesa* Kompozyty polimerowe zawierające nanonapełniacze charakteryzują się
dużo lepszymi właSciwoSciami wytrzymałoSciowymi niż kompozyty zawierające
napełniacze tradycyjne. Wynika to z możliwoSci uzyskania lepszej dyspersji
nanocząstek w matrycy polimerowej. Obecnie obserwuje się bardzo duże zain-
teresowanie naukowców opracowywaniem efektywnych sposobów otrzymywa-
nia i badaniem właSciwoSci nanokompozytów typu polimer-krzemiany warst-
wowe. W artykule przedstawiono informacje dotyczące pochodzenia i właSci-
woSci napełniaczy z grupy krzemianów warstwowych, głównie montmoryloni-
tu. Dokonano przeglądu metod dystrybucji nanonapełniaczy w polimerze, jak
również dostępnych w literaturze wyników badań właSciwoSci nanokompo-
zytów polimerowych.
Slowa kluczowe: elastomery, krzemiany warstwowe, montmorylonit, inter-
kalacja, nanokompozyty polimerowe, właSciwoSci wytrzymałoSciowe
Nanofillers for polymer composites
Part I. Layered silicates
Polymer nanocomposites containing layered silicates are characterized by
much better strength properties than composites containing conventional fil-
lers. One of the reasons for this is possibility of obtaining nanoparticle better
dispersion in polymer matrix. There is current great interest of researchers in
investigation in development efficient methods of preparation and properties of
nanocomposites polymer-layered silicates type. In this paper origin and pro-
perties of layered silicates fillers, especially montmorillonite, are presented. A
review of the methods this fillers distribution in polymer and literature results
of examination of polymer nanocomposites properties was done.
Key words: elastomers, layered silicates, monmorillonite, intercalation,
polymer nanocomposites, strength properties
w przedziale 1-100 nm. Otrzymywane już nanomate-
1. Wstęp riały charakteryzują się ulepszonymi właSciwoSciami
mechanicznymi, termicznymi i elektrycznymi. Nano-
Nanotechnologia i nanomateriały to jedne z dzie- kompozyty polimerowe otrzymuje się głównie z poli-
dzin budzących największe zainteresowanie naukow- merów termoplastycznych i termoutwardzalnych oraz
ców w ostatnich latach. Ze względu na to, że nano- elastomerów [1-4, 7-8]. MożliwoSć otrzymania pro-
technologia stwarza szerokie możliwoSci otrzymywa- duktów o pożądanym zespole właSciwoSci stwarza no-
nia nowych materiałów o lepszych właSciwoSciach we perspektywy aplikacyjne.
i dużo większym spektrum stosowania, wielu nau-
kowców, między innymi z zakresu chemii, biochemii,
medycyny, inżynierii materiałowej i fizyki, prowadzi 2. Napełniacze układów
prace badawcze poSwięcone właSnie tej dziedzinie
nauki. W ostatnich latach pojawiło się bardzo wiele polimerowych
publikacji naukowych i zgłoszeń patentowych doty-
czących otrzymywania i właSciwoSci nanokompozy- Podstawowymi obok polimeru składnikami kom-
tów polimerowych. pozytów polimerowych są napełniacze, głównie nieor-
Nanokompozyty polimerowe definiowane są jako ganiczne. Początkowo napełniacze pełniły rolę składni-
kompozyty, w których wymiar przynajmniej jednego ków rozcieńczających mieszankę polimerową, zwięk-
składnika wyrażony jest w nanometrach i zawiera się szając jej objętoSć i masę, przez co uzyskiwano obniże-
nie kosztów, ponieważ napełniacze są z reguły tańsze
niż składnik polimerowy. Napełniacze mieszanek elas-
tomerowych powinny charakteryzować się odpowied-
TOM 8 maj czerwiec 2004 r. Elastomery nr 3
nanonapełniacze
nim stopniem rozdrobnienia, aby możliwe było ich łat- Montmorylonit, zwany również montmorilloni-
we i równomierne rozprowadzenie w elastomerze pod- tem, jest jednym z krzemianów warstwowych najczęS-
13
czas mieszania mechanicznego. Stosowanie napełnia- ciej stosowanych w roli napełniacza kompozytów poli-
czy ma na celu nadanie mieszankom elastomerowym merowych. Stanowi on podstawowy składnik bentoni-
odpowiednich właSciwoSci przerobowych, a wulkani- tu. Bentonit jest iłem pęczniejącym. Głównym składni-
zatom okreSlonych właSciwoSci fizycznych, jak rów- kiem bentonitu sodowego jest montmorylonit sodowy.
