Odstraszacz
O
d
s
t
r
a
s
z
a
c
z
Odstraszacz
O
d
s
t
r
a
s
z
a
c
z
uniwersalny
u
n
i
w
e
r
s
a
l
n
y
uniwersalny
u
n
i
w
e
r
s
a
l
n
y
2459
Do czego to służy? ucichnąć po zmroku. Odstraszacz może też częstotliwość można regulować potencjome-
W ostatnich latach dużą popularnością cieszą wzbudzić zainteresowanie ludzi i aby nie zmie- trem PR1 w szerokich granicach - od kilku
się najróżniejsze odstraszacze komarów. nił właściciela, został wyposażony w alarm. Hz do kilkudziesięciu kHz. Jest on wykorzy-
Okazało się, że i elektronika ma coś do zao- stany także podczas alarmu. Wtedy tranzy-
ferowania w walce ze szkodnikami. Opisany Jak to działa? stor T2 zwiera potencjometr PR1 i stosunek
poniżej układ może odstraszać nie tylko ko- Schemat elektryczny przedstawiony jest na rezystorów R9R10 ustala częstotliwość alar-
mary, ale i krety czy ptaki wyjadające czere- rysunku 1. Układ oparty jest na trzech po- mową. Dioda D4 na wyjściu generatora VCO
śnie z sadu. Wysyła ono co pewien okres gło- wszechnie dostępnych i tanich układach sca- pełni rolę ogranicznika i ustala maksymalne
śne dz
więki, odstraszając w ten sposób szko- lonych. Generator zbudowany na bramce napięcie na wejściu wzmacniacza na pozio-
dnika. Układ wyłącza się automatycznie, gdy US1A wytwarza krótkie (ok. 5-sekundowe) mie ok. 1,8V. Wzmacniacz mocy został zrea-
nadejdzie zmrok. Jest także wyposażony ujemne impulsy w odstępie ok. 1 min. Moż- lizowany jako wzmacniacz mostkowy i po-
w alarm włączający się podczas próby jego na je regulować ustalając wartość R3, R2, trafi dostarczyć do obciążenia moc 22W, co
kradzieży. Może być zasilany z akumulatora R1, gdzie rezystor R3 odpowiada za długość jest zupełnie wystarczające. Jego wielką za-
12V lub z zasilacza o takim napięciu. trwania impulsu ujemnego. Generator pracu- letą jest możliwość całkowitego wyłączenia
Na początku realizacji układu musiałem się je tylko wtedy, gdy fototranzystor Ft jest za pomocą napięcia 0V podanego na koń-
dowiedzieć, jakich dz
więków boją się zwierzę- oświetlony. Bramka US1D pełni funkcję cówkę 11 US3. Kostka ta w stanie wyłącze-
ta, miÄ™dzy innymi ptaki. Nie obyÅ‚o siÄ™ bez eks- podobnÄ… do funkcji OR. UkÅ‚ad US2 pracuje nia pobiera prÄ…d mniejszy od 1µA. Czujni-
perymentów. Po serii doświadczeń z różnymi jako generator sygnału akustycznego. Jest to kiem alarmowym jest... przerobiony przeka-
gatunkami ptaków (szpaki, kawki, sikorki, itp.) generator VCO (przestrajany napięciem),
wyszło na jaw, że wszystkie boją się nagłych który idealnie nadaje się do tego celu. Jego Rys. 1
i głośnych dz
więków,
których częstotliwość
może wynosić od kilku-
set herców do kilku ki-
loherców. Do tego celu
dobrze nadaje siÄ™ czysty
przebieg prostokÄ…tny.
W przypadku kreta mu-
si to być przebieg o ni-
skiej częstotliwości
(kilkadziesiÄ…t Hz), mo-
gą to być nawet poje-
dyncze stuki.
Urządzenie, choć
pożyteczne, może być
uciążliwe też dla ludzi.
Dlatego, aby zminimali-
zować jego uciążliwość,
sygnał musi się dać sły-
szeć jak najrzadziej, po-
nadto musi całkowicie
Elektronika dla Wszystkich
89
z
nik. Do jego ruchomego styku została przy- wyrywając przewody zasilające. Układ mo- nał wzmacniacza TDA1516Q. Do nóżki 9
lutowana szpilka z ciężarkiem na końcu. Ta- delowy został umieszczony w hermetycznej (albo 5) należy dołączyć dodatnią nóżkę kon-
ki czujnik caÅ‚kowicie wystarcza do wykrycia puszce używanej w natynkowych instala- densatora 470...2200µF/16V. GÅ‚oÅ›nik należy
nawet małego przyspieszenia. Każdy wstrząs cjach oświetleniowych. Z puszki wychodzą włączyć między ujemną nóżkę tego konden-
spowoduje chwilowe zwarcie styku przeka- kable do zasilania i do głośnika. Warto je za- satora a masę.