nież wspomniane już obniżenie kosztów produkcji wy- W Polsce w większych iloSciach spotykany jest na ob-
robów gumowych [5-6]. szarze Karpat oraz w okolicach Buska. Montmorylonit
WSród najczęSciej stosowanych napełniaczy mie- jest to uwodniony hydrokrzemian glinu o wzorze
szanek elastomerowych należy wymienić sadzę, krze- Al [(OH) Si O ]nH O. Może zawierać również ato-
mionkę oraz napełniacze pochodzenia mineralnego, tj. my żelaza, wapnia lub magnezu. Jest to minerał o bar-
talk, kredę, kaolin, krzemiany i glinokrzemiany. Mie- wie białej, żółtej, zielonej lub szarej, należący do grupy
szanka gumowa po wulkanizacji powinna odznaczać minerałów ilastych, powstałych z wietrzenia skaleni i
się jak najlepszą wytrzymałoScią mechaniczną i dużą innych pierwotnych minerałów glinokrzemowych. Do
elastycznoScią. Poprzez dobór odpowiedniego napeł- najważniejszych minerałów ilastych oprócz montmory-
niacza mamy możliwoSć uzyskania wymaganych właS- lonitu należą: kaolinit o wzorze [Al (OH) ][Si O ], ha-
ciwoSci fizycznych wulkanizatów, co znacznie posze- loizyt o wzorze Al [Si O (OH) ]4H O oraz illit, en-
rza zakres wykorzystania gumy jako materiału kons- delit, smektyt i inne. Montmorylonit krystalizuje
trukcyjnego oraz wydłuża czas użytkowania wyrobów w układzie jednoskoSnym w formie zbitych, drobno łu-
gumowych. Wulkanizaty zawierające napełniacze seczkowych skupień. Łatwo absorbuje wodę. W prze-
wzmacniające, takie jak sadza i krzemionka strącana, mySle spożywczym stosowany jest między innymi do
charakteryzują się dobrymi właSciwoSciami wytrzyma- oczyszczania produktów spożywczych. Krzemiany
łoSciowymi i dobrą odpornoScią na Scieranie. O wy- złożone mają różne struktury zbudowane z czworo-
trzymałoSci połączenia kauczuk/napełniacz decydują Sciennych jednostek (merów) SiO ; tworzą dużą gru-
między innymi właSciwoSci napełniacza, stopień dys- pę polimerów nieorganicznych w rozmaitych formach:
persji i wielkoSć cząstek im mniejsze cząstki, tym łańcuchowych, wstęgowych, warstwowych i innych.
uzyskuje się lepsze właSciwoSci dynamiczne wulkani- Montmorylonit należy do grupy 2:1 filokrzemia-
zatów. Działanie wzmacniające w dużej mierze zależy nów, ma strukturę trójwarstwową [rys. 1] i jest zbudo-
od wielkoSci cząstek pierwotnych i struktury tworzo- wany z dwóch warstw czworoScianów krzemowo-tle-
nych przez nie aglomeratów oraz grup funkcyjnych nowych, zgrupowanych wokół centralnej warstwy
obecnych na powierzchni cząstek napełniaczy. Napeł- oSmioScianów glinowo-tlenowo-wodorotlenowych.
niacze mieszanek gumowych powinny więc odznaczać Aniony tlenu na wierzchołkach czworoScianów skiero-
się odpowiednim stopniem rozdrobnienia. Najbardziej wane są do Srodka i otaczają razem z grupami wodoro-
aktywne sadze wzmacniające składają się z cząstek tlenowymi kationy glinu, żelaza lub magnezu, tworząc
o wymiarach w granicach 10 do 40 nm, natomiast krze- w ten sposób oSmioSciany warstwy oktaedrycznej.
mionki aktywne w granicach od 40 do 100 nm. Dwie warstwy tetraedryczne połączone są silnymi wią-
zaniami jonowo-atomowymi z jedną warstwą oktaed-
ryczną, tworząc pakiet, który jest jednostką struktural-
3. Krzemiany warstwowe ną charakterystyczną dla montmorylonitów połączo-
nych w nieskończone dwuwymiarowe sieci. Warstwy
montmorylonit łączą leżące pomiędzy nimi kationy metali. GruboSć
warstwy montmorylonitu wynosi ok. 1 nm, a długoSć
Ze względu na możliwoSci, jakie stwarza rozwój mieSci się w zakresie 100-150 nm. Całkowity ładunek
nanotechnologii, coraz większym zainteresowaniem
cieszą się nanonapełniacze nieorganiczne, tj. nanokrze-
mionka oraz naturalne krzemiany warstwowe (mont-
morylonit, smektyt), z powodzeniem stosowane
w kompozytach elastomerowych i tworzywach termo-
plastycznych. Nanokompozyty polimerowe zawiera-
jące odpowiednio zmodyfikowane tego typu napełnia-
cze wykazują dużo lepsze właSciwoSci niż możliwe do
uzyskania w przypadku zastosowania napełniaczy tra-
dycyjnych. Wprowadzenie mniejszej iloSci nanonapeł-
niaczy pozwala uzyskać lepsze właSciwoSci, tj. większą
sprężystoSć, mniejszą palnoSć, lepsze właSciwoSci ba-
rierowe, np. mniejszą przepuszczalnoSć par i gazów,
lepszą stabilnoSć termiczną, lepszą dyssypację elek-
tryczną oraz doskonałą elastycznoSć i odpornoSć na
zmęczenie, jak również dłuższą żywotnoSć kompozy-
Rys. 1. Struktura montmorylonitu [10]
tów [1-4,7-9].
Elastomery nr 3 maj czerwiec 2004 r. TOM 8
nanonapełniacze
ujemny pochodzący od anionów tlenowych przeważa Ważną zaletą krzemianów warstwowych jako na-
nad sumą ładunków kationów metali, co w efekcie de- nonapełniaczy jest powstawanie cząstek o rozmiarach
14
cyduje o ujemnym naładowaniu powierzchni pakietów, nanometrycznych w trakcie otrzymywania nanokom-
które jest równoważone przez kationy wymienne pozytów polimerowych. Uzyskuje się w tym przypad-
położone między pakietami, tj. Na, K, Mg, Al, Ca i in- ku przede wszystkim dwie główne struktury takich na-
ne. Montmorylonit sodowy ma zdolnoSć znacznego nokompozytów: interkalowaną, w której polimer znaj-
pęcznienia, a woda może być absorbowana w znacznej duje się pomiędzy równoległymi galeriami napełniacza
iloSci w przestrzeni międzypakietowej [9-15]. i eksfoliowaną strukturę nieuporządkowaną o naj-
wyższym stopniu dyspersji napełniacza w matrycy po-
limeru. Struktura flokulowana jest praktycznie równo-
Modyfikacja montmorylonitu
znaczna z interkalowaną, jednak warstwy krzemianu
otrzymywanie nanokompo- w wyniku oddziaływań grup hydroksylowych kra-
wędx krawędx tworzą dłuższe niż w strukturze inter-
zytów
kalowanej odcinki warstw, w zakresie 300-800 nm. Na
Montmorylonit ma szereg interesujących właSci- rysunku 2 przedstawiono schemat obrazujący powsta-
wanie nanokompozytów układu polimer/krzemiany
woSci, tj. zdolnoSć do wymiany jonowej, miękkoSć,
warstwowe, a na rysunku 3 przykładowe rodzaje moż-
plastycznoSć, zdolnoSć pęcznienia, wysoką dyspersję
liwych do uzyskania struktur.