z
nika, a potem, podczas alarmu styk ten zo- bezpieczyć przed wyrwaniem wiążąc je wo- Piotr Wójtowicz
staje zwarty w normalny sposób, bo na cew- kół siebie wewnątrz puszki. Trzeba także
kÄ™ przekaz
nika zostanie podane napięcie. w obudowie zrobić otworek na fototranzy-
Czas alarmu wyznacza C2. Generator na stor. Uruchomienie nie powinno sprawić kło- Wykaz elementów
bramce US1B generuje przerywany sygnał potów. Należy tylko wyregulować czujnik
Kondensatory
alarmowy o jednej czÄ™stotliwoÅ›ci. To dość alarmowy wyginajÄ…c odpowiednio styki. Za- C1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100µF/16V
C
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
0
µ
F
/
1
6
V
istotne, bo właściciel urządzenia łatwiej roz- kres zmian dz
wiÄ™ku można zmieniać dowol- C2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22µF/16V
C
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2
2
µ
F
/
1
6
V
C
3
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
5
0
n
F
różni go od zwykłego dz
więku odstraszające- nie, dobierając według potrzeb wartości ele- C3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .150nF
C4,C5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .220nF
C
4
,
C
5
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2
2
0
n
F
go zwierzęta. Dioda D3 wraz z C6 umożli- mentów C4, R11, R12. Do układu US3 war-
C6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33µF/16V
C
6
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
3
3
µ
F
/
1
6
V
wiają uzyskanie sygnału charakterystyczne- to dodać niewielki radiator  wystarczy nie-
C7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100nF ceramiczny
C
7
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
0
n
F
c
e
r
a
m
i
c
z
n
y
go dla syren alarmowych. wielki, bo przy przebiegu prostokÄ…tnym stra-
C8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2200µF/16V
C
8
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2
2
0
0
µ
F
/
1
6
V
ty będą małe. Gdyby moc wzmacniacza mo-
Rezystory
Montaż i uruchomienie stkowego była za duża, na przykład dla 10-
PR1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1M&!
P
R
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
M
&!
Układ można zmontować na płytce drukowa- watowej tuby, można wykorzystać jeden ka-
PR2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10k&!
P
R
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
k
&!
nej, pokazanej na rysunku 2. Można go też
R1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .330k&!
R
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
3
3
0
k
&!
wykonać na płytce uniwersalnej lub nie mon- Rys. 2 Schemat montażowy
R10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5,1k&!
R
1
0
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
5
,
1
k
&!
tować części alarmowej, pozostawiając tylko R11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6,8M&!
R
1
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
6
,
8
M
&!
R12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10k&!
R
1
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
k
&!
odstraszacz, co zresztÄ… niewiele zmniejszy
R2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1M&!
R
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
M
&!
liczbę elementów. Sam montaż nie jest naj-
R3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .150k&!
R
3
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
5
0
k
&!
ważniejszy, znacznie bardziej istotne jest za-
R4,R7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1,5M&!
R
4
,
R
7
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
,
5
M
&!
bezpieczenie układu przed mgłą i deszczem
R5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4,7k&!
R
5
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
4
,
7
k
&!
oraz takie umieszczenie akumulatora, cen-
R6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2,2M&!
R
6
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2
,
2
M
&!
tralki i głośnika, by ewentualny złodziej nie
R8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100k&!
R
8
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
0
k
&!
mógł od razu wyłączyć alarmu, na przykład
R9,R13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39k&!
R
9
,
R
1
3
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
3
9
k
&!
Półprzewodniki
D1-D3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1N4148
D
1
D
3
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
N
4
1
4
8
D4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .LED
D
4
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
L
E
D
Ft1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .fototranzystor NPN
F
t
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
f
o
t
o
t
r
a
n
z
y
s
t
o
r
N
P
N
T1,T2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .BC547
T
1
,
T
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
B
C
5
4
7
US1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4093
U
S
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
4
0
9
3
US2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4046
U
S
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
4
0
4
6
US3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .TDA1516Q
U
S
3
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
T
D
A
1
5
1
6
Q
Pozostałe
REL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .przekaz
nik RA2
R
E
L
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
p
r
z
e
k
a
z

n
i
k
R
A
2
S1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .microswitch
S
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
m
i
c
r
o
s
w
i
t
c
h
Płytka jest dostępna
w sieci handlowej AVT
jako kit AVT-2459A
R E K L A M A " R E K L A M A " R E K L A M A " R E K L A M A " R E K L A M A " R E K L A M A
Elektronika dla Wszystkich
90