oraz dużą chłonnoSć sorpcyjną. Wykazuje on dużą po-
datnoSć na interkalację, poprzez wymianę kationu me- Do najważniejszych producentów montmorylonitu
i jego pochodnych organofilowych należą między inny-
talu na objętoSciowe kationy organiczne i utworzenie
mi firmy:
kompleksów kationowych. Montmorylonit ze względu
Southern Clay Products producent montmorylo-
na swą hydrofilową naturę jest niekompatybilny
nitu występującego pod nazwą handlową Cloisite
z większoScią polimerów, co utrudnia przygotowanie
Nanocor producent montmorylonitu występują-
jednorodnych mieszanek. W celu nadania właSciwoSci
cego pod nazwą handlową Nanocor, Nanomer
organofilowych i zwiększenia jego powinowactwa do
Sdchemie AG produkujący Tixogel i Nano-
matrycy polimerowej przeprowadza się modyfikację
fil
montmorylonitu związkami organicznymi, zazwyczaj
Interkalacja Eksfoliacja
Rys. 2. Interkalacja i eksfoliacja montmorylonitu
przez wymianę jonową. NajczęSciej stosowanymi
czynnikami modyfikującymi są związki amoniowe za-
wierające objętoSciowe grupy organiczne o ładunku
dodatnim, z długimi łańcuchami alkilowymi (C -C )
oraz czwartorzędowe sole alkiloamoniowe. Uzyskuje
się w ten sposób hydrofobizację powierzchni napełnia-
cza oraz rozsunięcie warstw i zwiększenie odległoSci
pomiędzy nimi, co ułatwia wnikanie makrocząsteczek
w przestrzenie międzywarstwowe (schemat).
Modyfikacja montmorylonitu związkami organicznymi
Rys. 3. Przykładowe struktury nanokompozytów poli-
mer/krzemiany warstwowe [14]
TOM 8 maj czerwiec 2004 r. Elastomery nr 3
nanonapełniacze
W tabeli 1 zestawiono montmorylonity typu Cloisite firmy Southern Clay Products oraz zastosowane przez
producenta czynniki modyfikujące.
15
Elastomery nr 3 maj czerwiec 2004 r. TOM 8
nanonapełniacze
ciowych w porównaniu z właSciwoSciami wulkaniza-
Przykłady zastosowania mont-
tów napełnianych sadzą lub krzemionką.
16
Metodę wprowadzania montmorylonitu (Tixogel
morylonitu jako napełniacza
Sdchemie AG) do spęcznionego w tolunie kauczuku
układów polimerowych
zastosował również Gronski i współpracownicy. W ba-
daniach stosowali kauczuki syntetyczne, tj. kauczuk
Jednym z powodów poprawy właSciwoSci nano- butadienowo-styrenowy (SBR) i kauczuk butadienowy
kompozytów polimerowych jest interreakcja polimeru
(BR) [8,17]. Otrzymane przez nich wulkanizaty cha-
i organicznie modyfikowanych krzemianów warstwo- rakteryzowały się lepszą wytrzymałoScią na rozciąga-
wych. Niewielki dodatek takiego napełniacza odpo- nie oraz większym wydłużeniem przy zerwaniu. Na
wiednio zdyspergowanego w matrycy polimerowej
podstawie analizy TEM zauważyli oni fakt zajScia tyl-
tworzy dużo większą powierzchnię polimer-napełniacz
ko częSciowej eksfoliacji podczas mieszania, w trakcie
niż napełniacze konwencjonalne [13].
sporządzania nanokompozytów.
Organofilowy interkalowany montmorylonit zna- W literaturze opisano również metodę polegającą
lazł już zastosowanie do otrzymywania kompozytów na wprowadzaniu dyspersji krzemianów warstwowych
polimerowych, między innymi z poliamidu 6, poliizo- do roztworu polimeru. Lim [18] zastosował dyspersję
penu, polistyrenu, polipropylenu i żywic epoksydo- montmorylonitu Cloisite 25A (Southern Clay Pro-
wych.
ducts) w dichlorometanie, który dodawał do roztworu
Usuki, Fukushima i współpracownicy z Toyota Cen- poliepichlorohydryny również w dichlorometanie, sto-
tral Research & Development Co. Inc. (TCRD) jako pier- sując mieszanie ultradxwiękami. Podczas badań doda-
wsi otrzymali eksfoliowany kompozyt Nylonu 6 z mont- tek napełniacza wynosił 2, 5 i 10 phr. Uzyskane wyniki
morylonitem prowadząc polimeryzację in-situ -kapro- wykazały, że większa iloSć wprowadzonego montmo-
laktamu z montmorylonitem modyfikowanym czwarto- rylonitu Cloisite 25A zwiększa odpornoSć termiczną
rzędową solą amoniową. Dodatek już 4,2% napełniacza wulkanizatów.
wpłynął na dwukrotny wzrost modułu i pięćdziesięcio- Pramanik i inni [19] zastosowali dyspersję mont-
procentowe zwiększenie wytrzymałoSci na rozciąganie.
morylonitu w N,N-dimetyloacetonie, sporządzaną po-
NajczęSciej stosowanymi metodami otrzymywania
przez energiczne mieszanie w temperaturze 90 C za
kompozytów układu polimer/nanonapełniacz są [1-4, pomocą mieszadła mechanicznego. Wprowadzali ją
7-9, 15-19]: utrzymując energiczne mieszanie w temperaturze 85 C
wprowadzanie napełniacza do roztworu lub zawie- do 45% roztworu polioctanu winylu EVA-45. Uzyska-
siny polimeru, ne wyniki badań wykazały, iż wulkanizaty charaktery-
wprowadzanie napełniacza do spęcznionego kau- zowały się najlepszą wytrzymałoScią na rozciąganie
czuku, w przypadku dodania 6 phr montmorylonitu, a naj-
proces polimeryzacji prowadzony w obecnoSci na- większym wydłużeniem przy zerwaniu przy dodatku
nonapełniacza, 2 phr. Na podstawie analizy mikroskopowej okreSlono
powstawanie napełniacza in-situ w polimerze, wielkoSć cząstek napełniacza w otrzymanych wulkani-
wprowadzanie napełniacza do stopu polimeru. zatach i stwierdzono istnienie cząstek montmorylonitu
Magaraphan i współpracownicy [9] wprowadzali mo- o wymiarach 2-4 nm.
dyfikowany montmorylonit do kauczuku naturalnego W innej publikacji [17] autorzy przedstawili wyni-
spęcznionego w toluenie. Montmorylonit sodowy (Ku- ki badań porównawczych próbek wulkanizatów kau-
nimine Industrial Co, Ltd. Japan) modyfikowali amina- czuku naturalnego, otrzymanych z mieszanek gumo-
mi i czwartorzędowymi solami alkiloamoniowymi za- wych zawierających 60 phr napełniacza sadzowego
wierającymi łańcuchy alkilowe C -C . OdległoSć i próbek, w których 30 phr sadzy zastąpiono montmo-
międzywarstwowa montmorylonitu sodowego wyno- rylonitem firmy Southern Clay Products (Cloisite
siła 12,13 . Największe rozsunięcie (aż 26,91) auto- Na , Cloisite 30B, Cloisite 6A). Stwierdzono, że
rzy uzyskali poprzez modyfikację montmorylonitu ok- dodatek krzemianów wydłuża czas wulkanizacji. Nie
tadecyloaminą. Strukturę otrzymanych kompozytów wszystkie dodane krzemiany wpłynęły na polepszenie
badano za pomocą dyfrakcji rentgenowskiej X-ray właSciwoSci wytrzymałoSciowych, w porównaniu
i Transmisyjnej Mikroskopii Elektronowej (TEM). Au- z właSciwoSciami wulkanizatów napełnionych tylko
torzy stwierdzili, że przy dodatku 10 phr montmorylo- sadzą, co tłumaczy się mniejszą aktywnoScią krzemia-
nitu otrzymuje się strukturę eksfoliowaną, zaS przy nów. Najlepsze właSciwoSci wulkanizatów uzyskano
większej zawartoSci napełniacza strukturę tylko częS- w przypadku zastosowania Cloisite 30B.
ciowo eksfoliowaną. Zastosowanie czynnika modyfi- Ostatnio pojawiły się wzmianki na temat możli-
kującego o dłuższych łańcuchach alkilowych sprzyja woSci wprowadzania dyspersji napełniacza do kauczu-
lepszej interkalacji kauczuku pomiędzy galerie napeł- ku w fazie lateksu. Wang i współpracownicy [4,7] z po-
niacza i otrzymuje się w tym przypadku kompozyty wodzeniem zastosowali tę metodę do lateksów kauczu-
o lepszych właSciwoSciach wytrzymałoSciowych. Au- ku butadienowo-styrenowego i butadienowo-winylopi-
torzy na podstawie wyników przeprowadzonych badań rydyno-styrenowego. Wprowadzali oni do lateksu 2-
stwierdzili również, że dodatek 7 phr napełniacza jest lub 4-proc. dyspersję napełniacza, utrzymując miesza-
wystarczający do poprawy właSciwoSci wytrzymałoS- nie za pomocą mieszadła mechanicznego, a następnie
TOM 8 maj czerwiec 2004 r. Elastomery nr 3
nanonapełniacze
lateks koagulowali i produkt koagulacji suszyli w 9. Magaraphan R., Thaijaroen W., Lim-Ochakun R.:
50 C. Otrzymane wulkanizaty kauczuku SBR wyka- Rubber Chem. Technol.,2003, 76, nr 2, 406
17
zywały najlepszą wytrzymałoSć na rozciąganie przy za- 10. Giannelis G.P.: Adv. Mater., 1996, 8, nr 1, 29
wartoSci 40 phr krzemianu, natomiast pozostałe właSci- 11. Beyer G.: Kautsch. Gummi Kunstst., 2001, 54, nr 3,
woSci, tj. twardoSć, odpornoSć na Scieranie, wydłużenie 160
przy zerwaniu i odkształcenie trwałe były najlepsze 12. Piecyk L.: Chemia Przemysłowa, 2002, 4, 57
przy zawartoSci 60 phr napełniacza. 13. Chen J.-S., Poliks M.D., Ober C.K., Zhang Y.,
Varghese i Karger [32] zastosowali naturalny Wiesner U., Gianelis E.: Polymer, 2002, 43, nr 18,
montmorylonit sodowy oraz syntetyczny fluorohektorit 4895
sodowy do otrzymywania kompozytów z lateksu kau- 14. Okamoto M.: Polymer/Layered Silicate Nano-
czuku naturalnego. Wodną dyspersję napełniacza, spo- composites , Rapra Review Reports, Report 163,
rządzoną poprzez mieszanie mechaniczne za pomocą 2003, 14, nr 7
specjalnego rodzaju mieszadła Polytron (Szwajcaria), 15. http://www.wibex.pl/pdf/ben/tr-501.pdf
łączono z lateksem i pozostałymi składnikami w homo- 16. MalŁ J., MalŁ Z, `imonk J: Some properties of
genizatorze. Autorzy stwierdzili, że ten sposób otrzy- Nanoclay Filled Vulcanised Rubber Compounds ,
mywania kompozytów zapewnia doskonałą dyspersję EURO-FILLERS 01, 9-12 July 2001, Łódx, PO-
napełniacza w wulkanizacie. Otrzymane wulkanizaty LAND, materiały konferencyjne
charakteryzowały się wyższym modułem, zwłaszcza 17. Ganter M., Gronski W., Reichert P., Mlhaupt R.:
w przypadku zastosowania fluorohektoritu, lepszą wy- Rubber Chem. Technol., 2001, 74, nr 2, 221
trzymałoScią, dużą sztywnoScią oraz lepszą stabilnoS- 18.
cią termiczną niż wulkanizaty tradycyjne. Za pomocą Lim S.K., Kim J.W., Chin I-J., Choi H.J.: J. Appl.
mikroskopii TEM stwierdzono, że otrzymane kompo- Polym. Sci., 2002, 86, 3735-3739
zyty NR/krzemiany warstwowe mają strukturę eksfo- 19. Pramanik M., Srivasta S.K., Samantaray B.K.,
liowaną. Z emulsji kauczukowo-lateksowych zawiera- Bhowmick A.K.: J. Appl. Polym. Sci., 2003, 87,
jących napełniacze krzemianowe lub tlenkowe można 2216-2220
wytwarzać granulaty kauczukowe [33]. 20. Dierkes W.: Kautsch. Gummi Kunstst., 2003, 56, nr
Rozwój nanotechnologii i badania nad otrzymywa- 6, 338
niem nanomateriałów będą absorbować wielu naukow- 21. Domka L., Krysztafkiewicz A., Marcinie B., Guliń-
ców na całym Swiecie jeszcze przez wiele lat. Dotych- ski J., Urbaniak W.: Przemysł Chemiczny, 1996, 75,
czasowe osiągnięcia stwarzają obiecujące perspektywy. nr 10, 376
Jak wspomniano, nanokompozyty mają lepsze właSci- 22. Wu Y., Zhang I., Wang Y., Liang Y., Yu D.: J. Appl.
woSci wytrzymałoSciowe i fizykochemiczne niż trady- Polym. Sci., 2001, 82, 2842
cyjne. Poza tym, wykazują zwiększoną odpornoSć ter- 23. Kato M., Matsushita M., Fukumori K.: Develop-
miczną i obniżoną palnoSć. PalnoSć jest bardzo istot- ment of a New Production Method for a Polypropy-
nym parametrem charakteryzującym wyroby gumowe. lene-Clay Composite POLYMER NANOCOM-
Powszechnie stosowane opóxniacze palenia zawierają POSITES 2003, International Symposium on Poly-
między innymi atomy chlorowców, metali ciężkich mer Nanocomposites Science and Technology,
oraz organiczne związki fosforu, co powoduje tworze- Boucherville, Quebec, Canada, October 6-8 2003,
nie toksycznych i korozyjnych gazów spalinowych. artykuł nr 21, materiały konferencyjne
Nanokompozyty polimerowe są więc bardziej proeko- 24. Morawiec J., Pawlak A., Slouf M., Gałęski A., Piór-
logiczne. kowska E.: Polimery, 2004, 49 nr 1, 52
25. Zeng Q.H., Wang D.Z., Yu A.B., Lu G.Q.: Nano-
technology, 2002, 13, 549
Literatura
26. Gołębiewski J.: Przemysł Chemiczny, 2004, 83, nr
1. Nour M.A.: Polimery, 2002, 47, nr 5, 326 1, 15
2. Kacperski M.: Polimery, 2002, 47, nr 11-12, 801 27. Sadhu S., Bhowmick A.K.: Rubber Chem. Technol.,
3. Kacperski M.: Polimery, 2003, 48, nr 2 2003, 76, nr 3, 860
4. Zhang L., Wang Y., Wang Y., Sui Y., Yu D.: J. Appl. 28. Ishida H., Campbell S., Blackwell J.: Chem. Ma-
Polym. Sci., 2000, 78, 1873 ter., 2000, 12, 1260
5. Żarczyński A., Dmowska A.: Napełniacze miesza- 29. Xie W., Hwu J.M., Jiang G.J., Buthelezi T.M., Pan
nek gumowych , WNT Warszawa, 1970 W.P.: Polym. Eng. and Sc., 2003, 43 nr 1, 214
6. De S.K., White J.R.: Poradnik technologa gumy , 30. Ray S., Bhowmick A.K.: Rubber Chem. Technol.,
wydanie polskie, Instytut Przemysłu Gumowego 2001, 74, nr 5, 835
Stomil , 2003 31. Schn F., Gronski W.: Kautsch. Gummi Kunstst.,
7. Wang Y., Zhang L., Tang Ch., Yu D.: J. Appl. Polym. 2003, 56, nr 4, 166
Sci., 2000, 78, 1879 32. Varghese S., Karger-Kocsis J.: Polymer, 2003, 44,
8. Ganter M., Gronski W., Semke H., Zilg T., Thoman 4921
C., Mhlhaupt R.: Kautsch. Gummi Kunstst., 2001, 33. Pat. 356736
54, nr 4, 166
Elastomery nr 3 maj czerwiec 2004 r. TOM 8
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
SZKLANE CZY WĘGLOWE WŁÓKNA W KOMPOZYTACH POLIMEROWYCHKompozyty polimerowe w motoryzacjikompozyty polimerowe prezentacja5 Badanie tarcia i zuuycia kompozytów polimerowychKompozyty?ramika polimerKompozyty polimerowe w mostownictwieMateriały kompozytowe o osnowie polimerowejceramika polimery kompozytyNOWOCZESNE KONSTRUKCYJNE POLIMEROWE MATERIAŁY KOMPOZYTOWEOcena wpływu składników spoiwa polimerowo cementowego na właściwości kompozytuArch grafika osnovi kompozicii grigoryanmgr Kica,Fizykochemia polimerów średni ciężar cząsteczkowy poliamidu 604 Makrocząsteczki i polimery w stanie skondensowanym (stałym)kompozycja, swiatlocien, kolorystyka, opis postaci, srodki wyrazuKompozytyMat polimerowe w przemyśle zbrojeniowymwięcej podobnych podstron